Aukin neytendavernd flugfarþega í nýrri reglugerð
Tekið hefur gildi ný reglugerð, nr. 1048/2012, um skaðabætur og aðstoð til handa farþegum í flugi sem neitað er um far og þegar flugi er aflýst, seinkað eða flýtt eða vegna tapaðs farangurs eða tjóns á honum. Með henni er leitast við að auka neytendavernd með því að skýra réttindi farþega og kveða á um meðferð kvartana með það fyrir augum að einfalda málsmeðferð og auðvelda úrlausn mála.
Reglugerðin kemur í stað reglugerðar nr. 574/2005 en með henni var innleidd hér á landi reglugerð EB nr. 261/2004 um sameiginlegar reglur um skaðabætur og aðstoð til handa farþegum sem neitað er um far og þegar flugi er aflýst eða mikil seinkun verður. Ýmsar breytingar hafa orðið í túlkun EB reglugerðarinnar og í lagaumhverfinu hér á landi og framkvæmd hennar hefur leitt í ljós ýmis álitamál sem rétt þótti að taka af skarið með í nýrri reglugerð og skýra heimildir Flugmálastjórnar Íslands í þeim efnum.
Loftferðalögum nr. 60/1998 var breytt til að tryggja flugfarþegum þau réttindi sem farþegareglugerðin kveður á um. Með lögum nr. 87/2010 var loftferðalögum breytt til að styrkja valdheimildir Flugmálastjórnar til að vernda hagsmuni og réttindi flugfarþega. Með henni var stofnuninni veitt heimild til að taka stjórnsýsluákvarðanir í ágreiningsmálum milli flugfarþega og flugrekanda, flytjanda, ferðaskrifstofu eða umboðsmanna framangreindra aðila. Þá var loftferðalögum breytt síðastliðið vor með lögum nr. 50/2012 þar sem flytjandi var einnig gerður ábyrgur fyrir tjóni flugfarþega sem orsakast á því að brottfarartíma er flýtt. Slíkar breytingar á tímaáætlun flytjanda getur leitt til tjóns fyrir farþega með sama hætti og seinkun brottfarartíma. Með lögum nr. 50/2012 var einnig sett inn ný heimild fyrir Flugmálastjórn til að innheimta gjald af eftirlitsskyldum aðilum vegna kostnaðar af kvörtunum sem berast frá neytendum.
Þá hafa í sífellt auknari mæli borist kvartanir til Flugmálastjórnar vegna farangursmála. Í hinni nýju reglugerð er skýrt kveðið á um að hún gildi einnig um farangur farþega og gert ráð fyrir því að Flugmálastjórn taki ákvarðanir í þeim málum.
Í ljósi reynslu Flugmálastjórnar af úrlausn ágreiningsefna er ljóst að farþegar hafa í töluverðum mæli tapað rétti þar sem þeim láðist að halda eftir kvittunum vegna veitinga, gistingar, ferða til eða milli flugvalla og fjarskipta. Nær undantekningalaust var þetta til komið vegna vanrækslu flugrekenda eða umboðsmanna þeirra á að upplýsa farþega um réttindi þeirra samkvæmt farþegareglugerðinni. Óeðlilegt verður að teljast að neytandi gjaldi fyrir vanrækslu flugrekenda eða umboðsmanna þeirra á upplýsingaskyldu. Því hefur Flugmálastjórn verið gert heimilt að ákveða viðmið til greiðslu fæðis, gistingar, ferða- og fjarskiptakostnaðar þegar þjónustuveitandi vanrækir skyldu um að veita aðstoð eða upplýsingar eins og reglugerðin mælir fyrir um. Sambærilegt ákvæði er í reglugerðinni til að ákveða fjárhæð bóta vegna tjóns á farangri.