Nr. 8/2024 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 2. janúar 2024 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 8/2024

í stjórnsýslumáli nr. KNU23110087

Beiðni um frestun réttaráhrifa í máli […]

Málsatvik

Hinn 16. nóvember 2023 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 17. apríl 2023, um að synja […], fd. […], ríkisborgara Venesúela, um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir aðila 16. nóvember 2023 og 20. nóvember 2023 barst kærunefnd beiðni aðila um frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar. Hinn 22. nóvember 2023 greindi talsmaður kærunefnd frá því að ekki væri óskað eftir því að leggja fram greinargerð í málinu.

Aðili krefst þess að réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála verði frestað á meðan hún fer með mál sitt fyrir dómstóla, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Málsástæður aðila

Í beiðni aðila um frestun réttaráhrifa kemur fram að aðili hyggist bera úrskurð kærunefndar í máli sínu undir dómstóla. Aðili vísar til frétta af flutningum íslenskra stjórnvalda á 180 Venesúelabúum til heimaríkis og þess. Ferðin hafi ekki gengið vel enda hafi heimferðarstyrkur íslenskra stjórnvalda lent í höndunum á venesúelskum stjórnvöldum og fólkið eigi yfir höfði sér ákæru fyrir landráð. Umrætt fólk hafi verið frelsissvipt við heimkomu, sett í varðhald, vegabréf og fjármunir þeirra haldlagðir og fólkið hafi verið yfirheyrt af lögreglu vegna málsins og knúið gegn vilja sínum til að undirrita skjöl þess efnis að þau hafi framið föðurlandssvik sem sé refsivert brot þar í landi, fyrir það eitt að hafa sótt um alþjóðlega vernd hér á landi.

Aðili leggur áherslu á að íslenskum stjórnvöldum sé ekki stætt að framfylgja umræddum úrskurði, að minnsta kosti ekki á meðan óvissa um afdrif umræddra mála standi eða þar til íslensk stjórnvöld hafi rannsakað það með fullnægjandi hætti samkvæmt 10 .gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

Framangreindar fréttir séu í samræmi við frásögn aðila um raunverulegt ástand í Venesúela. Flóttafólk sé ekki bara að flýja verðbólgu heldur ógnarstjórn stjórnvalda, ofbeldi og pólitískar ofsóknir. Það myndi reynast aðila sérstaklega þungbært og beinlínis hættulegt að fara til Venesúela sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Með vísan til 6. mgr. 104. gr. sömu laga er byggt á því að sýnt hafi verið fram á veigamiklar ástæður, sem réttlæti að kærunefnd fresti framkvæmd úrskurðarins.

Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Í íslenskum rétti gildir sú meginregla að málskot til dómstóla frestar ekki réttaráhrifum endanlegra ákvarðana stjórnvalda, sjá til hliðsjónar 2. málsl. 60. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Reglan er áréttuð í 1. málsl. 6. mgr. 104. laga um útlendinga nr. 80/2016 en þar segir að málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun á stjórnsýslustigi um að útlendingur skuli yfirgefa landið fresti ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess, sbr. 2. málsl. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Frestun á réttaráhrifum skal bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að málið hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Niðurstaða um hvort ástæða sé til að fresta réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar ræðst af heildstæðu mati á hagsmunum aðila af því að réttaráhrifum úrskurðarins verði frestað og sjónarmiðum sem mæla gegn slíkri frestun. Meðal þeirra sjónarmiða sem líta ber til við þetta mat er hvort framkvæmd úrskurðarins valdi aðila óafturkræfum skaða, hvort framkvæmdin feli í sér verulegar hindranir á aðgengi aðila að dómstólum, hvort aðstæður sem þýðingu geta haft fyrir málið hafi breyst verulega eða hvort þörf sé á sérstakri varúð, m.a. með tilliti til hagsmuna barna. Þá lítur kærunefnd til þess hlutverks stjórnvalda að tryggja skilvirka framkvæmd laga um útlendinga. Kærunefnd hefur jafnframt litið til þess að heimild til frestunar réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar er undantekning frá meginreglu sem aðeins sé ætlað að ná til tilvika þar sem ástæða er til þess að fresta framkvæmd. Réttaráhrifum úrskurðar verði því ekki frestað af þeirri ástæðu einni að úrskurðurinn verði borinn undir dómstóla heldur þurfi að liggja fyrir tilteknar ástæður í fyrirliggjandi máli svo kærunefnd fallist á slíka beiðni.

Af beiðni aðila um frestun réttaráhrifa má ráða þá afstöðu hans að framkvæmd úrskurðar kærunefndar útlendingamála um að hann skuli yfirgefa landið takmarki möguleika hans til að fá endurskoðun úrskurðarins hjá dómstólum og njóta þar réttlátrar málsmeðferðar, sbr. 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar. Ljóst er að vera aðila á landinu er ekki forsenda fyrir því að mál sem hann höfðar til ógildingar á úrskurði kærunefndar sé tækt til meðferðar hjá dómstólum. Þá hefur aðili möguleika á að gefa skýrslu fyrir dómi þótt hann sé ekki hér á landi, sbr. 2. mgr. 49. gr. og 3. og 4. mgr. 51. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Í því ljósi og með vísan til aðstæðna aðila að öðru leyti er það niðurstaða kærunefndar að ekki sé ástæða til að fresta réttaráhrifum úrskurðar í máli aðila á þeim grundvelli að framkvæmd úrskurðarins valdi tjóni á málatilbúnaði hans fyrir dómstólum eða skerði réttindi sem honum eru tryggð samkvæmt 70. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. einnig dóma Héraðsdóms Reykjavíkur í málum nr. E-2434/2017, frá 23. maí 2018, og E-6830/2020, frá 15. desember 2020.

Með úrskurði kærunefndar útlendingamála, sem er sjálfstæð stjórnsýslunefnd, hefur verið tekin afstaða til málsástæðna aðila varðandi umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og komist að niðurstöðu um að synja umsókn hennar. Kærunefnd ítrekar það sem kemur fram í úrskurði í máli aðila að athugun nefndarinnar hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að ætla að aðstæður í heimaríki séu þess eðlis að endursending aðila þangað sé í andstöðu við 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd telur að gögn sem aðili lagði fram með beiðni um frestun réttaráhrifa séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að þau breyti niðurstöðu nefndarinnar varðandi þetta mat. Í samræmi við framangreint er það jafnframt mat kærunefndar að aðili eigi ekki á hættu að verða fyrir óafturkræfum skaða snúi hann aftur til heimaríkis.

Aðili vísar til nýlegra fregna af aðstoð íslenskra stjórnvalda við sjálfviljuga heimför ríkisborgara Venesúela og meintra afleiðinga af móttökum venesúelskra stjórnvalda. Kærunefnd hefur farið yfir slíkar málsástæður í öðrum málum og talið að þær breyti ekki niðurstöðu nefndarinnar um möguleika fólks á að snúa aftur til Venesúela. Er því ekki fallist á að tilefni sé til að fresta réttaráhrifum en aðila er leiðbeint um að hann geti lagt fram beiðni um endurtekna umsókn á grundvelli 35. gr. a. laga um útlendinga telji hann þess þörf.

Tiltölulega skammur tími er liðinn síðan nefndin úrskurðaði í máli aðila. Ekkert í gögnum málsins þ.m.t. þeim gögnum sem fylgdu beiðni um frestun réttaráhrifa, bendir til þess að aðstæður aðila eða aðstæður í ríkinu, sem vísa á aðila til, hafi breyst verulega síðan nefndin úrskurðaði í málinu á þann hátt að nefndin telji að það gæti haft áhrif á efnislega niðurstöðu málsins. Eftir skoðun á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa telur kærunefnd að athugasemdir sem þar koma séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að niðurstaða kærunefndar í málinu sé haldin annmarka sem leitt gæti til ógildingar úrskurðarins.

Samkvæmt framansögðu er það mat kærunefndar að ekki sé ástæða til að fallast á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa úrskurðar kærunefndar í máli hans.

Úrskurðarorð:

Kröfu aðila er hafnað.

The appellant’s request is denied.

Fyrir hönd kærunefndar útlendingamála,

Þorsteinn Gunnarsson, formaður