5. desember 2017 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 668/2017 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 5. desember 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 668/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17090033

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 19. september 2017 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 25. ágúst 2017, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og endursenda hann til Noregs. Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar annars vegar með vísan til 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og 1.-2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 og hins vegar með vísan til 3. mgr. 36. gr., sbr. 42. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og Útlendingastofnun verði gert að taka málið til meðferðar að nýju með vísan til 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 12. maí 2017. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann 8. maí 2017, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Danmörku og Noregi. Þann 29. júní 2017 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Noregi, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Þann 4. júlí 2017 barst svar frá norskum yfirvöldum þess efnis að þau samþykktu viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Útlendingastofnun ákvað þann 25. ágúst 2017 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að hann skyldi endursendur til Noregs. Kærandi kærði ákvörðunina þann 19. september 2017 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda, ásamt fylgigögnum, barst kærunefnd 9. október 2017. Viðbótargögn bárust í máli kæranda þann 24. október 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að umsókn kæranda um alþjóðlega vernd yrði ekki tekin til efnismeðferðar hér á landi og hann skyldi endursendur til Noregs. Lagt var til grundvallar að Noregur virði ákvæði mannréttindasáttmála Evrópu og flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna, þar með talið bann við endursendingu til ríkis þar sem líf og frelsi kæranda kynni að vera í hættu (non-refoulement). Því fæli flutningur kæranda til Noregs ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga. Þá var talið að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að ástæða væri til að beita ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun mat aðstæður kæranda slíkar að hann væri í sérstaklega viðkvæmri stöðu skv. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga, með hliðsjón af ungum aldri hans og andlegri vanlíðan. Það var hins vegar mat stofnunarinnar, að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda, að sérstakar ástæður væru ekki til staðar í málinu, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Aðstæður kæranda féllu ekki undir 16. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar og væru ekki slíkar að ástæða væri til að beita 1. mgr. 17. gr. reglugerðarinnar í málinu. Kærandi skyldi yfirgefa Ísland og bæri að senda hann til Noregs, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hann m.a. á því að taka ætti umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar en þar kemur fram að aðildarríkið þar sem ólögráða barn leggur fram umsókn skuli bera ábyrgð á umsókninni, að því tilskildu að slíkt samræmist hagsmunum barnsins. Þá gerði kærandi athugasemd við rannsókn tannfræðilegra gagna vegna aldursgreiningar sem gerð var á honum þann 14. júní 2017.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar var tekið fram að í lögregluskýrslu, dags. 12. maí 2017, kvaðst kærandi vera fæddur [...] og að ríkisfang hans væri [...]. Útlendingastofnun sendi norskum stjórnvöldum beiðni um upplýsingar, dags. 22. júní 2017, á grundvelli 34. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem óskað var eftir upplýsingum um uppgefinn aldur kæranda þegar hann sótti um alþjóðlega vernd og hvort hann hafi lagt fram einhver gögn til að sanna á sér deili og hvort hann hafi undirgengist aldursgreiningu þar í landi. Í svari frá norskum stjórnvöldum, dags. 30. júní 2017, kom fram að kærandi hafi haldið því fram þegar hann hafi sótt um alþjóðlega vernd þar í landi að hann væri fylgdarlaust barn, fæddur [...]. Kærandi hafi því undirgengist aldursgreiningu í Noregi og hafi niðurstaða aldursgreiningarinnar verið sú að kærandi væri um það bil [...] gamall. Þá hafi kærandi ekki lagt fram nein gögn þar í landi til að sanna á sér deili en skráður aldur hans væri eingöngu byggður á hans framburði en hafi síðan verið breytt á grundvelli niðurstöðu aldursgreiningarinnar í [...]. Kærandi undirgekkst jafnframt aldursgreiningu þann 14. júní 2017 hér á landi og niðurstaða þeirrar rannsóknar lá fyrir þann 21. júní 2017 en þar kom fram að kærandi væri eldri en 18 ára og að uppgefinn aldur, [...], gæti ekki staðist. Niðurstaða aldursgreiningar hafi verið birt fyrir kæranda þann 5. júlí 2017 þar sem honum hafi einnig verið tilkynnt að á grundvelli heildstæðs mats á gögnum málsins yrði farið með mál hans sem fullorðins einstaklings. Með hliðsjón af framangreindu, auk þess sem tvær aldursgreiningar lágu fyrir í málinu sem staðfesti að uppgefinn aldur kæranda geti ekki verið réttur, var það mat Útlendingastofnunar að framburður kæranda um aldur sinn væri ótrúverðugur og lagði Útlendingastofnun til grundvallar að kærandi væri eldri en 18 ára.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann sé mótfallinn því að vera endursendur til Noregs m.a. með vísan til 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi bendi á að samkvæmt ákvæðinu skuli aðildarríki þar sem fylgdarlaust, ólögráða barn leggi fram umsókn um alþjóðlega vernd, bera ábyrgð á meðferð umsóknarinnar, að því tilskildu að barnið eigi ekki aðstandendur í öðru aðildarríki og að slíkt samræmist hagsmunum barnsins. Við komu kæranda til landsins kvaðst hann vera fæddur þann [...]. Kærandi bendi á að hann hafi einnig undirgengist tanngreiningu í Noregi, dags. 19. febrúar 2016, og eftir niðurstöðu hennar hafi norsk stjórnvöld lagt til grundvallar að hann væri fæddur á árabilinu [...]. Í niðurstöðu norsku tanngreiningarinnar komi fram að ekki sé hægt að útiloka að kærandi sé undir 18 ára en að útiloka megi að uppgefinn aldur hans, þ.e. [...], geti staðist. Hafi því ekki verið útilokað að aldur kæranda væri því einhversstaðar á bilinu [...]. Tanngreining á kæranda í Noregi sé því hvorki til útilokunar á að kærandi sé í dag undir 18 ára að aldri eða hafi verið það þegar hann hafi sótt um alþjóðlega vernd hér á landi þann 12. maí 2017, rúmu ári eftir niðurstöðu norsku tanngreiningarinnar. Kærandi hafi jafnframt undirgengist tanngreiningu þann 14. júní 2017 hér á landi. Niðurstaða þeirrar greiningar hafi verið birt kæranda þann 5. júlí 2017 og honum kynnt að á grundvelli fyrirliggjandi gagna og upplýsinga sé það mat stofnunarinnar að hann sé 18 ára eða eldri og farið yrði með mál hans sem fullorðins einstaklings. Þá hafi kærandi lagt fram þann 24. október 2017 fyrir kærunefnd fæðingarvottorð sitt þar sem fram komi að fæðingardagur hans sé [...] og kvaðst hafa í góðri trú gefið upp fæðingardaginn [...] við komuna til landsins en ástæðan sé sú að [...] tímatalið sé afar ólíkt því gregoríska.

Kærandi vísar máli sínu til stuðnings til 113. gr. laga um útlendinga og 39. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 þar sem fram komi m.a. að við ákvörðun á aldri skuli fara fram heildstætt mat á aðstæðum einstaklings og frásagnar hans af ævi hans og að niðurstaða úr líkamsrannsóknum skuli metin í samhengi við önnur atriði málsins og vafi metinn viðkomanda í hag. Kærandi bendi á að af framangreindu megi vera ljóst að hann hafi ekki verið látinn njóta þess vafa sem hafi verið fyrir hendi í máli hans og hann skuli njóta lögum samkvæmt. Í þessu samhengi bendi kærandi á að niðurstöður tannrannsóknar í Noregi veki enn fremur upp vafa um að kærandi hafi náð 18 ára aldri. Kærandi telji að Útlendingastofnun hafi ekki haft heimild til þess að ákvarða aldur hans aðeins út frá framangreindri tanngreiningu án þess að heildstætt mat hafi verið lagt á aðstæður hans og frásögn. Kærandi telji ljóst að heildstætt mat hafi ekki farið fram á aldri hans. Þar sem slíkt mat hafi ekki farið fram í máli kæranda sé gerð krafa um að aldur hans verið endurmetinn.

Kærandi vísar til fjölda skýrslna varðandi aldursgreiningar þ. á m. skýrslu Evrópsku stuðningsskrifstofunnar í málefnum umsækjenda um alþjóðlega vernd (e. European Asylum Support Office), frá árinu 2013, skýrslu Asylum Information Database (AIDA), frá árinu 2015, og leiðbeininga Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, frá árinu 2016, um aldursgreiningar. Kærandi telji að meðhöndla eigi mál hans eins og hann sé fæddur í [...], líkt og hann haldi sjálfur fram, og taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi í stað þess að senda hann til Noregs, í samræmi við 4. mgr. 8. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi byggir á því að taka skuli umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Vísar kærandi m.a. til lögskýringargagna við ákvæðið. Þá kveði c-liður 1. mgr. 36. gr. laganna einungis á um heimild til handa stjórnvöldum til að synja kæranda um efnismeðferð umsóknar sinnar en ekki skyldu. Í athugasemdum við 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga komi fram að einstaklingar sem séu í viðkvæmri stöðu falli undir ákvæðið. Þessi vilji löggjafans sé enn frekar staðfestur í athugasemdum við ákvæði til bráðabirgða við lög um útlendinga, sbr. lög nr. 81/2017, þar sem fram komi að ávallt skuli taka til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Kærandi hafi greint frá því að líkamlegt heilsufar hans sé ekki gott, hann hvílist og nærist illa og sé alltaf með höfuðverk. Hvað varði andlega heilsu hans þá sé hann ekki í góðu ásigkomulagi og hafi tvívegis gengið til sálfræðings vegna þess. Kærandi kveðst vera áhugalaus um allt, vilji ekki vera á meðal fólks, hati sjálfan sig og hafi skaðað sig einu sinni. Kærandi hafi leitað til sálfræðings en það hafi ekki gefist vel. Löngunin til að skaða sjálfan sig sé alltaf til staðar og hann sé orðinn þreyttur á lífinu. Þá hafi kærandi greint frá aðstæðum þeim sem hann hafi mátt þola á leið sinni til Evrópu og mismunun sem hann hafi mátt sæta vegna uppruna síns. Kærandi hafi lagt fram nótur frá Göngudeild sóttvarna frá tímabilinu 26. maí til 15. september 2017 þar sem fram komi m.a. að kærandi sé lystarlítill og eigi erfitt með svefn, hann stundi sjálfsskaða og sjálfsvígshugsanir sæki á hann. Jafnframt komi fram að kærandi eyði tíma sínum yfirleitt einn inni í herbergi og sjái enga framtíð fyrir sér þar sem hann óttist að vera sendur til heimaríkis. Þá sé kærandi greindur með [...]. Með vísan í frásögn kæranda og framlagðra gagna sé óumdeilt að kærandi falli undir einstakling í sérstaklega viðkvæmri stöðu og skuli því taka mál hans til efnislegrar meðferðar með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá kemur fram í greinargerð kæranda að hann telji ljóst að hann njóti verndar 42. gr. laga um útlendinga sem mæli fyrir um grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement. Sérstaklega njóti kærandi verndar 2. mgr. 42. gr. laganna sem kveði á um bann við sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki sé tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem mælt sé fyrir um í 1. mgr. ákvæðisins. Fyrir liggi að kærandi hafi fengið lokasynjun í máli sínu í Noregi og standi hann því frammi fyrir flutningi til heimaríkis verði hann endursendur til Noregs. Þá eru aðstæður í heimaríki kæranda raktar. Kærandi gerir jafnframt athugasemdir við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun, einkum að rannsókn málsins hafi ekki verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í 1. mgr. 36. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef heimilt sé að krefja annað ríki sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar um að taka við umsækjanda.

Fyrir liggur í máli þessu að norsk stjórnvöld hafa samþykkt viðtöku á kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar, en Ísland skuldbatt sig til að fylgja reglugerðinni með samningi Íslands, Noregs og Evrópusambandsins frá 19. janúar 2001, um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram í aðildarríki eða á Íslandi eða í Noregi. Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Samþykki Noregs er byggt á því að kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi. Eru skilyrði c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga uppfyllt.

Í 2. mgr. 36. gr. kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Þá er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga tekið fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Við mat á því hvort senda eigi umsækjanda um alþjóðlega vernd til ríkis, sem hefur samþykkt að taka við honum á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar, ber stjórnvöldum að leggja sjálfstætt mat á hvort aðstæður þar brjóti gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem kveður á um að enginn maður skuli sæta pyndingum eða ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið lagt til grundvallar að sú meðferð, sem einstaklingur eigi von á, verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til þess að falla undir 3. gr. sáttmálans. Við það mat verði að horfa til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar og í einhverjum tilvikum kyns, aldurs og heilsufars viðkomandi. Þá ber stjórnvöldum að leggja mat á hvort málsmeðferð vegna umsókna um alþjóðlega vernd tryggi umsækjendum raunhæfa leið til að ná fram rétti sínum, sbr. 13. gr. sáttmálans. Í samræmi við framkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu skal mat á meðferð umsókna um alþjóðlega vernd og móttöku og aðbúnaði umsækjenda í viðtökuríki taka mið af einstaklingsbundnum aðstæðum í hverju máli.

Nánar um túlkun á 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 veitir stjórnvöldum ríkt svigrúm til mats á því hvað felist í sérstökum ástæðum í skilningi ákvæðisins, á hvaða sjónarmiðum skuli byggt við þetta mat og hvert skuli vera vægi þeirra. Stjórnvöld eru þó ávallt bundin af réttmætisreglu stjórnsýsluréttar en af henni leiðir að sjónarmiðin skulu vera málefnaleg. Þá gerir jafnræðisreglan þá kröfu að við úrlausn mála skuli stjórnvöld gæta samræmis og jafnræðis í lagalegu tilliti. Þegar afmarka skal nánar á hvaða málefnalegu sjónarmiðum skuli byggt og vægi þeirra við framangreint mat verður að líta til lagagrundvallar málsins, en í því sambandi er áréttað að heimild ráðherra í 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga hefur ekki verið nýtt til að setja í reglugerð ákvæði um framkvæmd 2. mgr. 36. gr. laganna.

Að mati kærunefndar bendir forsaga ákvæðisins til þess að 1. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga skuli að mestu leyti framkvæma með sambærilegum hætti og 2. mgr. 46. gr. a eldri laga um útlendinga nr. 96/2002 enda var orðalag niðurlags 1. málsl. óbreytt frá eldri lögum. Samkvæmt framkvæmd á grundvelli eldri laga fengu sjónarmið sem varða skilvirkni við meðferð umsókna og mikilvægi samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins nokkuð mikið vægi. Við mat sjónarmiða sem tengdust stöðu einstakra umsækjenda var gengið út frá því að ástand og aðstæður í viðtökuríki og fyrri reynsla kæranda þyrftu að vera bæði sérstakar og af ákveðnu alvarleikastigi sem segja má að hafi verið talsvert hátt svo til greina kæmi að beita þágildandi 2. mgr. 46. gr. a eldri laga um útlendinga.

Tilteknar breytingar á framsetningu 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 hafa þó leitt til þess að nefndin hefur talið að veita bæri sjónarmiðum sem tengjast stöðu einstakra umsækjenda aukið vægi í þessu heildarmati. Frá gildistöku laga um útlendinga nr. 80/2016 hefur kærunefnd litið til innra samræmis 36. gr. laga um útlendinga og þeirra breytinga sem voru gerðar á framsetningu 1. mgr. 36. gr. laganna, með hliðsjón af áðurgildandi 1. mgr. 46. gr. a eldri laga um útlendinga svo og þeirra breytinga sem fólust í framsetningu þeirrar reglu sem nú er í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá hefur kærunefnd litið til þeirra lögskýringargagna sem tengdust breytingu á ákvæðinu í meðförum þingsins, n.t.t. nefndaráliti meirihluta þingnefndar og ræðu framsögumanns meirihlutans, en í því sambandi er áréttað að kærunefnd hefur hvorki litið til orðalags ákvæðis 2. mgr. 36. gr. eins og það hljóðaði í upphaflegri mynd frumvarps til laga um útlendinga né athugasemda sem fylgdu ákvæðinu í ljósi þeirra breytinga sem urðu á því ákvæði frumvarpsins í meðförum þingsins. Með vísan til lögskýringargagna hefur kærunefnd litið svo á að það hvort einstaklingur teljist í sérstaklega viðkvæmri stöðu sé eitt af þeim sjónarmiðum sem líta verður til við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi í málinu. Við það mat skuli jafnframt bæði litið til aðstæðna einstaklings og aðstæðna og ástands í viðtökuríki. Kærunefnd hefur þó jafnframt lagt nokkra áherslu á forsögu ákvæðisins og litið til þess að ekki hafi verið um að ræða grundvallarbreytingu frá framkvæmd á grundvelli eldri laga um útlendinga að því er varðar vægi hinna kerfislægu sjónarmiða. Í framkvæmd nefndarinnar frá gildistöku laga nr. 80/2016 hefur þetta leitt til þess að málum sem tekin hafa verið til meðferðar á grundvelli sérstakra ástæðna hefur fjölgað lítillega. Þó má segja að skilvirkni umsóknarferlisins og mikilvægi samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins hafi áfram vegið þungt í mati nefndarinnar.

Frá gildistöku laga nr. 81/2017 telur kærunefnd rétt að líta til þeirra gagna sem urðu til við meðferð laganna á Alþingi er varða túlkun á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Hér er um að ræða athugasemdir við frumvarpið, álit meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar og framsöguræðu nefndarmanns sem kynnti álitið við 2. umræðu frumvarpsins. Þrátt fyrir að þau lögskýringargögn tengist ekki beint setningu laga um útlendinga nr. 80/2016 eru þau samt sem áður sett fram í tilefni breytinga á inntaki 2. mgr. 36. gr. laganna og því nægilega tengd efni málsgreinarinnar til að hafa áhrif á túlkun hennar.

Í athugasemdum við frumvarpið sem varð að lögum nr. 81/2017 var áréttaður „sá vilji löggjafans að ávallt skuli taka til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi er í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga, líkt og fram kom í athugasemdum við 2. mgr. 36. gr. frumvarps þess sem varð að gildandi lögum um útlendinga.“

Kærunefnd telur að líta verði til þess að álit meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar gefur skýrlega til kynna vægi tiltekinna sjónarmiða sem líta eigi til við beitingu ákvæðis 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í því áliti kemur eftirfarandi fram:

Fyrir nefndinni var rætt um texta í greinargerð með frumvarpinu þar sem áréttaður er sá vilji löggjafans að ávallt skuli taka til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi er í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga. Bent var á að lögskýringargögn væru ekki skýr um þetta atriði og varhugavert geti verið að nýtt þing árétti vilja fyrri þinga án þess að því fylgi breytingar á lögum. Meirihlutinn bendir á að með þessu er áréttað, líkt og fram kom í frumvarpi því er varð að lögum um útlendinga, nr. 80/2016, að taka skuli til efnislegrar meðferðar umsóknir um alþjóðlega vernd ef umsækjandi hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækt sé að hann fái vernd hér á landi eða ef sérstakar ástæður mæla með því að taka skuli mál til efnismeðferðar. Getur þetta átt við í tilfellum útlendinga sem eiga ættingja á Íslandi en ekki í því landi sem þeir yrðu sendir aftur til. Þetta getur einnig átt við í öðrum tilfellum þar sem tengsl eru ríkari en við viðtökuland, svo sem vegna fyrri dvalar. Með sérstökum aðstæðum er vísað til þess að einstaklingar geta verið í viðkvæmri stöðu sem leiði til þess að þeir muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökulandi svo sem vegna heilsufars, aldurs, þungunar eða mismununar sem viðkomandi einstaklingur verður fyrir sökum kynhneigðar, kynþáttar eða kyns, eða fyrri reynslu einstaklinga, t.d. fórnarlömb mansals, ofbeldis og pyndinga.

Í framsöguræðu við 2. umræðu voru þessi sjónarmið árréttuð og hnykkt á með þeim ummælum að ekki ætti „að vera neinn vafi á því hvað átt sé við með sérstakri stöðu.“ Að mati kærunefndar lýsa þessi lögskýringargögn því með nægilega skýrum hætti bæði þeim sjónarmiðum sem löggjafinn telur að stjórnvöldum beri að beita við mat samkvæmt ákvæðinu og að nokkru leyti vægi sjónarmiðanna. Nefndin telur sjónarmiðin málefnaleg og að þau rúmist innan þess mats sem texti ákvæðisins felur stjórnvöldum, sérstaklega í ljósi þess að reglugerðarheimild skv. 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga hefur ekki verið nýtt. Að mati kærunefndar gefa ummæli í þessum lögskýringargögnum með nægilega skýrum hætti til kynna að viðkvæm staða umsækjanda skuli hafa aukið vægi andspænis sjónarmiðum sem tengjast m.a. skilvirkni við meðferð umsókna og mikilvægis samvinnu aðildarríkja Dyflinnarsamstarfsins. Í ljósi mismunar á orðalagi og inntaki athugasemda í frumvarpi því er varð að lögum nr. 81/2017 og umfjöllun meirihluta allsherjar- og menntamálanefndar um þetta atriði er það þó mat kærunefndar að ekki sé skýrt af lögskýringargögnum að ávallt beri að taka umsóknir frá einstaklingum í sérstaklega viðkvæmri stöðu til efnismeðferðar, þótt ótvírætt sé að það sjónarmið skuli hafa aukið vægi andspænis öðrum sjónarmiðum, sé miðað við þá framkvæmd sem tíðkast hefur fram að þessu. Aftur á móti telur kærunefnd að þegar viðkvæm staða umsækjenda verður að mati stjórnvalda talin leiða til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökulandi svo sem vegna heilsufars, aldurs, þungunar eða mismununar sem viðkomandi einstaklingur verður fyrir sökum kynhneigðar, kynþáttar eða kyns, eða fyrri reynslu einstaklinga, t.d. fórnarlömb mansals, ofbeldis og pyndinga, skuli það sjónarmið hafa mikið vægi við matið. Í þeim tilvikum beri að líta svo á að sérstakar ástæður séu fyrir hendi í málinu og að það skuli almennt tekið til efnismeðferðar.

Mat á aldri sbr. 113. gr. laga um útlendinga

Við komu kæranda til landsins framvísaði hann grunnfölsuðu vegabréfi frá Suður-Kóreu og kvaðst vera fæddur [...]. Kærandi undirgekkst aldursgreiningu þann 14. júní 2017 sem fólst í rannsókn tannfræðilegra gagna. Í aldursgreiningarskýrslu, dags. 21. júní 2017, kemur fram að það sé mat þeirra tannlækna sem hana skrifa að kærandi sé eldri en 18 ára og að uppgefinn aldur, þ.e. [...], geti ekki staðist. Tekið er fram að niðurstaðan af aldursgreiningu sé byggð á sameiginlegu mati á sjúkrasögu, klínískri skoðun, og aldursútreikningum og mati á röntgenmyndum. Útlendingastofnun sendi norskum stjórnvöldum beiðni um upplýsingar, dags. 22. júní 2017, á grundvelli 34. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem óskað er eftir upplýsingum um uppgefinn aldur kæranda þegar hann sótti um alþjóðlega vernd og hvort hann hafi lagt fram einhver gögn til að sanna á sér deili og hvort hann hafi undirgengist aldursgreiningu þar í landi. Í svari frá norskum stjórnvöldum, dags. 30. júní 2017, kemur fram að kærandi hafi haldið því fram þar í landi að hann væri fylgdarlaust barn, fæddur [...]. Kærandi hafi því einnig undirgengist aldursgreiningu í Noregi og hafi niðurstaða bein- og tanngreiningar verið sú að kærandi sé um það bil [...]. Þá hafi kærandi ekki lagt fram nein gögn þar í landi til að sanna á sér deili en skráður aldur hans hafi eingöngu verið byggður á hans framburði en hafi síðan verið breytt [...] á grundvelli niðurstöðu aldursgreiningarinnar. Niðurstaða aldursgreiningar Útlendingastofnunar var birt fyrir kæranda þann 5. júlí 2017 og honum tilkynnt að á grundvelli heildstæðs mats á gögnum málsins yrði farið með mál hans sem fullorðins einstaklings. Við meðferð máls kæranda hjá kærunefnd þann 24. október sl. lagði hann fram fæðingarvottorð frá [...], ásamt enskri þýðingu vottorðsins, þar sem fram kemur að fæðingardagur hans sé [...]. Skilríkin voru send til flugstöðvardeildar lögreglustjórans á Suðurnesjum, dags. 1. nóvember 2017, til að rannsaka áreiðanleika skilríkjanna. Niðurstaða skýrsluhöfundar, dags. 9. nóvember 2017, er sú að auðkennisvottorðið sé breytifalsað. Kæranda var veittur andmælaréttur vegna rannsóknar lögreglunnar á skilríkjum hans og þann 16. nóvember 2017 mótmælti kærandi því að fæðingarvottorðið væri falsað og kvað hann skilríkin vera upprunaleg. Kærandi hafði ekki skýringar á niðurstöðu rannsóknar lögreglunnar en benti þó á að fæðingarvottorðið sé handunnið og mögulega hafi þurft að færa myndina af honum eitthvað til.

Í málinu liggja ekki fyrir önnur gögn en framburður kæranda sem benda til þess að hann sé barn. Þau skilríki sem kærandi lagði fram til sönnunar á aldri sínum eru skv. rannsókn lögreglu breytifölsuð og geta þar af leiðandi ekki komið til skoðunar við matið.

Samkvæmt framansögðu hefur kærandi gefið upp tvo mismunandi fæðingardaga hjá íslenskum stjórnvöldum, bæði [...] og [...]. Misræmi í uppgefnum aldri kæranda hefur hann útskýrt með vísan til þess að móðir hans sé ómenntuð og hafi ekki kunnað að reikna aldur hans, þegar hann hafi verið barn, nákvæmlega út frá [...] tímatalinu þar sem það sé ólíkt því gregoríska. Af þeirri ástæðu muni nokkrum mánuðum á uppgefnum fæðingardegi kæranda hér á landi og fæðingarvottorði hans frá [...]. Kærandi hefur ekki stutt framburð sinn varðandi aldur öðrum gögnum en þeim sem samkvæmt niðurstöðu lögreglu eru breytifölsuð. Einnig lagði kærandi fram grunnfalsað vegabréf til að sanna á sér deili við komuna til landsins. Kærunefnd telur ofangreint misræmi í frásögn kæranda af fæðingardegi hans leiða til þess að framburður hans um aldur hans telst ótrúverðugur og verður frásögn hans því ekki lögð til grundvallar í málinu. Þá liggja fyrir í málinu gögn, bæði tanngreining hér á landi og bein- og tanngreining í Noregi, og gögn frá norskum stjórnvöldum, sem benda eindregið til þess að ekki sé vafi á því að kærandi sé fullorðinn. Þegar litið er með heildstæðum hætti til gagna málsins, þ.m.t. líkamsrannsókna á tönnum og beinum kæranda, upplýsinga frá norskum stjórnvöldum og misvísandi framburðar kæranda um aldur sinn, sem hann hefur stutt fölsuðum gögnum, er það mat kærunefndar að ekki sé fyrir hendi vafi um að kærandi sé fullorðinn, sbr. 1. mgr. 113. gr. laga um útlendinga. Tekur meðferð máls hans mið af því.

Greining á sérþörfum sbr. 25. gr. og 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga

Kærandi er ungur karlmaður sem kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 17. júlí 2017 ekki vera við góða andlega og líkamlega heilsu. Kærandi kvaðst sofa lítið, vera lystarlaus og alltaf með höfuðverk. Aðspurður frekar um andlega líðan kvaðst kærandi tvívegis hafa gengið til sálfræðings, hann sé áhugalaus um allt, vilji ekki vera á meðal fólks, hati sjálfan sig og hafi skaðað sig einu sinni. Löngunin til að skaða sjálfan sig sé viðvarandi og hann sé orðinn þreyttur á lífinu. Kærandi hefur máli sínu til stuðnings lagt fram samskiptaseðla frá Göngudeild sóttvarna frá tímabilinu 26. maí til 15. september 2017 þar sem fram kemur m.a. að kærandi sé lystarlítill og eigi erfitt með svefn, hann stundi sjálfsskaða og sjálfsvígshugsanir sæki á hann. Jafnframt kemur fram að kærandi eyði tíma sínum yfirleitt einn inni í herbergi og sjái enga framtíð fyrir sér þar sem hann óttist að vera sendur til heimaríkis. Þá sé kærandi greindur með [...]. Þá greindi kærandi, í ofangreindu viðtali við Útlendingastofnun, frá margs konar ofbeldi og hótunum sem hann hafi orðið fyrir í heimaríki og á leið sinni til Evrópu. Þá kemur fram í síðustu færslum í samskiptaseðlum frá Göngudeild sóttvarna, dags. 25. ágúst og 15. september 2017, að kæranda líði betur, hann sofi betur og hugsanir um sjálfskaða hafi minkað. Samkvæmt framansögðu er kærandi í sérstaklega viðkvæmri stöðu að því er varðar meðferð máls hans hér á landi, enda eru persónulegir eiginleikar hans og aðstæður hans þess eðlis að hann telst hafa sérþarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls hans hér auk þess sem talið verður að hann geti ekki að fullu nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögum um útlendinga án aðstoðar eða sérstaks tillits, sbr. 6. tölul. 3. gr. og 25. gr. laga um útlendinga.

Aðstæður og málsmeðferð í Noregi

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð í Noregi, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum: ·

Freedom in the World 2017 – Norway (Freedom House, 1. september 2017); ·
Norway 2016 Human Rights Report (United States Department of State, 3. mars 2017); ·
Amnesty International Report 2016/2017 – Norway (Amnesty International, 22. febrúar 2017); ·
Annual Report on the Situation of Asylum in the European Union 2015 (European Asylum Support Office, 8. júlí 2016); ·
Informasjonsnotat om asylankomster (Utlendingsdirektoratet, 2016); ·
ECRI Report on Norway (European Commission against Racism and Intolerance, 24. febrúar 2015); ·
The Organisation of Reception Facilities for Asylum Seekers in Norway (Utlendingsdirektoratet, 2014); ·
The Case of Norway: The use of detention and alternatives to detention in the context of immigration policies (Utlendingsdirektoratet, 2014); ·
UNHCR Observations on the proposed legislative amendments to Chapter 12 of the Norwegian Immigration Act on the use of coercive measures, including administrative detention of families with children, arrest, directed residence/residence restrictions and regular reporting to the authorities- public hearing/public consultation [Høringsbrev om endringer i utlendingslovens regler om tvangsmidler] (Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna, febrúar 2017); ·
Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees: For the Office of the High Commissioner for Human Rights‘ Compilation Report – Universal Periodic Review: NORWAY (UNHCR, september 2013); ·
UNHCR Observations on the proposed amendments to the Norwegian Immigration Act and Regulation: Høring – Endringer i utlendingslovgivningen (Innstramninger II) (UNHCR, 12. febrúar 2016); ·
UNHCR proposals to address current and future arrivals of asylum-seekers, refugees and migrants by sea to Europe (UNHCR, mars 2015); ·
Information for asylum seekers in Norway (Norwegian Organisation for Asylum Seekers, 2011); ·
Upplýsingar af vefsíðum landinfo (www.landinfo.no), norsku útlendingastofnunarinnar (www.udi.no), norsku kærunefndar útlendingamála (www.une.no), norskra dómstóla (www.domstol.no), norskra stjórnvalda (www.regjeringen.no), norska heilbrigðisráðuneytisins (www.legemiddelverket.no), um heilbrigðiskerfið í Noregi (www.helsenorge.no), norskra hjálparsamtaka fyrir umsækjendur um alþjóðlega vernd (www.noas.no og www.seif.no), norskra laganema (www.jussbuss.no, www.jusshjelpa.no og www.jussformidlingen.no) og Global Detention Project (www.globaldetentionproject.org/countries/europe/norway).

Af framangreindum skýrslum og gögnum má ráða að á meðan umsókn um alþjóðlega vernd er til meðferðar hjá norskum stjórnvöldum geta umsækjendur lagt fram frekari gögn í málinu sem styðja við umsóknina. Útlendingastofnun Noregs tekur ákvarðanir er varða umsóknir um alþjóðlega vernd þar í landi. Neikvæða ákvörðun útlendingastofnunar er þá hægt að kæra til sérstakrar kærunefndar útlendingamála (n. Utlendingsnemnda). Fái umsækjandi um alþjóðlega vernd í Noregi synjun á umsókn sinni hjá útlendingastofnun eða kærunefnd á hann möguleika á því að bera málið undir dómstóla eða leggja fram beiðni um endurupptöku á máli sínu hjá kærunefndinni. Í framangreindum skýrslum og gögnum kemur fram að skilyrði endurupptöku geta verið uppfyllt ef nýjar upplýsingar eða gögn liggja fyrir í máli kæranda, aðstæður hafa breyst í máli hans eða ef verulegir annmarkar voru á fyrri málsmeðferð. Þá geta umsækjendur um alþjóðlega vernd borið mál sitt undir norska dómstóla ef endurupptökubeiðni þeirra er synjað. Jafnframt eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstóli Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða að um meðferð sé að ræða sem brjóti í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að umsækjendur um alþjóðlega vernd í Noregi geta fengið ákveðinn fjölda klukkustunda í lögfræðiþjónustu ef umsókn þeirra um vernd hefur verið synjað af útlendingastofnun Noregs. Umsækjendur eiga því rétt á lögfræðiaðstoð sér að kostnaðarlausu við meðferð máls á kærustigi og hafa þeir nokkurt val um hvaða lögfræðingur sinni þeirra máli. Norsk stjórnvöld tryggja aftur á móti ekki endurgjaldslausa aðstoð lögmanns vegna beiðni um endurupptöku málsins. Þó eru til staðar frjáls félagasamtök sem veita umsækjendum um alþjóðlega vernd lögfræðilega aðstoð vegna slíkra beiðna.

Af rannsókn kærunefndar á endurviðtöku umsækjenda um alþjóðlega vernd sem hafa fengið synjun í Noregi, en sæta endursendingu þangað frá öðrum aðildarríkjum Dyflinnarreglugerðarinnar, verður ráðið að þeir dvelji yfirleitt í svokölluðum viðkomumiðstöðvum (e. transit centres) þar til þeir eru endursendir til heimaríkis. Í viðkomumiðstöðvum í Noregi, líkt og í öðrum móttökumiðstöðvum, fá umsækjendur fæði og klæði eftir þörfum, auk vasapeninga. Aðeins má beita varðhaldi á grundvelli norskra útlendingalaga sé eitthvert eftirtalinna skilyrða uppfyllt; sé skortur á auðkennisgögnum, sé rökstuddur grunur uppi um að útlendingur gefi upp rangar upplýsingar, sé ástæða til að ætla að útlendingur muni reyna að komast hjá flutningi úr landi eða virði útlendingur ekki reglur um inngöngu og dvöl í landinu. Þá kemur fram í ofangreindum gögnum að ákvörðun um beitingu varðhalds á umsækjendur um alþjóðlega vernd í Noregi er tekin af yfirmönnum lögreglunnar. Þeir umsækjendur um alþjóðlega vernd sem settir eru í varðhald við komu til Noregs eiga rétt á lögfræðiaðstoð án endurgjalds og eiga jafnframt rétt á því að skjóta ákvörðun um varðhaldsvist til dómstóla sem skoðar m.a. hvort önnur vægari úrræði séu nægileg til að ná fram sama markmiði og felst í varðhaldi. Jafnframt eru aðstæður í varðhaldi með þeim hætti að útlendingur á rétt á túlki, útiveru í það minnsta þrisvar á dag og aðgangi að nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu. Athugun kærunefndar á aðstæðum umsækjenda um alþjóðlega vernd í Noregi hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að líta svo á að aðstæður eða móttökuskilyrði þeirra þar í landi séu þess eðlis að hætta sé á að endursending kæranda þangað brjóti í bága við 1. eða 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þá benda öll gögn til þess að kæranda séu tryggð úrræði til að leita réttar síns í Noregi bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Enn fremur er haft til hliðsjónar að Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur ekki lagst gegn endursendingu umsækjenda um alþjóðlega vernd til Noregs á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Í fyrrgreindum skýrslum og gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað umsækjenda um alþjóðlega vernd í Noregi kemur fram að umsækjendum er tryggður aðgangur að heilbrigðisþjónustu í norskum lögum hvort sem það er á spítala eða heilsugæslu. Þar kemur fram að umsækjandi um alþjóðlega vernd á rétt á heilbrigðisþjónustu vegna líkamlegra eða andlegra vandamála ásamt tannlæknaþjónustu sem og aðstoð vegna fíknivanda. Sveitarfélagið þar sem umsækjandi um alþjóðlega vernd dvelst í hefur milligöngu um að útvega umsækjanda lækni og aðra heilbrigðisþjónustu við hæfi. Greiða þarf komugjald vegna heimsóknar á heilsugæslu en innlögn á spítala er umsækjanda um alþjóðlega vernd að kostnaðarlausu. Umsækjendur um alþjóðlega vernd sem hafa fengið synjun í máli sínu í Noregi en dvelja enn þar í landi eiga rétt á nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu gegn greiðslu en ef umsækjandi getur ekki greitt fyrir slíka þjónustu er kostnaðurinn greiddur af sveitarfélaginu eða opinberum aðilum. Í ljósi þess sem hér hefur verið rakið eru ekki forsendur til annars en að leggja til grundvallar í málinu að kærandi geti leitað sér fullnægjandi heilbrigðisþjónustu vegna andlegra veikinda sinna í Noregi. Þrátt fyrir andlega heilsu kæranda og fyrri reynslu hans er það mat kærunefndar að gögn málsins og heilsufar kæranda beri ekki með sér að flutningur hans til Noregs muni hafa slíkar verulegar og óafturkræfar afleiðingar á heilsu hans að líta verði svo á að fyrir hendi séu sérstakar ástæður í máli hans, eða að vegna flutningsins muni hann eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki. Það er því mat kærunefndar að fyrirliggjandi gögn beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í Noregi vegna heilsufars hans, stöðu umsóknar hans þar eða flutnings hans þangað. Í ljósi aðstæðna í Noregi og að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það því mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi slíkar sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 17. júlí 2017 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 12. maí 2017.

Reglur stjórnsýsluréttar

Líkt og fram hefur komið gerir kærandi athugasemd við rannsókn Útlendingastofnunar með vísan til rannsóknarreglu 10. gr. stjórnsýslulaga. Kærandi telur að rannsókn Útlendingastofnunar hafi verið ábótavant þar sem ákvörðunin hafi verið tekin á grundvelli ófullnægjandi upplýsinga m.a. þar sem ekki hafi verið lagt heildstætt mat á einstaklingsbundnar aðstæður kæranda. Rannsóknarreglan í 10. gr. stjórnsýslulaga mælir fyrir um að stjórnvald afli þeirra gagna sem eru nauðsynleg svo mál sé nægilega upplýst. Reglan gerir kröfu um rannsókn sem er fullnægjandi grundvöllur ákvörðunar stjórnvalds en gerir hvorki kröfu um að aflað sé allra upplýsinga sem varpað gætu ljósi á málið né að stjórnvald afli ófáanlegra gagna. Þá segir í 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga að við meðferð mála vegna umsókna um alþjóðlega vernd skuli Útlendingastofnun afla nauðsynlegra og aðgengilegra upplýsinga. Af 10. gr. stjórnsýslulaga leiðir að stjórnvöldum ber að tryggja að mál þar sem reynir á 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu nægjanlega upplýst með tilliti til heilsufars. Þegar stjórnvöld búa yfir upplýsingum um að heilsufar umsækjanda um alþjóðlega vernd kunni að vera af því alvarleikastigi að aðstæður hans geti talist sérstakar í skilningi 2. mgr. 36. gr. laganna ber þeim að bregðast sérstaklega við því með því að gera reka að því að upplýsingum um heilsufar verði bætt við málið, sbr. jafnframt 7. gr. stjórnsýslulaga. Þetta á til dæmis við ef stjórnvöld búa yfir upplýsingum um að umsækjandi hafi leitað eftir læknismeðferð. Við töku ákvörðunar í máli kæranda þann 25. ágúst 2017 lá fyrir að kærandi hefði farið til sálfræðings hér á landi til að leita sér aðstoðar vegna andlegs heilsufars, en kærandi lagði fram greinargerð, dags. 20. ágúst 2017, máli sínu til stuðnings fyrir Útlendingastofnun þar sem fjallað er um andlega heilsu hans ásamt því að leggja fram læknisfræðileg gögn. Kærunefnd hefur farið yfir gögn málsins og gerir ekki athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar er þetta varðar. Við meðferð máls kæranda hjá kærunefnd barst kærunefnd frekari gögn varðandi andlega heilsu kæranda. Kærunefnd hefur nú tekið afstöðu til andlegrar heilsu hans, sbr. það sem að framan er rakið, og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun í máli kæranda og gerir því ekki athugasemdir við málsmeðferð Útlendingastofnunar í málinu. Þá gerir kærunefnd ekki athugasemd við málsmeðferð stofnunarinnar að öðru leyti.

Samantekt

Í máli þessu hafa norsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Noregs með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest. Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Anna Tryggvadóttir

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála