A-430/2012. Úrskurður frá 28. júní 2012
ÚRSKURÐUR
Hinn 28. júní 2012 kvað úrskurðarnefnd um upplýsingamál upp svohljóðandi úrskurð í málinu A-430/2012.
Kæruefni og málsatvik
Með bréfi, dags. 23. maí 2011, kærði [A], drátt á svörum frá velferðarráðuneytinu vegna erindis til þess, dags. 12. maí sama ár, þar sem farið var fram á afrit af kaupsamningi milli ráðuneytisins og GlaxoSmithKline ehf. um kaup á Synflorix-bóluefni gegn pneumókokkum, svo og öllum undirliggjandi samningum varðandi málið.
Velferðarráðuneytið afgreiddi erindi kæranda á þann veg með bréfi 6. júní 2011, að afhent var afrit af rammasamningi nr. 2860 um próteintengd efni gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum á Íslandi, undirritaðan 28. apríl 2011. Í bréfi velferðarráðuneytisins til úrskurðarnefndar um upplýsingamál, dags. 27. júní 2011 kemur fram að ráðuneytið geti ekki tekið afstöðu til beiðni kæranda um afhendingu frekari gagna vegna umrædds samnings þar sem frekari gögn um málið séu ekki geymd í skjalasafni ráðuneytisins.
Umrædd kæra, á hendur velferðarráðuneytinu, er af hálfu úrskurðarnefndar um upplýsingamál afgreidd í öðrum úrskurði í máli nr. A-429/2012, dags. í dag, eða nánar tiltekið þann 28. júní 2012.
Með bréfi til velferðarráðuneytisins, dags. 22. júní 2011, afmarkaði kærandi nánar framangreinda beiðni sína um aðgang að gögnum með þeim hætti að hann óskaði eftir að fá að sjá gögn með umræddum rammasamningi nr. 2860, þ.e. „Tilboð seljanda dagsett 14. apríl 2011 og útboðslýsing vegna útboðs NR 15036.“ Kæranda barst síðan erindi frá landlækni, dags. 29. júní 2011. Þar kemur fram að erindi hans til velferðarráðuneytisins, dags. 22. júní, hafi verið framsent sóttvarnarlækni.
Úrskurðarnefndin tekur fram í því sambandi að sóttvarnarlæknir starfar á vegum landlæknisembættisins, sbr. 4. gr. sóttvarnarlaga nr. 19/1997. Í úrskurði þessum er því vísað til landlæknis þótt þau erindi og bréf sem lýst er kunni að vera undirrituð af sóttvarnarlækni.
Með bréfi landlæknis, dags. 29. júní 2011, var kæranda synjað um aðgang að frekari gögnum vegna hins umrædda samnings. Segir í bréfinu að samkvæmt 5. gr. upplýsingalaga eigi almenningur ekki rétt á aðgangi að gögnum sem varði mikilvæga fjárhags- eða viðskiptahagsmuni fyrirtækja eða annarra lögaðila. Kærandi hafi fengið aðgang að kaupsamningi að öðru leyti en því sem hann varði mikilvæga fjárhags- eða viðskiptahagsmuni.
Samkvæmt framangreindu hefur kærandi þegar fengið afhentan svonefndan rammasamning nr. 2860 um próteintengd efni gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum á Íslandi, undirritaðan 28. apríl 2011. Hann hefur undir meðferð málsins afmarkað beiðni sína um aðgang að gögnum svo að hann óski jafnframt afrits af tilboði seljanda dags. 14. apríl 2011 og útboðslýsingu vegna útboðs NR 15036. Landlæknir hefur synjað kæranda um afhendingu þessara gagna. Það er sú synjun sem er til úrlausnar í úrskurði þessum.
Málsmeðferð
Á tímabilinu júní til nóvember 2011 bárust úrskurðarnefnd um upplýsingamál allnokkrar kærur frá kæranda í máli þessu vegna synjunar stjórnvalda á að afhenda honum afrit af kaupsamningum og tengdum gögnum vegna lyfjakaupa.
Þann 2. nóvember 2011 ritaði úrskurðarnefnd um upplýsingamál bréf til landlæknis þar sem tilgreindir voru í 13 liðum þeir kaupsamningar sem kærandi hafði óskað aðgangs að og kærumál hans fyrir úrskurðarnefndinni lutu að. Þar var m.a. tilgreind sú kæra sem hér er til umfjöllunar og afstöðu landlæknis óskað til hennar.
Svar barst frá landlækni, dags. 7. desember. Þar er áréttuð sú afstaða landlæknis að kæranda sé synjað um aðgang að gögnum um útboð sem lá til grundvallar umræddum rammasamningi nr. 2860 um próteintengd efni gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum á Íslandi, undirritaður 28. apríl 2011, með vísan til 5. gr. upplýsingalaga.
Með bréfi, dags. 12. desember, voru kæranda kynntar skýringar landlæknis. Athugasemdir hans af því tilefni bárust úrskurðarnefndinni með bréfi, dags. 19. sama mánaðar.
Með vísan til 31. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 þykir ekki ástæða til þess að rekja frekar það sem kemur fram í gögnum málsins um málsatvik og ágreiningsefni aðila en gert hefur verið. Úrskurðarnefndin hefur haft hliðsjón af öllum gögnum málsins við úrlausn þess.
Niðurstaða
1.
Eins og fram er komið lýtur kæruefni máls þessa að synjun landlæknis á að afhenda kæranda afrit af tilboði dags. 14. apríl 2011, sem lagt var fram af fyrirtækinu GlaxoSmithKleine ehf. vegna útboðs nr. NR 15036 og af útboðslýsingu Ríkiskaupa vegna þess útboðs.
Í kjölfar útboðsins var gerður rammasamningur við umrætt fyrirtæki á grundvelli tilboðs þess um kaup á próteintengdu efni gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum á Íslandi. Samningurinn hefur númerið 2860 og var undirritaður 28. apríl 2011. Kærandi hefur þegar fengið afhent afrit af rammasamningnum í heild sinni. Landlæknir hefur á hinn bóginn synjað kæranda um aðgang að framangreindu tilboði GlaxoSmithKleine ehf.
2.
Samkvæmt 1. mgr. 3. gr. upplýsingalaga nr. 50/1996 er stjórnvöldum skylt, sé þess óskað, að veita almenningi aðgang að fyrirliggjandi gögnum sem varða tiltekið mál, með þeim takmörkunum sem fram koma í 4. til 6. gr. laganna.
Landlæknir hefur byggt synjun á aðgangi að umræddu gagni á 5. gr. upplýsingalaga nr. 50/1996, nánar tiltekið á því að í umræddum gögnum komi fram upplýsingar sem varði mikilvæg fjárhags- eða viðskiptamálefni þess fyrirtækis sem stóð að umræddu tilboði og er aðili samningsins, GlaxoSmithKleine ehf. og eftir atvikum annarra lögaðila sem tilboðið snertir eða þar er fjallað um.
Í 5. gr. upplýsingalaga er m.a. kveðið á um að óheimilt sé að veita almenningi aðgang að gögnum er varða mikilvæga fjárhags- eða viðskiptahagsmuni fyrirtækja og annarra lögaðila sem sanngjarnt er og eðlilegt að leynt fari, nema sá samþykki sem í hlut á. Í athugasemdum sem fylgdu frumvarpi til laganna er þetta ákvæði skýrt svo: „Óheimilt er að veita almenningi aðgang að gögnum um mikilvæga fjárhags- eða viðskiptahagsmuni fyrirtækja og annarra lögaðila. Þannig er óheimilt að veita upplýsingar um atvinnu-, framleiðslu- og viðskiptaleyndarmál eða viðkvæmar upplýsingar um rekstrar- eða samkeppnisstöðu svo og aðra mikilvæga viðskiptahagsmuni.“
Af ákvæðum upplýsingalaga leiðir að jafnvel þótt upplýsingar sem fram koma í gögnum málsins geti varðað mikilvæga viðskiptahagsmuni þeirra er hlut eiga að máli, gera lögin ráð fyrir því að það sé metið í hverju og einu tilviki hvort um sé að ræða upplýsingar um svo mikilvæga fjárhags- eða viðskiptahagsmuni fyrirtækis, að ætla megi að þær séu til þess fallnar að valda því tjóni verði aðgangur veittur að þeim. Við matið verður að líta til þess hversu mikið tjónið geti orðið og hversu líklegt sé að það muni verða, verði upplýsingarnar veittar. Ber ennfremur að líta til eðlis upplýsinganna, framsetningar þeirra og aldurs, svo og hvaða þýðingu þær hafi fyrir rekstur fyrirtækisins á þeim tíma er matið fer fram, þ.á m. hvort um sé að ræða nýjar eða óþekktar framleiðsluaðferðir eða upplýsingar sem skert geti samkeppnishæfni þess á annan hátt. Þegar allt þetta hefur verið virt verður að meta hvort vegi þyngra: hagsmunir fyrirtækisins eða þeir hagsmunir sem meginreglu 3. gr. upplýsingalaga um aðgang almennings að gögnum er ætlað að tryggja, sbr. til hliðsjónar dóm Hæstaréttar frá 23. mars 2000 í máli nr. 455/1999 (H 2000:1344).
3.
Úrskurðarnefnd um upplýsingamál hefur farið ítarlega yfir umrætt tilboð GlaxoSmithKleine ehf. Í efnisyfirliti er tilgreint að tilboðið innihaldi:
1. Tilboð GlaxoSmithKleine ehf. (GSK)
2. Upplýsingar um GSK
3. Nánari upplýsingar um Synflorix
a. Samantekt á eiginleikum lyfs (SPC)
b. Synflorix Resource Pack
4. Upplýsingar um Distica, dreifingaraðila GSK
5. Upplýsingar um útboðslyf og verðskrárgengi apríl 2011.
Upplýsingar sem fram koma í köflum 1, 2 og 3a, teljast að mati úrskurðarnefndar um upplýsingamál ekki viðkvæmar né yrðu þær GlaxoSmithKleine ehf., eða öðrum fyrirtækjum sem þar er fjallað um, til tjóns yrðu þær gerðar opinberar. Hér er aðeins um að ræða upplýsingar um fyrirtækið sjálft, þar á meðal staðfestingu þess að það sé í skilum með opinber gjöld og því um líkar upplýsingar. Þá eru upplýsingar sem fram koma undir lið 3a samhljóða upplýsingum um það lyf sem um ræðir og birtar eru opinberlega í sérlyfjaskrá. Upplýsingar í kafla 4 eru almennar upplýsingar um starfsemi, gæðastefnu og opinber vottorð dreifingaraðilans Disticta. Þá eru þær upplýsingar sem birtast í kafla 5 einnig aðeins almennar upplýsingar um útboðslyfið og verðskrárgengi í apríl 2011, m.a. er þar að finna markaðsleyfi þeirra lyfjafyrirtækja sem um ræðir. Hins vegar er í kafla 3b að finna upplýsingar sem fyrirtækið og lyfjaframleiðandinn GlaxoSmithKleine hefur tekið saman um fyrirtækið og rannsóknir á því lyfi sem boðið er. Þrátt fyrir að í þessari samantekt sé m.a. vísað til birtra rannsókna á lyfinu verður ekki fram hjá því litið að hér er um að ræða sérfræðilega umfjöllun um lyfið og rannsóknir á því. Verður ekki annað séð en að þessar upplýsingar hafi verið teknar saman í þeim tilgangi að lýsa umræddum þáttum vegna tilboðsins. Um er að ræða sérfræðilegar upplýsingar sem umfangsmikil vinna hefur verið lögð í og lýsa ítarlegum rannsóknum. Verður ekki útilokað að það kunni að valda bjóðanda fjárhagslegu tjóni verði þær gerðar opinberar. Kærða, landlækni, var því heimilt að synja kæranda um aðgang að þeim á grundvelli 5. gr. upplýsinglaga nr. 50/1996. Þessar upplýsingar mynda langstærstan hluta útboðsgagnanna. Er því ekki tilefni til þess að leggja fyrir kærða, landlækni, að afhenda kæranda hluta útboðsins á grundvelli 7. gr. upplýsingalaga.
Kærandi hefur þegar fengið aðgang að rammasamningi sem gerður var við umræddan bjóðanda í kjölfar umrædds útboðs. Þar koma m.a. fram upplýsingar um þær fjárhæðir sem íslenska ríkið greiðir fyrir lyfið.
4.
Landlæknir hefur undir meðferð málsins ekki afhent úrskurðarnefnd um upplýsingamál afrit af útboðslýsingu vegna útboðs Ríkiskaupa nr. 15036, útboð á próteintengdum bóluefnum gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum sem beiðni kæranda um aðgang að gögnum lýtur þó að. Ekki liggur annað fyrir en að umrætt útboð hafi verið opið útboð í þeim skilningi að allir er þess óskuðu áttu þess kost að afla sér útboðslýsingarinnar og gera tilboð á grundvelli hennar. Með vísan til þessa er það afstaða úrskurðarnefndar um upplýsingamál að Landlækni beri að afhenda kæranda útboðslýsingu í umræddu útboði Ríkiskaupa sé hún fyrirliggjandi hjá embættinu.
Úrskurðarorð
Staðfest er synjun landlæknis, dags. 29. júní 2011, á beiðni kæranda, [A], um afrit af tilboði GlaxoSmithKleine ehf., dags. 14. apríl 2011, vegna rammasamningsútboðs nr. 15036 á próteintengdum bóluefnum gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum.
Landlækni ber að afhenda kæranda, [A], útboðslýsingu vegna útboðs Ríkiskaupa nr. 15036, útboð á próteintengdum bóluefnum gegn pneumókokkum til notkunar í almennum bólusetningum, sé hún fyrirliggjandi hjá embættinu.
Trausti Fannar Valsson
Formaður
Sigurveig Jónsdóttir Friðgeir Björnsson