18. maí 2017 Forsætisráðuneytið

Mál nr. 5/2016

Mál nr. 5/2016

Úrskurður kærunefndar jafnréttismála

Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga

gegn

Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins

Mismunur á launakjörum. Frávísun.

Kærandi, sem er stéttarfélagið Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga, taldi að mismunur væri í launakjörum milli annars vegar hjúkrunarfræðinga sem gegna starfi svæðisstjóra hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins, kærða, og hins vegar lækna sem gegna starfi svæðisstjóra hjá kærða, en einnig vegna launamunar á störfum fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga hjá kærða. Aðild kæranda var ekki í samræmi við áskilnað 1. mgr. 6. gr. laga 10/2008 um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla auk þess sem ekki var gerð viðhlítandi grein fyrir því hvernig bera mætti saman launatekjur félagsmanna kæranda við hóp lækna sem eru að hluta til konur auk þess sem menntunarkröfur hópanna voru mjög ólíkar. Vegna þessara ágalla á málatilbúnaði var málinu vísað frá kærunefnd jafnréttismála.

Á fundi kærunefndar jafnréttismála hinn 18. maí 2017 er tekið fyrir mál nr. 5/2016 og kveðinn upp svohljóðandi úrskurður:
Með kæru, dagsettri 13. desember 2016, kærði Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga mun sem kærandi taldi vera á launakjörum hjúkrunarfræðinga sem gegna starfi svæðisstjóra hjá Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins og lækna sem gegna sömu stöðu hjá kærða, sem og launamun fyrir störf fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga hjá kærða. Kærandi telur að sá mismunur brjóti í bága við ákvæði 5. og 6. gr. laga nr. 10/2008, um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla.
Kæran ásamt fylgigögnum var kynnt kærða með bréfi, dagsettu 5. janúar 2017. Kærði fékk í tvígang viðbótarfrest til að skila greinargerð í málinu, en hún barst með bréfi, dagsettu 8. febrúar 2017, og var kynnt kæranda með bréfi kærunefndar, dagsettu 10. febrúar 2017.
Með tölvupósti lögmanns kæranda, 23. febrúar 2017, var óskað eftir viðbótarfresti til að gera athugasemdir við greinargerðina, og bárust athugasemdir kæranda með bréfi, dagsettu 14. mars 2017. Þær voru sendar kærða með bréfi kærunefndar, dagsettu 15. mars 2017, og honum gefinn kostur á að gera við þær athugasemdir.
Með tölvupósti lögmanns kærða frá 21. mars 2017 var óskað eftir frekari fresti til að gera athugasemdir og var honum veittur frestur til 10. apríl 2017 að koma athugasemdum á framfæri. Lögmaður kæranda var upplýstur um viðbótarfrestinn með tölvupósti kærunefndar 21. mars 2017.
Athugasemdir kærða bárust með bréfi, dagsettu 10. apríl 2017, og voru kynntar kæranda með bréfi kærunefndar, dagsettu 11. apríl 2017.
Sjónarmið málsaðila þykja hafa komið nægilega fram í athugasemdum og greinargerðum til kærunefndar jafnréttismála. Var því ekki talin ástæða til að kalla málsaðila fyrir nefndina.

MÁLAVEXTIR
Þeir einstaklingar sem kæra eru lögð fram vegna eru allir félagsmenn í stéttarfélaginu Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga og eru konur. Tilefni kæru sé sá launamunur sem kærandi telur að sé á milli svæðisstjóra hjá kærða, eftir því hvort um hjúkrunarfræðing eða lækni sé að ræða sem starfinu gegni, og svo launamunur milli fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga.
Kærandi hafi ítrekað óskað eftir gögnum og upplýsingum frá kærða, en kærandi telur að þau gögn muni staðfesta rökstuddar grunsemdir sínar um framangreindan launamun. Kærði hafi ekki orðið við þeim kröfum, þrátt fyrir lagaskyldu þar að lútandi, sbr. meðal annars 7. gr. upplýsingalaga nr. 140/2012. Þrátt fyrir þetta telur kærandi að enginn vafi leiki á því að verulegur launamunur sé á milli þeirra hópa starfsmanna sem kæran nái til. Af hálfu kæranda var kærða ritað bréf, dagsett 25. nóvember 2016, vegna málsins. Þar kom meðal annars fram að kærandi liti svo á að svæðisstjórar hjá kærða, sem jafnframt séu hjúkrunarfræðingar, ættu skýlausa kröfu á að fá sömu laun greidd og svæðisstjórar sem séu læknar, enda um sama starfið að ræða og raðist því á sama stað í skipuriti. Hið sama ætti við um kröfu fagstjóra hjúkrunar gagnvart fagstjórum lækninga hjá kærða. Krafa var sett fram um að kærði leiðrétti tafarlaust laun svæðisstjóra sem séu hjúkrunarfræðingar og fagstjóra hjúkrunar og gerði þau að öllu leyti jafnsett launum lækna sem gegni starfi svæðisstjóra og fagstjóra hjá kærða. Farið var fram á afstöðu kærða til kröfunnar innan 14 daga frá dagsetningu bréfsins. Sérstaklega var tiltekið í bréfinu, hvort sem kröfunni yrði hafnað eða ekki svarað, að áskilinn væri réttur til að bera málið án frekari fyrirvara undir kærunefnd jafnréttismála til úrlausnar. Jafnframt var skorað á kærða að afhenda launaupplýsingar sem ítrekað hefur verið krafist afhendinga á af hálfu kæranda. Kæranda bárust ekki svör og leitaði því til kærunefndarinnar.

SJÓNARMIÐ KÆRANDA
Í kæru kemur fram að starf svæðisstjóra hjá kærða sé eitt og sama starfið, hvort sem svæðisstjórinn sé hjúkrunarfræðingur eða læknir. Auk þess að gegna starfi svæðisstjóra heilsugæslustöðva séu svæðisstjórar jafnframt annaðhvort fagstjórar hjúkrunar eða fagstjórar lækninga á heilsugæslustöðvum. Um svæðisstjóra gildi ein starfslýsing. Því sé enginn greinarmunur gerður á því hvort svæðisstjóri sé fagstjóri hjúkrunar eða fagstjóri lækninga, hjúkrunarfræðingur eða læknir. Næsti yfirmaður svæðisstjóra samkvæmt starfslýsingu sé forstjóri kærða. Ljóst megi vera af starfslýsingunni að starfið sé stjórnunarstarf. Svæðisstjóri beri meðal annars ábyrgð á rekstri og þjónustu heilsugæslustöðvar. Ekki sé gerð tiltekin menntunarkrafa til starfsins, en þess í stað tekið fram í starfslýsingu að svæðisstjóri skuli vera hjúkrunarfræðingur eða læknir. Reyndin sé sú að störfum svæðisstjóra gegni jafnt hjúkrunarfræðingar sem læknar. Þá sé sú krafa gerð í starfslýsingu að sá er starfinu gegni hafi þekkingu, reynslu og hæfni á sviði stjórnunar, reynslu af þróunarstarfi og breytingastjórnun sé æskileg, sem og nám í stjórnun.
Fagstjóri hjúkrunar og fagstjóri lækninga séu staðsettir á sama stað í skipuriti kærða og næsti yfirmaður þeirra sé svæðisstjóri. Þegar starfslýsingar fagstjóra hjúkrunar og lækninga séu bornar saman sé auðgreinanlegt að verkefni sem felist í hvoru starfi um sig séu nákvæmlega þau sömu. Störfin séu einnig oftar en ekki tvinnuð saman samkvæmt starfslýsingunum, að því leyti meðal annars að þeim sé ætlað að vinna saman að verkefnum sem svæðisstjóri/framkvæmdastjórn feli þeim að vinna, en auk þess séu báðir staðgenglar yfirmanns síns, svæðisstjóra. Einnig séu bæði störfin eins að inntaki og ytri búnaði. Ljóst megi vera að stjórnun sé megininntak starfa, bæði fagstjóra hjúkrunar og lækninga. Megi þar vísa meðal annars til eftirfarandi í starfslýsingunum:
Fagstjóri hjúkrunar og fagstjóri lækninga annist báðir skipulag og samhæfingu innan fagsviðs með svæðisstjóra í samræmi við stefnu og markmið kærða, sem og verkstjórn fagsviðs. Þá samræmi báðir og skipuleggi leyfi starfsmanna á fagsviði þannig að starfsemin raskist sem minnst í samráði við svæðisstjóra. Báðir taki þátt í vísinda-, þróunar- og gæðastarfi og tryggi nýtingu niðurstaðna í starfið. Þeir hafi báðir umsjón með fræðslu til nema, nýliða og starfsmanna fagsviðs í samvinnu við aðra starfsmenn stöðvar. Einnig skipuleggi báðir kennslu fyrir heilbrigðisstéttir í samráði sín á milli og við kennslustjóra og lærimeistara. Báðum sé ætlað að innleiða nýjungar og vinna að breytingum á starfsemi til hagsbóta fyrir skjólstæðinga stöðvar. Þá sé báðum ætlað að innleiða og taka þátt í teymisvinnu og taka þeir báðir þátt í gerð, innleiðingu og notkun klínískra leiðbeininga. Báðum sé ætlað að stuðla að góðri vinnustaðamenningu, jákvæðum starfsanda og vellíðan starfsmanna, sem og ætlað að vera svæðisstjóra innan handar við daglegan rekstur heilsugæslustöðvar. Loks vinni báðir önnur verkefni sem hinum aðilanum séu falin af svæðisstjóra og/eða framkvæmdastjór og báðir séu staðgenglar svæðisstjóra.
Lýsing á ábyrgðarhlutverki og starfskröfum séu einnig mjög áþekkar, meðal annars að því leyti að fagstjóri hjúkrunar beri ábyrgð á skipulagningu hjúkrunar og fagstjóri lækninga ábyrgð á skipulagningu lækninga, báðir í samráði við svæðisstjórn. Þá séu meðal annars gerðar þær kröfur til beggja starfanna að viðkomandi búi að stjórnunarnámi og/eða reynslu af stjórnun.
Þrátt fyrir framangreindan sambærileika hafi komið í ljós að verulegur munur sé launalega séð á svæðisstjóra sem sé hjúkrunarfræðingur og svæðisstjóra sem sé læknir. Samsvarandi launamunur sé á milli fagstjóra lækninga og fagstjóra hjúkrunar. Launasetning svæðisstjóra sé þannig uppbyggð að viðkomandi sé grunnraðað sem fagstjóra hjúkrunar eða lækninga, en ofan á þá tölu komi síðan föst þóknun fyrir svæðisstjórastöðuna. Samkvæmt þeim upplýsingum sem kærandi hafi undir höndum séu mánaðarlaun fagstjóra lækninga 354.117 krónum hærri en fagstjóra hjúkrunar. Þóknun fyrir svæðisstjórastöðu mun vera föst og nema 120.000 krónum á mánuði, sem bætist ofan á fagstjóralaun, hvort sem svæðisstjóri sé um leið fagstjóri hjúkrunar eða lækninga.
Af framangreindu sjáist glögglega sú staðreynd að fagstjóri fái sem undirmaður svæðisstjóra hærri laun greidd en yfirmaðurinn, en einungis í þeim tilvikum þegar yfirmaðurinn (svæðisstjórinn) sé hjúkrunarfræðingur og undirmaðurinn læknir. Einu virðist gilda að um sömu störfin sé að ræða. Rót hins raunverulega launamunar sé að finna í mismuni launa milli fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga.
Einnig sé rétt að taka fram að launamunurinn skýrist ekki af klínískri vinnu fagstjóra eða svæðisstjóra, enda sé ekki tiltekið að klínískt starf sé hluti af þeim störfum hjá kærða. Klínísk vinna mæti algjörum afgangi samkvæmt því sem fram komi í starfslýsingum, enda sé stjórnunarþátturinn megininntak beggja starfanna.
Kærandi fái ekki séð að nokkur rök réttlæti launamuninn, að teknu tilliti til framangreindra staðreynda um sambærileika starfanna. Þá telji kærandi að umræddur launamunur brjóti í bága við lög, meðal annars gegn jafnræðisreglu 65. gr. stjórnarskrár, jafnræðisreglu launafólks sem sé að finna í 1. gr. laga nr. 55/1980, um starfskjör launafólks og skyldutryggingu lífeyrisréttinda, og gegn jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993.
Svo hátti til að á meðal starfandi svæðisstjóra sé þónokkurt hlutfall kvenna sem á sama tíma gegni störfum fagstjóra hjúkrunar. Allir þeir svæðisstjórar sem séu hjúkrunarfræðingar, séu konur. Meirihluti fagstjóra lækninga og verulegur hluti lækna sem séu svæðisstjórar, séu karlar. Að því virtu telji kærandi að hinn verulegi launamunur sem að framan sé lýst sé kynbundinn og með því hafi framangreind meginregla stjórnarskrár og laga verið brotin, þ.e. að konu og karli sem starfa hjá sama vinnuveitandanum séu ekki greidd jöfn laun og njóta ekki sömu kjara fyrir jafn verðmæt og sambærileg störf, sem störfin óumdeilanlega séu. Með kjörum sé, auk launa, átt við lífeyris-, orlofs- og veikindarétt og hvers konar önnur starfskjör eða réttindi sem metin verði til fjár. Með jöfnum launum hafi verið átt við það að laun skuli ákveðin á sama hátt fyrir konur og karla og að þau viðmið sem lögð séu til grundvallar launaákvörðun feli ekki í sér kynjamismunun. Umræddur launamunur feli í sér að mati kæranda mismunun sem brjóti í bága við ákvæði laga nr. 10/2008, meðal annars 18., 19., 24. og 25. gr.
Kærandi fái heldur ekki séð að hinn kynbundni launamunur samræmist jafnréttisáætlun kærða, sem unnin sé í samræmi við ákvæði laga nr. 10/2008. Framkvæmdastjórn kærða hafi að mati kæranda til að mynda ekki beitt markvissum aðgerðum til að koma í veg fyrir mismunun í launum milli kynja að þessu leyti, svo sem henni sé skylt samkvæmt jafnréttisáætlun kærða.
Af hálfu kæranda sé á það bent, svo sem dómafordæmi og álit kærunefndar jafnréttismála sýni, að launajöfnuðurinn taki ekki einungis til fólks innan sömu starfsstéttar, að öðrum kosti sé markmiði jafnréttislaga um jöfn kjör ekki náð. Mismunandi menntun sé heldur ekki talin réttlæta launamismun milli starfsmanna sem vinni sambærileg störf. Enn fremur geti mismunandi kjarasamningar eða kjaraviðmið ekki réttlætt ein og sér launamun kvenna og karla. Byggir kærandi á því að þessi atriði eigi öll við í þessu máli.
Að framan hefur verið vikið að því að kærði hafi ekki virt þá skyldu að leggja fram launagögn sem staðfesti hver launamunurinn nákvæmlega sé, þrátt fyrir ítrekaðar áskoranir kæranda þar að lútandi. Lagalegur réttur kæranda til þess að fá þær upplýsingar sé ótvíræður. Ljóst megi vera að kærði hafi yfir að ráða frekari gögnum um framangreindan launamun. Telji kærandi því rétt og gerir kröfu um að kærunefnd jafnréttismála krefji kærða um frekari gögn varðandi umræddan launamun, töluleg og launaleg gögn, sem og hvers kyns önnur gögn sem sýni fram á launamuninn, sbr. 2. mgr. 7. gr. laga nr. 10/2008.
Kærandi gerir kröfu um málskostnað með vísan til 5. mgr. 5. gr. laga nr. 10/2008.

SJÓNARMIÐ KÆRÐA
Af hálfu kærða er þess krafist að hafnað verði öllum framkomnum kröfum í máli þessu, þ.e. að kærði brjóti gegn ákvæðum laga nr. 10/2008 með þeim mismun sem sé á launakjörum milli annars vegar hjúkrunarfræðinga sem gegni starfi svæðisstjóra hjá kærða og hins vegar lækna sem gegni starfi svæðisstjóra hjá kærða, en einnig vegna launamunar á störfum fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga hjá kærða. Jafnframt er kröfu um greiðslu málskostnaðar hafnað.
Kærði bendir á að um starfsemi heilsugæslustöðva gildi ákvæði laga nr. 40/2007, um heilbrigðisþjónustu, sbr. enn fremur ákvæði reglugerðar nr. 787/2007, með síðari breytingum, um heilsugæslustöðvar. Þá hafi velferðarráðuneytið gefið út kröfulýsingar vegna rekstrar heilsugæsluþjónustu. Markmiði með rekstri heilsugæslustöðva sé lýst þannig að tryggja skuli öllum landsmönnum fullnægjandi heilsugæslu í heimabyggð. Þá skuli skipulag heilsugæslu og annarrar heilbrigðisþjónustu í heilbrigðisumdæmum miðað við að heilsugæslan sé að jafnaði fyrsti viðkomustaður sjúklings. Fyrir liggi að hlutverk heilsugæslunnar sé víðfeðmt og því þurfi stofnunin á hverjum tíma að meta hvaða áherslur hún leggi í starfseminni, meðal annars með hliðsjón af þeim fjárveitingum sem fyrir hendi séu hverju sinni. Þannig sé fyrirkomulag og tilhögun starfsemi heilsugæslustöðva hér á landi nokkuð frábrugðin því sem tíðkist víða annars staðar. Af því leiði að umfang og vægi klínískra starfa lækna sé mjög mikið við heilsugæslustöðvar hér á landi og raunar miklu meira en hjá hjúkrunarfræðingum og öðrum heilbrigðisstéttum. Ætla megi að þar ráði nokkru áherslur íslenska heilbrigðiskerfisins, eins og þær birtist á hverjum tíma sem og forgangsröðun verkefna hjá stofnunum með hliðsjón af fjárveitingum.
Hafa megi þó í huga að hjúkrunarfræðingar sinna ýmsum klínískum störfum sem ekki eru skráð með jafn formbundnum hætti og móttökur lækna á sjúklingum. Megi í því sambandi nefna verkefni við hjúkrunarvakt, sem starfrækt sé á heilsugæslustöðvum, móttaka símatala frá riturum og mat á því hvort hlutaðeigandi þurfi tíma hjá lækni eða öðrum heilbrigðisstarfsmanni og fleira.
Árið 2015 hafi verið tekin ákvörðun um það af hálfu kærða að framkvæma endurskipulagningu, hagræðingu og skipulagsbreytingar hjá stofnuninni. Af breytingum hafi meðal annars leitt að stofnað var til tveggja starfa fagstjóra og var ráðinn annars vegar fagstjóri hjúkrunar og hins vegar fagstjóri lækninga, og komu þeir í stað yfirhjúkrunarfræðings og yfirlæknis samkvæmt eldra fyrirkomulagi. Í breytingum fólst jafnframt að annar hinna tveggja fagstjóra skyldi vera svæðisstjóri og hafi þá sami fagstjóri tekið að sér aukin verkefni, einkum rekstrarverkefni eins og fjármál, starfsmannamál, ráðningar og þess háttar. Í breytingarnar hafi verið ráðist að undangengnu upplýsinga- og samráðsferli þar sem að komu stéttarfélög starfsmanna, þeirra á meðal kærandi. Jafnframt voru haldnir kynningarfundir með starfsfólki þar sem nánari grein var gerð fyrir áformuðum breytingum og raunar sérstaklega störfum og starfsskyldum fagstjóra og svæðisstjóra.
Í breytingunum fólst meðal annars að einn stjórnandi, svæðisstjóri, ber faglega og fjármálalega höfuðábyrgð á rekstri heilsugæslustöðvar gagnvart framkvæmdastjórn. Svæðisstjóri sé jafnframt fagstjóri hjúkrunar eða lækninga. Þannig hafi náðst ákveðið heildarskipulag, yfirsýn og samræming í starfsemi innan stöðvar. Í breytingunum fólst einnig aukið rekstrarlegt sjálfstæði og ábyrgð stöðva. Horft hafi verið til þess að breytt stjórnskipulag stöðvar stuðlaði að aukinni samhæfingu þjónustu með teymisvinnu sem grunnstef í starfseminni. Á þann hátt hafi náðst að bæta skipulag þjónustunnar og gera hana markvissari. Með teymisvinnu hafi opnast tækifæri til að innleiða aðferðir straumlínustjórnunar, samfelldrar gæðaþróunar og horfa til aðferðafræði þjónandi forystu.
Fyrir framangreindar breytingar hafi yfirlæknar og yfirhjúkrunarfræðingar stýrt starfseminni. Næstu yfirmenn hafi verið framkvæmdastjóri lækninga (læknaþáttur) og framkvæmdastjóri hjúkrunar (hjúkrunarþáttur). Samkvæmt starfsauglýsingu frá árinu 2011 hafi yfirlæknir verið annar tveggja stjórnenda heilsugæslustöðvarinnar og á hans starfssviði verið meðal annars lækningar, heilsuvernd, kennsla og gæðamál. Yfirlæknar hafi jafnframt verið yfirmenn starfsmanna sem tilheyrt hafi læknaþætti, þ.e. lækna, sálfræðinga, félagsráðgjafa, ritara og hreyfistjóra (sjúkraþjálfarar). Samkvæmt starfsauglýsingu frá árinu 2013 hafi yfirhjúkrunarfræðingur verið yfirmaður hjúkrunar á heilsugæslustöð og stuðlað að uppbyggingu og þróun hjúkrunar. Hann hafi skipulagt og stjórnað allri hjúkrunarþjónustu heilsugæslustöðvar og tekið þátt í klínísku starfi. Hann, ásamt yfirlækni, hafi borið ábyrgð á að heilsugæslustöðin starfaði samkvæmt stefnu kærða og stjórnað daglegum rekstri. Næsti yfirmaður hafi verið framkvæmdastjóri hjúkrunar. Yfirhjúkrunarfræðingar hafi verið yfirmenn hjúkrunarfræðinga, ljósmæðra og sjúkraliða.
Eftir gildistöku skipulagsbreytinganna hafi svæðisstjórar heilsugæslustöðva tekið yfir ýmsar þær starfsskyldur sem yfirlæknar og yfirhjúkrunarfræðingar höfðu áður með höndum. Samkvæmt starfsauglýsingu beri svæðisstjóri ábyrgð á rekstri heilsugæslustöðvar gagnvart framkvæmdastjórn. Hann skipuleggi heilsugæsluþjónustu í umdæmi stöðvar, þrói nýjungar og vinni að breytingum í starfsemi. Hann móti, innleiði og endurskoði verkferla, byggi upp og styðji við teymisvinnu og þverfaglegt samstarf og stuðli að góðri vinnustaðamenningu. Hann stuðli að gæðaþróun og árangursmati í starfi stöðvar, taki þátt í gerð áætlana varðandi rekstur, þjónustu og áherslur í starfsemi stöðvar og sé faglegur yfirmaður á sínu sviði og sinni klínísku starfi eins og aðstæður leyfi. Hæfniskröfur byggi á þessu nýja starfi þar sem annars vegar sé auglýst eftir hjúkrunarfræðingi án þess að tiltekin sé sérgreind viðbótarmenntun eða sérfræðingi í heimilislækningum, þ.e. lækni með viðbótarsérmenntun, vegna klínískra áherslna í starfi svæðisstjóra.
Fagstjóri hjúkrunar og fagstjóri lækninga hafi áþekka starfslýsingu en ábyrgðarsvið sé annað og sé það klínísk áhersla starfsins sem sé önnur auk ábyrgðar á færslu og varðveislu sjúkraskrár sem sé hluti af ábyrgðarsviði fagstjóra lækninga. Að auki séu starfskröfur (menntun, reynsla og sérhæfing) mismunandi eftir því hvort um sé að ræða fagstjóra lækninga eða fagstjóra hjúkrunar.
Um lýsingu menntunar/reynslu og ábyrgðarsviðs fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga gildir enn fremur að fagstjóri hjúkrunar sé hjúkrunarfræðingur og framhaldsmenntun æskileg. Einnig sé æskilegt að fagstjóri hjúkrunar eigi nám að baki í stjórnun eða reynslu af henni. Um fagstjóra lækninga gildir að hann skuli hafa sérfræðimenntun í heimilislækningum og reynslu í heimilislækningum. Æskilegt sé að fagstjóri lækninga eigi nám að baki í stjórnun eða reynslu af henni. Jafnframt skuli fagstjóri lækninga helga sig starfinu.
