Mál nr. 207/2010
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 12. maí 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 207/2010.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 29. september 2010, var kæranda, A, tilkynnt að samkvæmt upplýsingum stofnunarinnar hafi hún verið stödd erlendis á tímabilinu frá 18. ágúst til 24. ágúst 2010 og af þeirri ástæðu hafi verið ákveðið að fella niður bótarétt hennar í tvo mánuði. Kærandi vildi ekki una þessari ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi, dags. 25. október 2010. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.
Af hálfu kæranda kemur fram að hún hafi ekki vitað að hún þyrfti að láta vita af ferð sinni til útlanda og að henni væri „bannað“ að fara úr landi. Kærandi greinir frá því að ferðin hafi ekki verið farin til skemmtunar heldur vegna forsjárdeilu sem sambýlismaður hennar eigi í. Jafnframt greinir kærandi frá því að sambýlismaður sinn hafi verið að kenna á námskeiði á þessum tíma í X-landi. Hún hafi þurft að sinna barninu þegar faðir þess var að kenna og því hafi verið nauðsynlegt að hún færi með í ferðina. Kærandi bendir á að hún sé í hlutastarfi og taki allar aukavaktir sem henni bjóðist.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 16. febrúar 2011, kemur fram að kærandi hafi sótt um greiðslu atvinnuleysisbóta frá stofnuninni hinn 1. október 2010. Þann 22. ágúst 2010 hafi komið staðfesting á atvinnuleit á kennitölu kæranda frá X-landi. Vinnumálastofnun hafi því sent kæranda erindi 7. september 2010 og óskað eftir skýringum á dvöl hennar erlendis. Hinn 14. september 2010 hafi kærandi skilað inn skýringum á dvöl sinni erlendis og farseðlum sem staðfestu brottfarar- og heimkomudag. Mál kæranda hefði verið tekið fyrir á fundi stofnunarinnar hinn 27. september 2010 og þann 9. október 2010 hafi kæranda svo verið sent bréf þar sem hin kærða ákvörðun var tilkynnt.
Vinnumálastofnun vísar til þess að í c-lið 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé mælt fyrir um að umsækjandi um greiðslur atvinnuleysistrygginga þurfi að vera búsettur og staddur hér á landi til að teljast tryggður samkvæmt lögunum. Þá vísar stofnunin til 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar en þar er kveðið á um skyldu þess sem fær greiddar atvinnuleysisbætur á grundvelli laganna til að upplýsa stofnunina um allar þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili og annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum. Vinnumálastofnun greinir frá því að í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum nr. 37/2009, um breytingu á lögum um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006, segi meðal annars „að láti atvinnuleitandi hjá líða að veita Vinnumálastofnun þessar upplýsingar sem og í þeim tilvikum þegar rangar upplýsingar eru gefnar kemur til álita að beita viðurlögum skv. 59. gr. laganna“.
Vinnumálastofnun vísar til þess að í 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé enn frekar mælt fyrir um þessa upplýsingaskyldu umsækjenda um greiðslur atvinnuleysistrygginga. Þar segi að atvinnuleitanda beri án ástæðulauss dráttar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum.
Þá vísar Vinnumálastofnun í 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem fram kemur að sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. h-lið 1. mgr. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, eigi ekki rétt til atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun er tilkynnt aðila. Í 13. og 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé skýrt kveðið á um skyldu umsækjanda um greiðslur atvinnuleysistrygginga að vera í virkri atvinnuleit. Sé það jafnframt gert að skilyrði að umsækjandi sé staddur hér á landi, sbr. c-lið 1. mgr. 13. gr. laganna. Óumdeilt sé að kærandi hafi verið stödd erlendis á sama tíma og hún var skráð atvinnulaus hjá stofnuninni. Samkvæmt farseðlum hennar hafi hún verið stödd í X-landi, tímabilið 18.–24. ágúst 2010. Til álita komi því hvort kæranda hafi borið að tilkynna stofnuninni um dvöl sína erlendis.
Kærandi hafi ekki tilkynnt Vinnumálastofnun fyrirfram um þessa utanlandsferð sína, líkt og henni hafi borið að gera skv. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Vinnumálastofnun greinir frá því að kærandi segi í skýringarbréfi sínu til stofnunarinnar að hún hafi ekki vitað af framangreindum skilyrðum laga um atvinnuleysistryggingar. Þá segi kærandi að hún hafi farið til útlanda vegna forsjárdeilu sambýlismanns hennar. Vinnumálastofnun kveðst margsinnis hafa vakið athygli á því að eitt af skilyrðum fyrir greiðslu atvinnuleysisbóta sé að atvinnuleitandi sé búsettur og staddur hérlendis. Einu undanþágurnar frá skilyrðum c-liðar 1. mgr. 13. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé að finna í VIII. kafla laganna. Á kynningarfundum stofnunarinnar sé sérstaklega vakin athygli á framangreindum þáttum og þeim, sem huga að ferð til útlanda á sama tíma og þeir eru skráðir í atvinnuleit hjá stofnuninni, bent á að hafa samband við þjónustuskrifstofu stofnunarinnar fyrir brottfarardag. Þá vekur stofnunin athygli á því að í tilvikum sem tilkynnt er um slíkar ferðir fyrirfram sé atvinnuleitanda gerð grein fyrir því, nema fyrir liggi E-303 vottorð hjá stofnuninni, að hann fái ekki greiddar atvinnuleysisbætur á meðan hann dvelst erlendis. Það sé því eindregin afstaða Vinnumálastofnunar að eftirlitsaðgerðum stofnunarinnar verði ekki jafnað við tilkynningu frá atvinnuleitanda og verði í ljósi 9. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar að gera greinarmun á þeim sem láta sjálfir vita um ferðir sínar og þeirra sem stofnuninni berast upplýsingar um með öðrum hætti.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 22. febrúar 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 8. mars 2011. Engar athugasemdir bárust frá kæranda.
2.
Niðurstaða
Þýðingarmestu atvik þessa máls eru þau að kærandi sótti um atvinnuleysisbætur í október 2008 og nokkru síðar var umsókn hennar samþykkt. Kærandi hélt af landi brott 18. ágúst 2010 og sneri til baka 24. ágúst sama ár. Hún lét Vinnumálastofnun ekki vita af þessari brottför sinni fyrr en eftir að Vinnumálastofnun hafði sent henni fyrirspurn um málið með bréfi dags. 7. september 2010. Vinnumálastofnun tók í kjölfarið þá ákvörðun að stöðva greiðslu atvinnuleysisbóta til kæranda í tvo mánuði.
Kærandi ber því við í málinu að hún hafi ekki vitað að henni væri óheimilt að fara erlendis nema láta Vinnumálastofnun af því vita fyrir fram. Litið er svo á að með þessu haldi kærandi því fram að leiðbeiningarskylda hafi verið brotin í málinu. Kærandi hefur ekki lagt fram gögn sem styrkja þá ályktun að leiðbeiningarskylda hafi verið brotin í málinu. Fram hefur komið í máli Vinnumálastofnunar að veittar séu upplýsingar um þessi atriði á kynningarfundum stofnunarinnar. Einnig verður til þess að líta að tíðkanlegt er að launþegar upplýsi vinnuveitendur sínar um fjarvistir vegna dvalar erlendis en réttarsamband atvinnuleitanda og Vinnumálastofnunar er um sumt eðlislíkt því sem er á milli launþega og vinnuveitanda. Þessu til viðbótar hafa um nokkurt skeið verið veittar upplýsingar um réttindi og skyldur atvinnuleitenda á heimasíðu Vinnumálastofnunar. Í ljósi framanritaðs og þeirra raka sem Vinnumálastofnun hefur fært fram um þennan þátt málsins, verður talið að Vinnumálastofnun hafi veitt kæranda fullnægjandi leiðbeiningar í skilningi 1. mgr. 7. gr. stjórnsýslulaga, nr. 37/1993.
Hin kærða ákvörðun var reist á svohljóðandi 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 22. gr. laga 134/2009:
„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“
Kærandi lét Vinnumálastofnun ekki vita af því fyrir fram að hún myndi dvelja erlendis. Með því braut hún gegn þeirri skyldu sinni að upplýsa Vinnumálastofnun um þær breytingar sem verða á vinnufærni hennar eða aðstæðum að öðru leyti, sbr. h-lið 1. mgr. 14. gr., 2. mgr. 14. gr. og 3. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Samkvæmt 1. mgr. 59. gr. laganna leiddi brot þetta til þess að kærandi átti ekki rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en að liðnum tveimur mánuðum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar var tilkynnt henni.
Með hliðsjón af framanrituðu og þeim rökum, sem Vinnumálastofnun hefur fært fram í málinu, verður hin kærða ákvörðun staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 27. september 2010, í máli A, um að fella niður bótarétt hennar í tvo mánuði, er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson