Nr. 24/2020 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 23. janúar 2020 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 24/2020
í stjórnsýslumáli nr. KNU19100037
Kæra [...] og barna hennar
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 10. október 2019 kærði [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefnd kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 26. september 2019, um að synja kæranda og börnum hennar, [...], um fjölskyldusameiningu á grundvelli 3. mgr. 45. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.
Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kærendum verði veitt heimild til fjölskyldusameiningar skv. 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsatvik og málsmeðferð
Samkvæmt gögnum málsins var syni kæranda (hér eftir M) veitt alþjóðleg vernd hér á landi þann 2. apríl 2019. Kærandi og ólögráða börn hennar lögðu fram umsóknir um dvalarleyfi þann 6. ágúst 2019 en í umsóknunum kom fram að þau leituðust eftir því að sameinast M hér á landi. Með ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 26. september 2019, var umsóknum kæranda og barna hennar synjað. Kærandi kærði ákvörðunina til kærunefndar útlendingamála þann 10. október sama ár. Þann 16. október 2019 lagði kærandi fram gögn vegna umsóknar hennar um dvalarleyfi. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 25. október sama ár ásamt fylgigögnum. Þá bárust gögn þann 12. desember sl.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að samkvæmt 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga eigi foreldrar barns yngra en 18 ára sem nýtur alþjóðlegrar verndar jafnframt rétt til verndar. Þá njóti þessa réttar systkini barnsins sem eru yngri en 18 ára. Ákvörðun Útlendingastofnunar um að synja kæranda og börnum hennar um fjölskyldusameiningu var byggð á því að M hafi verið orðinn 18 ára þegar umsóknir móður hans og systkina um fjölskyldusameiningu hafi borist stofnuninni. Af þeim sökum eigi M ekki rétt á fjölskyldusameiningu samkvæmt síðastnefndu ákvæði.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda kemur fram að M hafi verið veitt alþjóðleg vernd hér á landi þann [...] 2019. Fram kemur að M hafi náð 18 ára aldri [...] 2019. Rekur kærandi málsmeðferð umsóknar sonar hennar um alþjóðlega vernd hér á landi, m.a. um að hann hafi farið í viðtal í Barnahúsi þann 13. desember 2018. Endurrit viðtalsins hafi hins vegar ekki verið sent talsmanni sonar kæranda fyrr en tæpur tveimur mánuðum síðar vegna tæknilegra erfiðleika hjá Útlendingastofnun, sem hafi leitt til tafa á málsmeðferð hans hjá stofnuninni. Í greinargerð vísar kærandi til dóms Evrópudómstólsins í máli nr. C-550/16. Kveður kærandi dóminn hafi staðfest rétt fylgdarlausra barna, sem ná 18 ára aldri meðan umsókn þeirra um alþjóðlega vernd er til meðferðar, til fjölskyldusameiningar. Við ákvörðun um rétt til fjölskyldusameiningar skuli þannig miða við aldur þess, sem fjölskyldusameining byggist á, við framlagningu umsóknar um alþjóðlega vernd. Þá vísar kærandi til úrskurðar kærunefndar útlendingamála nr. 241/2016 og telur að í úrskurðinum hafi komið fram sams konar sjónarmið og í ofangreindum dómi Evrópudómstólsins. Byggir kærandi á því að miða skuli aldursmark í 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga við að sá, sem sótt er um sameiningu við, hafi verið yngri en 18 ára við framlagningu umsóknar um alþjóðlega vernd, en ekki á þeim tímapunkti þegar umsókn um fjölskyldusameiningu sé lögð fram. Þá telur kærandi að bersýnilega ósanngjarnt sé að meta tafir á málsmeðferð Útlendingastofnunar í máli M honum í óhag og takmarka þannig rétt hans og fjölskyldu hans til þess að sameinast hér á landi. Ómöguleiki hafi staðið í vegi fyrir því að M hafi getað óskað eftir fjölskyldusameiningu áður en hann hafi náð 18 ára aldri.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í 1. mgr. 40. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hafi samkvæmt umsókn rétt til að fá hér alþjóðlega vernd. Mælt er fyrir um réttaráhrif alþjóðlegrar verndar í 45. gr. laga um útlendinga. Samkvæmt 2. mgr. 45. gr. á maki eða sambúðarmaki einstaklings sem nýtur alþjóðlegrar verndar einnig rétt á alþjóðlegri vernd nema sérstakar ástæður mæli því í mót. Í 3. mgr. ákvæðisins kemur fram að njóti barn yngra en 18 ára alþjóðlegrar verndar samkvæmt IV. kafla laga um útlendinga þá eigi foreldrar þess jafnframt rétt til verndar enda þyki sýnt að þeir hafi farið með forsjá barnsins og hyggist búa með barninu hér á landi. Þá er kveðið á um að systkini barnsins sem séu yngri en 18 ára, sem séu án maka og búi hjá foreldrunum eða foreldrinu, njóti einnig þessa réttar.
Umsóknum kæranda og barna hennar um fjölskyldusameiningu var synjað á þeim grundvelli að M hafi ekki uppfyllt skilyrði 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga þar sem hann hafi verið orðinn 18 ára þegar umsóknirnar hafi borist Útlendingastofnun. Af hálfu kæranda er byggt á því að við túlkun á ákvæði 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga eigi ekki að horfa til aldurs þess, sem óskað er eftir sameiningu við, þegar umsókn um fjölskyldusameiningu sé lögð fram heldur við aldur viðkomandi við framlagningu umsóknar um alþjóðlega vernd. Þar sem M hafi verið á 18. aldursári þegar hann hafi lagt fram umsókn um vernd hér á landi eigi kærandi og börn hennar rétt á því að sameinast honum hér á landi. Máli sínu til stuðnings vísar kærandi einkum til dóms Evrópudómstólsins í máli nr. C-550/16, sem og úrskurðar kærunefndar útlendingamála í máli nr. 241/2016. Þá telur kærandi að tafir á meðferð máls sonar kæranda eigi ekki að leiða til þess að kærandi og börn hennar verði af rétti til þess að sameinast honum hér á landi.
Tilvísaður dómur Evrópudómstólsins fjallar um túlkun á tilskipun ráðsins 2003/86/EB um rétt til fjölskyldusameiningar. Tilskipunin er ekki hluti af EES rétti og hefur ekki lagagildi á Íslandi. Þá er íslenska ríkið ekki bundið af tilskipuninni samkvæmt þjóðarétti. Þó svo að fallist væri á að dómar Evrópudómstólsins geti haft þýðingu hér á landi, t.d. í tengslum við skuldbindingar íslenska ríkisins samkvæmt samningnum um Evrópska efnahagssvæðið, þá er ljóst að niðurstaða tilvísaðs dóms hefur ekki þýðingu fyrir það mál sem hér er til umfjöllunar.
Úrskurður kærunefndar útlendingamála nr. 241/2016 fjallaði um hvort íslenska ríkið bæri ábyrgð á umsókn einstaklings sem líklega var barn þegar hann kom til landsins, eða hvort annað ríki bæri ábyrgð á henni á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Niðurstaða þess máls réðist því af öðrum lagagrundvelli en þeim hér er til umfjöllunar, sbr. m.a. 2. mgr. 7. gr. reglugerðarinnar, og hefur því ekki þýðingu fyrir það mál sem hér er til umfjöllunar.
Í máli þessu reynir á túlkun á fyrrnefndu ákvæði 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga, sem mælir fyrir um rétt til fjölskyldusameiningar við barn yngra en 18 ára sem nýtur alþjóðlegrar verndar. Að mati kærunefndar ber orðalag ákvæðisins með sér að það geti bæði átt við þær aðstæður þar sem barni, sem kemur með foreldrum eða öðru foreldri sínu til lands, er veitt alþjóðleg vernd, sem og aðstæður þar sem barni, sem kemur hingað til lands fylgdarlaust, er veitt vernd hér á landi. Ljóst er að M kom hingað til lands einn síns liðs og var umsókn hans afgreidd á þeim grundvelli að hann væri fylgdarlaust barn. Varðar umsókn kæranda og barna hennar því rétt til fjölskyldusameiningar við einstakling sem kom hingað til lands sem fylgdarlaust barn og hafði slíka stöðu við meðferð umsóknar um alþjóðlega vernd. Ljóst er að börn sem koma hingað til lands og sækja um alþjóðlega vernd, án þess að vera í fylgd foreldra sinna eða annarra fjölskyldumeðlima, eru í afar viðkvæmri stöðu og hafa ríka hagsmuni af því geta sameinast fjölskyldu sinni hér á landi ef fallist er á umsókn þeirra um alþjóðlega vernd.
Kærunefnd telur, að teknu tilliti til stöðu M við meðferð máls hans og þeirra hagsmuna sem fylgdarlaus börn hafa af því að sameinast fjölskyldu sinni í framhaldi af veitingu alþjóðlegrar verndar, að túlka beri ákvæði 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga þannig að það veiti þeim sem ákvæðið vísar til rétt til alþjóðlegrar verndar hafi því barni sem um ræðir verið veitt vernd áður en það náði 18 ára aldri. Að mati kærunefndar, og með vísan til orðalags ákvæðisins og þeirra hagsmuna sem mál þetta tekur til, missa þeir einstaklingar sem ákvæðið vísar til ekki þennan rétt þegar sá einstaklingur sem þau byggja rétt sinn á nær 18 ára aldri, svo framarlega sem umsókn um fjölskyldusameiningu samkvæmt ákvæðinu er lögð fram í eðlilegu framhaldi af veitingu alþjóðlegar verndar. Við mat á því hvað telst eðlilegt framhald telur kærunefnd að líta verði til hversu erfitt sé að hafa uppi á foreldrum eða systkinum þess sem hlaut vernd og þess tíma sem það tekur að afla nauðsynlegra gagna til undirbúnings umsóknar.
Ljóst er að M var veitt alþjóðleg vernd áður en hann náði 18 ára aldri. Bera gögn málsins jafnframt með sér að vinna við umsókn kæranda um fjölskyldusameiningu hafi hafist skömmu eftir að ákvörðun Útlendingastofnunar um að veita M alþjóðlega vernd hér á landi lá fyrir, en umsóknin barst um fjórum mánuðum síðar. Samkvæmt gögnum málsins dvelur kærandi í flóttamannabúðum í [...] ásamt börnum sínum. M naut aðstoðar Rauða kross Íslands og sendiráðs Íslands í [...] við að útbúa gögn tengdum umsókninni um fjölskyldusameiningu og koma þeim til Íslands. Það er mat kærunefndar að í ljósi aðstæðna kæranda, barna hennar og M að umsókn um fjölskyldusameiningu skv. 3. mgr. 45. gr. hafi verið lögð fram í eðlilegu framhaldi af veitingu alþjóðlegrar verndar. Af þeim sökum eiga kærandi og börn hennar rétt til fjölskyldusameiningar á grundvelli 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga að uppfylltum öðrum skilyrðum laganna.
Kærandi hefur lagt fram ýmis gögn í tengslum við umsókn hennar og barna hennar um fjölskyldusameiningu við M. Þar sem umsókninni var synjað á þeim grundvelli að aldursskilyrði 3. mgr. 45. gr. laga um útlendinga væri ekki uppfyllt lagði Útlendingastofnun ekki sjálfstætt mat á framlögð gögn eða hvort skilyrði síðastnefnds ákvæðis fyrir fjölskyldusameiningu væru að öðru leyti uppfyllt. Telur kærunefnd að slíkt mat verði að fara fram á tveimur stjórnsýslustigum. Verður samkvæmt öllu framangreindu að fella hina kærðu ákvörðun úr gildi og leggja fyrir Útlendingastofnun að taka málið til nýrrar meðferðar.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi. Lagt er fyrir stofnunina að taka mál kæranda til meðferðar að nýju.
The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate is instructed to re-examine the appellant‘s case.
Hjörtur Bragi Sverrisson
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Bjarnveig Eiríksdóttir