Fagstjóri hjúkrunar skuli bera ábyrgð á skipulagningu hjúkrunarþjónustu í samráði við svæðisstjóra, á að framfylgja stefnu kærða og ákvörðunum svæðisstjóra og framkvæmdastjórnar og á gæðum og öryggi þjónustu. Um fagstjóra lækninga gildir að hann skuli bera ábyrgð á skipulagningu læknisþjónustu í samráði við svæðisstjóra, á færslu og varðveislu sjúkraskráa, á að framfylgja stefnu kærða og ákvörðunum svæðisstjóra og framkvæmdastjórnar sem og á gæðum og öryggi þjónustu.
Í kærunni hafi því verið haldið fram að rótina að raunverulegum launamun megi finna í mismuni launa milli fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga. Jafnframt að um sömu störf sé að ræða, starfslýsingar að verulegu leyti sambærilegar og að launamunurinn skýrist ekki af klínískri vinnu fagstjóra og svæðisstjóra, enda sé ekki tiltekið að klínískt starf sé hluti af þeim störfum hjá stofnuninni. Jafnframt hafi sagt að klínísk vinna mæti afgangi samkvæmt því sem fram komi í starfslýsingum, enda sé stjórnunarþátturinn megininntak beggja starfanna, en því mótmælir kærði og áréttar að klínísk störf séu óaðskiljanlegur þáttur í starfi fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga sem og þeirra sem hafi svæðisstjórn með höndum.
Kærði bendir á að í starfslýsingu fagstjóra hjúkrunar sé markmiði starfs lýst þannig að veita skjólstæðingum árangursríka og góða heilbrigðisþjónustu. Bjóða skuli samfellda, aðgengilega og heildræna þjónustu í samræmi við stefnu stofnunarinnar og þau lög er lúti að starfi og starfssviði viðkomandi. Jafnframt kveði starfslýsing á um skyldu fagstjóra til að vinna önnur verkefni sem fagstjóra hjúkrunar séu falin af svæðisstjóra og/eða framkvæmdastjórn. Þá segi jafnframt um verkefni fagstjóra að hann hafi umsjón með fræðslu, vinni að breytingum á starfsemi, innleiði og taki þátt í teymisvinnu, taki þátt í gerð, innleiðingu og notkun klínískra leiðbeininga. Enn fremur sé fagstjóri hjúkrunar svæðisstjóra innan handar við daglegan rekstur stöðvarinnar. Í starfslýsingu fagstjóra lækninga og fagstjóra hjúkrunar megi jafnframt sjá að starfsskyldur felist í fjölmörgum öðrum verkefnum ótengdum stjórnun, eins og til dæmis vísinda-, þróunar- og gæðastarfi, teymisvinnu, fræðslu og fleira. Framanareind umfjöllun kveði því skýrlega á um þátttöku fagstjóra hjúkrunar í klínískum störfum auk þess sem raunveruleg framkvæmd starfa fagstjóra hjúkrunar styðji það frekar. Þá megi benda á að skýrlega hafi komið fram í auglýsingu um störf svæðisstjóra að klínísk störf væru hluti starfsskyldna viðkomandi sem yfirmanns stöðvarinnar.
Í dæmaskyni megi benda á að fagstjórar lækninga sinni að jafnaði beinum klínískum störfum sem samsvari um 60–80% af vinnuframlagi hjá stofnuninni í hverjum mánuði. Á sama hátt sinni fagstjórar hjúkrunar móttöku sjúklinga þótt umfang þeirra starfa sé nokkuð minna en hjá fagstjórum lækninga.
Í raun komi klínískar áherslur svæðisstjóra, fagstjóra lækninga og fagstjóra hjúkrunar enn betur í ljós sé skoðað yfirlit yfir samskipti þessara einstaklinga sem skráð séu í Sögukerfið fyrir tímabilið 1. september 2016 til 27. janúar 2017. Í samantekt á eiginlegum klínískum störfum og samskiptum við sjúklinga sem unnin hafi verið af fagstjórum á sama tímabili hafi verið tekið úrtak þeirra sex stöðva sem fyrstar hafi farið í gegnum breytingaferlið. Tölurnar sýni staðfest samskipti á þessu tímabili og endurspegli öll klínísk samskipti auk lyfjaendurnýjunar, sem fleiri starfsmenn koma að. Átt sé við öll samskipti í öllum þjónustuflokkum, þar með talið ungbarnavernd og mæðravernd, sem unnin séu á dagvinnutíma en síðdegisvakt hafi ekki verið talin með og teljist til viðtala, símtala og lyfjaendurnýjunar.
Svæðisstjórar sem jafnframt séu fagstjórar lækninga séu með skráð samskipti frá 2649 (efstur) til 1790 (lægstur) og á sama tímabili séu skráð samskipti svæðisstjóra sem jafnframt séu fagstjórar hjúkrunar frá 341 (efstur) til 161 (lægstur). Á sama tíma séu fagstjórar lækninga, sem ekki séu svæðisstjórar, með skráð samskipti frá 2456 (hæstur) til 1395 (lægstur) og fagstjórar hjúkrunar sem ekki séu svæðisstjórar með skráð samskipti frá 1084 (hæstur) til 577 (lægstur). Til samanburðar liggi fyrir yfirlit yfir samskipti yfirlækna og yfirhjúkrunarfræðinga á sömu heilsugæslustöðvum fyrir gildistöku skipulagsbreytinga. Skráð samskipti sýni að ráðið verði að umfang og vægi klínískra starfa fagstjóra sé umtalsvert. Jafnframt verði ráðið af gögnum að klínísk störf séu hluti starfsskyldna fagstjóra hjúkrunar og langstærsti hluti starfsskyldna fagstjóra lækninga, þar með talið þeirra sem jafnframt hafi svæðisstjórn með höndum. Einnig megi sjá að vægi og hlutfall klínískra starfa hjúkrunarfræðinga og lækna meðal stjórnenda sé hliðstætt nú og hafi verið fyrir skipulagsbreytingar.
Þá megi benda á að ríkjandi fyrirkomulag kærða um greiðslu fatapeninga til fagstjóra hjúkrunar, þar á meðal svæðisstjóra, stríði gegn fullyrðingum í kæru þess efnis að störf hlutaðeigandi séu einungis stjórnunarstörf. Í ákvæði 8.2.5 í kjarasamningi FÍH og fjármála- og efnahagsráðherra sé heimild til að greiða starfsmanni sérstaka fatapeninga mánaðarlega. Raunar byggist ákvæðið að stofni til á því að þess sé krafist, vegna sérstakra meðferðarúrræða, að starfsmaður noti eigin fatnað í stað vinnuslopps eða álíka hlífðarfatnaðar. Af hálfu kærða hafi fatapeningar verið inntir af hendi til þeirra sem sinna klínískum störfum og sé skemmst frá því að segja að allir fagstjórar hjúkrunar, þar með taldir þeir sem hafi svæðisstjórn með höndum, njóti nú slíkra greiðslna. Ætla megi að viðtaka á greiðslu fatapeninga feli í sér staðfestingu á tilvist klínískra starfa hlutaðeigandi.
Kærði áréttar að störf fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga séu hvorki þau sömu né teljast þau sambærileg í skilningi laga og kjarasamninga. Eðli máls samkvæmt gildi slíkt hið sama um störf svæðisstjóra, hvort sem fagstjóri hjúkrunar eða fagstjóri lækninga hafi slíkt starf með höndum. Þannig skýrist mismunandi launagreiðslur af ólíku inntaki og efni starfa og ákvæðum kjarasamninga sem um hin ólíku störf gildi. Vegna þessa fela launagreiðslur vegna umræddra starfa ekki í sér brot gegn ákvæðum laga nr. 10/2008 né annarra laga. Af hálfu kærða er á því byggt að tilhögun og fyrirkomulag launagreiðslna sé að fullu og öllu leyti í samræmi við ákvæði laga og kjarasamninga þar um.
Þá bendir kærði á að menntun hjúkrunarfræðinga annars vegar og lækna hins vegar sé ekki sambærileg. Þannig sé námstími hjúkrunarfræðinga fjögur ár en námstími lækna tólf ár. Bæði hjúkrunarfræðingar og læknar geti síðan, til viðbótar fyrra námi, bætt við sig frekari menntun, eins og meistaranámi þar sem námstími getur verið á bilinu eitt til tvö ár.
Ráða megi af framangreindu að störf fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga séu ólík að efni og inntaki. Sé þá bæði horft til hefðbundinna starfa sérfræðinga, þ.e. klínískra starfa og um leið starfa fagstjóra sem faglegra stjórnenda hjá stofnuninni.
Líta beri til þess að leyfi þurfi til að vinna störf hjúkrunarfræðinga og lækna, annars vegar hjúkrunarleyfi og hins vegar lækningaleyfi. Vegna þessa geti ekki aðrir en þeir sem hafi hin sérstöku leyfi unnið þau störf sem þar falla undir. Þessu til viðbótar bendir kærði á að krafist sé sérfræðileyfis til að gegna starfi fagstjóra lækninga en ekki sé sambærileg krafa gerð gagnvart starfi fagstjóra hjúkrunar.
Í kæru hafi því verið haldið fram að meðal starfandi svæðisstjóra sé þónokkuð hlutfall kvenna, sem þá gegni um leið störfum fagstjóra hjúkrunar. Jafnframt séu karlar meðal fagstjóra lækninga sem séu um leið svæðisstjórar. Að þessu virtu hafi kærandi talið kynbundinn launamun vera til staðar, og konum ekki greidd jöfn laun og njóti ekki sömu kjara fyrir jafn verðmæt og sambærileg störf. Kærði mótmælir þessum staðhæfingum kæranda og bendir á að svæðisstjórar sem starfi hjá stofnuninni séu samtals 16, auk sálfræðings sem sé forstöðumaður Þroska- og hegðunarstöðvar, þar af 13 konur og fjórir karlar. Af þeim 13 konum sem séu svæðisstjórar séu fimm læknar, einn sálfræðingur og sjö hjúkrunarfræðingar. Af þeim fjórum körlum sem séu svæðisstjórar séu allir læknar. Framangreindir 16 svæðisstjórar, að sálfræðingi undanskildum, hafi jafnframt fagstjórn hjúkrunar eða lækninga með höndum. Jafnframt hafi kærði gengið frá ráðningu 14 fagstjóra lækninga, þar af sex kvenna og átta karla og 16 fagstjóra hjúkrunar, allt kvenna.
Kærði bendir auk þess á að tvö stéttarfélög, Félag íslenskra hjúkrunarfræðinga og Læknafélag Íslands, fara með samningsumboð fyrir félagsmenn sína gagnvart íslenska ríkinu. Í gildi sé annars vegar kjarasamningur kæranda og fjármála- og efnahagsráðherra f.h. ríkissjóðs vegna hjúkrunarfræðinga og hins vegar kjarasamningur Læknafélags Íslands og fjármála- og efnahagsráðherra f.h. ríkssjóðs vegna lækna. Hinn miðlægi kjarasamningur kæranda við fjármálaráðherra f.h. ríkissjóðs er varði launaákvörðun sé í raun samningur um tiltekinn ramma sem mæli fyrir um gerð stofnanasamnings. Í stofnanasamningi sé samið um röðun starfa innan hins tiltekna ramma sem afmarkist af gildandi launatöflu, með hliðsjón af aðstæðum á tiltekinni stofnun og hvaða þættir og/eða forsendur skuli ráða röðun þeirra. Þar skuli fyrst og fremst metin þau verkefni og skyldur sem í starfinu felist auk þeirrar færni (kunnáttustigs/sérhæfingar) sem þurfi til að geta innt starf af hendi. Þá skuli litið til skipurits stofnunar eða annars formlegs starfsskipulags við gerð samningsins.
Kjarasamningur Læknafélags Íslands sé ólíkur samningi kæranda að efni og uppbyggingu og mæli fyrir um röðun starfa án sérstakrar aðkomu tiltekinna stofnana og stéttarfélags. Ætla megi að efni beggja kjarasamninga endurspegli verðmæti starfa sem um ræði að teknu tilliti til menntunar, ábyrgðar, stjórnunar og þess háttar. Í ráðningarsamningum fagstjóra hjúkrunar og starfslýsingu sé kveðið á um röðun í launaflokka, þ.e. launaröðun byggist á samningsbundinni röðun yfirhjúkrunarfræðinga samkvæmt stofnanasamningi en það sé sami launaflokkur og forstöðumenn og sviðsstjórar raðast í. Í ráðningarsamningum fagstjóra lækninga og starfslýsingu sé kveðið á um röðun í launaflokka, þ.e. launaröðun byggist á kjarasamningsbundinni röðun yfirlækna án tillits til þess á hvaða stofnun þeir starfi.
Til þess ber að líta að svæðisstjórar njóta launagreiðslna, til viðbótar við röðun fagstjóra hjúkrunar samkvæmt stofnanasamningi eða fagstjóra lækninga samkvæmt kjarasamningi, vegna þeirra sérstöku skyldna og viðbótarálags sem fylgir slíkum starfsskyldum. Fjárhæð viðbótargreiðslna til svæðisstjóra grundvallast á ákvörðun stofnunar og byggir á mati á stjórnunarþætti þeirra starfa. Fagstjórar hjúkrunar og fagstjórar lækninga, sem jafnframt hafa svæðisstjórn með höndum, njóta viðbótargreiðslna, sem ráðast af stærð og umfangi hlutaðeigandi stöðva og er á bilinu 100.000‒150.000 krónur á mánuði. Slíkar greiðslur eru fastar krónutölur, óháðar öðrum launum sem og því hvort svæðisstjóri sé jafnframt fagstjóri hjúkrunar eða fagstjóri lækninga. Kærði áréttar að svæðisstjórum sé raðað sem fagstjórar samkvæmt því sem að framan greinir en njóti að auki áðurnefndrar viðbótargreiðslu fyrir þann hluta starfs er lúti að svæðisstjórn.
Þá bendir kærði á að staðhæfingar í kæru um að störf fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga, sem og störf svæðisstjóra, séu fyrst og fremst stjórnunarstörf hafi hvorki stuðst við rök né framkvæmd starfa og starfsskyldna. Þá áréttar kærði að engin starfsleg rök gefi vísbendingar um að aukið stjórnunarlegt álag fylgi störfum fagstjóra hjúkrunar umfram störf fagstjóra lækninga, en eins og áður greinir fylgdu til dæmis engar mönnunarbreytingar skipulagsbreytingum. Jafnvel þótt því væri haldið fram að stjórnunarhluti starfa fagstjóra/svæðisstjóra væri umtalsverður eða ráðandi sé ekki sjálfgefið að forsendur væru til þess að endurskoða launagreiðslur til fagstjóra hjúkrunar/svæðisstjóra vegna þessa. Í því sambandi beri að hafa í huga að kjarasamningur Læknafélags Íslands og fjármála- og efnahagsráðherra mælir fyrir um hærri greiðslur til lækna en hjúkrunarfræðinga, bæði til þeirra sem sinna einungis klínískum störfum sem og þeirra sem sinna stjórnunarstörfum samhliða klínískum störfum. Þessu til viðbótar megi benda á að fyrir því sé löng venja að launagreiðslur stjórnenda heilbrigðisstofnana, einkum forstjóra, séu umtalsvert lægri en launagreiðslur sérfræðinga lækna og fagstjórnenda lækna. Þannig njóti forstjórar heilbrigðisstofnana launagreiðslna samkvæmt úrskurðum kjararáðs þar um en sérfræðingar lækna og fagstjórnendur lækna samkvæmt ákvæðum kjarasamninga. Ekki sé óalgengt að laun forstjóra séu lægri en laun sérfræðinga og fagstjórnenda svo nemi tugum prósenta.
Loks þyki ástæða til að geta þess að staða fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga sem hliðsettra hjá heilsugæslustöð vísar fyrst og fremst til ábyrgðar þeirra sem fagstjórnenda en ekki til inntaks og efnis starfa þeirra. Í þessu sambandi megi fremur skýra stöðu þeirra sem hliðsettra með vísan til boðleiða fremur en sambærileika starfa sem þeir hafi með höndum. Gildi raunar það sama um aðrar heilbrigðisstéttir.

ATHUGASEMDIR KÆRANDA
Kærandi bendir á að hvergi í greinargerð kærða hafi tilvist umrædds launamunar verið mótmælt. Af því leiði að kærði hafi viðurkennt að sá launamunur sé fyrir hendi sem kæra byggist á og sé hinn sami í fjárhæðum og greini í kæru. Kærandi telur að röksemdir kærða fyrir meintum ósambærileika starfanna, eða um að störfin séu ekki jafn verðmæt, séu fremur fátæklegar og hnekki í engu málatilbúnaði kæranda. Sambærileikinn sé augljós þegar litið sé meðal annars til starfslýsinga og inntaks starfanna.
Af greinargerð kærða að dæma virðist sem hann hafi mótmælt gildi og efni yfirlýsinga sem hann hafi sjálfur gefið út og lagt til grundvallar. Meðal þess séu þær starfslýsingar sem kærandi hafi lagt fram með kæru og sýni með óyggjandi hætti fram á hvað í störfum svæðisstjóra og fagstjóra felist, ábyrgðarhlutverk og fleira. Samkvæmt greinargerðinni sé eitthvað allt annað að baki þeim störfum en kærði hafi sjálfur fest á blað og lýst yfir að felist í störfunum. Þær forsendur sem kærði hafi gefið sér um klínísk störf sé eitthvað sem ekki komi fram í starfslýsingunum nema að mjög litlu leyti. Kærandi bendir á að málflutningur kærða sé ótrúverðugur að þessu leyti og að leggja verði til grundvallar þær skjalfestu starfslýsingar sem gildi um umrædd störf.
Greinargerð kærða hafi borið þess merki að hann vilji upphefja lækna og tala niður hjúkrunarfræðinga í þeim tilgangi að réttlæta launamun sem byggist á því mati kærða að læknisfræði sé mikilvægari en hjúkrunarfræði, enda þótt hjúkrunarfræðingar sinni sambærilegu stjórnunarstarfi hjá heilsugæslunni. Kærandi skilur skýringar kærða með þeim hætti að klínískt starf hafi meira vægi en stjórnunarþátturinn í störfunum, ólíkt því sem virðist gilda í öðrum stjórnunarstöðum hjá hinu opinbera. Af greinargerðinni leiði í raun að störfin umræddu, sem aðallega séu stjórnunarstörf, séu að mati kærða íhlaupastarf eða störf sem séu unnin í hjáverkum, enda hafi því verið haldið fram af hálfu kærða í málinu að inntak starfanna sé annað en starfslýsingar segi til um.
Af hálfu kærða hafi komið fram að umfang og vægi starfa lækna sé mjög mikið við heilsugæslustöðvar hér á landi og í raun miklu meira en hjá hjúkrunarfræðingum og öðrum heilbrigðisstéttum. Kærandi hafnar þessum skilningi kærða og bendir á að hann sé ekki í samræmi við starfsemi kærða. Hjúkrunarfræðingar gegni lykilhlutverki í ung- og smábarnavernd, mæðravernd, hjúkrunarmóttöku, heimahjúkrun og skólahjúkrun innan heilsugæslunnar. Megi meðal annars geta þess að hjúkrunarfræðingar beri ábyrgð á skólahjúkrun og komi læknar nánast ekkert þar að. Við heilsugæsluna starfi framkvæmdastjóri hjúkrunar sem sé jafnsettur framkvæmdastjóra lækninga.
Að auki hafi komið fram af hálfu kærða að svæðisstjóri beri bæði faglega og fjármálalega höfuðábyrgð á rekstri heilsugæslustöðva gagnvart framkvæmdastjórn, með öðrum orðum að svæðisstjórinn beri ábyrgð á störfum lækna og hjúkrunarfræðinga á heilsugæslustöðvum. Að mati kæranda stingur í stúf þetta mikla hlutverk og ábyrgðarskyldur þegar mið sé tekið af því að sami starfsmaður, þ.e. svæðisstjóri, hafi lægri laun en fagstjóra lækninga á sömu stöð, en eingöngu þó ef svæðisstjórinn sé hjúkrunarfræðingur. Kærði hafi í raun staðfest þann mismun sem sé á launum stjórnenda eftir því hvort þeir séu hjúkrunarfræðingar eða læknar, enda þótt um sama starfsheitið ræði, þ.e. fagstjóra eða svæðisstjóra. Rætt hafi verið um teymisvinnu og mikilvægi hennar en vandséð sé hvernig hún eigi að vera fyrir hendi ef launamyndun í teyminu sé jafn brengluð og raun ber vitni.
Kærði hafi fjallað um störf yfirlækna og yfirhjúkrunarfræðinga í fyrra skipulagi heilsugæslustöðva. Kærandi bendir á að í raun hafi enginn munur verið á þeim störfum, þrátt fyrir þann launamun sem hafi verið milli starfanna, en hafi hins vegar verið réttlættur af hálfu kærða þannig að ekki sé óskað eftir viðbótarmenntun hjúkrunarfræðinga, ólíkt læknum. Kærandi hafnar þessum málatilbúnaði sem fráleitum. Ekkert í kröfum til starfanna útlisti þessi sjónarmið um tiltekna menntun, heldur sé lögð að jöfnu menntun hjúkrunarfræðinga og lækna.
Kærandi telur að yfirlit þau sem kærði hafi lagt fram sýni fram á að hjúkrunarfræðingar sem séu svæðisstjórar sinni stjórnunarlegum störfum meira en klínískum störfum. Þessu sé hins vegar öfugt farið hjá svæðisstjórum sem séu læknar.
Þá hafi kærði áfram höggvið í sama knérunn, að réttlætanlegt sé að greiða mun lægri laun til þeirra hjúkrunarfræðinga sem störfunum gegna, vegna klínískra starfa lækna. Kærandi bendir á að það geti vart talist réttlætanlegt að greidd séu mun hærri laun til aðila sem nýtir sér þann aukalega þátt sem greinir í starfslýsingu, að sinna klínískri vinnu. Með því móti séu að engu gerðir þeir veigamiklu stjórnunarþættir sem störf svæðisstjóra og fagstjóra gangi út á og sé stærsti hluti starfanna. Kærandi tekur fram að samkvæmt þeim upplýsingum sem hann hafi sé starf svæðisstjóra fyrst og fremst stjórnunarstarf, en að sama skapi eigi klínísk vinna ekki að vera í forgangi. Sé þetta í ósamræmi við fullyrðingar kærða.
Það hvert vægi einstakra þátta sé í starfslýsingum geti ekki stýrt launasetningu eitt og sér. Eins og glöggt megi sjá af starfslýsingum séu bæði störfin stjórnendastöður, og gildi því einu þótt læknar kunni einnig að sinna klínísku starfi. Þau störf mæti algjörum afgangi samkvæmt starfslýsingu.
Í þessu sambandi vísar kærandi til niðurstöðu Hæstaréttar í máli nr. 11/2000 þar sem niðurstaða kærunefndar jafnréttismála hafi verið staðfest þess efnis að við úrlausn þess hvort störf teldust jafn verðmæt og sambærileg í skilningi jafnréttislaga yrði að byggja á heildstæðu mati og geti þannig verið um slík störf að ræða þótt einstakir þættir starfanna kunni að vera ólíkir og störfin krafist til dæmis ólíkrar menntunar. Markmið jafnréttislaga um sömu laun kvenna og karla fyrir jafn verðmæt störf næðist ekki ef launajöfnuðurinn tæki einungis til fólks innan sömu starfsstéttar, sbr. forsendur dómsins. Í dómi í máli nr. 258/2004 hafi Hæstiréttur komist að þeirri niðurstöðu að þau störf sem borin voru saman væru svo sambærileg að inntaki og ytra búnaði, að launamunur milli starfanna bryti í bága við jafnréttislög. Hafi dómurinn hafnað þeim málatilbúnaði vinnuveitandans að markaðssjónarmið hefðu átt að leiða til svo mismunandi kjara þegar litið væri til stöðu starfanna í stjórnkerfi bæjarins. Þá vísar kærandi einnig til stuðnings málatilbúnaði sínum til úrskurðar kærunefndar jafnréttismála í máli nr. 1/2014, þar sem niðurstaðan hafi verið byggð á heildstæðu mati á því hvort störfin teldust jafn verðmæt og sambærileg í skilningi jafnréttislaga. Talið hafi verið að um slík störf gæti verið að ræða þótt einstaka þættir þeirra kynnu að vera ólíkir og að þau krefðust mismunandi menntunar. Sérstaklega hafi verið horft til þess að samkvæmt gögnum málsins væru störfin sambærileg og að lýsing á starfi kæranda við starf karlmannsins sem hún bar sig saman við væri keimlík og staða þeirra innan stjórnskipulags kærða hafi einnig verið hin sama.
Kærandi mótmælir fullyrðingu kærða í tengslum við fatapeninga og telur að það að svæðisstjórar eða fagstjórar fái greidda fatapeninga segi ekkert um umfang klínískra starfa viðkomandi og geti ekki réttlætt umræddan launamun.
Í kæru sé ekki á því byggt að verið sé að brjóta kjarasamning með þeim launamun sem fyrir hendi sé. Kærandi hafnar því að unnt sé að miða launakjör fagstjóra og svæðisstjóra, þegar hjúkrunarfræðingar gegna þeim stöðum, við ákvæði miðlægs samnings eða stofnanasamnings. Kærði hafi aldrei ljáð máls á því gagnvart kæranda að efna til viðræðna um launaröðun vegna umræddra starfa. Stöðuheitum í samningum hafi því ekki verið breytt. Þau stöðuheiti sem inn í umræddum samningum séu, nái því hvorki til starfa fagstjóra né svæðisstjóra.
Kærandi bendir á að meirihluti stjórnenda í hjúkrun sé með viðbótarmenntun að baki umfram háskólapróf sem hjúkrunarfræðingur, yfirleitt tveggja ára nám, og auk þess mikla starfsreynslu. Læknar hafi sannarlega lengra nám að baki en hafa ber í huga að viðbótarnám þeirra erlendis er launað að fullu.
Í tilefni af umfjöllun kærða um mismun á starfsleyfi lækna og hjúkrunarfræðinga telur kærandi það vera máli sínu til stuðnings að samkvæmt til að mynda 10. gr. laga nr. 40/2007 séu störf hjúkrunardeildarstjóra og yfirlækna á heilbrigðisstofnunum jafn rétthá en annað beri ábyrgð á hjúkrunarþjónustu en hitt á læknisþjónustu.
Kærandi vekur athygli á því að allir svæðisstjórar sem séu hjúkrunarfræðingar séu konur. Þeir karlmenn sem séu svæðisstjórar séu allir læknar. Á milli þessara svæðisstjóra sé launamunur sem sé kynbundinn. Konurnar sem gegni starfi svæðisstjóra fái greidd mun lægri laun en þeir karlmenn sem gegni starfi svæðisstjóra. Sá launamunur skýrist eins og áður hafi komið fram ekki af öðru en kyni, að mati kæranda. Ekki hafi verið sýnt fram á að verðmæti starfa annars hvors kynsins sé meira en hins.
Kærandi mótmælir því sem kærði hafi haldið fram, þ.e. að laun eigi ekki að ákvarðast af ábyrgð heldur inntaki. Ábyrgð hljóti þvert á fullyrðingar kærða að hafa mikið vægi í ákvörðun um laun.
Loks vísar kærandi til þess að hvort sem svæðisstjórar séu læknar eða hjúkrunarfræðingar, sé fjárhagsleg ábyrgð þeirra og starfmannaábyrgð mjög sambærileg. Samt sem áður virðist sú staðreynd engin áhrif hafa við launasetningu svæðisstjóra og fagstjóra innan heilsugæslunnar.

ATHUGASEMDIR KÆRÐA
Af hálfu kærða er því mótmælt að hann hafi andmælt gildi og efni yfirlýsinga sem hann hafi sjálfur gefið út og lagt til grundvallar. Ekkert komi fram í málatilbúnaði kærða og/eða framlögðum gögnum máls sem renni stoðum undir framangreinda staðhæfingar. Í því sambandi vísar kærði til umfjöllunar í greinargerð sinni varðandi efni og inntak starfa fagstjóra lækninga og fagstjóra hjúkrunar sem og svæðisstjóra.
Kærði mótmælir þeirri umfjöllun kæranda að kærði upphefji lækna á kostnað hjúkrunarfræðinga og mótmælir einnig fullyrðingum kæranda um að hann hafi litið svo á að klínískt starf hafi meira vægi en stjórnunarþátturinn í störfunum, ólíkt því sem virðist gilda í öðrum stjórnunarstöðum hjá hinu opinbera.
Kærandi hafi ranglega haldið fram að í fjármálalegri og faglegri ábyrgð svæðisstjóra gagnvart framkvæmdastjórn felist ábyrgð á störfum lækna og hjúkrunarfræðinga á heilsugæslustöðinni. Umfjöllun þessi sé á engan hátt í samræmi við greinargerð kærða, enda liggi skýlaust fyrir að fagstjórar lækninga og fagstjórar hjúkrunar beri faglega ábyrgð hvorir um sig í hlutaðeigandi starfsgreinum.
Kærði bendir á að hjúkrunarfræðingar heilsugæslustöðva hafi ekki mæðravernd á sinni hendi en slíkum verkefnum sé sinnt af ljósmæðrum. Þá falli verkefni tengd heimahjúkrun ekki undir starfsskyldur hjúkrunarfræðinga á heilsugæslustöðvum almennt. Hið rétta sé að heimahjúkrun sé annars vegar sinnt af Reykjavíkurborg og hins vegar sérstakri starfseiningu hjá kærða, þ.e. tiltekinni starfseiningu sem annast alla heimahjúkrun á vegum kærða og sérstakur fagstjóri/svæðisstjóri stýri. Samkvæmt því sé heimahjúkrun ekki hluti verkefna heilsugæslustöðva hjá kærða almennt.
Kærði mótmælir athugasemdum kæranda um verkefni stjórnenda fyrir og eftir breytingar. Í tengslum við skipulagsbreytingar og ráðningu fagstjóra/svæðisstjóra hafi ekki verið bætt við starfshlutfalli lækna eða hjúkrunarfræðinga við klínísk störf hjá heilsugæslustöðvum og hafi stjórnunarþáttur því komið öðrum starfsskyldum til viðbótar.
Af hálfu kærða þykir ástæða til að benda á að í athugasemdum kæranda virðist fyrst og fremst hafi verið miðað að því að snúa út úr starfslýsingum og líta framhjá mikilvægum þáttum starfsskyldna sem einkum felast í klínískum störfum. Hafi jafnframt verið litið framhjá skýrum upplýsingum í auglýsingum um hlutaðeigandi störf varðandi klíníska þátttöku. Því hafi ranglega verið haldið fram í athugasemdum kæranda að klínísk störf mæti algjörum afgangi hjá stjórnendum. Í greinargerð kærða hafi nánar verið gerð grein fyrir efni og umfangi klínískra starfa og verði þar ráðið með óyggjandi hætti að slíkar starfsskyldur séu langstærsti hluti starfsskyldna fagstjóra lækninga og fagstjóra/svæðisstjóra.
Kærði bendir á að fagstjórar lækninga og fagstjórar hjúkrunar njóti röðunar í samræmi við ákvæði hlutaðeigandi kjarasamninga, þ.e. röðunar sem taki mið af faglegum stjórnendum.
Kærði kveður það rétt að ýmsir hjúkrunarfræðingar sem starfi hjá kærða hafi viðbótarmenntun sem í mörgum tilvikum geti samsvarað einum til tveimur árum. Það sama gildi einnig um starfandi lækna hjá stofnuninni. Þá verði ekki séð hvaða tilgangi sú staðhæfing eigi að þjóna að viðbótarnám lækna erlendis sé launað að fullu.
Hvað varði mismun á starfsleyfi lækna og hjúkrunarfræðinga og skilning á ákvæði 10. gr. laga nr. 40/2007 þá sé í raun ekkert til sem heiti að störf yfirlækna og yfirhjúkrunarfræðinga séu jafn rétthá eins og haldið hafi verið fram í athugasemdum kæranda. Fremur megi segja að störfin séu jafngild í skipuriti en vegna eðlis starfanna séu þau ólík að inntaki og efni. Bent hafi verið á það að stöðu þeirra sem hliðsettra megi fremur skýra með hliðsjón af boðleiðum fremur en sambærileika starfa sem þeir hafi með höndum. Í þessu sambandi beri enn fremur að hafa í huga að umrædd störf og starfsleyfi að baki þeim varði aðskilinn starfsvettvang og vegna þessa geti ekki aðrir en þeir sem hafi hin sérstöku leyfi unnið þau störf sem þar falli undir.
Því mótmælir kærði alfarið að kynbundinn launamunur sé milli svæðisstjóra, eins og kærandi hafi haldið fram. Sérstök ástæða þyki til að mótmæla því sem kærandi hafi haldið fram að launamunur milli svæðisstjóra, eftir því hvort hlutaðeigandi sé jafnframt fagstjóri hjúkrunar eða fagstjóri lækninga, sé kynbundinn. Kærandi hafi haldið því fram að ekki hafi verið sýnt fram á að verðmæti starfa annars hvors kynsins sé meira en hins. Í þessu sambandi áréttar kærði að mikilvægt sé að litið sé til inntaks og efnis starfa fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga og um leið svæðisstjóra án þess að horfa til þess hver hafi störfín með höndum.
Hvað varði launagreiðslur til hjúkrunarfræðinga og lækna verði eðli máls samkvæmt að líta til þess að störf fagstjóra hjúkrunar og fagstjóra lækninga og um leið þeirra sem hafi jafnframt svæðisstjórn með höndum, séu á engan hátt sambærileg auk þess sem starfsleyfi þurfi til að gegna hlutaðeigandi störfum.
Loks kemur fram af hálfu kærða að hann reki öfluga miðlæga stoðstarfsemi sem annist verkefni og verkþætti fyrir allar heilsugæslustöðvar. Þannig annist stoðstarfsemin stjórnun og ráðningar, áætlanagerð, fjármál og bókhald, þróunarstarf og fleira. Vegna þessa séu stjórnendur einstakra heilsugæslustöðva ekki í sömu stöðu og stjórnendur stofnana ríkisins enda vinnskylda og verkefni um margt frábrugðin.

NIÐURSTAÐA
Í 1. mgr. 1. gr. laga nr. 10/2008, um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla, kemur fram að markmið laganna er að koma á og viðhalda jafnrétti og jöfnum tækifærum kvenna og karla og jafna þannig stöðu kynjanna á öllum sviðum samfélagsins. Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. laganna er atvinnurekendum óheimilt að mismuna umsækjendum um starf á grundvelli kyns. Ef leiddar eru líkur að beinni eða óbeinni mismunun vegna kynferðis skal atvinnurekandi sýna fram á að aðrar ástæður en kynferði hafi legið til grundvallar ákvörðun hans, sbr. 4. mgr. 26. gr. sömu laga. Við mat á því hvort ákvæði 26. gr. laganna hafi verið brotin skal taka mið af menntun, starfsreynslu, sérþekkingu eða öðrum sérstökum hæfileikum sem krafa er gerð um í viðkomandi starfi samkvæmt lögum eða reglugerðum eða telja verður annars að komi að gagni í starfinu. Verkefni kærunefndar jafnréttismála er að taka erindi til meðferðar og kveða upp skriflegan úrskurð um hvort ákvæði laga þessara hafi verið brotin, sbr. 2. mgr. 5. gr. laganna. Samkvæmt 18. gr. laga um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla skulu atvinnurekendur og stéttarfélög vinna markvisst að því að jafna stöðu kynjanna á vinnumarkaði.
Kæra þessi er sett fram af Félagi íslenskra hjúkrunarfræðinga fyrir hönd félagsmanna sem sinna störfum sem svæðisstjórar og fagstjórar hjá kærða. Kæran er þannig sett fram fyrir hönd tiltekins hóps sem afmarkast af tilteknum störfum og kyni. Hins vegar er viðkomandi félagsmanna hvorki getið né upplýsinga um kjör hvers þeirra um sig, starfsaldur þeirra eða menntun.
Í 1. mgr. 6. gr. laga nr. 10/2008 er meðal annars kveðið á um að félagasamtök geti í eigin nafni eða fyrir hönd félagsmanna, sem telja að ákvæði laga þessara hafi verið brotin á sér, leitað atbeina kærunefndar jafnréttismála. Heimild félagasamtaka til að bera mál undir nefndina er þannig með tvennu móti, annaðhvort mál sem viðkomandi félag lætur til sín taka vegna almennra hagsmuna félagsmanna eða mál sem rekið er fyrir hönd félagsmanna sem telja á sér brotið. Til máls þessa er efnt samkvæmt kæru fyrir hönd félagsmanna vegna launamunar við aðra starfsstétt, lækna. Þrátt fyrir áskilnað sem fram kemur í lagaákvæðinu er þess ekki getið hverjir þeir félagsmenn eru sem telja á sér brotið. Heimild kæranda til að setja fram kæru fyrir hönd félagsmanna sinna einskorðast við að fyrir liggi hverjir þeir eru og gerð sé grein fyrir því á hvern hátt brotið hefur verið gegn þeim. Er enda vandkvæðum bundið að bera saman kjör tveggja hópa á svo almennum forsendum eins og hér um ræðir.
Samkvæmt fyrirliggjandi upplýsingum frá kærða munu sautján einstaklingar skipa stöður svæðisstjóra hjá kærða. Þar af munu vera níu læknar, sjö hjúkrunarfræðingar og einn sálfræðingur. Hjúkrunarfræðingarnir og sálfræðingurinn eru konur, en í hópi lækna eru fimm konur og fjórir karlar. Þá munu sextán konur vera fagstjórar hjúkrunar en meðal fagstjóra lækna eru sex konur og átta karlar en ein staða mun að auki vera ómönnuð. Meirihluti lækna sem sinna störfum sem svæðisstjórar og fagstjórar hjá kærða er þannig konur, ellefu konur en karlarnir eru tíu. Á því sýnist ekki byggt af hálfu kæranda að launamunur milli lækna og hjúkrunarfræðinga einskorðist við karlkyns lækna meðal sviðsstjóra og fagstjóra.
Með vísan til ofanritaðs er með öllu vanreifað hvernig um kynbundinn launamun geti verið að ræða konum í óhag þegar horft er til þessara hlutrænu staðreynda.
Þar sem kæran er sett fram fyrir hönd hóps án þess að fyrir liggi á hvern einstaklingsbundinn hátt brotið hafi verið gegn lögum nr. 10/2008, eru ekki til staðar forsendur til að bera saman inntak umræddra starfa, þar með talið með hliðsjón af ólíkum menntunarkröfum. Ekki verður bætt úr þessum ágalla á málatilbúnaði kæranda án þess að grundvelli málsins yrði raskað.
Með vísan til alls ofanritaðs er óhjákvæmilegt að vísa kæru þessari frá kærunefnd jafnréttismála og er því kröfu kæranda um málskostnað jafnframt hafnað.

Ú r s k u r ð a r o r ð

Kæru Félags hjúkrunarfræðinga á hendur Heilsugæslu höfuðborgarsvæðisins er vísað frá kærunefnd jafnréttismála.

Björn L. Bergsson

Þórey S. Þórðardóttir

Grímur Sigurðsson

Efnisorð

Kærunefnd jafnréttismála

Mál nr. 5/2016

Efnisorð

Hafa samband

Skilaboðin hafa verið send ráðuneytinu til afgreiðslu.