Breytt mat Útlendingastofnunar vegna COVID-19

Ljóst er að útbreiðsla Covid-19 veirunnar hefur mikil áhrif á málefni umsækjenda um alþjóðlega vernd hér á landi. Á undanförnum vikum hafa flest Evrópuríki sett á ferðatakmarkanir og mörg hver lokað tímabundið fyrir endursendingar umsækjenda um alþjóðlega vernd. Þá er fyrirséð að sum ríki munu þurfa kljást við efnahagslegar afleiðingar faraldursins auk áhrifa hans á innviði þeirra.

Með hliðsjón af þessu fordæmalausa ástandi hefur Útlendingastofnun tilkynnt ráðuneytinu að stofnunin muni tímabundið aðlaga mat sitt á því hvort taka beri Dyflinnar- og verndarmál (mál þar sem umsækjandi hefur þegar hlotið alþjóðlega vernd í öðru Evrópuríki) til efnismeðferðar, að virtum þessum sérstöku aðstæðum sem nú eru uppi. Matið verður reist á því hvort gera megi ráð fyrir annars vegar að mál falli á tímafresti vegna ferðatakmarkana og hins vegar hvort áhrif Covid-19 á innviði ríkis verði slík að endurskoða þurfi einstaklingsbundið mat á aðstæðum í viðkomandi ríki þegar ferðatakmörkunum verður aflétt.

Markmiðið með breyttu mati Útlendingastofnunar er fyrst og fremst að taka tillit til þeirra áhrifa sem Covid-19 faraldurinn hefur á málaflokkinn. Þannig verður tryggt að umsækjendur sem eiga rétt á vernd dvelji ekki í móttökukerfinu of lengi áður en mál þeirra verða tekin til efnismeðferðar. Þá mun breytt mat draga úr óvissu umsækjenda, ekki síst barna, sem bíða nú í kerfinu og minnka kostnað við langan málsmeðferðar- og dvalartíma þeirra.

Umrædd breyting mun óhjákvæmilega leiða til þess að nokkur fjöldi umsækjenda í Dyflinnar- og verndarmálum munu fá efnismeðferð hér á landi. Þá hefur Útlendingastofnun til skoðunar að afturkalla þau Dyflinnar- og verndarmál sem hafa þegar fengið synjun á efnismeðferð hér á landi og eru í vinnslu hjá kærunefnd útlendingamála.

Ekki er að svo stöddu hægt að fullyrða hve mörg mál verða tekin til efnismeðferðar á grundvelli þessa breytta mats Útlendingastofnunar. Þó er ljóst að afleiðing þessa breytta mats verður að mál sem varða viðkvæma hópa, t.d. börn, sem endursenda ætti til Grikklands og Ítalíu á grundvelli verndar þeirra þar í landi, verða tekin til efnismeðferðar á Íslandi. Jafnframt er ekki hægt að fullyrða hversu hátt hlutfall þeirra mála sem tekin verða til efnismeðferðar á grundvelli breytts mats muni fá jákvæða niðurstöðu en gera verður ráð fyrir að það verði nokkuð hátt þar sem töluverður fjöldi hópsins hefur þegar hlotið alþjóðlega vernd í öðru Evrópuríki.

Þessi breytta framkvæmd er sem fyrr segir tímabundin og tengist því fordæmalausa ástandi sem nú ríkir vegna útbreiðslu Covid-19 veirunnar.

Dómsmálaráðherra tekur undir með Útlendingastofnun og telur brýnt að bregðast skýrt við aðstæðum sem skapast í málefnum einstaklinga sem sækja um alþjóðlega vernd vegna COVID-19. Þar mun nýtt mat Útlendingastofnunar skipta máli til að taka ákveðin mál einstaklinga til efnismeðferðar.