Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 311/2020

Fimmtudaginn 24. september 2020

A

gegn

Reykjavíkurborg

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur.

Með kæru, dags. 19. júní 2020, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála synjun Reykjavíkurborgar, dags. 4. mars 2020, á umsókn hans um styrk að fjárhæð 2.439.921 kr. til greiðslu tannlæknakostnaðar.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Með umsókn, dags. 16. desember 2019, sótti kærandi um styrk hjá Reykjavíkurborg að fjárhæð 2.439.921 kr. til greiðslu tannlæknakostnaðar. Umsókn kæranda var synjað með bréfi þjónustumiðstöðvar, dags. 19. desember 2019, með þeim rökum að umsóknin samræmdist ekki reglum Reykjavíkurborgar um fjárhagsaðstoð. Kærandi áfrýjaði niðurstöðunni til velferðarráðs sem tók málið fyrir á fundi þann 4. mars 2020 og staðfesti synjunina. Kærandi fór fram á rökstuðning fyrir þeirri ákvörðun og var hann veittur með bréfi Reykjavíkurborgar, dags. 20. apríl 2020.

Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd velferðarmála 19. júní 2020. Með bréfi, dags. 24. júní 2020, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Reykjavíkurborgar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Reykjavíkurborgar barst með bréfi, dags. 14. júlí 2020, og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 21. júlí 2020. Athugasemdir bárust ekki.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá aðstæðum sínum og tekur fram að tennur hans séu að stærstum hluta ónýtar þar sem hann hafi ekki efni á tannviðgerðum. Kærandi sé upp á náð og miskunn hjálparstofnana til að ná endum saman en félagskerfið hafi ekki gert neitt fyrir sig. Kærandi sé með stöðuga verki vegna tannheilsu sinnar, hann borði ekki fasta fæðu og sofi ekki hálfan svefn. Þá hafi kærandi gengið í gegnum ónæmisbælandi meðferðir sem hafi skert líf hans umtalsvert. Kærandi geti ekki haldið áfram í sömu stöðu og skilji ekki hvernig þetta flokkist ekki undir heilbrigðisvandamál. Hann sé kvíðnari fyrir vikið, þunglyndi hafi aukist og alla almenna vanlíðan megi rekja til verkja og svefnleysis. Sú staða muni ekki batna þegar fram líði stundir. Kærandi óski því eftir endurskoðun málsins og að hann fái lán til greiðslu tannlæknakostnaðar.

III. Sjónarmið Reykjavíkurborgar

Í greinargerð Reykjavíkurborgar er greint frá aðstæðum kæranda. Tekið er fram að tannheilsa kæranda sé mjög slæm sem hafi þau áhrif að kvíði hans hafi aukist, hann sé verkjaður og eigi erfitt með svefn. Kærandi hafi ekki sótt sér tannlækningar sökum bágrar fjárhagsstöðu frá því að hann varð öryrki.

Tekið er fram að í a-lið 27. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg komi fram að heimilt sé að veita sérstaka aðstoð í málum þar sem verið sé að veita markvissan stuðning. Aðstoðin miði að því að viðhalda árangri sem hafi náðst með stuðningsvinnu. Skilyrði sé að umsækjandi eigi í miklum félagslegum erfiðleikum. Kærandi hafi óskað eftir styrk til greiðslu tannlæknakostnaðar en tannlækningar falli ekki að a-lið 27. gr. þar sem um heilbrigðiskostnað sé að ræða. Aðstoð vegna heilbrigðiskostnaðar sé ekki hluti af félagsþjónustu sveitarfélaga heldur á ábyrgð ríkisins, sbr. lög nr. 112/2008 um sjúkratryggingar. Heilbrigðiskostnaður falli því ekki undir reglur fjárhagsaðstoðar frá Reykjavíkurborg og þar af leiðandi ekki undir 24. gr. reglnanna. Þá hafi einnig verið litið til þess að samkvæmt kostnaðaráætlun frá tannlækni umsækjanda falli fyrirhugaðar tannlækningar ekki undir greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga Íslands, að undanskildum 60 þúsund króna styrk, og því sé ekki metið sem svo að um almennar eða nauðsynlegar tannlækningar sé að ræða. Til almennra tannlækninga teljist svo sem skoðun, röntgenmyndir, reglulegt eftirlit, tannviðgerðir, rótfyllingar, tannholdslækningar, úrdráttur tanna og laus tanngervi. Tannplantar og föst tanngervi falli ekki undir greiðsluþátttöku Sjúkratrygginga Íslands og teljist því ekki til almennra eða nauðsynlegra tannlækninga.

Tannlækningar falli ekki að reglum Reykjavíkurborgar um fjárhagsaðstoð, umfram það sem kveðið sé á um í I. lið 20. gr. reglnanna, þar sem um heilbrigðiskostnað sé að ræða. Á grundvelli þess ákvæðis sé heimilt að veita fjárhagsaðstoð til greiðslu nauðsynlegra tannlækninga til einstaklinga sem hafi fengið fjárhagsaðstoð til framfærslu samkvæmt reglunum samfleytt undanfarna 12 mánuði og viðmiðunarmörk aðstoðar sé 40.000 kr. á ári. Kærandi hafi ekki fengið fjárhagsaðstoð til framfærslu undanfarna 12 mánuði og því komi umræddur styrkur ekki til álita í hans máli.

Af framangreindum ástæðum hafi velferðarráð talið að ekki kæmi til álita að veita umbeðinn styrk og því staðfest synjun starfsmanna þjónustumiðstöðvar. Samkvæmt framansögðu sé ljóst að ákvörðun velferðarráðs Reykjavíkurborgar hafi hvorki brotið gegn fyrrgreindum reglum um fjárhagsaðstoð, sbr. 21. gr. laga nr. 40/1991 um félagsþjónustu sveitarfélaga, né öðrum ákvæðum laganna.

IV. Niðurstaða

Í máli þessu er ágreiningur um hvort Reykjavíkurborg hafi borið að samþykkja umsókn kæranda um styrk að fjárhæð 2.439.921 kr. til greiðslu tannlækninga.

Markmið félagsþjónustu á vegum sveitarfélaga er að tryggja fjárhagslegt og félagslegt öryggi og stuðla að velferð íbúa á grundvelli samhjálpar, sbr. 1. mgr. 1. gr. laga nr. 40/1991 um félagsþjónustu sveitarfélaga. Samkvæmt 2. mgr. 1. gr. laganna skal þess gætt við framkvæmd félagsþjónustunnar að hvetja einstaklinginn til ábyrgðar á sjálfum sér og öðrum, virða sjálfsákvörðunarrétt hans og styrkja hann til sjálfshjálpar. Með félagsþjónustu er átt við þjónustu, aðstoð og ráðgjöf, meðal annars í tengslum við fjárhagsaðstoð, sbr. 1. mgr. 2. gr. Í 1. mgr. 12. gr. laganna kemur fram að sveitarfélag skuli sjá um að veita íbúum þjónustu og aðstoð samkvæmt lögunum og jafnframt tryggja að þeir geti séð fyrir sér og sínum. Þá segir í 2. mgr. 12. gr. að aðstoð og þjónusta skuli jöfnum höndum vera til þess fallin að bæta úr vanda og koma í veg fyrir að einstaklingar og fjölskyldur komist í þá aðstöðu að geta ekki ráðið fram úr málum sínum sjálf. Í athugasemdum með ákvæði 12. gr. í frumvarpi til laga nr. 40/1991 kemur fram að skyldur sveitarfélaga miðist annars vegar við að veita þjónustu og aðstoð samkvæmt lögunum og hins vegar að tryggja að íbúar geti séð fyrir sér og fjölskyldum sínum.

Í VI. kafla laga nr. 40/1991 er kveðið á um fjárhagsaðstoð en í 19. gr. laganna kemur fram sú grundvallarregla að hverjum manni sé skylt að framfæra sjálfan sig, maka sinn og börn yngri en 18 ára. Samkvæmt 21. gr. laganna skal sveitarstjórn setja reglur um framkvæmd fjárhagsaðstoðar að fengnum tillögum félagsmálanefndar er metur þörf og ákveður fjárhagsaðstoð til einstaklinga í samræmi við reglur sveitarstjórnar, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Lög nr. 40/1991 veita þannig sveitarfélögum ákveðið svigrúm til að meta sjálf, miðað við aðstæður á hverjum stað, hvers konar þjónustu þau vilja veita. Í samræmi við þetta og ákvæði stjórnarskrárinnar um sjálfstjórn sveitarfélaga er mat á þeirri nauðsyn að meginstefnu til lagt í hendur þeirrar sveitarstjórnar er þjónustuna veitir. Verður ekki við því mati hróflað af hálfu úrskurðarnefndar velferðarmála, enda byggist það á lögmætum sjónarmiðum og sé í samræmi við lög að öðru leyti.

Gögn málsins bera með sér að kærandi hafi sótt um styrk á grundvelli 24. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg sem kveður á um aðstoð vegna sérstakra erfiðleika. Umsókninni var hafnað sem slíkri af þjónustumiðstöð og áfrýjunarnefnd velferðarráðs staðfesti þá höfnun en á þeim grundvelli að um væri að ræða umsókn á grundvelli 27. gr. reglnanna sem kveður á um sérstaka aðstoð vegna stuðningsvinnu og/eða annarra sérstakra aðstæðna.

Til þess að heimilt sé að veita styrk á grundvelli 24. gr. framangreindra reglna þarf umsækjandi meðal annars að hafa fengið fjárhagsaðstoð til framfærslu frá Reykjavíkurborg undanfarna sex mánuði eða lengur. Ljóst er að kærandi uppfyllir ekki það skilyrði, en fram hefur komið að hann hafi fengið greiddar örorkubætur frá árinu 2017.

Kemur þá til skoðunar hvort skilyrði 27. gr. reglnanna sé uppfyllt. Samkvæmt a-lið 27. gr. er heimilt að veita sérstaka aðstoð í málum þar sem verið er að veita markvissan stuðning. Aðstoðin miðar að því að viðhalda árangri sem náðst hefur með stuðningsvinnu. Skilyrði er sett um að umsækjandi eigi í miklum félagslegum erfiðleikum.

Af hálfu Reykjavíkurborg hefur komið fram að tannlækningar falli ekki að a-lið 27. gr. reglna um fjárhagsaðstoð þar sem um heilbrigðiskostnað sé að ræða. Aðstoð vegna heilbrigðiskostnaðar sé ekki hluti af félagsþjónustu sveitarfélaga heldur á ábyrgð ríkisins, sbr. lög nr. 112/2008 um sjúkratryggingar, að undanskildu ákvæði í I. lið 20. gr. reglnanna sem kveður á um 40.000 kr. styrk til greiðslu nauðsynlegra tannlækninga. Ljóst er að kærandi uppfyllir ekki skilyrði þess ákvæðis en það er að hafa fengið fjárhagsaðstoð til framfærslu samfleytt undanfarna 12 mánuði.

Líkt og að framan greinir þiggur kærandi ekki fjárhagsaðstoð hjá Reykjavíkurborg. Í greinargerð fyrir áfrýjunarnefnd er greint frá þeirri aðstoð sem kærandi hefur fengið frá þjónustumiðstöð að öllu jöfnu síðastliðna 12 mánuði. Þar segir að kærandi sé í reglulegum viðtölum og stuðningi hjá félagsráðgjafa ásamt því að vera á biðlista eftir félagslegu leiguhúsnæði. Að mati úrskurðarnefndarinnar rúmast styrkur í þessu tiltekna máli vegna tannlækninga ekki innan a-liðar 27. gr. reglna Reykjavíkurborgar eins og það er orðað í ákvæðinu, þ.e. ekki er um að ræða aðstoð í máli þar sem verið er að veita markvissan stuðning og aðstoðin miðar að því að viðhalda árangri sem náðst hefur með stuðningsvinnu.

Að því virtu er það niðurstaða úrskurðarnefndarinnar að staðfesta hinu kærðu ákvörðun.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Reykjavíkurborgar, dags. 4. mars 2020, um synjun á umsókn A, um styrk til greiðslu tannlækninga að fjárhæð 2.439.921 kr., er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson