Mál nr. 150/2012.
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða 20. ágúst 2013 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 150/2012.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 17. júlí 2012, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum 13. júlí 2012 fjallað um höfnun hennar á atvinnuviðtali. Vegna höfnunarinnar var bótaréttur kæranda felldur niður frá og með 19. júlí 2012 í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir. Ákvörðunin var tekin á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi mótteknu 7. september 2012. Vinnumálastofnun telur að hin kærða ákvörðun hafi verið rétt.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 13. desember 2011.
Ferilskrá kæranda var send af vinnumiðlurum Vinnumálastofnunar til B. sem hafði auglýst laust ræstingastarf. Kærandi var í kjölfarið boðuð í starfsviðtal hjá hótelinu og hún staðfesti komu sína í viðtalið. Vinnumálstofnun bárust síðar skilaboð frá hótelinu þess efnis að kærandi hafi ekki mætt í starfsviðtalið. Þar sem kærandi mætti ekki í viðtalið óskaði stofnunin eftir athugasemdum frá kæranda með bréfi, dags. 19. júní 2012. Engar skýringar bárust frá kæranda.
Kæranda var tilkynnt með bréfi, dags. 17. júlí 2012, um hina kærðu ákvörðun, þess efnis að fella niður greiðslur atvinnuleysisbóta til hennar í tvo mánuði frá og með 19. júlí 2012, þar sem hún hafi hafnað að mæta í atvinnuviðtal.
Kærandi greinir frá því í kæru að ástæðan fyrir því að hún hafi ekki mætt í umrætt starfsviðtal sé sú að hún sé með ofnæmi fyrir hreinsiefnum og af þeim sökum geti hún ekki starfað við ræstingar á hóteli. Kærandi greinir jafnframt frá því að hún hafi starfað við ræstingar á C og hún hafi skemmt húðina á andlitinu vegna hreinsiefnanna.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 25. september 2012, segir að mál þetta varði 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í 4. mgr. ákvæðisins sé mælt fyrir um að við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. skuli Vinnumálastofnun meta hvort ákvörðun atvinnuleitanda um höfnun starfs eða atvinnuviðtals hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra fjölskyldumeðlima. Sé því ljóst að atvinnuleitanda sé eingöngu heimilt að hafna starfi án þess að þurfa að sæta viðurlögum, ef höfnunin er réttlætanleg á grundvelli ástæðna sem taldar séu upp í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Vinnumálastofnun bendir á að með bréfi, dags. 19. júní 2012, hafi verið óskað eftir skýringum kæranda á höfnun hennar á atvinnuviðtali hjá B. Þar sem engar skýringar hafi borist stofnuninni hafi ákvörðun verið tekin á grundvelli fyrirliggjandi gagna og tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 17. júlí 2012.
Vinnumálastofnun bendir enn fremur á að kærandi hafi fyrst fært fram skýringar á máli sínu í kæru til úrskurðarnefndarinnar. Þar geri kærandi grein fyrir því af hverju hún hafi ekki mætt í starfsviðtalið og sé það vegna ofnæmis fyrir hreinsivörum. Meðfylgjandi kærunni hafi verið læknisvottorð, dags. 5. september 2012, þar sem fram komi að hún geti ekki unnið við hreingerningar þar sem komið hafi í ljós að hún þoli ekki ýmis hreinsiefni.
Vinnumálastofnun greinir frá því að í samræmi við 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé Vinnumálstofnun heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem ekki getur sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar segi nánar um þessa heimild stofnunarinnar að gera megi ráð fyrir að sjaldan reyni á þessa undanþágu enda sé ekki gert ráð fyrir að hinum tryggða verði boðin störf sem hann er ekki fær um að sinna enda hafi hann tekið það fram þegar í upphafi atvinnuleitar.
Af gögnum málsins megi sjá að kærandi lagði ekki fram læknisvottorð um skerta vinnufærni í upphafi umsóknar um atvinnuleysisbætur frá desember 2011. Í umsókn sinni um atvinnuleysisbætur merkti kærandi við í umsókn sinni að hún sé almennt vinnufær og Vinnumálastofnun hafi tekið mið af þeim upplýsingum. Skýrt sé kveðið á um það í h-lið 1. mgr., sbr. 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, að umsækjenda beri að gefa Vinnumálastofnun nauðsynlegar upplýsingar til að auka líkur hans á því að fá starf við hæfi sem og að tilkynna stofnuninni um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans án ástæðulausrar tafar.
Vinnumálastofnun bendir á að kærandi taki fram í umsókn sinni að hún vilji taka hvaða starfi sem er. Því verði ekki séð að kærandi hafi fyrir umrædda höfnun á starfsviðtali á B. gert stofnuninni grein fyrir skertri vinnufærni og gert fyrirvara í umsókn vegna ræstingastarfa. Þvert á móti hafi kærandi tilgreint í umsókn sinni um atvinnuleysisbætur að hún óski eftir starfi sem ræstingakona.
Fram kemur að mikilvægt skilyrði þess að unnt sé að aðstoða hinn tryggða við að fá starf við hæfi og gefa honum kost á þátttöku í viðeigandi vinnumarkaðsaðgerðum sé að nauðsynlegar upplýsingar um hann liggi fyrir. Það geti því reynst þýðingarmikið að upplýsingar liggi fyrir þegar í upphafi um að umsækjendur geti ekki sinnt tilteknum störfum vegna heilsufarsástæðna. Ef það skorti nauðsynlegar upplýsingar um vinnufærni umsækjenda geti það því haft neikvæð áhrif á árangur þeirra úrræða sem viðkomandi standi til boða enda hafi miðlun í störf og úrræði stofnunarinnar verið byggt á ófullnægjandi upplýsingum. Skýrt sé af gögnum í máli kæranda að hún lagði ekki fram læknisvottorð um skerta vinnufærni fyrr en eftir að henni var boðið að koma í starfsviðtal hjá B. Það sé eindregin afstaða Vinnumálastofnunar að upplýsingar um heilsu atvinnuleitenda sem kunna að hafa áhrif á getu þeirra til að sinna almennum störfum á vinnumarkaði verði að hafa borist stofnuninni áður en starfstilboðum eða vinnumarkaðsúrræðum sé hafnað hjá stofnuninni.
Loks bendir Vinnumálastofnun á að þrátt fyrir að höfnun kæranda á starfsviðtali sé studd með læknisvottorði telji stofnunin að skýringar hennar séu ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar, þar sem upplýsingar um skerta vinnufærni komu ekki fram fyrr en við upphaf kærumáls þessa.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 26. september 2012, gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 10. október 2012. Engar athugasemdir bárust frá kæranda. Með bréfum úrskurðarnefndarinnar, dags. 13. nóvember 2012 og 12 ágúst 2013, var kærandi látinn vita um tafir á afgreiðslu málsins vegna gríðarlegs fjölda kærumála hjá úrskurðarnefndinni.
2.
Niðurstaða
Í 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er fjallað um það þegar starfi eða atvinnuviðtali er hafnað. Í 1. mgr. lagagreinarinnar segir að sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama eigi við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali.
Í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur eftirfarandi fram:
„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“
Í greinargerð í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar kemur meðal annars fram að gert sé ráð fyrir að þetta eigi við um þá sem hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttökudegi umsóknar um atvinnuleysisbætur. Þá greinir að það þyki eðlilegt að þeir sem eru tryggðir fái fjögurra vikna svigrúm til að leita sér að því starfi er þeir helst kjósa að sinna. Sá tími var liðinn þegar kærandi hafnaði umræddri vinnu en kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 13. desember 2011 líkt og fyrr greinir. Þá segir að heimilt sé að taka tillit til skertrar vinnufærni atvinnuleitanda við mat á því hvort ástæður séu gildar. Sjaldan muni þó reyna á þessa undanþágu enda ekki gert ráð fyrir að atvinnuleitanda verði boðin störf sem hann sé ekki fær um að sinna.
Fyrir úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða hefur kærandi borið að ástæðurnar fyrir því að hún hafnaði starfinu sé vegna þess að hún sé með ofnæmi fyrir hreinsivörum.
Í 1. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur meðal annars fram að í umsókn um atvinnuleysisbætur skulu koma fram allar þær upplýsingar er varða vinnufærni umsækjanda og þær rökstuddar fullnægjandi gögnum.
Kærandi hefur lagt fram læknisvottorð, dags. 5. september 2012, þar sem fram kemur að kærandi hafi verið að vinna við hreingerningar og í ljós hafi komið að hún þoli ekki ýmis hreinsiefni. Hún fái útbrot og kláða af þeim. Kærandi geti því ekki unnið við hreingerningar. Hún hafi verið hjá tilgreindum húðsjúkdómalækni vegna þessa. Hún eigi að mæta fljótlega aftur til hennar en læknirinn greinir jafnframt frá því að hann sé ekki með nein gögn frá húðsjúkdómalækninum. Að mati úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða verður ekki fallist á að skýringar kæranda fyrir nefndinni réttlæti höfnun hennar á umræddu atvinnutilboði með vísan til 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 1. mgr. 9. gr. laganna, en við það mat ber að hafa í huga að í umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur tekur hún ekki fram að hún stríði við skerta vinnufærni. Einnig tekur kærandi fram undir liðnum „Óskastarf/störf“ að hún vilji vinna við ræstingar. Þá ber einnig að líta til 1. mgr. 59. gr. sömu laga en þar kemur fram að sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama eigi við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr.
Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 17. júní 2012 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir,
formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir Helgi Áss Grétarsson