Úrskurður vegna kæru á ákvörðun umhverfissjóðs sjókvíaeldis

LMB - Mandat

Friðleifur Egill Guðmundsson, lögmaður

Bergþórugötu 55

101 Reykjavík

Reykjavík 23. maí 2019

Tilv.: FJR1901161/0.6.0

Efni: Úrskurður vegna kæru á ákvörðun umhverfissjóðs sjókvíaeldis.

I. Úrlausnarefni.

Ráðuneytið vísar til erindis yðar f.h. AkvaFuture ehf., kt. 4609170930 (hér á eftir ,,kærandi“), dags. 30. júlí 2018, þar sem kærð er ákvörðun Umhverfissjóðs sjókvíaeldis (hér á eftir „sjóðurinn“), dags. 21. mars s.á., um að hafna umsókn fyrirtækisins um styrk úr sjóðnum.

Með ákvörðun forseta Íslands, sem tilkynnt var um með bréfi forsætisráðuneytisins þann 17. desember 2018, var fjármála- og efnahagsráðherra falið að fara með og taka ákvörðun í kærumálinu. Þess hafði verið farið á leit við forsætisráðherra með erindi, dags. 18. október 2018, sem sent var f.h. sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, að settur yrði seturáðherra til að fara með málið sökum þess að sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra hafði ákveðið að víkja sæti á grundvelli 6. tölul. 1. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Fjármála- og efnahagsráðuneytinu bárust gögn málsins frá atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu þann 15. janúar 2019. Sama dag var óskað eftir umsögn sjóðsins vegna kærunnar og þess farið á leit að hún bærist eigi síðar en 5. febrúar 2019. Skipunartími stjórnar sjóðsins mun hins vegar hafa runnið út í september 2018 og ný stjórn skipuð í febrúar 2019. Vegna þessara breytinga á stjórn sjóðsins féllst ráðuneytið á beiðni hennar um að frestur til að skila umsögn yrði framlengdur fram til 12. apríl 2019. Umsögn sjóðsins barst ráðuneytinu 17. apríl 2019. Viðbrögð kæranda við umsögn sjóðsins bárust síðan þann 8. maí 2019. Viðbótarupplýsingar um fjölda styrkþega bárust frá sjóðnum 16. maí 2019.

II. Kröfur aðila.

Kærandi krefst ógildingar ákvörðunar sjóðsins um að hafna umsókn hans og að sjóðnum verði falið að taka nýja ákvörðun í málinu. Jafnframt er farið fram á endurskoðun ákvörðunar sjóðsins um að hafna beiðni kæranda um öll gögn málsins.

Sjóðurinn krefst þess að ákvörðun hans verði staðfest.

III. Málsatvik.

Sjóðurinn er stjórnvald sem heyrir undir yfirstjórn sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og starfar á grundvelli VI. kafla A laga um fiskeldi, nr. 71/2008. Samkvæmt 20. gr. a laganna er markmið sjóðsins „að lágmarka umhverfisáhrif sjókvíaeldis“. Þessu markmiði er sjóðnum ætlað að ná með því að „greiða kostnað við rannsóknir vegna burðarþolsmats, vöktunar og annarra verkefna sem stjórn sjóðsins ákveður.“ Einnig er sjóðnum heimilt samkvæmt greininni að „veita veiðiréttarhöfum styrki úr sjóðnum til að mæta þeim kostnaði eða tekjumissi sem þeir hafa orðið fyrir vegna tjóns sem er ekki hægt að rekja til ákveðinnar eldisstöðvar.“

Líkt og fram kemur í 20. gr. c er það í höndum stjórnar sjóðsins að taka ákvarðanir um greiðslur úr sjóðnum. Honum er þannig falið að taka stjórnsýsluákvarðanir, ólíkt sjóðum sem hafa með höndum vörslur og framkvæmd úthlutana sem ráðherra ákveður að tillögu stjórnar. Um er að ræða samkeppnissjóð, en slíkir sjóðir auglýsa opinberlega eftir umsóknum og meta þær út frá lögbundnum markmiðum og innbyrðis samanburði. Þannig er ekki um að ræða lagalega skilgreindan rétt tiltekinna aðila á styrkveitingu. Samkvæmt 20. gr. g er ráðherra heimilt að setja nánari ákvæði um starfsemi sjóðsins og greiðslur úr honum með reglugerð. Slík reglugerð var fyrst undirrituð í desember 2018 og hafði því ekki gildi þegar hin kærða ákvörðun var tekin. Hins vegar liggur fyrir í fundargerð sjóðsins dags. 15. apríl 2018 að drög að reglugerð lágu þá fyrir og höfðu nefndarmenn kynnt sér þau.

Kærandi er fyrirtæki á sviði eldis og ræktunar í sjó, stofnað árið 2017 og í eigu norska félagsins AkvaDesign AS. Hyggur það á fiskeldi í lokuðum kvíum í Eyjafirði byggt á lausnum sem hið norska móðurfélag og félög í þess eigu hafa notast við í Noregi. Að því er fram kemur á vef Skipulagsstofnunar tók hún þann 31. ágúst 2018 ákvörðun um matsáætlun fyrir mat á umhverfisáhrifum allt að 20.000 tonna laxeldis fyrirtækisins og var fallist á tillögu þess að slíkri áætlun, með athugasemdum.

Í nóvember 2017 var auglýst eftir umsóknum um styrki úr sjóðnum vegna ársins 2018. Samkvæmt leiðbeiningum á vef sjóðsins, www.umsj.is, skyldi umsóknum skilað á þar til gerðu umsóknareyðublaði sem unnt var að nálgast á vefnum. Gera skyldi grein fyrir markmiði verkefnis, verkþáttum og kostnaðarliðum og rökstyðja, með vísan til 20. gr. a fyrrnefndra laga, hvernig verkefnið félli að lögbundnum markmiðum sjóðsins. Umsóknir um styrki voru 33.

Kærandi sótti um 6 m.kr. styrk fyrir verkefnið „Streymi næringarefna frá laxeldi í sjó. Samanburður á framleiðslutækni“, sem gert var ráð fyrir að gæti hafist í apríl 2018 og síðustu verkþættir yrðu unnir í desember það ár. Það myndi byggja á framleiðslulíkani fyrir 20.000 tonna ársframleiðslu á laxi í Eyjafirði og m.a. yrði lagt mat á næringarefnaákomu og -hringrás. Fram kemur í umsókn kæranda til sjóðsins að sú eldistækni sem um ræðir hafi verið í prófunum í Noregi frá árinu 2011, eldi í stórum stíl hafi hafist 2014 og vísbendingar séu um að tæknin dragi verulega úr neikvæðum umhverfisáhrifum sem tengjast botnfalli og fyrirbyggt sé að laxalús valdi tjóni í eldinu. Með því að safna lífrænum úrgangsefnum á föstu formi megi mögulega bæta nýtingu svæða og auka burðarþol samanborið við eldi í opnum kvíum.

Í umsögn sjóðsins til ráðuneytisins kemur fram að leitað hafi verið til forstöðumanns Ranníss í tengslum við verklag um úthlutun styrkja og sagði hann, á fundi stjórnar þann 6. desember 2017, frá viðmiðum sem Rannís horfi til við úthlutun. Á sama fundi hefðu jafnframt verið fengnir tveir einstaklingar með sérþekkingu, Grímur Valdimarsson og Ingimar Jóhannsson, til að fara yfir umsóknir fyrir árið 2018.

Á fundi sjóðsins þann 15. mars 2018 kynntu sérfræðingarnir tveir tillögur sínar um stuðning við 10 verkefni af þeim 33 sem bárust og er í fundargerð vísað til þess að þær byggi á því hvaða umsóknir séu „hæfastar“. Á þeim fundi lagði einn stjórnarmaður jafnframt til að eitt verkefni til viðbótar yrði styrkt, samkvæmt því sem fram kemur í fundargerðinni.

Samkvæmt fundargerð var samþykkt á stjórnarfundi þann 21. mars 2018 að veita 13 verkefnum styrk, samtals að fjárhæð 220 millj.kr. Virðist sú samþykkt hafa byggt á endurskoðuðum tillögum sérfræðinganna tveggja um 12 verkefni og einni tillögu til viðbótar frá stjórnarmanni. Í frétt á vef sjóðsins frá 4. apríl 2018 er þó getið um 14 verkefni og samtals styrkjafjárhæð 228 millj.kr. Munar þar um verkefnið „Akvaplan-niva. Hrognkelsi – Lífræna lúsaætan. 8,0 milljónir króna.“, en samkvæmt upplýsingum frá sjóðnum mun það í reynd ekki hafa hlotið styrk.

Verkefni kæranda hlaut ekki stuðning úr sjóðnum. Í kjölfarið hófust samskipti kæranda við stjórn sjóðsins þar sem óskað var eftir nánari upplýsingum og aðgangi að gögnum. Með bréfi, dags. 4. júní 2018, varð sjóðurinn við beiðni kæranda um rökstuðning fyrir úthlutun vegna ársins 2018. Þar kom fram að allar umsóknir sem bárust hefðu uppfyllt skilyrði um styrkhæfni. Forgangsraða hefði þurft verkefnum vegna fjölda umsókna og hefði stjórnin lagt til grundvallar eftirfarandi sjónarmið:

·    „Að sjóðurinn styddi með öflugum hætti við þau verkefni sem lúta að umhverfisvöktun með sjókvíaeldi þannig að meta megi burðarþol eldissvæða og halda þannig áfram að byggja upp þekkingu á þessu sviði.

·    Að verkefni væru líkleg til að koma með hagkvæmar lausnir til að minnka skaða sem sjókvíaeldi getur valdið í íslenskri náttúru svo sem mögulega erfðablöndun við náttúrulega laxastofna og skaða vegna laxalúsar og mengunar.“

Samhliða því að kærandi óskaði eftir rökstuðningi fór hann í apríl 2018 fram á upplýsingar um hvort samþykktir eða starfsreglur væru til fyrir sjóðinn. Svör sjóðsins voru að starfsreglur hefðu verið settar. Með erindum dags. 12., 16. og 27. apríl óskaði kærandi eftir afriti af reglunum, án viðbragða frá sjóðnum.

IV. Ágreiningsefni og málsástæður.

1.   Hæfisskilyrði.

Afstaða kæranda.

Kærandi telur að hæfi eins stjórnarmanns megi draga í efa, með vísan til hagsmunatengsla hans við aðra umsækjendur. Er þar vísað í Einar K. Guðfinnsson, sem sat í stjórn sjóðsins samkvæmt tilnefningu Landssambands fiskeldisstöðva, sbr. 20. gr. b laga um fiskeldi. Sem formaður umræddra félagasamtaka sé Einar fjárhagslega háður félagsmönnum sem margir, ef ekki allir, sóttu um styrk úr sjóðnum í umrætt sinn. Bæði hafi aðilar samtakanna fjárhagslega hagsmuni af úthlutun úr sjóðnum sem og hagsmuni af því að vernda framleiðsluaðferðir sínar, en rekstrargrundvelli áhrifamikilla félaga innan samtakanna væri ógnað ef tækninýjung kæranda næði fram að ganga. Samkvæmt upplýsingum frá kæranda er hann ekki aðili að Landssambandi fiskeldisstöðva. Að hans mati verður stjórnarmaðurinn ekki talinn óhlutdrægur í ljósi þess að hann er ráðinn til samtakanna gagngert til að gæta hagsmuna félagsmanna sinna og með beinum hætti fjárhagslega háður öðrum umsækjendum í málinu.

Afstaða sjóðsins.

Af hálfu sjóðsins er á það bent að tilnefning af hálfu Landssambands fiskeldisstöðva sé bundin í lög og seta Einars K. Guðfinnssonar hafi verið í samræmi við þann áskilnað. Vísað er til þess að Einar hafi vikið sæti við afgreiðslu styrks til verkefnisins „Arnarlax hf., Matís, Arctic Protein og Háskóli Íslands. Bestun á blæðingu laxfiska og áhrif þess á afurðagæði og umhverfi. 5,5 milljónir króna.“ Samkvæmt fundargerð sem fylgdi umsögn sjóðsins mun Grímur Valdimarsson, annar ráðgjafa sjóðsins, ennfremur ekki hafa tekið afstöðu til umræddrar umsóknar sökum skyldleika við fjármálastjóra Arnarlax.

Þá hafi stærstur hluti úthlutaðra styrkja verið til opinberra aðila auk sjálfstæðra fyrirtækja sem leggja stund á umhverfisrannsóknir. Sjóðurinn fái ekki séð að um fjárhagsleg tengsl sé að ræða af því tagi sem 3. gr. stjórnsýslulaga vísar til. Langsótt sé að Einar hafi verið vanhæfur til að afgreiða styrkumsóknir sem stjórnarmaður.

Frekari viðbrögð kæranda.

Í svari við greinargerð sjóðsins er bent á að þar sem aðalstarf Einars sé væntanlega formennska fyrir Landssamband Fiskeldisstöðva og þar sem meginstarfsemi félaga sem standa að baki því sé laxeldi í opnum sjókvíum, sé stjórnarmaðurinn vanhæfur til að fjalla um hagsmuni aðildarfyrirtækja. Það myndi ekki þjóna hagsmunum þeirra ef fram kæmi skýrsla sem sýndi að lokaðar kvíar hefðu ekki sömu umhverfisáhrif og hefðbundnar opnar sjókvíar.

2.   Rökstuðningur. Aðgangur að gögnum. Aðrar stjórnsýslureglur.

Afstaða kæranda.

Kærandi færir rök fyrir því að brotið hafi verið gegn nokkrum skráðum og óskráðum reglum stjórnsýsluréttar. Þannig hafi rökstuðningur sem sjóðurinn veitti ekki verið í samræmi við kröfur 1. og 2. mgr. 22. gr. stjórnsýslulaga. Einnig hafi réttur kæranda til aðgangs að gögnum skv. 15. gr. stjórnsýslulaga verið brotinn með því að engin svör hafi borist við gagnabeiðnum hans. Kærandi hafi þar með ekki getað kynnt sér viðmið og rök að baki ákvörðuninni og því ekki haft tök á að mynda sér skoðun á lögmæti hennar.

Afstaða sjóðsins.

Sjóðurinn telur í umsögn sinni að skýrt hafi komið fram í samskiptum við kæranda á hvaða sjónarmiðum hafi verið byggt og þau séu í samræmi við áskilnað 22. gr. stjórnsýslulaga. Eðli máls samkvæmt sé ekki rökstutt sérstaklega hvers vegna umsókn kæranda var hafnað en rök fyrir styrkveitingum hafi verið látin kæranda í té.

Að því er varðar aðgang að gögnum segir í umsögn sjóðsins að það sé miður að afhending tiltækra gagna hafi farist fyrir. Endurrit stjórnarfunda sem óskað hafði verið eftir fylgja umsögninni. Skrifleg gögn sérfræðinga sem voru stjórninni til ráðgjafar séu á hinn bóginn ekki tiltæk lengur og stjórnin hafi ekki sett sér skráðar starfsreglur þegar atvik máls gerðust. Upplýsingar um styrkhafa og styrkfjárhæðir hafi verið birtar á vef sjóðsins.

3.   Rannsóknarregla. Jafnræðisregla. Viðmið sem lögð voru til grundvallar.

Afstaða kæranda.

Kærandi leggur upp með að óljóst sé hvaða viðmið stuðst hafi verið við, þegar verkefni voru valin, en ekki sé heldur unnt að sjá að valið hafi samrýmst markmiðum laga um fiskeldi um að lágmarka umhverfisáhrif sjókvíaeldis. Erfitt sé að átta sig á því hvernig stjórn sjóðsins hafi á málefnalegan hátt getað samþykkt 13 verkefni, sem „nær öll byggja á því að takmarka eða mæla umhverfisáhrif sem núverandi eldistækni í opnum kvíum veldur“, en hafnað á sama tíma verkefni kæranda. Enda þótt kærandi telji óljóst hvaða viðmið hafi verið stuðst við, segir einnig í kærunni að verkefni hans uppfylli „öll viðmið sem stjórnin lagði til grundvallar“, um væri að ræða hagkvæma og raunhæfa lausn sem uppfylli markmið laga um fiskeldi að takmarka umhverfisáhrif og hefði aðferðin sannað gildi sitt í Noregi.

Með vísan til verkefnis kæranda og framangreinds samanburðar á þeim verkefnum sem hlutu styrk úr sjóðnum verði að mati kærandi ekki séð að stjórn sjóðsins hafi byggt ákvörðun sína um úthlutun á sjónarmiðum sem eigi stoð í ákvæðum laga um fiskeldi og því markmiði sem lýst er í 20. gr. a, að lágmarka umhverfisáhrif sjókvíaeldis. Þannig megi vera ljóst að ómálefnaleg sjónarmið hafi verið lögð til grundvallar ákvörðuninni um að synja kæranda um styrk úr sjóðnum.

Svipaðar röksemdir eru lagðar til grundvallar hvað varðar jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga, sem kærandi telur að hafi verið brotin, í ljósi þess að 13 verkefni hafi hlotið styrk úr sjóðnum, sem „flest hver uppfylla aðeins hluta af viðmiðum stjórnar“ en ekki verkefni kæranda sem uppfylli nær öll sjónarmiðin og flest ef ekki öll skilyrði fyrir styrkveitingu. Ekki yrði því séð að jafnræðis hafi verið gætt.

Kærandi leggur ennfremur út frá þeim sjónarmiðum sem sjóðurinn lét honum í té þann 4. júní 2018, um að við forgangsröðun hefði verið lögð áhersla á verkefni sem lytu að umhverfisvöktun, þannig að meta megi burðarþol svæða, og að verkefni stuðluðu að hagkvæmum lausnum og skaðaminnkun. Fær kærandi ekki séð í fljótu bragði að neitt þeirra verkefna sem samþykkt voru uppfylli jafnmörg þessara viðmiða og verkefni hans. Er þar vísað í atriði sem nefnd voru í umsókninni, um áhrif á burðarþol fjarða, minnkandi umhverfisáhrif, minni hættu á sleppingum og laxalúsaleysi.

Ómögulegt er að mati kæranda að átta sig á því hvaða röksemdir hafi verið ráðandi við forgangsröðun sjóðsins og ekki sé vísað í lög eða aðrar réttarheimildir því til stuðnings. Gera þurfi grein fyrir megnsjónarmiðum sem ráðandi eru, þegar matskenndar ákvarðanir eru teknar. Samkvæmt kæranda sé ekki sjáanlegt hvaða atriði höfðu meira vægi en önnur og því ómögulegt fyrir kæranda að skilja hvers vegna hans verkefni var synjað.

Þá nefnir kærandi að ekki hafi komið fram hvert hafi verið vægi álits tveggja sérfræðinga sem stjórn sjóðsins hafi aflað áður en ákvörðun um úthlutun var tekin. Ekkert liggi heldur fyrir um bakgrunn þeirra eða sérsvið. Leiða megi líkum að því að umsögn þeirra hafi haft áhrif á ákvörðunina. Þetta og fleiri þættir séu til marks um að vandaðir stjórnsýsluhættir hafi ekki verið í hávegum hafðir.

Loks telur kærandi að málið hafi ekki verið nægilega upplýst áður en ákvörðun var tekin í því, sbr. rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga. Samkvæmt greininni þurfi að afla nauðsynlegra upplýsinga um umsækjendur til að unnt sé að leggja til grundvallar með samræmdum hætti þau sjónarmið og skilyrði sem gilda um veitingu styrks. Ágæti verkefnis hans hefði komið skýrlega í ljós ef sjóðurinn hefði kynnt sé verkefnið og starfsemi AkvaFuture í Noregi og líkur séu til þess að sjóðurinn hafi ekki lagt í þá vinnu.

Afstaða sjóðsins.

Í umsögn sjóðsins er lagaumhverfi hans reifað, þ.á m. markmiðsákvæði 20. gr. a laga um fiskeldi og ákvæði um forgangsröðun verkefna í 20. gr. c laganna. Vísað er til þess að stjórnin hafi leitað til sérfræðinga við mat á umsóknum og farið að tillögum þeirra, auk þess sem einu verkefni hafi verið bætt við. Ítarlega hafi verið farið yfir umsóknir áður en ákvörðun um styrkveitingar var tekin.

Sjóðurinn mótmælir þeirri röksemd kæranda sem órökstuddri að ómálefnaleg rök hljóti að búa að baki ákvörðun um að veita kæranda ekki styrk. Vísað er til rökstuðnings sem kæranda var veittur með bréfi sjóðsins 4. júní 2018, sem reyndar er í fylgiskjali með umsögn sjóðsins dagsett 31. maí 2018. Þar er vísað til öflugs stuðnings við þau verkefni sem lúta að umhverfisvöktun og til þess að verkefni skyldu vera líkleg til að koma með hagkvæmar lausnir til að minnka skaða sem sjókvíaeldi getur valdið. Að mati sjóðsins endurspegli þessar áherslur í styrkveitingum augljóslega hlutverk sjóðsins skv. 20. gr. a laganna.

Að mati sjóðsins verður ekki litið fram hjá því að sjókvíaeldi í hefðbundnum kvíum er stundað í verulegum mæli á Íslandi. Stjórnvöld eigi þess ekki kost að takmarka umfangið svo nokkru nemi og nauðsynlegt sé að styrkja rannsóknir og vöktun á umhverfisáhrifum núverandi eldisaðferða. Atvinnugreinin sé tiltölulega ný á Íslandi og nauðsynlegt að byggja upp þekkingu á henni. Þessi afstaða komi skýrt fram í styrkveitingum fyrir 2018 þar sem hæstu fjárhæðir séu veittar stofnunum og óháðum rannsóknarfyrirtækjum til rannsókna á áhrifum laxeldis í sjókvíum við landið.

Varðandi jafnræðisreglu stjórnsýslulaga bendir sjóðurinn á upplýsingar sem kæranda voru látnar í té í kjölfar ákvörðunarinnar, um að öll verkefni sem sótt var um fyrir hafi uppfyllt skilyrði um styrkhæfni. Við mat á því hvaða verkefni yrðu fyrir valinu hafi verið horft til lögbundins tilgangs sjóðsins og m.a. byggt á mati sérfræðinga sem farið hafi yfir allar umsóknirnar. Skýrt sé að úthlutun hafi mótast af lögbundnum tilgangi þegar horft er til þeirra verkefna sem voru styrkt og fjárhæða styrkja. Jafnræðis hafi verið gætt og málefnaleg og lagaleg rök hafi verið að baki þeirri ákvörðun sem tekin var.

Um rannsóknarreglu stjórnsýslulaga tekur sjóðurinn fram að í því tilviki sem um ræðir hafi verið mikilvægt að kanna ítarlega umsóknir sem bárust. Sérfræðingar hafi verið fengnir til að leggja mat á allar umsóknir og tillögur þeirra lagðar fram á stjórnarfundi. Umsókn kæranda hafi verið ítarleg og allar upplýsingar sem vísað sé til í kærunni hafi verið aðgengilegar. Ekki sé því grundvöllur fyrir fullyrðingu um að skyldum sjóðsins hafi ekki verið sinnt að þessu leyti.

Frekari viðbrögð kæranda.

Í svari við greinargerð sjóðsins lýsir kærandi furðu á því að sjóðurinn hafi leitað leiðbeininga Rannís um hvernig staðið væri að úthlutun hjá stofnuninni en gögn málsins beri á sama tíma ekki með sér að málsmeðferð sjóðsins hafi tekið mið af þeim vönduðu starfsháttum sem viðhafðir eru hjá Rannís. Upplýsingar um að gögnum sem varði málið hafi verið eytt renni ásamt fleiru stoðum undir að víða sé pottur brotinn í málsmeðferð sjóðsins.

Ítrekað er að skortur á upplýsingum um aðdraganda ákvörðunar ásamt fleiri atriðum sýni vankanta á úrvinnslu umsókna og skort á gegnsæi.

V. Forsendur og niðurstaða.

Kæruskilyrði.

Þegar lög kveða á um að stjórnvald sé sjálfstætt þá verður ákvörðunum þess að jafnaði ekki skotið til æðra setts stjórnvalds, nema sérstakri kæruheimild sé fyrir að fara. Í lögum um fiskeldi segir að sjóðurinn sé sjálfstæður en jafnframt að hann sé „á forræði ráðherra“. Þar virðist fylgt fyrirmynd úr lögum um Fiskræktarsjóð nr. 11/2008. Ekki verður skýrt ráðið af lagatextanum hvort meginregla stjórnsýslulaga um kæruheimild ákvarðana lægra settra stjórnvalda til æðra setts stjórnvalds eigi við.

Kæruheimild er ekki fyrir að fara í lögum um fiskeldi en ekki er heldur mælt fyrir um að ákvarðanir sjóðsins séu endanlegar á stjórnsýslustigi, líkt og t.a.m. er gert í tilviki Tækniþróunarsjóðs og Innviðasjóðs, sem hafa sambærilega starfsemi með höndum. Slíkt ákvæði var reyndar að finna í frumvarpi til laga um Fiskræktarsjóð, sem áður eru nefnd, en það var fellt brott að tillögu sjávarútvegs- og landbúnaðarnefndar við þinglega meðferð frumvarpsins, sem taldi „eðlilegt að unnt sé að kæra ákvarðanir sem þessar enda veiti það stjórn sjóðsins ákveðið aðhald við ákvörðun um styrkveitingar til rannsóknar- og vísindaverkefna“. Nefndinni láðist þó að fella orðið „sjálfstæður“ úr frumvarpinu, þegar þessi breyting var gerð. Af þeim sökum eru ákvæði lagabálkanna tveggja, um Fiskræktarsjóð og Umhverfissjóð sjókvíaeldis, ekki eins skýr og æskilegt væri hvað málskotsrétt varðar.

Með hliðsjón af framangreindum atriðum og með vísan í meginreglu stjórnsýsluréttar um að ákvarðanir lægra setts stjórnvalds séu kæranlegar til æðra stjórnvalds þykir rétt að telja ætlað sjálfstæði sjóðsins einskorðað við sjálfstæðan rekstur og sérstaka stjórn sem hefur vald til að taka ákvarðanir í fjarlægð frá ráðherra. Þannig verður litið svo á að ráðherra hafi yfirstjórn með sjóðnum sem m.a. taki til ákvarðana í einstökum málum og lagt til grundvallar að ákvarðanir sjóðsins séu kæranlegar til ráðherra.

Samkvæmt 1. og 3. mgr. 27. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 skal kæra borin fram innan þriggja mánaða frá því tilkynnt var um stjórnvaldsákvörðun, en hafi aðili farið fram á rökstuðning skv. 21. gr. hefst kærufrestur ekki fyrr en rökstuðningur hefur verið tilkynntur honum. Í ljósi þess að sjóðurinn varð við beiðni kæranda um rökstuðning fyrir ákvörðuninni er rétt að telja kærufrest hafa byrjað að líða þegar sá rökstuðningur barst, þann 4. júní 2018. Kæran var því borin fram innan kærufrests.

Hæfisskilyrði

Talið hefur verið að einstaklingur verði einungis vanhæfur á grundvelli 5. og 6. tölul. 1. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga ef fyrirsjáanlegt er að hann, eða aðili sem hann er í fyrirsvari fyrir, hafi svo einstaklegra og verulegra hagsmuna að gæta af niðurstöðu í máli, s.s. ágóða, tap eða óhagræði, að „almennt verði að telja aðstæður fallnar til þess að draga óhlutdrægni hans í efa með réttu“. Sjá í því sambandi álit umboðsmanns Alþingis í máli nr. 5192/2007 (úthlutun styrkja úr Rannsóknarsjóði).

Sérstaka athygli vekur, í fundargerð sjóðsins frá 21. mars 2018, að ekki er getið um ástæður þess að stjórnarmaðurinn Einar K. Guðfinnsson vék sæti við ákvörðun um 5,5 milljóna króna stuðning til verkefnisins „Bestun á blæðingu laxfiska …“ (Arnarlax hf., Matís, Arctic Protein og Háskóli Íslands) og ekki verður ráðið af öðrum fyrirliggjandi gögnum á hvaða forsendu það var ákveðið. Ekki verður heldur ráðið af fyrri fundargerðum að hann hafi vikið sæti við undirbúning eða meðferð málsins líkt og 4. gr. stjórnsýslulaga áskilur, þegar um vanhæfi er að ræða.

Þá er ekki að sjá að sami nefndarmaður hafi vikið sæti í tengslum við undirbúning, meðferð eða ákvörðun vegna verkefnisins „Kolefnisspor íslensks laxeldis. 2,5 milljónir króna.“ (Landssamband fiskeldisstöðva og Umhverfisráðgjöf Íslands), enda þótt hann hafi verið fyrirsvarsmaður eins þeirra sem stóðu að því verkefni, en slíkt veldur vanhæfi skv. 1. tölul. 1. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga. Af fundargerðum verður ekki ráðið að Einar hafi vakið athygli á ástæðum sem kynnu að valda vanhæfi hans við undirbúning, meðferð eða ákvörðun vegna þeirrar umsóknar.

Þrátt fyrir ágalla á skráningu upplýsinga varðandi umsókn Arnarlax o.fl. verður að mati ráðuneytisins einnig að horfa til þess að stjórn sjóðsins byggði ákvörðun um styrk til þess verkefnis á sérfræðiráðgjöf sem sjóðurinn aflaði sér, enda þótt ákvörðun stjórnar sé sjálfstæð. Með hliðsjón af því að Einar hafði þannig ekki aðkomu að þeim þætti málsmeðferðarinnar þar sem hann hafði raunhæfan möguleika á að hafa áhrif á úrlausn málsins, má telja þátt hans það lítilfjörlegan, sbr. 2. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga, að ekki sé ástæða til að ætla að ómálefnaleg sjónarmið er tengjast hagsmunum Arnarlax hafi getað haft áhrif á ákvörðun um styrk til fyrirtækisins á stjórnarfundi 21. mars 2018.

Að því er varðar mögulega óhlutdrægni Einars í tengslum við ákvörðun um að hafna kæranda um styrk annars vegar og um að veita styrk til Landssambands fiskeldisstöðva hins vegar, er til þess að líta að um er að ræða heildarsamtök félaga og einstaklinga sem stunda fiskeldi á Íslandi. Af lögum samtakanna verður ráðið að kærandi myndi líklega uppfylla skilyrði um aðild að þeim eftir að rekstur hefst og ekki er að sjá að markmið félagsins séu sniðin að sjókvíaeldi í opnum kvíum, eða á annan hátt andstæð þeirri starfsemi sem kærandi hyggst stunda. Með 20. gr. b laga um fiskeldi er augljóslega gengið út frá því að um sé að ræða hagsmunasamtök fiskeldisstöðva og því sé fulltrúi sambandsins vel til þess fallin að taka þátt í ákvörðunum um styrkveitingar úr sjóðnum. Er þannig samhengi milli greiðsluskyldu skv. 20. gr. e laganna og skipunar fulltrúa Landssambandsins skv. 20. gr. b.

Þess utan fær ráðuneytið ekki séð að sambandið og aðildarfyrirtæki þess hafi haft svo verulega hagsmuni af ákvörðun um 2,5 millj.kr. stuðning við samstarfsverkefni þess og Umhverfisráðgjafar Íslands, að leitt gæti til vanhæfis fyrirsvarsmanns Landssambandsins við afgreiðslu styrksins á stjórnarfundi sjóðsins 21. mars 2018.

Einnig verður gengið út frá að jafnvel þótt Landssamband fiskeldisstöðva ásamt aðildarfyrirtækjum og kærandi yrðu talin eiga öndverðra hagsmuna að gæta, í tengslum við rannsóknir á umhverfisáhrifum sjókvíaeldis, sé ekki unnt að fullyrða hvaða áhrif eða þýðingu stuðningur við verkefni kæranda hefði haft fyrir rekstur aðildarfyrirtækja Landssambandsins og samkeppni milli kæranda og þeirra. Að mati ráðuneytisins eru ekki forsendur til að ætla að fyrirtækin hafi átt sérstakra og verulegra hagsmuna að gæta af því hvort rannsóknarverkefni kæranda hlyti stuðning og því er ekki unnt að álykta að fulltrúi Landssambands fiskeldisstöðva hefði getað verið vanhæfur til að taka þátt í meðferð hinnar kærðu ákvörðunar á grundvelli 5. og 6. tölul. 1. mgr. 3. gr. stjórnsýslulaga.

Rökstuðningur. Aðgangur að gögnum. Aðrar stjórnsýslureglur.

Samkvæmt 15. gr. stjórnsýslulaga hefur aðili rétt til aðgangs að öllum gögnum sem varða mál hans svo hann geti gætt réttar síns. Þessi réttur nær m.a. til fundargerða frá fundum þar sem umsókn hans var afgreidd og til vinnugagna sem stjórnvald hefur ritað til eigin nota, ef þau hafa að geyma upplýsingar um afgreiðslu máls sem ekki er að finna í öðrum gögnum málsins. Sjóðnum bar að veita umsækjendum aðgang að upplýsingum um meðferð málsins, þrátt fyrir að honum hafi ekki verið skylt að rökstyðja ákvarðanir sérstaklega. Fram hefur komið að ítrekuðum beiðnum kæranda um gögn hafi hreinlega ekki verið sinnt og því var þeim í reynd synjað.

Ekki er til staðar réttur til þess að krefja stjórnvald um rökstuðning ákvörðunar þegar um er að ræða styrki á sviði vísinda, sbr. 21. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993, þar sem slíkar ákvarðanir eru „mjög háðar mati og því oft og einatt erfitt að rökstyðja þær með hlutlægum hætti“, svo sem segir í athugasemdum við frumvarp það sem varð að stjórnsýslulögum. Sömu sjónarmið liggja að baki því að ákvarðanir á þessum sviðum eru gjarnan ekki kæranlegar til æðra stjórnvalds. Með því að veita kæranda rökstuðning þrátt fyrir að slíkt væri ekki skylt gekk sjóðurinn lengra í að koma til móts við kæranda en stjórnsýslulög áskilja hvað þetta atriði varðar.

Umrætt undanþáguákvæði á einungis við samskipti stjórnvalda og aðila máls. Sjóðnum ber þrátt fyrir það að haga starfsemi sinni með þeim hætti að hann geti veitt upplýsingar um meðferð einstakra mála sé eftir því leitað og gert viðhlítandi grein fyrir niðurstöðum sínum, t.a.m. til gagnvart ráðherra í samræmi við 13. gr. laga um Stjórnarráð Íslands. Hér á því við eftirfarandi áminning umboðsmanns Alþingis, í áliti frá 31. ágúst 2004 í máli nr. 3929/2003, um að stjórnvöld sem fara með úthlutun opinberra fjármuna á grundvelli matskenndra lagareglna verði „að gæta þess að tryggja eftir mætti að slík upplýsingagjöf geti átt sér stað í framhaldi af afgreiðslu máls þannig að æðra stjórnvald eða eftirlitsaðilar geti staðreynt hvort málsmeðferðin hafi verið í samræmi við lög. […] slíkir starfshættir eru einnig í samræmi við vandaða stjórnsýsluhætti, sbr. 2. gr. laga nr. 85/1997, um umboðsmann Alþingis, og til þess fallnir að gera þau eftirlitsúrræði, sem lög veita borgurunum, raunhæf og virk.“

Rík skylda til skráningar og varðveislu upplýsinga hvílir á Umhverfissjóði sjókvíaeldis, sbr. reglur um skráningu mála og málsgagna sem settar eru á grundvelli 23. gr. laga nr. 77/2014 um opinber skjalasöfn. Þá leiðir af 27. gr. upplýsingalaga að stjórnvöldum ber, þegar tekin er stjórnvaldsákvörðun, að skrá allar upplýsingar um málsatvik sem hafa tengsl við eða þýðingu fyrir úrlausn máls, þ.á m. helstu forsendur ákvarðana, sé þessar upplýsingar ekki að finna í öðrum gögnum málsins. Verður að telja ljóst að skortur á að skrá niður og vista upplýsingar sem veittar voru af sérfræðingum sem stjórn sjóðsins fékk sér til aðstoðar og augljóslega höfðu verulega þýðingu fyrir ákvarðanir um úthlutun hafi verið í andstöðu við þessa skyldu sjóðsins. Hið sama á við um skráningu upplýsinga sem vörðuðu hæfi eins stjórnarmanns líkt og áður er fjallað um.

Auk þess sem stjórnvöldum ber að starfa samkvæmt lögum gilda um háttsemi hennar óskráðar reglur, m.a. svokölluð svararegla og reglan um vandaða stjórnsýsluhætti, sem felur í sér að stjórnsýslan skuli vera „vinsamleg og tillitssöm, eins opin og gegnsæ og unnt er, skapa traust og verka skilvirk og skipulögð“, sbr. skýrsla umboðsmanns Alþingis fyrir árið 2013, k. 3.3.1. Skráning upplýsinga og það viðmót sem kærandi þurfti að þola eftir að stjórnsýsluákvörðun var tekin í máli hans uppfyllti ekki þessi viðmið. Loks er það ámælisvert hversu mjög það dróst hjá sjóðnum að veita umsögn um kæru í máli þessu, en sá dráttur verður þó að hluta til skrifaður á seinagang sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra við skipun stjórnar.

Hefur sjóðurinn þannig ekki staðið undir kröfum sem gerðar eru til starfshátta þeirra sem fara með stjórnsýsluvald, sem er að finna í lögum og óskráðum reglum stjórnsýsluréttar. Með slíkri framgöngu er grafið undan trúverðugleika stjórnsýslunnar enda er ekki nægilegt að ákvarðanir séu teknar með lögmætum hætti, heldur verða stjórnvöld jafnframt að stuðla að tiltrú hagsmunaaðila og almennings með því að geta sýnt fram á að réttar starfsaðferðir séu hafðar í heiðri. Eins og máli þessu er háttað verður þó að telja að framangreindir ágallar varði einir og sér ekki ógildingu hinnar kærðu ákvörðunar heldur verði að horfa til þess á hvaða grundvelli hún var tekin. 

Fullt tilefni er fyrir sjóðinn til að vanda framvegis til verka í tengslum við framangreind atriði og fyrir ráðuneyti málaflokksins til þess að fylgja því eftir að svo verði gert, í samræmi við yfirstjórnarhlutverk þess skv. 13. gr. laga um Stjórnarráð Íslands nr. 115/2011, til þess að reyna að undirbyggja traust á stjórnsýslu Umhverfissjóðs sjókvíaeldis.

Rannsóknarregla. Jafnræðisregla. Viðmið sem lögð voru til grundvallar.

Í máli þessu er deilt um úthlutun úr sjóðnum fyrir árið 2018. Sjóðurinn hefur með höndum það lögbundna hlutverk að úthluta takmörkuðu ráðstöfunarfé og fyrir lá að hann gat ekki veitt styrki til allra verkefna sem sótt var um fyrir og er enda gert ráð fyrir forgangsröðun verkefna í b-lið 20. gr. c laga um fiskeldi. Sjónarmið sem sjóðnum bar að byggja á eru fyrst og fremst þau sem fram koma í 20. gr. a, þ.e. lágmörkun umhverfisáhrifa sjókvíaeldis og rannsóknir vegna burðarþolsmats, vöktunar og annarra verkefna sem stuðla að því markmiði samkvæmt ákvörðun stjórnar.

Stjórn sjóðsins bar samkvæmt framansögðu að velja á milli umsókna. Fyrir liggur að sjóðurinn fékk í hendur tillögur utanaðkomandi sérfræðinga þar um, án þess að slíkt sé lögbundið samkvæmt lögum um fiskeldi. Enda þótt stjórn sjóðsins sé heimilt að leita álits sérfræðinga eru tillögur þeirra ekki bindandi, ákvarðanir stjórnar engu minna sjálfstæðar og ábyrgð hennar engu minni með því að umsagnaraðilar hafi verið kallaðir til. Ekki er getið um bakgrunn sérfræðinganna tveggja í gögnum málsins en upplýsingar um fyrri störf þeirra eru aðgengilegar opinberlega. Mun annar þeirra áður hafa starfað sem forstjóri Rannsóknarstofnunar fiskiðnaðarins og hjá fiskiðnaðardeild FAO og hinn áður sinnt þróunarmálum tengdum fiskeldi hjá Fiskifélagi Íslands.

Í samkeppnissjóðum veltur forgangsröðun verkefna, sem uppfylla lagaskilyrði, á mati stjórnvaldsins og framangreind ákvæði 20. gr. a veita stjórn sjóðsins umtalsvert svigrúm til að velja verkefni sem fjármunum er úthlutað til, á grundvelli sérfræðilegs mats. Þau sjónarmið sem lögð eru til grundvallar við meðferð málsins þurfa engu að síður að vera hlutlæg, málefnaleg og byggja á lögbundnum skilyrðum og ber æðra stjórnvaldi að horfa til þess hvort svo hafi verið. Ellegar getur ákvörðun talist ganga gegn lögmætisreglu, sem felur í sér að ákvörðun getur ekki að efni til verði andstæð þeim réttarreglum sem eiga við. Þannig er um að ræða frjálst mat innan þess ramma sem stjórnvaldinu er settur með lögum, m.a. jafnræðisreglu og rannsóknarreglu stjórnsýslulaga.

Með vísan til framangreinds fer um úrlausn þess þáttar kærunnar sem hér er til umfjöllunar eftir því (a) hvort upplýsingar um skilyrði fyrir stuðningi hafi legið fyrir og umsækjendum þannig mátt vera ljóst hvaða viðmið og áherslur yrði stuðst við, (b) hvort þessi skilyrði eigi sér stoð í lögum og (c) hvort ákvörðun beri með sér að hlutlægt mat hafi farið fram, byggt á umræddum skilyrðum. Með öðrum orðum hvort farið hafi verið að lögum og þar með málefnalegum sjónarmiðum við ákvörðunina eða hvort efni séu til að ætla að hin kærða ákvörðun hafi verið á öðrum sjónarmiðum byggð.

Ráðuneytið hefur yfirfarið gögn málsins og röksemdir aðila með hliðsjón af framangreindum ákvæðum 20. gr. a, þ.á m. umsókn kæranda og lista yfir verkefni sem hlutu styrk úr sjóðnum í umrætt skipti. Fyrir liggur að styrkúthlutanir byggðu að meginstefnu til á tillögum umsagnaraðila sem höfðu yfir að búa yfirgripsmikilli þekkingu. Að mati ráðuneytisins eru ekki forsendur til að draga í efa að stjórnin hafi búið yfir þeim upplýsingum sem nauðsynlegar voru til þess að taka ákvörðun í málinu né heldur að hún hafi með tilhlýðilegum hætti framkvæmt í samvinnu við umsagnaraðila mat á umsóknum við forgangsröðun verkefna. Því verður að telja að sjóðurinn hafi gætt að rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga. 

Í 20. gr. a laga um fiskeldi kemur fram meginmarkmiðið um lágmörkun umhverfisáhrifa sjókvíaeldis. Í dæmaskyni eru síðan nefnd verkefni sem tengjast burðarþolsmati og vöktun. Engar tímabundnar áherslur komu fram í auglýsingu sjóðsins vegna úthlutunar fyrir 2018 en í rökstuðningi sjóðsins eftir að ákvörðun lá fyrir kemur fram að horft hafi verið, við forgangsröðun, til stuðnings við verkefni sem lúta að umhverfisvöktun, þannig að meta megi burðarþol eldissvæða og halda þannig áfram að byggja upp þekkingu, sem og til líkinda fyrir hagkvæmum lausnum til að minnka skaða sem sjókvíaeldi getur valdið. Þessi viðmið eru innan þess ramma sem 20. gr. a markar. Ekki verður talið, með hliðsjón af lögum um fiskeldi, að það hafi komið niður á jafnræði meðal umsækenda að þessi sjónarmið hafi verið lögð til grundvallar við forgangsröðun.

Af gögnum málsins verður ekki séð að einhver þeirra skilyrða og áherslna sem horft var til við mat á umsóknum og getið er að framan hafi skort lagastoð. Af kæru má ráða að kærandi telji óljóst hvaða viðmið hafi verið stuðst við, en þau viðmið sem þó hafi legið fyrir, þ.e. þau sem leiða af lögum um sjóðinn og þau sem upplýst var um í samskiptum við kæranda, hafi kærandi uppfyllt umfram flest þau verkefni sem hlutu styrk. Sjónarmið sjóðsins hvað þetta varðar eru að þótt kærandi hafi uppfyllt skilyrði laganna þá hafi hann ekki umfram aðra verið styrkhæfur á grundvelli þeirra lausna sem lagt var upp með í umsókn. Horfa þurfi m.a. til þess að nú þegar sé stundað umtalsvert sjókvíaeldi í opnum kvíum og ekki var fyrir að fara lögbundnum áherslum á eldi í lokuðum kvíum þegar hin kærða ákvörðun var tekin. Taka verður undir þau rök að sjóðurinn hafi ekki með réttu getað tekið eina eldistækni fram yfir aðra, þegar horft er til þáverandi lagaumhverfis, umfangsmikils eldis í opnum kvíum sem nú þegar er stundað og lögbundins grunnmarkmiðs sjóðsins um að lágmarka umhverfisáhrif sjókvíaeldis. Ekki er því unnt að fallast á að jafnræðis hefði betur verið gætt ef verkefni tengd eldistækni kæranda hefði verið tekin framyfir aðrar aðferðir við sjókvíaeldi. Þegar horft er til lagaskilyrða fyrir laxeldi í sjó hefði sú tilhögun vart talist málefnaleg. Í ljósi þessa verður ekki séð að um hafi verið að ræða mismunun sem brjóti í bága við jafnræðisreglu 11. gr. stjórnsýslulaga.

Eftir stendur þá hvort málefnaleg sjónarmið hafi verið lögð til grundvallar eða hvort persónuleg sjónarmið eða hagsmunir hafi haft áhrif á úthlutunina. Með öðrum orðum, hvort þeir umsækjendur sem nutu stuðnings hafi verið best að því komnir miðað við sjónarmiðin sem getið er að framan. Ljóst er að sjóðnum er með lögum um fiskeldi veitt umtalsvert svigrúm til þess að leggja faglegt mat á umsóknir. Hlutverk ráðuneytisins við endurskoðun á hinni kærðu ákvörðun takmarkast, hvað þetta varðar, við að leysa úr því hvort gætt hafi verið laga og stjórnvaldsreglna við ákvörðunina, þ.m.t. hvort ákvörðunin sé byggð á lögmætum og málefnalegum sjónarmiðum. Það fellur þannig ekki undir hlutverkið að leggja efnislegt mat á einstakar umsóknir.

Ráðuneytið fær ekki annað séð af fyrirliggjandi gögnum en að þau sjónarmið sem fram koma í 20. gr. a laganna hafi verið lögð til grundvallar við ákvörðun um úthlutun og að mat sjóðsins hafi verið byggt á athugun umsókna og niðurstaða hans byggt á faglegri þekkingu stjórnarmanna og umsagnaraðila. Enda þótt ámælisvert sé að umsagnirnar liggi ekki fyrir í málinu og málið sé fyrir vikið verr upplýst er ekkert sem bendir til annars en að ákvarðanir um úthlutun hafi verið byggðar á traustum og málefnalegum grunni. Ekki er sjáanlegt að persónuleg sjónarmið eða hagsmunir þeirra sem höfðu ákvörðunina með höndum hafi haft áhrif á niðurstöðu í málinu.

Niðurstaða.

Verulegir annmarka voru á meðferð málsins hjá sjóðnum og varð hann uppvís um brot gegn stjórnsýslulögum við eftirfylgni hinnar kærðu ákvörðunar. Þá ber að gera athugasemdir við þann drátt sem varð á að veita umsögn í málinu. Þau brot gegn lögum og góðum stjórnsýsluháttum sem að framan er getið eru ámælisverð, en nægja ekki til að valda ógildingu ákvörðunarinnar þar sem ekki verður annað ráðið af fyrirliggjandi upplýsingum en að stjórnin hafi við styrkúthlutun farið eftir ákvæðum laga um fiskeldi nr. 71/2008 og að hin kærða ákvörðun stjórnar hafi samrýmst stjórnsýslulögum nr. 37/1993 og verið byggð á málefnalegum sjónarmiðum. Með vísan til framanritaðs er hin kærða ákvörðun stjórnar Umhverfissjóðs sjókvíaeldis staðfest. Það er þó áréttað að sjóðurinn hugi eftirleiðis betur að því, við meðferð umsókna og úthlutun úr sjóðnum, að fullnægt sé þeim kröfum sem gerðar eru til undirbúnings og meðferðar slíkra ákvarðana.

Undir rekstri kærumálsins lét sjóðurinn gögn málsins af hendi. Samkvæmt 1. mgr. 26. gr. stjórnsýslulaga er aðila máls heimilt að kæra stjórnvaldsákvörðun til æðra stjórnvalds til þess að fá hana fellda úr gildi eða henni breytt og í ljósi þess að sjóðurinn telst hafa endurskoðað synjun sína um aðgang að gögnum verður kröfu kæranda sem það varðar vísað frá.

VI. Úrskurðarorð.Ráðuneytið staðfestir ákvörðun Umhverfissjóðs sjókvíaeldis, dags. 21. mars 2018, um að hafna umsókn AkvaFuture ehf. um styrk úr sjóðnum. Kröfu um endurskoðun á afgreiðslu upplýsingabeiðni er vísað frá.