Nr. 51/2017 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 26. janúar 2016 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 51/2017
í stjórnsýslumáli nr. KNU16070043
Kæra […]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 9. ágúst 2016 kærði […], fd. […], ríkisborgari […] (hér eftir nefndur kærandi) þá ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 22. júlí 2016, að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 12. gr. f laga þágildandi laga nr. 96/2002 um útlendinga.Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og breytt á þann hátt að kæranda verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 44. gr. þágildandi laga um útlendinga. Til vara er gerð krafa um að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og breytt á þann hátt að kæranda verði veitt dvalarleyfi á Íslandi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 12. gr. f þágildandi laga um útlendinga. Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 1. mgr. 30. gr. þágildandi laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests skv. 3. mgr. 30. gr. sömu laga. Hinn 1. janúar 2017 tóku gildi ný lög um útlendinga nr. 80/2016. Samkvæmt 2. mgr. 121. gr. laganna gilda ákvæði þeirra um mál sem bárust kærunefnd útlendingamála fyrir gildistöku laganna en höfðu ekki verið afgreidd með úrskurði. Fer því um mál þetta samkvæmt ákvæðum laga nr. 80/2016.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Kærandi sótti um hæli hér á landi þann 12. janúar 2016. Kærandi var boðaður í viðtal hjá Útlendingastofnun þann 1. júlí 2016 ásamt talsmanni sínum. Þann 22. júlí 2016 tók Útlendingastofnun ákvörðun um að synja kæranda um hæli ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 9. ágúst 2016. Kærandi óskaði eftir frestun réttaráhrifa á meðan málið væri til meðferðar. Með bréfi kærunefndar, dags. 27. júlí 2016, var fallist á beiðni um frestun réttaráhrifa. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 19. ágúst 2016. Kæra þessi hefur hlotið hefðbundna málsmeðferð, gagnaöflun er lokið og er málið hér með tekið til úrskurðar.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í viðtali hjá Útlendingastofnun kvað kærandi að hann hafi […] menningaruppruna og sjálfsímynd og álíti sig ekki […] heldur […] að uppruna. Kærandi bar fyrir sig að hann lifi í hræðslu á […] og að hann óttist þjóðernissinnað fólk og fasista þar í landi sem hafi oftsinnis hótað að drepa hann. Kærandi telji að lögreglan á […] sé ekki tilbúin til að aðstoða hann vegna áreitis fasistanna þar sem hún eigi í samstarfi við þá.
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur meðal annars fram að með hliðsjón af gögnum um […] verði ekki fallist á að kærandi geti ekki leitað til lögreglunnar á […] vegna þeirra hótana sem hann kveður að sér hafi borist frá hópum öfgasinna þar í landi. Þá væri ekki fallist á að kærandi verði fyrir eða eigi á hættu mismunun í heimaríki vegna […] menningaruppruna og sjálfsmyndar hans. Upplifi hann slíka mismunun geti hann leitað til […] yfirvalda. Þá sé það mat Útlendingastofnunar, með vísan til málavaxta, að þau atvik sem kærandi hafi lýst séu hvergi nærri svo alvarleg að þeim verði jafnað til ofsókna í skilningi 1. mgr. 44. gr., sbr. 44. gr. a, þágildandi laga um útlendinga. Kærandi ætti því ekki á hættu ofsóknir eða meðferð sem jafnað yrði til ofsókna í heimalandi sínu og bæri því að synja honum um hæli skv. 1. mgr. 44. gr. þágildandi laga um útlendinga. Þá var það niðurstaða Útlendingastofnunar að kærandi eigi ekki á hættu illa meðferð skv. 2. mgr. 44. gr. sömu laga. Kæranda var því synjað um dvalarleyfi skv. 12. gr. j. sömu laga.
Með vísan til upplýsinga um heimaland kæranda taldi Útlendingastofnun að hann eigi ekki rétt á dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða né vegna erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki. Af viðtali við kæranda hafi ekki verið ráðið að hann eigi rétt á dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, heilbrigðisástæðna eða erfiðra félagslegra aðstæðna. Að þessu virtu var það niðurstaða Útlendingastofnunar að synja kæranda um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 12. gr. f þágildandi laga um útlendinga.
Í viðtali hjá Útlendingastofnun kvað umsækjandi að hann hafi dvalið hér á landi í fimm og hálft ár. Samkvæmt upplýsingum úr Þjóðskrá hafi kærandi ekki dvalið löglega hér á landi. Þá hafi hann ekki verið í virkri atvinnuþátttöku hér á landi og ekkert í máli hans bendi til þess að hann hafi myndað sérstök tengsl við samfélagið á dvalartíma sínum sem sé ekki forsvaranlegt að rjúfa. Þá eigi kærandi ekki ættingja búsetta hér á landi. Að þessu virtu var það niðurstaða Útlendingastofnunar að synja bæri umsækjanda um dvalarleyfi vegna sérstakra tengsla við Ísland, skv. 1. mgr. 12. gr. f. þágildandi laga um útlendinga.
Þá var ákveðið að kæra fresti ekki réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. c-lið 1. mgr. 32. gr. útlendingalaga.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Kærandi byggir á því að í viðtali hjá Útlendingastofnun hafi hann gert grein fyrir því að hann sé […] að uppruna og að sjálfsmynd hans sé […] en ekki […]. Hann álíti sig evrópskan ríkisborgara og líti ekki á […] sem heimaland sitt. Þá hafi hann lýst hótunum sem hann hafi orðið fyrir af hálfu fasista á […], sem álíti hann útlending og hafi haft í hótunum við hann vegna þessa. Hafi þessir aðilar hótað því að drepa hann kæmi hann sér ekki í burtu. Þá kvaðst kærandi ekki geta leitað til lögreglu á […] þar sem lögreglan sé höll undir […] og þar á meðal þessa einstaklinga. Jafnvel þeir lögreglumenn sem séu kæranda ekki óvinveittir séu skuldbundnir […] ríkinu og því geti kærandi ekki reitt sig á aðstoð þeirra eða vernd gegn þessum hótunum.
Varðandi aðalkröfu sína ber kærandi fyrir sig að hann hafi orðið fyrir hótunum vegna stjórnmálaskoðana sinna, þ.e. vegna þess að hann álíti sig ekki […] borgara, heldur evrópskan með […] uppruna. Hann óttist um líf sitt á […] vegna þessara hótana og geti ekki leitað til lögreglu vegna stöðu hennar sem hluti af […] stjórnvöldum.
Til vara geri kærandi kröfu um að honum verði veitt dvalarleyfi á Íslandi á grundvelli 12. gr. f þágildandi laga um útlendinga. Ákvæðið heimili að veita dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða geti útlendingur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. vegna erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða vegna annarra atvika sem ekki megi með réttu gera honum að bera ábyrgð á. Með frumvarpi til laga nr. 115/2010 komi m.a. fram í sérstökum athugasemdum að ekki sé um tæmandi talningu að ræða í 12. gr. f laganna, þar sem veita verði stjórnvöldum svigrúm við mat á því hvenær sé rétt að veita dvalarleyfi samkvæmt greininni. Í greinargerðinni komi fram að taka verði mið af svipuðum sjónarmiðum og gert sé í málum skv. VII. kafla laganna, s.s. almennra aðstæðna í heimalandi hælisleitanda, þ.á.m. hvort grundvallarmannréttindi séu nægilega tryggð. Miðað sé við að heildarmat fari fram á öllum þáttum máls áður en leyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sé veitt.
Samkvæmt þágildandi lögum um útlendinga eigi EES-borgari rétt til langvarandi dvalar á Íslandi uppfylli hann skilyrði 36. gr. a laganna um að geta séð sér farborða. Kærandi hafi reynt að verða sér úti um atvinnu á Íslandi en án árangurs. Réttur til dvalar samkvæmt ákvæðum VI. kafla laganna komi ekki í veg fyrir að EES borgari fái dvalarleyfi samkvæmt öðrum ákvæðum laganna, sbr. 2. mgr. 35. gr. a laganna.
Kærandi hafi búið á Íslandi síðan árið 2010. Eftir svo langan tíma sé ótækt að halda öðru fram en að hann hafi sérstök tengsl við landið. Standi því rök til þess að veita megi honum dvalarleyfi af mannúðarástæðum vegna sérstakra tengsla hans við landið, með vísan til 12. gr. f, sbr. 2. mgr. 35. gr. a þágildandi laga, óháð rétti hans til dvalarleyfis á Íslandi sem EES-borgari, sem honum hafi verið neitað um.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Lagarammi
Í máli þessu gilda ákvæði laga nr. 80/2016 um útlendinga, sbr. 121. gr. sömu laga, reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga með áorðnum breytingum að því leyti sem hún hefur enn lagastoð, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951 ásamt viðauka við samninginn frá 1967 og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.
Auðkenni
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað […] vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé […] ríkisborgari.
Mat á því hvort kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu
Samkvæmt 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga teljast einstaklingar vera í sérstaklega viðkvæmri stöðu ef þeir, vegna tiltekinna persónulegra eiginleika eða aðstæðna hafa sérþarfir sem taka þarf tillit til við meðferð máls eða þeir geta ekki að fullu eða með engu móti nýtt sér rétt eða uppfyllt skyldur sem kveðið er á um í lögum þessum án aðstoðar eða sérstaks tillits. Sem dæmi um einstaklinga í sérstaklega viðkvæmri stöðu nefnir ákvæðið fylgdarlaus börn, fatlað fólk, fólk með geðraskanir eða geðfötlun, aldrað fólk, þungaðar konur, einstæða foreldra með ung börn, fórnarlömb mansals, alvarlega veika einstaklinga og einstaklinga sem hafa orðið fyrir pyndingum, kynfæralimlestingum, nauðgun eða öðru alvarlegu andlegu, líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi.
Ekkert í gögnum málsins bendir til þess að kærandi sé í sérstaklega viðkvæmri stöðu.
Landaupplýsingar
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður á […] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
[…]
[…] er aðili að mannréttindasáttmála Evrópu, flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna, alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og samningi Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð og refsingu. Mannréttindi eru almennt virt af stjórnvöldum og bæði innlend og erlend mannréttindasamtök starfa þar án tálmana. […] er aðildarríki að Evrópusambandinu og á lista Útlendingastofnunar yfir örugg ríki.
Í framangreindri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins kemur fram að […] stjórnvöld virði almennt mannréttindi borgaranna, þar á meðal tjáningarfrelsi, trúfrelsi, jafnræði og réttinn til lífs […]. Bann er lagt við mismunun einstaklinga á grundvelli kynþáttar, kyns, trúarbragða, stjórnmálaskoðana, þjóðernisuppruna og líkamlegrar og andlegrar fötlunar. Dómstólar eru sjálfstæðir og óvilhallir og geta […] ríkisborgarar almennt leitað réttar síns fyrir þeim. Þá geta borgarar farið með mál sín fyrir Mannréttindadómstól Evrópu. Fram kemur í þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér að yfirvöld á […] rannsaki, saksæki og refsi opinberum starfsmönnum og embættismönnum sem brjóta af sér í starfi, þar á meðal starfsmönnum lögreglu og öryggissveita. Þá benda gögn til þess að lögregluyfirvöld á […] virði almennt mannréttindi og að einstaklingar geti almennt leitað aðstoðar þeirra óttist þeir tiltekna aðila eða að á þeim verði brotið.
[…]
Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Krafa kæranda byggir á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna stjórnmálaskoðana sinna vegna þess að hann álíti sig ekki […] borgara og vegna uppruna síns.
Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:
Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.
Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:
Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.
Samkvæmt 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga geta ofsóknir m.a. falist í:
a. andlegu, líkamlegu eða kynferðislegu ofbeldi,
b. löggjöf og aðgerðum stjórnvalda, lögreglu og dómstóla sem fela í sér mismunun að efni eða vegna þess hvernig þær eru framkvæmdar,
c. saksókn eða refsingu sem er óhófleg eða mismunar einstaklingum á ómálefnalegum grundvelli,
d. synjun um notkun réttarúrræða sem leiðir til óhóflegrar og mismunandi refsingar,
e. saksókn eða refsingu fyrir að neita að gegna herþjónustu í átökum þar sem þátttaka í slíkri herþjónustu mundi fela í sér glæpi eða athafnir skv. b-lið 2. mgr. 40. gr.
Í 3. mgr. 38. gr. eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar en þar segir:
a. kynþáttur vísar einkum til hópa sem deila húðlit eða öðrum sameiginlegum líffræðilegum einkennum og þjóðfélagshópa af tilteknum uppruna og ber að túlka í víðri merkingu,
b. trúarbrögð vísa einkum til trúarskoðana og annarra lífsskoðana, þ.m.t. guðleysis, og tjáningar þeirra, þátttöku í hvers konar trúarsamkomum, opinberum eða ekki, eða ákvörðunar um að taka ekki þátt í þeim, aðgerða sem byggjast á trúarskoðunum og frelsis til að skipta um trú,
c. þjóðerni tekur ekki aðeins til ríkisborgararéttar eða ríkisfangsleysis heldur geta fallið þar undir þeir sem tilheyra tilteknum kynþætti eða tilteknum hópi fólks sem talar sama tungumál eða hefur sameiginlega menningarlega sjálfsmynd, sameiginlegan uppruna, landfræðilega eða pólitískt, eða hópi sem er skilgreindur út frá tengslum við hóp fólks á landsvæði annars ríkis,
d. þjóðfélagshópur vísar einkum til hóps fólks sem umfram það að sæta ofsóknum hefur áþekkan uppruna, bakgrunn, venjur og félagslega stöðu eða hefur sameiginleg einkenni eða lífsskoðanir, svo sem kyngervi, sem eru svo mikilvæg fyrir sjálfsmynd þess að ekki ætti að gera kröfu til að þeim verði breytt, eða hóps fólks sem er álitinn frábrugðinn öðrum í samfélaginu; þá skulu fyrrverandi fórnarlömb mansals teljast meðlimir tiltekins þjóðfélagshóps,
e. stjórnmálaskoðanir vísa einkum til skoðana á stefnumótun og aðferðum stjórnvalda sem kunna að beita ofsóknum án tillits til þess hvort viðkomandi hefur aðhafst eitthvað til að tjá skoðanir sínar.
Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:
a. ríkið,
b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,
c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.
Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimalandi sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.
Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Geneva 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussels 2013).
Sem fyrr segir byggir krafa kæranda á því að hann sé í hættu í heimaríki sínu vegna stjórnmálaskoðana sinna, þar sem hann álíti sig ekki […] borgara, og […] uppruna síns. Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að hann óttist ofsóknir af hálfu […] yfirvalda eða annarra aðila á […] sem gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu. Jafnframt hefur ekki verið sýnt fram á að stjórnvöld á […] geti ekki eða vilji ekki veita honum vernd, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir. Kærandi hefur því raunhæfan möguleika á því að leita sér ásjár stjórnvalda þar í landi, ef hann telur sig þurfa á aðstoð þeirra að halda. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimalands síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.
Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaland kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.
Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga
Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.
Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.
Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaland kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.
Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga
Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Þá kemur fram í sömu málsgrein að ákvæði þessu megi aðeins beita ef útlendingur er staddur hér á landi og að skorið hafi verið úr um með efnismeðferð að útlendingur uppfylli ekki skilyrði alþjóðlegrar verndar skv. 37. og 39. gr.
Þrátt fyrir að ákvæðið, samkvæmt hljóðan þess, heimili ekki skýrlega veitingu dvalarleyfis, má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.
Þá telur kærunefnd, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.
Kærunefndin hefur þegar komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga til að teljast flóttamaður og á því ekki rétt á alþjóðlegri vernd. Þegar upplýsingar um heimaland kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi heldur ekki sýnt fram á ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimalandi séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.
Dvalarleyfi á grundvelli sérstakra tengsla skv. 78. gr. laga um útlendinga
Í samræmi við ákvæði þágildandi laga um útlendinga nr. 96/2002 var í ákvörðun Útlendingastofnunar tekin afstaða til þess hvort kærandi uppfyllti skilyrði 12. gr. f laganna varðandi dvalarleyfi vegna sérstakra tengsla við Ísland.
Samkvæmt 1. mgr. 78. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 er heimilt að veita útlendingi dvalarleyfi á grundvelli þess að hann teljist hafa sérstök tengsl við landið, að fullnægðum skilyrðum 1. og 2. mgr. 55. gr., sé hann eldri en 18 ára og falli ekki undir ákvæði um önnur dvalarleyfi samkvæmt lögunum eða fullnægi ekki skilyrðum þeirra. Til sérstakra tengsla geta talist tengsl sem útlendingur hefur stofnað til meðan á dvöl hans hér á landi hefur staðið samkvæmt útgefnu dvalarleyfi. Við mat á tengslum umsækjanda við landið skal fara fram heildstætt mat. Við það mat skal að jafnaði horfa til lengdar lögmætrar dvalar og jafnframt er heimilt að horfa til fjölskyldutengsla og félagslegra og menningarlegra tengsla við landið á grundvelli atvinnuþátttöku eða annarra sambærilegra tengsla.
Í greinargerð kæranda kemur fram að hann er ríkisborgari EES ríkis og hafi búið á Íslandi síðan árið 2010. Aftur á móti liggur ekkert fyrir í málinu um hvort dvöl hans hér á landi undanfarin sex ár hafi verið í samræmi við ákvæði XI. kafla og geti þar með talist lögmæt í samræmi við 1. og 3 mgr. 78. gr. laganna.
Ráða má af gögnum málsins að kærandi hafi ekki verið í virkri atvinnuþátttöku hér á landi. Þá á kærandi enga ættingja hér á landi og engin gögn eða upplýsingar liggja fyrir í málinu sem benda til þess að hann hafi myndað sérstök tengsl við samfélagið á dvalartíma sínum sem ekki sé forsvaranlegt að rjúfa. Með vísan til þessa, í ljósi heildstæðs mats á aðstæðum kæranda, telur kærunefndin kæranda ekki uppfylla skilyrði 78. gr. útlendingalaga um sérstök tengsl við landið.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Pétur Dam Leifsson Anna Tryggvadóttir