Mannanafnanefnd, úrskurðir 21. júní 2012

Mál nr. 32/2012                   Eiginnafn:     Matta

Hinn 21. júní 2012 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 32/2012 en erindið barst nefndinni 5. júní:

Eiginnafnið Matta (kvk.) tekur íslenskri beygingu í eignarfalli, Möttu, og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Matta (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.

Mál nr. 33/2012                    Eiginnafn:     Dante

Hinn 21. júní 2012 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 33/2012 en erindið barst nefndinni 5. júní:

Eiginnafnið Dante (kk.) tekur íslenskri beygingu í eignarfalli, Dantes. Mannanafnanefnd telur sig ekki geta fullyrt að eiginnafnið gangi gegn skilyrðum 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Dante  (kk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.

Mál nr. 34/2012                    Eiginnafn:     Rorí

Hinn 21. júní 2012 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 34/2012 en erindið barst nefndinni 14. júní:

Eiginnafnið Rorí (kvk.) tekur íslenskri beygingu í eignarfalli, Roríar, og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Rorí (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.

Mál nr. 36/2012                    Eiginnafn:     Linddís

Hinn 21. júní 2012 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 36/2012 en erindið barst nefndinni 20. júní:

Eiginnafnið Linddís (kvk.) tekur íslenskri beygingu í eignarfalli, Linddísar, og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Linddís (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.

Mál nr. 37/2012                    Millinafn:       Auðberg

Hinn 21. júní 2012 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 37/2012 en erindið barst nefndinni 20. júní:

Samkvæmt 2. mgr. 6. gr. laga nr. 45/1996, um mannanöfn, eru nöfn, sem aðeins hafa unnið sér hefð í íslensku máli sem annaðhvort eiginnöfn karla eða kvenna, ekki heimil sem millinöfn. Nafnið Auðberg hefur verið notað sem eiginnafn karla í íslensku. Á millinafnið Auðberg er því ekki heimilt að fallast.

Bent skal á að samkvæmt 3. mgr. 6. gr. laga um mannanöfn er millinafn sem víkur frá skilyrðunum í 2. mgr. heimilt þegar svo stendur á að eitthvert alsystkini þess sem á að bera nafnið, foreldri, afi eða amma ber eða hefur borið nafnið sem eiginnafn eða sem millinafn sem leyft hafði verið samkvæmt ákvæðum eldri laga um mannanöfn. Umsækjendum er bent á að leggja fram frekari upplýsingar um það efni til Þjóðskrár Íslands telji þeir sig eiga rétt samkvæmt 3. mgr. 6. gr. laga um mannanöfn. Ekki er þá þörf á að leggja málið á ný fyrir mannanafnanefnd nema ágreiningur sé um nafngjöfina eða önnur álitamál komi upp um hana, sbr. 22. gr. laga um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

Hafnað er beiðni um millinafnið Auðberg.

Mál nr. 38/2012                     Eiginnafn: Jean

Hinn 21. júní 2012 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 38/2012:

Öll skilyrði 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi: (1) Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli. (2) Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi. (3) Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu.

Í máli þessu reynir annars vegar á skilyrði nr. þrjú hér að ofan. Ritháttur nafnsins Jean (kvk.) getur ekki talist í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls, miðað við að það sé borið fram „dsjín“ eða „djín“. Ef nafnið væri borið fram samkvæmt stafanna hljóðan teldist það ekki heldur ekki fullnægja umræddu skilyrði þar sem ekki er  ritað j á undan ea í íslenskri stafsetningu. Á nafnið Jean er því aðeins heimilt að fallast ef umbeðinn ritháttur þess telst hefðaður samkvæmt lögum um mannanöfn. Hugtakið hefð í mannanafnalögum varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni. Túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga nr. 45/1996 styðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 14. nóvember 2006 og sem eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum og eldri vinnulagsreglum:

1. Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:
   1. Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;
   2. Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;
   3. Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;
   4. Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910;
   5. Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1910.
2. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.
3. Tökunafn getur verið hefðað þó að það komi ekki fyrir í manntölum ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum eða þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.

Samkvæmt gögnum Þjóðskrár eru  átta konur skráðar með eiginnafnið Jean sem uppfylla skilyrði vinnulagsreglnanna og eru þær fæddar á árunum 1926 til 2006. Það telst því vera hefð fyrir þessum rithætti.

Í máli þessu reynir í öðru lagi á skilyrði nr. tvö hér að ofan. Í frumvarpi sem varð að lögum nr. 45/1996 segir að íslenskt málkerfi sé samsafn þeirra reglna sem unnið hafa sér hefð í íslensku máli. Dæmi um það eru stofnar sem brjóta gegn hljóðskipunarlögum íslenskrar tungu, þ.e. þeim reglum sem gilda um það hvernig hljóð raðast saman í íslensku. Þannig eru tsj, dsj og djí ótæk hljóðasambönd í íslensku. Ef nafnið Jean er borið fram ,,dsjín“ eða ,,djín“ stangast sá framburður á við íslenskar hljóðskipunarreglur. Ef nafnið er borið fram samkvæmt stafanna hljóðan stangast það einnig á við íslenskar hljóðskipunarreglur því að hljóðasambandið jea kemur aldrei fyrir í íslenskum orðum. Nafnið Jean brýtur þannig í bág við skilyrði nr. 2 í 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 og því er ekki hægt að fallast á það.

Úrskurðarorð:

Beiðni um eiginnafnið Jean (kvk.) er hafnað.