Mál nr. 161/2011

Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 13. nóvember 2012 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 161/2011.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 19. ágúst 2011, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að samkvæmt upplýsingum stofnunarinnar hafi hann verið staddur erlendis frá 16. júlí til 30. júlí 2011 og hafi því ekki uppfyllt skilyrði þess að fá greiddar atvinnuleysisbætur á því tímabili. Vinnumálastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að skv. 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, skuli sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. h-lið 1. mgr. 14. gr. eða um annað það sem kunni að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar var tilkynnt aðila. Kæranda var einnig tilkynnt að hann hefði fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur á meðan hann hafi verið í útlöndum á tímabilinu 16. júlí til 19. júlí 2011 og yrði sú fjárhæð innheimt skv. 3. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi vildi ekki una ákvörðuninni og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 21. nóvember 2011. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun 1. desember 2008.

Rafræn staðfesting á atvinnuleit kæranda barst 25. júlí 2011 frá B. Vinnumálastofnun sendi honum í kjölfarið bréf, dags. 8. ágúst 2011, þar sem óskað var skýringa á dvöl hans erlendis. Hann mætti á þjónustuskrifstofu Vinnumálastofnunar 9. ágúst 2011 og kvaðst hafa verið erlendis vegna minningarathafnar og hafi hann ekki vitað að tilkynna þyrfti ferðir af landinu til stofnunarinnar. Kærandi lagði fram afrit af farseðli og skriflegar skýringar á dvöl sinni í útlöndum 11. ágúst 2011. Samkvæmt farseðlinum dvaldi kærandi í B frá 16. júlí til 30. júlí 2011.

Í kæru kæranda kemur fram að hann hafi aldrei fengið þær upplýsingar að tilkynna þyrfti Vinnumálastofnun um ferðir til útlanda. Þess vegna hafi honum fundist eðlilegt að staðfesta atvinnuleit sína þaðan á meðan hann hafi verið ytra. Hefði hann vitað um þessa tilkynningarskyldu hefði hann látið skrá sig í frí meðan á ferðinni hafi staðið í stað þess að missa bætur í tvo mánuði. Kærandi kveðst viss um að hann hafi aldrei fengið upplýsingar varðandi þetta hjá Vinnumálastofnun og því finnist honum ósanngjarnt að þurfa að taka út refsingu. Honum finnist eðlilegt að fá ekki bætur í þær tvær vikur sem hann hafi verið í burtu en ekki að missa bætur í átta vikur. Kærandi kveðst aldrei hafa verið boðaður á kynningarfund hjá Vinnumálastofnun þar sem fólk fái grunnupplýsingar um réttindi og skyldur atvinnuleitenda og hafi hann því ekki haft vitneskju um þetta.

Í greinargerð sinni til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 2. febrúar 2012, vísar Vinnumálastofnun til c-liðar 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem mælt er fyrir um að umsækjandi um greiðslur atvinnuleysistrygginga þurfi að vera búsettur og staddur hér á landi til að teljast tryggður samkvæmt lögunum. Vinnumálastofnun vísar einnig til 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem mælt er fyrir um upplýsingaskyldu umsækjanda til Vinnumálastofnunar, en atvinnuleitanda beri skylda til þess að upplýsa Vinnumálstofnun um allar þær breytingar sem kunni að verða á högum hans eða annað sem kunni að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar. Stofnunin bendir á að í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 37/2009, til breytinga á lögum um atvinnuleysistryggingar, komi meðal annars fram að láti atvinnuleitandi hjá líða að veita Vinnumálastofnun þessar upplýsingar komi til álita að beita viðurlögum skv. 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Vinnumálastofnun áréttar að í 13. og 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé skýrt kveðið á um þá skyldu umsækjenda um greiðslur atvinnuleysistrygginga að vera í virkri atvinnuleit. Sé það jafnframt gert að skilyrði að umsækjandi sé staddur hér á landi, sbr. c-lið 1. mgr. 13. gr. laganna. Óumdeilt sé að kærandi hafi verið staddur í útlöndum á sama tíma og hann hafi verið skráður atvinnulaus hjá Vinnumálastofnun. Samkvæmt flugfarseðli hafi kærandi verið staddur í útlöndum á tímabilinu 16. júlí til 30. júlí 2011.

Kærandi hafi ekki tilkynnt Vinnumálastofnun fyrirfram um utanlandsferð sína, líkt og honum hafi borið skv. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi segist ekki hafa reynt að leyna utanlandsferð sinni og í kæru sinni til úrskurðarnefndarinnar segi hann að hann hafi aldrei fengið upplýsingar um að tilkynna bæri ferðir úr landi til Vinnumálastofnunar.

Vinnumálastofnun tekur fram að margsinnis sé vakin athygli á því að eitt af skilyrðum fyrir greiðslu atvinnuleysisbóta sé að atvinnuleitandi sé búsettur og staddur hér á landi og að ótilkynntar ferðir til útlanda séu óheimilar meðfram töku atvinnuleysisbóta. Sé sérstaklega vakin athygli á framangreindum atriðum á heimasíðu stofnunarinnar auk þess sem lög um atvinnuleysistryggingar séu aðgengileg á heimasíðunni.

Það er mat Vinnumálastofnunar að kærandi hafi í umrætt sinn látið hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar um atvik er haft hafi bein áhrif á rétt hans til greiðslu atvinnuleysistrygginga.

Kærandi hafi fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur á þeim tíma sem hann dvaldi erlendis og honum beri, skv. 39. gr. laga um atvinnuleysistrygginga, að endurgreiða ofgreiddar bætur að viðbættu 15% álagi.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 7. febrúar 2012, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 21. febrúar 2012. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar en hún er svohljóðandi:

„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Þetta ákvæði þarf meðal annars að túlka með hliðsjón af því að eitt af skilyrðum þess að geta haldið rétti sínum í atvinnuleysistryggingakerfinu er að vera búsettur og staddur hér á landi, sbr. c-lið 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi hefur staðfest, meðal annars með framlagningu gagna, að hann var staddur erlendis frá 16. júlí til 30. júlí 2011, en hann tilkynnti Vinnumálastofnun ekki fyrirfram að hann yrði ekki staddur á landinu á umræddu tímabili. Kærandi hefur fært fram þau rök að hann hafi aldrei fengið upplýsingar um að tilkynna beri ferðir úr landi til Vinnumálastofnunar. Hann hafi ekki reynt að leyna ferð sinni og hann hafi vitað að Vinnumálastofnun gæti greint hvaðan staðfesting á atvinnuleit kæmi.

Fram hefur komið í máli Vinnumálastofnunar að veittar séu upplýsingar um framangreind atriði á heimasíðu stofnunarinnar og að auki séu lög um atvinnuleysistryggingar aðgengileg á heimasíðunni. Einnig verður til þess að líta að tíðkanlegt er að launþegar upplýsi vinnuveitendur sínar um fjarvistir vegna dvalar erlendis en réttarsamband atvinnuleitanda og Vinnumálastofnunar er um sumt eðlislíkt því sem er á milli launþega og vinnuveitanda.

Í ljósi þeirrar upplýsingaskyldu atvinnuleitenda sem kveðið er á um í 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, verður fallist á að kærandi hafi brotið gegn trúnaðarskyldum sínum gagnvart Vinnumálastofnun í umrætt sinn, er hann hélt af landi brott án þess að láta vita af því fyrirfram. Því bar Vinnumálastofnun að láta hann sæta viðurlögum skv. 1. mgr. 59. gr. laganna.

Kæranda ber einnig, skv. 2. mgr. 39. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur sem hann fékk á tímabilinu 16. júlí til 19. júlí 2011.

Með vísan til framangreinds og þeirra raka sem Vinnumálastofnun hefur fært fram fyrir hinni kærðu ákvörðun, verður hún staðfest.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 17. ágúst 2011 í máli A um að kærandi eigi ekki rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann hafi starfað í a.m.k. tvo mánuði á innlendum vinnumarkaði er staðfest.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson