Nr. 302/2023 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 17. maí 2023 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 302/2023
í stjórnsýslumálum nr. KNU23040018
Beiðni um endurupptöku í máli
[…] og barna hennar
Málsatvik
Hinn 12. janúar 2023 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 13. október 2022, um að taka umsóknir einstaklings er kveðst heita […], vera fædd […]og vera ríkisborgari Nígeríu (hér eftir kærandi) og barna hennar, […], fd. […], ríkisborgara Nígeríu (hér eftir A) og […], fd. […], ríkisborgara Nígeríu (hér eftir B) um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og vísa þeim frá landinu. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda 13. janúar 2023.
Hinn 19. janúar 2023 lagði kærandi fram beiðni um frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar nr. 12/2023 frá 12. janúar 2023 og 3. febrúar 2023 lagði kærandi fram beiðni um endurupptöku á úrskurði nefndarinnar. Beiðni kæranda um frestun réttaráhrifa og endurupptöku á máli hennar var synjað af kærunefnd með úrskurði nr. 110/2023 frá 9. mars 2023. Hinn 22. mars 2023 lagði kærandi fram beiðni um frestun framkvæmdar í máli hennar og barna hennar og var beiðni hennar synjað af kærunefnd með úrskurði kærunefndar nr. 174/2023 frá 30. mars 2023. Hinn 5. apríl 2023 lagði kærandi öðru sinni fram beiðni um endurupptöku. Kærunefnd bárust upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda frá Útlendingastofnun 13. apríl 2023 og frá stoðdeild Ríkislögreglustjóra 17. apríl 2023.
Beiðni kæranda um endurupptöku á máli hennar og barna hennar er reist á grundvelli 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.
Málsástæður og rök kæranda
Fram kemur í greinargerð kæranda að hún krefjist þess að kærunefnd útlendingamála taki mál hennar upp að nýju í samræmi við 2. tölul. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga og felli hinar kærðu ákvarðanir Útlendingastofnunar úr gildi og feli stofnuninni að taka mál hennar og barna hennar til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi krefst þess jafnframt að kærunefnd fresti framkvæmd flutnings kæranda og barna hennar í skilningi 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga enda hafi augljóslega breyttar aðstæður skapast frá því að endanlegar ákvarðanir voru teknar í málum þeirra. Kærandi vísar til þess að í fjölmörgum fyrri úrskurðum kærunefndar útlendingamála hafi tímafrestur sem kveðið er á um í 2. mgr. 36. gr. laga útlendinga verið talinn byrja að líða við framlagningu umsóknar um alþjóðlega vernd og hann ekki talinn hætta að líða fyrr en við flutning frá Íslandi. Ljóst sé að kærandi hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd fyrir sig og börn sín, en hún hafi gengið með annað þeirra þegar hún hafi komið til landsins, 29. mars 2022. Því séu nú liðnir 12 mánuðir frá því að hún lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi og óumdeilt sé að hún og börn hennar séu enn á Íslandi. Kærandi hafi ekki með nokkrum hætti stuðlað sjálf að þeirri töf sem hafi orðið á meðferð máls hennar og barna hennar. Hún hafi ávallt dvalið í húsnæði á vegum íslenskra stjórnvalda og notið framfærslu þeirra. Kærunefnd útlendingamála beri því að verða við beiðni kæranda og taka mál hennar og barna hennar til efnismeðferðar. Kærandi óttist það mikið að lögregla muni fljótlega flytja hana frá landinu.
Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga á kærandi máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.
Í 1. mgr. 40. gr. laga um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hefur samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum er þó heimilt, á grundvelli a-, b-, c- og d-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar eru í umræddum stafliðum.
Með 10. gr. laga nr. 14/2023, um breytingu á lögum um útlendinga, voru breytingar gerðar á orðalagi 2. mgr. 36. gr. laganna. Í hinu nýja ákvæði er m.a. kveðið nánar á um við hvaða tímamark skuli miða þegar 12 mánaða fresturinn er annars vegar auk þess sem kveðið er á um til hvaða sjónarmiða skuli líta við mat á því hvað teljist tafir á málsmeðferð hins vegar. Í lokamálslið 2. mgr. 23. gr. breytingalaganna kemur fram að ákvæði 10. gr. gildi ekki um meðferð umsókna sem bárust fyrir gildistöku laganna. Umrædd lög tóku gildi 5. apríl 2023 og ljóst að umsókn kæranda barst fyrir gildistöku þeirra. Fer því um mál kæranda samkvæmt þágildandi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga í samræmi við fyrri framkvæmd nefndarinnar og jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga við úrlausn beiðni kæranda um endurupptöku
Í þágildandi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kom fram að ef svo stæði á sem greindi í 1. mgr. skyldi þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefði slík sérstök tengsl við landið að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæltu annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hefðu liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar væru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skyldi taka hana til efnismeðferðar.
Af orðalagi þágildandi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiddi að umrætt 12 mánaða tímabil hæfist þegar umsækjandi legði fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Í úrskurðum kærunefndar hefur verið lagt til grundvallar að tímabilinu hafi lokið þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda var framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi færi úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hafði verið tekin.
Kærunefnd hefur túlkað þágildandi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þó að 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst er að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 29. mars 2022 og rann því umræddur 12 mánaða frestur út á miðnætti 29. mars 2023. Kemur því til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hennar sjálfrar.
Hinn 13. apríl 2023 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild Ríkislögreglustjóra. Sneri fyrirspurn nefndarinnar að því hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort tafir væru á ábyrgð kæranda, sbr. þágildandi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Svar Útlendingastofnunar barst kærunefnd 13. apríl 2023 og svar stoðdeildar 17. apríl 2023. Í svari Útlendingastofnunar kemur fram að stofnunin líti ekki svo á að kærandi hafi tafið mál sitt á meðan á meðferð þess stóð hjá stofnuninni. Í svari stoðdeildar var meðfylgjandi tímalína málsins hjá lögreglu. Fram kemur í dagbókarfærslu lögreglu, dags. 19. janúar 2023, að tölvubréf hafi verið sent á Útlendingastofnun til að kanna með dagsetningu á lokaflutningsdegi vegna misræmis í gögnum. Hinn 23. janúar 2023 hafi komið svar frá Útlendingastofnun um að lokafrestur til að flytja kæranda væri 12. júlí 2023. Hinn 20. mars 2023 hafi í ljós komið að rangur tímafrestur hafi verið skráður á málinu. Hinn 21. mars 2023 hafi verið farið að búsetuúrræði þar sem kærandi dvaldi og rætt við kæranda. Kærandi hafi sagst ekki vilja fara aftur til Möltu. Haft yrði samband við hana í gegnum félagsráðgjafa hvenær brottför yrði fyrirhuguð.
Af framangreindum upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild má ráða að þær tafir sem hafi orðið á málinu hafi ekki verið af völdum kæranda. Að auki hefur kærunefnd farið yfir málsmeðferð í máli hennar og er að mati kærunefndar ekkert sem bendir til þess að hún verði talin bera ábyrgð á töfum á afgreiðslu umsóknar sinnar, sbr. þágildandi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í ljósi alls framangreinds og samfelldrar dvalar kæranda hér á landi síðan hún lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd 29. mars 2022, er það mat kærunefndar að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hún eigi rétt á endurupptöku máls síns, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga, og er það niðurstaða kærunefndar að fella ákvörðun Útlendingastofnunar úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli framkvæmdar kærunefndar við beitingu þágildandi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Í ljósi framangreinds telur kærunefnd ekki tilefni til að taka afstöðu til kröfu kæranda um frestun framkvæmdar samkvæmt 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga í máli hennar og barna hennar.
Úrskurðarorð:
Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hennar.
Ákvarðanir Útlendingastofnunar eru felldar úr gildi og lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda og barna hennar til efnismeðferðar.
The appellant‘s request for re-examination of the case is granted.
The decisions of the Directorate of Immigration are vacated. The Directorate shall examine the merits of the appellant‘s application for international protection in Iceland.
Þorsteinn Gunnarsson
Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares