Nr. 26/2018 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 18. janúar 2018 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 26/2018
í stjórnsýslumáli nr. KNU17110063
Kæra […]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 29. nóvember 2017 kærði […], fd. […], ríkisborgari Íraks (hér eftir nefndur kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 24. nóvember 2017, um að synja henni um dvalarleyfi á Íslandi á grundvelli hjúskapar samkvæmt 70. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Kærandi krefst þess að henni verði veitt dvalarleyfi hér á landi.
Fyrrgreind ákvörðun var kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran ásamt fylgigögnum fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Í hinni kærðu ákvörðun kom fram að kærandi hafi sótt um dvalarleyfi hér á landi á grundvelli hjúskapar þann 19. september 2017. Með hinni kærðu ákvörðun, dags. 24. nóvember 2017, var kæranda synjað um dvalarleyfi á grundvelli hjúskaparins. Fyrirsvarsmaður kæranda tók á móti ákvörðun Útlendingastofnunar fyrir hennar hönd þann 28. nóvember 2017. Kærandi kærði ákvörðunina til kærunefndar þann 29. nóvember 2017. Kærunefnd veitti kæranda frest til og með 13. desember 2017 til að leggja fram greinargerð í málinu. Þann 4. desember sama árs barst nefndinni greinargerð kæranda ásamt fylgigögnum.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar var lagt til grundvallar að um umsókn kæranda um dvalarleyfi vegna hjúskapar skyldi fara samkvæmt ákvæðum 69. og 70. gr. laga um útlendinga. Vísaði stofnunin til þess að samkvæmt hjúskaparvottorði, sem lægi fyrir í málinu, hefðu kærandi og maki hennar gengið í hjúskap í Írak þann 21. ágúst 2017 frammi fyrir „Court of Personal Status“. Við skoðun Útlendingastofnunar á þýðingu hjúskaparvottorðsins hefði komið í ljós að maki kæranda hefði ekki verið viðstaddur hjónavígsluna í Írak í eigin persónu heldur hefði fulltrúi hans þar í landi mætt í hans stað. Samkvæmt 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga væri réttur til dvalarleyfis m.a. ekki fyrir hendi ef stofnun hjúskapar bryti í bága við allsherjarreglu og meginreglur íslenskra laga. Í athugasemdum við 70. gr. sem fylgdu frumvarpi því er síðar varð að lögum nr. 80/2016 væri tekið fram að svonefndar fulltrúagiftingar, þegar annað eða hvorugt hjóna væru viðstödd athöfn, fælu í sér brot á allsherjarreglu og meginreglum íslenskra laga. Vísaði stofnunin ennfremur til þess að það væri grundvallarregla í íslenskum rétti að hjónaefni væru bæði viðstödd hjónavígslu, sbr. 1. mgr. 24. gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993. Í ljósi þessara ákvæða, og með vísan til þess að maki kæranda hefði ekki verið viðstaddur hjónavígslu þeirra í Írak, taldi stofnunin að umræddur hjúskapur væri ekki gildur að íslenskum lögum og því gæti hann ekki verið grundvöllur fyrir veitingu dvalarleyfis. Var umsókn kæranda því synjað.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að kærandi og maki hennar hafi látið gefa sig saman í Írak í ágúst 2017. Þau hafi þó ekki verið á sama stað þegar giftingin hafi farið fram enda búi þau í sitthvoru landinu. Samkvæmt þýðingu framlagðs hjúskaparvottorðs fór vígslan fram fyrir dómara í Court of personal status í Írak. Lögmaðurinn hafi haft öll tilskilin réttindi til slíkra athafna og þá séu athafnir sem þessar lögmætar í Írak. Útlendingastofnun hafi hins vegar synjað kæranda um dvalarleyfi á grundvelli 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga. Tekur kærandi fram að það sé fjarri lagi að samband hennar við maka sinn sé til málamynda. Þau hafi verið saman í að verða fjögur ár og þá liggi ljósmyndir fyrir í málinu sem varpi nánara ljósi á samband þeirra og hversu traust það sé. Fyrir eiginmann kæranda sé ekki hlaupið að því að ferðast til Íraks enda hafi hann flúið þaðan á sínum tíma. Þá sé eiginmaður kæranda faðir með tvö börn á Íslandi sem þurfi að hugsa um og framfleyta. Óskar kærandi eftir því að kærunefnd taki ákvörðun Útlendingastofnunar til endurskoðunar.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Líkt og kærandi hefur tekið fram í greinargerð sinni og eins og ljóst er af hjúskaparvottorði því sem liggur fyrir í málinu gengu hún og maki hennar, sem þó var fjarverandi, í hjónaband í Írak í ágúst 2017. Við úrlausn málsins hefur kærunefnd ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar að sú athöfn sem fram fór í Írak hafi verið gild samkvæmt landslögum þess ríkis og þá hefur ekki annað komið fram við meðferð málsins. Kemur því einungis til skoðunar hvort vígsluathöfn kæranda og maka hennar samræmist grundvallarsjónarmiðum íslensks réttar og hvort Útlendingastofnun hafi verið rétt að synja kæranda um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar, sbr. 70. gr. laga um útlendinga.
Samkvæmt 1. mgr. 70. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi hér á landi hyggist hann flytjast hingað til lands til að búa með maka sínum eða sambúðarmaka. Skilyrði þess er að makinn hafi rétt til fjölskyldusameiningar samkvæmt VIII. kafla laga um útlendinga og að hann sé annaðhvort í hjúskap eða sambúð, sbr. 2. málsl. 1. mgr. 70. gr. laganna. Í 8. mgr. 70. gr. laganna kemur þó fram sú regla að sé rökstuddur grunur um að til hjúskapar hafi verið stofnað í þeim tilgangi að afla dvalarleyfis og ekki sé sýnt fram á annað svo að óyggjandi sé þá veiti það ekki rétt til dvalarleyfis. Það sama gildi ef rökstuddur grunur sé um að ekki hafi verið stofnað til hjúskapar með vilja beggja hjóna eða ef stofnun hjúskapar brjóti í bága við allsherjarreglu og meginreglur íslenskra laga.
Í áðurnefndum athugasemdum við ákvæði 70. gr. laga um útlendinga er m.a. orðrétt kveðið á um að: „Með ákvæðinu er einnig tekinn af allur vafi um að brjóti stofnun hjúskapar í bága við allsherjarreglu og meginreglur íslenskra laga sé ekki um gildan gerning að ræða og hann veiti þar af leiðandi ekki rétt til dvalarleyfis. Þetta á t.d. við um hjónavígslu ef hjónin eða annað þeirra voru börn eða þegar annað eða hvorugt hjóna var viðstatt athöfnina (svokallaðar fulltrúagiftingar). Sama gildir um hjónavígslu ef vígslumaður hafði ekki réttindi til athafnarinnar (vígsluheimild) í því landi þar sem vígslan fór fram og þegar stofnað er til fjölkvænis eða fjölveris. Með broti á allsherjarreglu eða meginreglum laga (ordre public), í alþjóðlegum einkaréttarlegum skilningi, er átt við gerning sem stofnað er til í einu landi en talinn er stríða svo gegn réttarreglum annars lands þar sem beita á honum að rétt þykir að virða hann að vettugi.“
Svo tilvik verði þó talið falla undir síðari málslið 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga þarf, samkvæmt orðalagi ákvæðisins, að koma til brot gegn allsherjarreglu og meginreglum íslenskra laga. Inntak hugtaksins allsherjarregla er hvorki skilgreint í 8. mgr. 70. gr. laga um útlendinga né í öðrum ákvæðum þeirra laga. Í ljósi athugasemda við ákvæðið í lögskýringargögnum telur kærunefnd að svo ákvæðið eigi við þurfi stofnun hjúskapar ekki eingöngu að vera andstæð meginreglum íslenskra laga heldur jafnframt að stríða svo gegn réttarreglum landsins að rétt þyki að virða hann að vettugi.
Kærunefnd tekur undir með Útlendingastofnunar að það sé meginregla í íslenskum hjúskaparrétti að hjónaefni skuli bæði vera viðstödd vígsluathöfn. Kveðið er á um regluna í 1. mgr. 24. gr. hjúskaparlaga nr. 31/1993 en þar segir að bæði hjónaefni skuli vera viðstödd vígsluathöfn. Fyrir gildistöku hjúskaparlaga var samhljóða ákvæði í 21. gr. laga um stofnun og slit hjúskapar nr. 60/1972. Engar undanþágur eru frá þessari reglu í hjúskaparlögum.
Þá bendir kærunefnd á að íslenska ríkið gerði fyrirvara við ákvæði 2. mgr. 1. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna frá 10. desember 1962 um samþykki og lágmarksaldur til hjúskapar o.fl., sbr. auglýsing 18/1977 í C-deild Stjórnartíðinda. Í því ákvæði er m.a. kveðið á um að ekki sé nauðsynlegt að bæði hjónaefni séu viðstödd vígsluathöfn ef þau hafi fyrir þar til bæru stjórnvaldi samþykkt hjúskaparstofnunina. Fyrirvari íslenska ríkisins var á þann veg að aðild að samningnum væri háð því að 2. mgr. 1. gr. tæki ekki til Íslands. Að mati kærunefndar bendir þessi fyrirvari til þess að umrædd regla hafi verið talin svo andstæð réttarreglum landsins að ekki væri unnt að innleiða hana hér á landi.
Að mati kærunefndar bendir löggjafarsaga ákvæða hjúskaparlaga og aðild Íslands að samningi Sameinuðu þjóðanna um samþykki og lágmarksaldur hjúskapar o.fl. því eindregið til þess að hjónavígslur, þar sem annað hjónaefna er ekki viðstatt vígsluathöfnina, stríði gegn réttarreglum landsins. Þá telur kærunefnd ljóst að sú vígsluathöfn sem fram fór í Írak, þar sem maki kæranda var fjarverandi, teljist til svonefndra fulltrúargiftinga en í ofangreindum athugasemdum við ákvæði 70. gr. laga um útlendinga er vísað til slíkra giftinga í dæmaskyni um gerning sem ekki veiti rétt til dvalarleyfis.
Því er það niðurstaða kærunefndar að hjónavígsluathöfn kæranda hafi farið í bága við meginreglu íslensks hjúskaparréttar og allsherjarreglu og geti því ekki veitt kæranda rétt til dvalarleyfis á grundvelli 70. gr. laga um útlendinga. Verður ákvörðun Útlendingastofnunar því staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Anna Tryggvadóttir
Anna Valbjörg Ólafsdóttir Árni Helgason