Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 387/2020

Fimmtudaginn 19. nóvember 2020

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 9. ágúst 2020, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 23. júlí 2020, um að synja umsókn hans um atvinnuleysisbætur.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun 25. mars 2020. Meðfylgjandi umsókn kæranda var skólavottorð þar sem fram kom að kærandi stundaði nám við Háskóla Íslands. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 23. júlí 2020, var kæranda tilkynnt að umsókn hans hefði verið synjað á grundvelli 1. mgr. 52. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 9. ágúst 2020. Með bréfi, dags. 10. ágúst 2020, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 3. september 2020, og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 8. september 2020. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hann hafi verið í vinnu frá september 2018 til desember 2019 og á þeim tíma hafi hann borgað framlög til atvinnuleysistrygginga. Kærandi hafi aldrei tekið meira en 10 einingar á önn fyrr en vorið 2020 en á þeim tímapunkti hafi hann ekki vitað að það myndi koma í veg fyrir atvinnuleysisbætur. Að auki hafi það ekki verið vel auglýst, til dæmis komi það hvergi fram á vinnustað eða í háskólanum. Kærandi telji skrýtið að letja fólk sem missi vinnuna og/eða sé í hlutastarfi til að stunda hlutanám. Kærandi kveðst eiga skilið atvinnuleysistryggingar, hann sé hvorki latur né feiminn við vinnu.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga þegar þeir verði atvinnulausir. Málið lúti meðal annars að 1. mgr. 52. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar þar sem fram komi að hver sá sem stundi nám í skilningi c-liðar 3. gr. laganna teljist ekki tryggður samkvæmt lögunum. Ljóst sé af tilvitnuðum ákvæðum að það sé ekki tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar að tryggja námsmönnum framfærslu á meðan þeir stundi nám. Í athugasemdum við frumvarp það sem varð að lögum um atvinnuleysistryggingar árið 2006 sé í umfjöllun um 52. gr. frumvarpsins tiltekið að það sé meginregla að námsfólk eigi ekki rétt á atvinnuleysisbótum, hvort sem um sé að ræða dagskóla, kvöldskóla eða fjarnám. Auk þessa sé það eitt af almennum skilyrðum fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna að atvinnuleitandi sé í virkri atvinnuleit, sbr. a-lið 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Samkvæmt þeim gögnum sem liggi til grundvallar í máli kæranda komi fram að hann stundi nám við Háskóla Íslands skólaárið 2019-2020. Kærandi hafi verið skráður í nám á vorönn 2020 og sé skráður í nám á haustönn 2020. Kærandi sé því námsmaður á milli anna. Þar sem kærandi stundi nám eigi 1. mgr. 52. gr. laganna við um nám hans. Kærandi eigi því ekki rétt á atvinnuleysisbótum á því tímabili, enda uppfylli hann ekki skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar á meðan hann sé skráður í nám. 

Samkvæmt undanþáguheimild 1. mgr. 52. gr. laga nr. 54/2006 geti sá sem stundi nám talist tryggður sé námið hluti af vinnumarkaðsaðgerð samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar. Í 4. gr. reglugerðar nr. 1224/2015 sé fjallað um námssamninga. Vinnumálastofnun sé með 4. gr. reglugerðarinnar veitt heimild til að gera námssamning við atvinnuleitendur. Samkvæmt framangreindu sé það skilyrði fyrir því að geta sótt nám samhliða greiðslu atvinnuleysistrygginga að atvinnuleitandi hafi verið í virkri atvinnuleit og skráður án atvinnu hjá Vinnumálastofnun í að minnsta kosti þrjá mánuði eftir atvinnumissi áður en hann óski eftir samningi, sbr. b-lið 2. mgr. 4. gr. reglugerðarinnar. Þar sem kærandi hafi stundað nám þegar hann hafi sótt um greiðslur atvinnuleysisbóta eigi framangreind undanþága ekki við í hans máli.

Í ljósi þess sem að framan greini telji Vinnumálastofnun að meginregla sú sem fram komi í 1. mgr. 52. gr. laga nr. 54/2006 eigi við í máli kæranda. Kærandi eigi því ekki rétt á atvinnuleysisbótum á meðan hann stundi nám og því hafi stofnuninni borið að hafna umsókn hans um atvinnuleysisbætur. 

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að synja umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur á þeirri forsendu að hann stundaði nám.

Í IX. kafla laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er fjallað um tilvik er leiða til takmörkunar á atvinnuleysistryggingum. Þegar kærandi sótti um atvinnuleysisbætur var ákvæði 52. gr. um nám svohljóðandi:

„Hver sá sem stundar nám, sbr. c-lið 3. gr., telst ekki tryggður samkvæmt lögum þessum á sama tímabili enda er námið ekki hluti vinnumarkaðsaðgerða samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar.

Þrátt fyrir 1. mgr. er hinum tryggða heimilt að stunda nám á háskólastigi sem nemur að hámarki 10 ECTS-einingum á námsönn enda sé um svo lágt námshlutfall að ræða að námið telst ekki lánshæft hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna. Hinn tryggði skal leggja fram staðfestingu frá viðkomandi menntastofnun um námshlutfallið.

Þrátt fyrir 1. og 2. mgr. er Vinnumálastofnun heimilt að meta þegar sérstaklega stendur á hvort sá er stundar nám á háskólastigi sem nemur allt að 20 ECTS-einingum á námsönn uppfylli skilyrði laganna enda sé um svo lágt námshlutfall að ræða að námið telst ekki lánshæft hjá Lánasjóði íslenskra námsmanna. Skilyrði er að námið kunni að nýtast hinum tryggða beint við atvinnuleit að mati ráðgjafa Vinnumálastofnunar og skal hinn tryggði leggja fram staðfestingu frá viðkomandi menntastofnun um námshlutfallið. Hinn tryggði á þá rétt til skertra atvinnuleysisbóta fyrir sama tímabil og skal Vinnumálastofnun meta skerðinguna á tryggingahlutfalli sem hann á rétt til skv. 15. eða 19. gr. í samræmi við umfang námsins.“

Í c-lið 3. gr. laganna er að finna skilgreiningu á námi samkvæmt lögunum en þar segir:

„Nám: Samfellt nám, verklegt eða bóklegt, í viðurkenndri menntastofnun innan hins almenna menntakerfis á Íslandi sem stendur yfir í a.m.k. sex mánuði. Enn fremur er átt við nám á háskólastigi og það nám annað sem gerir sambærilegar kröfur til undirbúningsmenntunar og nám á háskólastigi. Einstök námskeið teljast ekki til náms.“

Í athugasemdum við ákvæði 52. gr. í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar kemur fram að ekki séu lagðar til breytingar á þeirri meginreglu að námsmenn eigi ekki rétt á atvinnuleysisbótum. Miðað sé við að það skipti ekki máli hvort um sé að ræða dag- eða kvöldskóla eða fjarnám. Þá kemur fram að það kunni að vera að nám sé nauðsynlegur hluti af starfshæfingu atvinnuleitanda að mati ráðgjafa Vinnumálastofnunar, en í slíkum tilvikum geti atvinnuleitandi talist tryggður samhliða námi.

Samkvæmt gögnum málsins var kærandi skráður í nám við Háskóla Íslands skólaárið 2019 til 2020. Á vorönn 2020, þegar kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun, lauk hann 12 ECTS-einingum. Á haustönn 2020 var kærandi skráður í 10 ECTS-einingar. Af ákvæði 1. mgr. 52. gr. laga nr. 54/2006 er ljóst að meginreglan er sú að sá sem stundar nám telst ekki tryggður samkvæmt lögunum. Undanþáguheimildir er þó að finna í 2. og 3. mgr. 52. gr. Ekki er að sjá af gögnum málsins að Vinnumálastofnun hafi metið hvort kærandi uppfyllti þau skilyrði er þar komi fram. Að því virtu er hin kærða ákvörðun felld úr gildi og lagt fyrir Vinnumálastofnun að taka mál kæranda til nýrrar meðferðar.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 23. júlí 2020, um að synja umsókn A, um atvinnuleysisbætur, er felld úr gildi og málinu vísað til nýrrar meðferðar stofnunarinnar.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson