22. október 2020 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 357/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 22. október 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 357/2020

í stjórnsýslumáli nr. KNU20070007

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 7. júlí 2020 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Kólumbíu (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 18. júní 2020, um að synja henni um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 27. janúar 2020. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 7. maí 2020 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 18. júní 2020, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 7. júlí 2020. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 21. júlí 2020. Frekari gögn bárust frá kæranda þann 8. september 2020. Í greinargerð óskaði kærandi eftir því að koma fyrir nefndina og tjá sig um efni málsins. Í ljósi frásagnar kæranda og skýrslna um heimaríki hennar taldi kærunefnd ekki ástæðu til að gefa kæranda kost á að koma fyrir nefndina, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um útlendinga.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sé í hættu í heimaríki sínu vegna skæruliðahópa og annarra vopnaðra hópa.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og henni skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda til kærunefndar er vísað til viðtals hennar hjá Útlendingastofnun. Þar hafi kærandi greint frá ástæðum þess að hún hafi flúið heimaríki sitt. Kærandi hafi fæðst í borginni [...] og tilheyri minnihlutahópi þar sem hún sé vegalaus vegna ofbeldis. Kærandi eigi tvær dætur, fjögurra og sex ára að aldri, sem búsettar séu hjá föður sínum og móður hans í [...] en kærandi og barnsfaðir hennar séu ekki par. Þá hafi kærandi greint frá því að hún hafi ítrekað fengið líflátshótanir og að hún og fjölskylda hennar hafi verið þolendur árása og ofbeldis af hálfu vopnaðs hóps (e. paramilitary) sem kallist Urabeños. Stjúpfaðir kæranda hafi starfað fyrir skæruliðahópinn Martin Llanos, átök hafi verið á milli hópanna og stjúpfaðir kæranda hafi horfið sporlaust árið 2007. Kærandi og fjölskylda hennar hafi orðið fyrir árás árið 2007 er þau voru búsett í [...], kæranda og móður hennar hafi verið nauðgað og bræður kæranda verið neyddir til að horfa á. Þá hafi þau verið brennimerkt með heitu járni og beri kærandi ör af þeim sökum. Kærandi hafi misst heyrn á öðru eyra í sprengingu og sjúkratrygging hennar hafi hvorki náð til aðgerðar á eyra né heyrnartækja. Yfirvöld heimaríkis kæranda hafi staðfest að fjölskylda hennar sé vegalaus vegna ofbeldis en þrátt fyrir það hafi ekki verið gripið til ráðstafana þeim til verndar. Vegna árása sem fjölskyldan hafi orðið fyrir hafi kærandi ekki getað búið hjá móður sinni og því alist upp í [...] hjá ömmu sinni. Kærandi hafi fyrst borist persónulegar hótanir í nóvember árið 2019 og hafi þær borist símleiðis. Kærandi telji að um meðlimi Urabeños hafi verið að ræða sem telji hana vita hvar meðlimir hóps Martin Llanos hafi falið fíkniefni og fé. Þeir vilji að kærandi og bræður hennar starfi fyrir sig og hafi hótað að ella myndu þeir taka dætur kæranda. Þeir hafi kveðið sig búa yfir upplýsingum um hagi kæranda, þ. á m. um skóla dætra hennar. Þá hafi þeir skilið eftir dauð dýr í kassa við útidyrahurð að heimili hennar og í eitt skipti hafi fylgt með miðar með nöfnum dætra hennar. Kærandi kvaðst hafa leitað aðstoðar lögreglu sem hafi hvatt hana til að tala ekki um starfsemi skæruliðahópa. Lögregla hafi þó fallist á að taka skýrslu af kæranda og tjáð henni að það myndi taka marga mánuði að byrja að vinna í málinu. Þá greindi kærandi frá því að áður en hún hafi yfirgefið heimaríki sitt hafi hún starfað í banka og fengið árangurstengdar tekjur sem þó hafi ekki nægt til framfærslu og hún hafi því neyðst til að selja mat og snyrtivörur í aukastarfi. Kærandi hafi óttast skæruliðahópa í heimaríki sínu og að ekki væri mögulegt fyrir hana að leita aðstoðar lögreglu þar sem hún starfi oft með skæruliðahópum. Skæruliðahópurinn Urabeños sé með ítök um allt landið, kærandi telji sig því ekki geta búið í heimaríki sínu og telji að hún verði myrt verði henni gert að snúa til baka.

Í greinargerð kæranda er með vísan til heimilda fjallað almennt um aðstæður í heimaríki kæranda. Þar komi m.a. fram að síðustu 50 ár hafi geisað vopnuð átök þar í landi og rúmlega 200.000 manns hafi látið lífið og tugir þúsunda horfið. Mannskæð átök hafi m.a. veikt stöðu stjórnvalda og dregið úr getu þeirra til að sinna samfélagslegu hlutverki sínu og vernda borgara landsins. Á meðal alvarlegustu mannréttindabrota sem framin séu í landinu séu m.a. morð í skjóli refsileysis og víðtæk spilling. Skæruliðahreyfingar, uppreisnarhópar og ólöglegir vopnaðir glæpahópar hafi framið fjölda ódæðisverka á ári hverju og stjórnvöld veiti þegnum sínum ekki fullnægjandi vernd. Þrátt fyrir að yfirvöld hafi árið 2016 gert friðarsamkomulag við skæruliðahópinn FARC (e. Revolutionary Armed Forces of Colombia – People´s Army) hafi m.a. innleiðingu samkomulagsins í lög ítrekað verið frestað. Þá hafi ofbeldi af hálfu andófs- og afsprengihópa FARC aukist til muna síðastliðin tvö ár og fjöldi meðlima í slíkum hópum fari vaxandi. Stærsti slíki hópurinn, Urabeños, sem einnig sé þekktur sem Autodefensas Gaitanistas de Colombia (AGC) og Clan del Golfo, sé jafnframt stærsti fíkniefnasmyglhringur landsins. Blóðug átök tengd einum stærsta skæruliðahóp landsins, ELN (e. National Liberation Army), geisi enn ásamt átökum tengdum öðrum skæruliðahópum.

Kærandi byggir aðalkröfu sína á því að hún sé flóttamaður í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga þar sem hún óttist ofsóknir vegna aðildar að tilteknum þjóðfélagshópum og hafi ástæðu til að óttast ofsóknir vegna ætlaðra stjórnmálaskoðana. Kærandi og fjölskyldumeðlimir hennar hafi sætt ofsóknum af hálfu ólöglegs vopnaðs hóps eða gengis í heimaríki sínu og telji kærandi yfirgnæfandi líkur standi til þess að hún muni sæta áframhaldandi ofsóknum verði henni gert að snúa þangað aftur. Þá telji kærandi sig tilheyra tilteknum þjóðfélagshópi vegna kyns síns þar sem heimildir hermi að konur og stúlkur séu sérstaklega berskjaldaðar fyrir líkamlegu og kynferðislegu ofbeldi í heimaríki hennar. Þá vísi kærandi til leiðbeininga Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um umsóknir um alþjóðlega vernd vegna gengjaofbeldis, þar sem m.a. komi fram að þolendur gengjatengdra glæpa geti talist til aðila tiltekins þjóðfélagshóps samkvæmt alþjóðasamningi um stöðu flóttamanna og að fjölskyldumeðlimir þolenda gengjaofbeldis geti einnig sætt ofsóknum og tilheyrt þjóðfélagshópi á grundvelli gengjatengdra glæpa. Þá vísar kærandi til umfjöllunar Útlendingastofnunar um leiðbeiningar Flóttamannastofnunar um þolendur glæpasamtaka í ákvörðun stofnunarinnar í máli 2017-3087 frá árinu 2018, þar sem fram hafi komið að hegðun sem talin sé fela í sér mótmæli gegn skipunum eða athafnasemi skipulagðra glæpagengja geti jafngilt gagnrýni á aðferðir og stefnur þeirra sem fari með völd og þannig fallið undir hugtakið stjórnmálaskoðanir í ákvæði 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi telji því að hún sem einstaklingur sem ekki hafi vilja eða getu til að mæta kröfum glæpagengis, og orðið hafi fyrir ofsóknum vegna þess, hafi ástæðu til að óttast ofsóknir vegna ætlaðra stjórnmálaskoðana sinna.

Þá telji kærandi að með því að senda hana til heimaríkis væri brotið gegn meginreglunni um non-refoulement, sbr. 42. gr. laga um útlendinga og að auki bryti slík ákvörðun í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. og 3. gr. Mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. samnings um réttarstöðu flóttamanna og því beri að veita henni vernd með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Auk þess telji kærandi sig búa við ólögmæta mismunun í heimaríki sínu vegna samsafns athafna sem jafngildi ofsóknum samkvæmt 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærandi telji líklegt, og ekki unnt að útiloka, að hún sé í annarri og verri stöðu en aðrir í heimaríki sínu vegna samtvinnunar á þeim ástæðum sem hún hafi vísað til. Kærandi byggi á því að hún verði fyrir mismunun vegna kyns, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópum og stjórnmálaskoðana, þ.e. sem einstæð kona sem orðið hafi fyrir ofsóknum af hálfu glæpahópa í heimaríki sínu. Kærandi telji að ekki sé unnt að skoða þessar ástæður sjálfstætt og síðan leggja þær saman, heldur myndist sérstaklega viðkvæm staða sem taka beri tillit til.

Varakrafa kæranda er byggð á því að hún teljist vera flóttamaður með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og eigi því rétt á viðbótarvernd sökum þess að almennt öryggisástand í Kólumbíu sé slæmt. Kærandi hafi lýst ótryggu öryggisástandi þar sem hótanir skæruliðahópa gagnvart henni, dætrum hennar og öðrum fjölskyldumeðlimum séu hluti daglegs lífs. Þá hafi hún lýst beinum ofsóknum sem hún og fjölskyldumeðlimir hennar hafi sætt af hálfu Urabeños og telji líkur standa til að ofsóknirnar muni halda áfram verði kæranda gert að snúa aftur til heimaríkis. Þá hafi kærandi lýst því að hún fái ekki aðstoð eða vernd lögreglu eða yfirvalda þar í landi. Kærandi telji því að hún uppfylli öll skilyrði þess að hljóta viðbótarvernd þar sem hún sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í Kólumbíu.

Til þrautavara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi hér á landi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar til athugasemda sem fylgdu frumvarpi að lögum um útlendinga, upplýsinga um heimaríki hennar og frásagnar sinnar og telji ljóst að hún geti ekki lifað öruggu og eðlilegu lífi fjarri ofbeldi og hefndaraðgerðum í heimaríki sínu. Þá telji kærandi að almennar og félagslegar aðstæður hennar í heimaríki muni verða erfiðar.

Kærandi gerir í greinargerð sinni athugasemdir við hina kærðu ákvörðun Útlendingastofnunar, m.a. við að stofnunin hafi komist að þeirri niðurstöðu að henni stafi ekki sérstök hætta af glæpahópum. Kærandi telji að ekki sé unnt að útiloka þann möguleika að glæpahópurinn sem hún óttist, Urabeños, hafi ítök í borginni [...] þó svo umrætt svæði hafi ekki verið skilgreint sem yfirráðasvæði þeirra. Kærandi vísi til starfshátta hópsins sem sé þekktur fyrir að starfa með minni glæpagengjum til þess að styrkja stöðu sína á landsvísu. Þá gerir kærandi athugasemd við það mat Útlendingastofnunar að hún hafi ekki leitt líkur að því að hún sé sérstakt skotmark umrædds glæpahóps og að hún hafi ekki lagt fram gögn sem leiði líkur að því að stjúpfaðir hennar hafi starfað fyrir Martin Llanos. Kærandi vísar til frásagnar sinnar og framlagðrar lögregluskýrslu, dags. 3. janúar 2020. Þá gerir kærandi athugasemd við það mat Útlendingastofnunar að hún eigi þess kost að leita aðstoðar yfirvalda í [...] og að þau séu fær um að veita kæranda vernd. Kærandi vísar m.a. til þess að hún hafi lagt fram gögn sem sýni fram á að hún hafi ítrekað leitað til lögreglu vegna ofsókna af hálfu Urabeños án árangurs.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað kólumbísku vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé kólumbískur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Kólumbíu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

2018 Country Reports on Human Rights Practices – Colombia (US Department of State, 13. mars 2019);
2019 Country Reports on Human Rights Practices – Colombia (US Department of State, 11. mars 2020);
A fractured peace, A Reuters Special Report (Reuters International, 26. apríl 2018);
Achieving Health Outcomes in Colombia. Civil Registration and Vital Statistics System, Unique Personal Identification Number, and Unified Beneficiary Registry System for Births and Death (World Bank Group, 2019);
Amnesty International Report 2017/18 - Colombia (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
Annual Report 2019 – Colombia (Amnesty International, 27. febrúar 2020);
Armed conflict and mental health in Colombia, (BJPSHYCH International, 2. maí 2019);
Colombia – Peace and Stability in the Post-Conflict Era (Center for Strategic and International Studies (CSIS), mars 2014);
Colombia 2020 Crime and Safety Report (US Department of State, Bureau of Diplomatic Security, 13. mars 2020);• Colombia at a Stabilization Crossroads (Center for Strategic and International Studies (CSIS), 5. mars 2020);
Colombia Travel Advisory (US Department of State, Bureau of Consular Affairs, skoðað 7. október 2020);
Colombia: Compound structural vulnerabilities facing Christian women under pressure for their faith (Open Doors International / World Watch Research Unit, nóvember 2018);
Colombia: Fact-Finding Mission Report. Conflict Dynamics in the Post-FARC-EP Period and State Protection (Immigration and Refugee Board of Canada, mars 2020);
Colombia: Whether women who head their own households, without male or family support, can obtain housing and employment in Medellin; government support services available to female-headed households in Medellin; violence against women in Medellin (Immigration and Refugee Board of Canada, 1. mars 2012);
Colombia’s Armed Groups Battle for the Spoils of Peace. Latin America Report No 63 (International Crisis Group (ICG), 19. október 2017);
Foreign travel advice: Colombia (UK Foreign and Commonwealth Office, skoðað 15. október 2020);
Freedom in the World 2020 – Colombia (Freedom House, 4. mars 2020);
In the Shadow of “No“: Peace after Colombia’s Plebiscite. Latin America Report No. 60 (International Crisis Group (ICG), 31. janúar 2017);
Localized Armed Conflicts – Report on Illegal Armed Groups in Colombia 2017-2018 (Indepaz, desember 2018);
Mental Health ATLAS 2017. Member State Profile. Colombia (World Health Organization, 2018);
Primary Health Care Systems (Prymasis). Case study from Colombia (World Health Organization, 2017);
Progress of women in Colombia 2018: Transforming the economy to guarantee rights (UN Women, 2018);
Recycled Violence, Abuses by FARC dissident groups in Tumaco on Colombia’s Pacific Coast (Human Rights Watch, 13. desember 2018);
Situation of human rights in Colombia. Report of the United Nations High Commissioner for Human Rights (UN Human Rights Council, 8. maí 2020);
Social Security Throughout the World, The Americas, 2019 - Colombia (Social Security Administration. Office of Retirement and Disability Policy. Office of Research, Evaluation, and Statistics, mars 2020);
The Missing Peace: Colombia’s New Government and Last Guerrillas. Latin America Report No 68 (International Crisis Group (ICG), 12. júlí 2018);
The World Factbook: Colombia (CIA, skoðað 7. október 2020);
Travel advice and advisories for Colombia (The Government of Canada, uppfært 21. september 2020);
UNHCR Eligibility Guidelines for Assessing the International Protection Needs of Asylum- Seekers from Colombia (UNHCR, september 2015);
Upplýsingar af vefsíðu Colombia Reports (https://www.colombiareports.com);
Upplýsingar af vefsíðu InSight Crime (https://www.insightcrime.org);
Upplýsingar af vefsíðu kólumbíska heilbrigðis- og félagsmálaráðuneytisins (https://www.minsalud.gov.co);
Upplýsingar af vefsíðu Refugees International (https://www.refugeesinternational.org);
Upplýsingar af vefsíðu UN Women. Americas and the Caribbean (https://lac.unwomen.org/en);
World Report 2018 – Events of 2017 (Human Rights Watch, 18. janúar 2018);
World Report 2019 – Events of 2018 (Human Rights Watch, 4. febrúar 2019) og
World Report 2020 – Events of 2019 (Human Rights Watch, 14. janúar 2020).

Kólumbía er stjórnarskrárbundið lýðveldi með um 50 milljónir íbúa. Um 79% íbúa aðhyllast kaþólska trú. Þann 5. nóvember 1945 gerðist Kólumbía aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1969. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um afnám allrar mismununar gegn konum árið 1982 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri og vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 1987.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 kemur fram að helstu vandamál á sviði mannréttinda í landinu séu m.a. handahófskennd morð, pyndingar, víðtæk spilling, nauðganir og misnotkun kvenna og barna af hálfu ólöglegra vopnaðra hópa í landinu og ofbeldi gegn LGBTI einstaklingum.

Af framangreindum heimildum má ráða að glæpa- og morðtíðni í Kólumbíu sé há og að glæpahópar séu starfandi víðs vegar um landið og séu ráðandi á ákveðnum svæðum, einkum í héruðunum Cauca, Nariño, Catatumbo og Norte de Santander. Þeir stærstu og þekktustu hafi verið skæruliðahóparnir FARC-EP (e. Revolutionary Armed Forces of Colombia – People’s Army) og ELN (e. National Liberation Army). Þá séu þar einnig starfandi svokallaðir NAG (e. New Armed Groups) sem hafi sprottið út frá hersveitum sem áður hafi starfað í landinu. Fram kemur í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að í kjölfar undirritunar friðarsamkomulags stjórnvalda við skæruliðahópinn FARC, hafi formlegri afvopnun hópsins lokið árið 2017 og það sama ár hafi fyrrum meðlimir myndað stjórnmálaflokk og tekið þátt í þingkosningum í mars árið 2018. Í ársskýrslu Human Rights Watch frá 2019 kemur fram að ofbeldi tengt vopnuðum hópum og afsprengihópum FARC hafi aukist á ný árið 2018 eftir að hafa í fyrstu dregist saman í kjölfar vopnahlés við FARC árið 2015. Í ársskýrslu samtakanna frá 2020 kemur fram að her landsins hafi áætlað að meðlimir í afsprengihópum FARC væru nú fleiri en 2.300 talsins. Þá kemur fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að meðlimir ELN séu um 3.000 talsins og að hópurinn hafi á árunum 2018-2020 framið ýmsa ofbeldisglæpi víða um landið. Þá hafi friðarviðræður stjórnvalda við ELN siglt í strand eftir að hópurinn lýsti yfir ábyrgð á sprengju sem sprakk í lögregluskóla í höfuðborg landsins Bógóta í janúar 2019 og ekki hafist að nýju. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 kemur fram að vopna- og fíkniefnahópar, s.s. hópurinn Gulf Clan starfi enn með einhverjum tengslum við ofangreinda skæruliðahópa en slíka hópa skorti sameinaða stefnu og yfirstjórn á landsvísu og hugmyndafræði sem hafi einkennt fyrrnefnda skæruliðahópa. Í skýrslu Flóttamannastofnunar frá 2015 kemur fram að sumir glæpahópar stundi fjárkúganir og krefji ákveðna hópa fólks um greiðslur fyrir vernd (s. Vacuna).

Í framangreindum heimildum kemur m.a. fram að hópurinn Clan del Golfo (e. Gulf Clan) hafi einnig gengið undir nöfnunum Los Urabeños og Autodefensas Gaitanistas de Colombia (AGC) og hafi á stundum verið einn valdamesti glæpahópur (e. paramilitary) landsins. Í frétt á vef vefsíðunnar InSight Crime, frá 14. mars 2018, kemur fram að aðgerðir stjórnvalda gegn hópnum hafi orðið til þess að völd leiðtoga hópsins hafi farið dvínandi, hópurinn sé á barmi þess að sundrast í smærri afsprengihópa og að hópurinn hafi lent í vanda með lausafjárstreymi. Í grein á vef miðilsins Colombia Reports frá 22. október 2019 kemur aftur á móti fram að hópurinn sé valdamesti glæpahópur landsins og að hermt sé að hann fari með stjórn fíkniefnaverslunar í ríkinu. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2017 er greint frá því að Clan del Golfo hafi í september árið 2017 boðið kólumbískum stjórnvöldum samkomulag um uppgjöf. Í ofangreindri frétt á vef Reuters fréttaveitunnar frá því árið 2018 kemur fram að í stað þess að afvopnast hafi hópurinn fremur nýtt færið í kjölfar vopnahlés FARC og stjórnvalda til þess að ná stjórn á svæðum sem áður hafi verið undir yfirráðum FARC. Þá kemur þar fram að ríkisstjórn landsins hafi lýst því yfir að hún geti ekki samið við hópinn líkt og FARC sem hafi ekki aðeins verið talin vera hefðbundin glæpasamtök heldur einnig stjórnmálaafl.

Í þeim heimildum sem kærunefnd hefur kynnt sér kemur fram að borgin [...] sé höfuðborg [...] héraðs, þar búi tæplega 200.000 manns og borgin sé í um 140 kílómetra fjarlægð frá [...]. Borgin [...] sé staðsett á þjóðveganetinu, Pan-American Highway, sem tengir saman norður- og suður-Ameríku og nær allt frá Alaska og Kanada í norðri til Sílé, Argentínu og Brasilíu í suðri. Á stafrænu korti á vefsíðu Columbia Reports frá 3. september 2020 má sjá hvar viðvera glæpahópa, þ. á m. Gulf Clan, ELN og FARC, hefur verið skráð og staðfest af hugmyndabankanum Indepaz. Afsprengihópar FARC hafi t.a.m. haldið að mestu til í suður-, suðvestur- og suðausturhluta Kólumbíu árið 2018 og 2019, sem og við landamæri Venesúela og Kólumbíu. Þá hafi ELN haldið til að mestu leyti í norðurhluta landsins árið 2019. Engir hópar, þ.m.t. Clan del Golfo, hafi verið með skráða starfsemi í borginni [...]. Þó er gerður sá fyrirvari á birtingunni að ástandið í landinu sé óstöðugt og ólöglegir vopnaðir hópar séu virkir utan tilgreindra svæða, m.a. með samstarfi við aðra glæpahópa og að slíkt eigi sérstaklega við um AGC, öðru nafni Clan del Golfo.

Á meðal þess sem fram kemur í framangreindum heimildum er að spilling sé umtalsverð á meðal stjórnmálamanna og innan lögreglu landsins. Þó kemur m.a. fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að forseta- og þingkosningar í júní árið 2018 hafi verið taldar hafa farið fram með frjálsum og sanngjörnum hætti og þær hafi verið hinar friðsömustu í áratugi. Í skýrslu samtakanna Freedom House frá því í mars sl. kemur t.a.m. fram að spillingar gæti víða í kólumbísku stjórnkerfi. Á síðustu árum hafi komið upp á yfirborðið hneykslismál tengd ýmsum alríkisstofnunum sem hafi verið rannsökuð og sakfellt hafi verið fyrir brot, þ. á m. brot háttsettra embættismanna.Þá hafi refsileysi innan öryggissveita landsins verið vandamál en stjórnvöld hafi á síðustu árum aukið þjálfun liðsmanna öryggissveita landsins hvað varðar mannréttindi ásamt því að rannsaka og sakfella í auknum mæli brot liðsmanna þeirra. Þá hafi dregið úr samstarfi á milli öryggissveita og ólöglegra vopnahópa. Mannréttindasamtök hafi þó gagnrýnt að á sumum svæðum virðist afsprengihópar fá að starfa því sem næst óáreittir. Lögregla (s. Policía Nacional de Colombia) heyri undir varnarmálaráðuneyti landsins og sé fagmannlegri en í nágrannaríkjum Kólumbíu en skortur sé á fullnægjandi fjármagni og mannafla. Ennfremur hafi lögreglan verið sökuð um að vinna með glæpamönnum og að vera ekki til staðar á strjálbýlli svæðum þar sem hættulegir hópar séu virkir. Lögregla sé með sérstakt símanúmer, Transparencia Institucional, sem unnt sé að hringja í telji fólk sig hafa orðið fyrir áreitni eða spillingu af hálfu lögreglu. Kveðið sé á um skipan embættis ríkissaksóknara (s. La Fiscalía General de la Nación) í stjórnarskrá Kólumbíu og sé unnt að leita til embættisins vegna spillingar lögreglu. Þá sé jafnframt starfandi umboðsmaður (s. Defensoría del Pueblo Colombia) þar í landi. Í skýrslu frá bandaríska utanríkisráðuneytinu um glæpi og öryggi í Kólumbíu frá 13. mars sl. kemur m.a. fram að lögregluyfirvöld í Kólumbíu séu alla jafna öflug og fagleg. Verulega hafi dregið úr ofbeldi í landinu öllu á síðustu 20 árum m.a. hafi morðtíðni árið 2017 verið sú lægsta í fjóra áratugi en hafi risið lítillega árið 2018. Megi rekja þessa fækkun ofbeldisglæpa einkum til friðarsamkomulagsins við FARC og vopnahlés og friðarviðræðna við ELN. Í framangreindri skýrslu sendifulltrúa Sameinuðu þjóðanna um stöðu mannréttinda í Kólumbíu frá 8. maí sl. kemur fram að í samanburði við árin á undan hafi tíðni glæpa og ofbeldis í landinu árið 2019 verið há. Má ætla að það stafi m.a. af því að friðarviðræðum við ELN hefur verið hætt sem og aukinnar starfsemi afsprengihópa FARC.

Fram kemur í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að um 7,8 miljónir íbúa í Kólumbíu séu vegalausir innanlands (e. internally displaced people), flestir vegna vopnaðra átaka í landinu. Þá hafi hætta af ólöglegum vopnuðum hópum í landinu valdið fólksflutningum bæði í þéttbýli sem og í dreifbýli. Samkvæmt lögum hafi 52 opinberar stofnanir í Kólumbíu það hlutverk að veita einstaklingum sem hafi þurft að flýja heimkynni sín aðstoð. Jafnframt séu fjöldi félaga og samtaka í samstarfi með stjórnvöldum og hafi tekið að sér að veita mannúðaraðstoð til þeirra sem hafi þurft að flytjast á brott frá heimasvæði sínu. Stjórnvöld hafi þó sætt gagnrýni fyrir seinar og ófullnægjandi aðgerðir.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 kemur fram að lög í Kólumbíu tryggi konum sömu lagalegu réttindi og karlmönnum. Þátttaka kvenna í stjórnmálum sé ekki takmörkunum háð en samkvæmt framangreindri skýrslu Freedom House mæli kólumbísk lög fyrir um að a.m.k. 30% stjórnmálamanna verði að vera konur. Hlutfall kvenna innan ríkisstjórnarinnar þar í landi hafi verið yfir 50% árið 2019 samkvæmt skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins. Kólumbísk stjórnvöld hafi fullgilt alla gildandi alþjóðasamninga er snúi að mannréttindum og réttindum kvenna og ríkið hafi náð þýðingarmiklum framförum varðandi þróun löggjafar sem styðji jafnrétti kynjanna og mannréttindi kvenna. Sem dæmi um það hafi t.a.m. verið sett lög árið 2014 til að bæta aðgang þolenda kynferðisofbeldis að réttvísi. Mismunun og ofbeldi gagnvart konum og refsileysi gerenda í slíkum málum sé þó vandamál í ríkinu. Konur verði fyrir kynbundnu ofbeldi, m.a. kynferðisofbeldi, í tengslum við átök tengd glæpastarfsemi og baráttu stjórnvalda við glæpahópa í landinu. Kólumbísk lög leggi skyldu á stjórnvöld að veita þolendum heimilisofbeldis tafarlausa vernd gegn frekara ofbeldi, hvort sem það sé líkamlegt eða andlegt. Þá kveði kólumbísk lög á um tólf til fimmtíu ára fangelsisvist fyrir kynbundin morð á konum (e. femicide) sem sé talsvert þyngri refsing heldur en við morðum af öðrum ástæðum, sem varði að lágmarki 13 ára fangelsisvist. Sérstök kynferðisbrotadeild, Elite Sexual Assault Investigative Unit, sem heyri undir kólumbísk stjórnvöld, hafi það hlutverk að rannsaka kynferðisbrotamál. Umdæmisritari í málefnum kvenna í Bógóta í Kólumbíu, auk skrifstofu umboðsmanns þar í landi, veiti endurgjaldslausa lögfræðiráðgjöf fyrir þolendur kynbundins ofbeldis og bjóði upp á námskeið fyrir opinbera starfsmenn um framkomu við þolendur kynbundins ofbeldis.

Samkvæmt skýrslu samtakanna Freedom House frá mars 2020 standi konur frammi fyrir mismunun á vinnumarkaði og verði fyrir kynferðislegri áreitni á vinnustöðum. Í framangreindri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins kemur þó fram að kólumbísk lög leggi bann við hvers kyns áreitni á vinnustað og mæli jafnframt fyrir um eins til þriggja ára fangelsisvist fyrir slík brot. Einstæðar konur sem jafnframt búi einar séu almennt útsettari fyrir mismunun, ofbeldi og mannráni en konur sem deili heimili með karlmanni. Þá séu börn einstæðra kvenna útsettari fyrir því að vera rænt af glæpahópum og skæruliðum og þvinguð til að ganga til liðs við hópana. Einstæðar mæður sem þurfi að sjá fyrir börnum sínum standi almennt frammi fyrir mismunun vegna kyns síns, auk þess sem erfitt geti verið fyrir þær að fá vinnu með launum sem nægi þeim til framfærslu. Það geri konur m.a. útsettari fyrir kynferðislegri misnotkun. Auk framangreinds, kemur fram í skýrslu samtakanna Open Doors um Kólumbíu frá árinu 2018 að erfiðara geti verið fyrir konur, jafnvel ómögulegt, að kaupa eða selja jarðir eða sýna fram á eignarhald á jörð vegna karllægra viðhorfa og fordóma gagnvart konum. Einstæðar konur séu því líklegri til þess að enda heimilis- og vegalausar. Ýmsar stofnanir séu til í Kólumbíu sem aðstoði einstæðar og vegalausar konur en samkvæmt skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 skorti þær stofnanir getu á mörgum sviðum til að takast á við vandamálið og veita einstaklingum í slíkri stöðu vernd og aðstoð. Í framangreindri skýrslu samtakanna Open Doors kemur fram að alvarleiki mismununar gagnvart konum velti á ýmsum lýðfræðilegum þáttum, m.a. þjóðerni þeirra, efnahagi, menntun og búsetu, þ.e. hvort þær búi í þéttbýli eða dreifbýli. Almennt séu félagslegar aðstæður kvenna verri og líkur á að þær sæti ofbeldi meiri í strjálbýli en á þéttbýlli svæðum.

Samkvæmt stjórnarskrá Kólumbíu eiga ríkisborgarar rétt á grunnheilbrigðisþjónustu og félagslegri aðstoð í landinu. Samkvæmt fréttum á vef Colombia Reports var atvinnuleysi í landinu árið 2019 10,5% og hafi aukist verulega á árinu 2020. Ráðuneyti heilbrigðis- og félagslegrar verndar (s. Ministerio de Salud y de Protección Social) ber ábyrgð á að hafa eftirlit með og samræma þjónustu á starfssviði sínu á landsvísu. Samkvæmt lögum um heilbrigðisþjónustu frá 2015 (s. La Ley Estatutaria de Salud 1751 de 2015) telst heilbrigði til grundvallar mannréttinda og bann er lagt við því að synja sjúklingum um nauðsynlega heilbrigðisþjónustu á grundvelli efnahagslegrar stöðu. Þá voru árið 2011 sett sérstök lög um stuðning til handa þolendum vopnaðra átaka í landinu (s. Ley 1448 de 2011, Por la cual se dictan medidas de atención, asistencia y reparación integral a las víctimas del conflicto armado interno y se dictan otras disposiciones) þar sem m.a. var kveðið á um sérstakt kerfi um félagslegan og sálrænan stuðning til handa framangreindum hópi fólks (s. programa de atención psicosocial y salud integral a víctimas; PAPSIVI). Samkvæmt upplýsingum frá Alþjóðaheilbrigðismálastofnuninni frá árinu 2018, „Mental Health ATLAS 2017 Member State Profile“, hefur frá árinu 2013 verið í gildi sérstök löggjöf um geðheilbrigðismál í Kólumbíu, slík heilbrigðisþjónusta sé að mestu tryggð með sjúkratryggingakerfi landsins og meirihluti fólks sem eigi við andleg vandamál að stríða þurfi ekki að greiða fyrir slíka þjónustu. Þó kemur m.a. fram í greininni Armed conflict and mental health in Colombia að aðgengi fólks að geðheilbrigðisþjónustu í landinu geti verið ólíkt eftir búsetu og að það geti verið síðra í dreifbýli heldur en í þéttbýli. Þá séu úrræði laganna um aukinn aðgang þolenda átaka í landinu að geðheilbrigðisþjónustu aðeins aðgengileg þeim sem skráðir eru af yfirvöldum, eða eigi þess kost að skrá sig, sem þolendur átakanna.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi byggir umsókn sína m.a. á því að hún óttist ofsóknir vegna aðildar að tilteknum þjóðfélagshópum, þ.e. sem einstæð kona sem orðið hafi fyrir ofsóknum af hálfu glæpahópa í heimaríki sínu, og vegna ætlaðra stjórnmálaskoðana sinna og að líkur standi til þess að hún muni sæta áframhaldandi ofsóknum verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis. Kærandi vísar til þess að um samsafn athafna sé að ræða sem setji kæranda í sérstaklega viðkvæma stöðu sem taka beri tillit til.

Við meðferð málsins lagði kærandi m.a. fram skýrslu, dags. 3. janúar 2020, frá heimaríki hennar sem þýdd var af hálfu Útlendingastofnunar, þar sem fram kemur að kærandi hafi tilkynnt hótanir er hún hafi orðið fyrir til embættis saksóknara (s. Fiscalía General De La Nación). Þá lagði kærandi m.a. fram afrit gagns þar sem fram kemur, samkvæmt þýðingu, að kólumbísk stjórnvöld hafi árið 2007 staðfest að fjölskylda hennar væri vegalaus vegna atburða þess sama árs. Kærandi hafi greint frá því að nafn hennar sé ekki á skjalinu þar sem hún hafi verið flutt til ömmu sinnar á þeim tíma er það var gefið út. Kærunefnd telur ekki tilefni til að draga réttmæti þeirra skjala sem kærandi hefur lagt fram í efa og eru þau lögð til grundvallar við töku ákvörðunar í málinu.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 7. maí 2020, greindi kærandi frá því að hún sé fædd í borginni [...] og að þar hafi hún búið til fimm ára aldurs er fjölskyldan hafi flutt til [...]. Þar hafi kærandi þurft að þola kynferðislega misnotkun af hálfu meðlima glæpahóps og misst heyrn á öðru eyru vegna sprengju sem hafi sprungið er hún hafi verið 12-13 ára gömul, í kjölfarið hafi hún verið send til ömmu sinnar í [...], þar sem hún hafi alist upp frá þeim tíma, en móðir hennar hafi farið annað og stjúpfaðir hennar horfið árið 2007. Amma kæranda búi enn í [...] og þá séu tvær dætur hennar einnig búsettar þar hjá föður sínum og föðurömmu. Þá hafi kærandi starfað þar á skrifstofu fjármálafyrirtækis og í banka ásamt því að sinna öðrum störfum.

Mat á trúverðugleika frásagnar kæranda er byggt á endurritum af viðtölum hennar hjá Útlendingastofnun, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um heimaríki kæranda. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er lagt mat á trúverðugleika kæranda. Þar kemur annars vegar fram að frásögn kæranda um þá atburði er hafi átt sér stað árið 2007 hafi verið lögð til grundvallar ákvörðun stofnunarinnar í máli kæranda. Hins vegar kemur þar fram að Útlendingastofnun hafi talið nokkurn ólíkindablæ vera á frásögn kæranda um þá atburði sem hún kveður hafa orðið til þess að hún yfirgaf heimaríki sitt og er sú afstaða rökstudd í ákvörðun stofnunarinnar. Með hliðsjón af trúverðugleikamati Útlendingastofnunar, þeim landaupplýsingum sem kærunefnd hefur kynnt sér og þeim gögnum sem liggja fyrir í málinu telur kærunefnd hvorki ástæðu til að draga frásögn kæranda í efa um að hún hafi orðið fyrir sprengjuárás í heimaríki sínu, og sé af þeim sökum heyrnarlaus á öðru eyra, né að hún hafi árið 2007 orðið fyrir árás í heimaríki sínu, þar sem kæranda og móður hennar hafi m.a. verið nauðgað, og að fjölskylda kæranda hafi orðið vegalaus af þeim sökum. Þá telur kærunefnd að ekki sé unnt að útiloka að kærandi hafi orðið fyrir einhverskonar áreiti áður en hún yfirgaf heimaríki sitt.

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hún hafi sætt ofsóknum eða að hún óttist ofsóknir af hálfu yfirvalda í heimaríki sínu sem hafa eða gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu. Þrátt fyrir að gögn um aðstæður í Kólumbíu bendi til þess að glæpahópar séu áhrifamiklir á sumum svæðum í Kólumbíu, er það mat kærunefndar að gögn sýni fram á að á öruggari svæðum geti kólumbísk yfirvöld almennt verndað grundvallarmannréttindi ríkisborgara sinna. Kærandi kveðst hafa búið í borginni [...] í Kólumbíu. Heimildir benda ekki til þess að ítök og áhrif glæpa- eða skæruliðahópa séu slík í [...]að ómögulegt sé fyrir kæranda að leita aðstoðar yfirvalda þar. Þau gögn sem kærunefnd hefur skoðað benda til þess að [...] sé talsvert öruggara svæði en önnur svæði í landinu.

Þá hefur kærandi greint frá því að hún hafi verið þar búsett um tólf ára skeið án vankvæða, stundað þar atvinnu, lokið diplómanámi og eignast börn, sem séu enn búsett í [...]. Gögn sem kærandi lagði sjálf fram benda ennfremur til þess að þar til bær stjórnvöld hafi tekið á móti kæru hennar vegna þeirra hótana sem hún kveðst hafa orðið fyrir og skrásett þær með ítarlegum hætti. Kærandi hefur ekki lagt fram gögn sem leggja grunn að þeim staðhæfingum hennar að yfirvöld í heimaríki hennar hafi ekki aðhafst frekar í málinu, eða að þau muni ekki aðhafast frekar. Kærandi hefur ennfremur ekki lagt fram gögn sem styðja við þá staðhæfingu hennar að þeir sem standi að baki þeim hótunum sem hún kveður að sér hafi borist hafi tengsl við áðurnefnd glæpasamtök, Urabeños. Samkvæmt þeim heimildum sem kærunefnd hefur kynnt sér og vísað hefur verið til að framan eru samtökin hvorki virk í [...] né ráðandi afl þar í borg. Með vísan til framangreinds er það því mat kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á að hún eigi á hættu ofsóknir af hálfu skæruliðahópa í [...] í Kólumbíu, þ. á m. af hálfu Urabeños. Jafnframt hefur ekki verið sýnt fram á að stjórnvöld í Kólumbíu geti ekki eða vilji ekki veita henni vernd, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir, sbr. c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Er það því mat kærunefndar að kærandi hafi raunhæfan möguleika á að leita ásjár stjórnvalda í heimaríki sínu telji hún sig þurfa á aðstoð þeirra að halda.

Þá telur kærunefnd jafnframt að samlegðaráhrif þeirra atriða sem kærandi hafi vísað til sem hugsanlegar ástæður ofsókna séu ekki þess eðlis eða nái því marki að hún teljist eiga á hættu ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hún hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Kærandi vísar til þess að hún sé í hættu vegna hótana frá glæpagengi og ótryggs ástands í heimaríki. Þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér benda til þess að ástandið í Kólumbíu sé víða ótryggt, sumum svæðum sé að mestu leyti stjórnað af glæpa- eða skæruliðahópum og að íbúar landsins kunni að eiga á hættu að vera beittir ofbeldi af hálfu slíkra hópa. Það er mat kærunefndar að frásögn kæranda af almennu ástandi í Kólumbíu sé í meginatriðum í samræmi við fyrirliggjandi gögn og upplýsingar um heimaríki hennar. Þótt glæpatíðni sé há og glæpahópar starfi í landinu er það mat kærunefndar að þau gögn og heimildir sem nefndin hefur yfirfarið við meðferð málsins bendi þó ekki til þess að aðstæður í borginni [...], sem kærandi kveðst hafa búið í, séu slíkar að kærandi eigi á hættu meðferð sem brjóti í bága við 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Að virtum framburði kæranda, gögnum málsins og landaupplýsingum er það mat kærunefndar að kærandi eigi ekki á hættu að sæta dauðarefsingum, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða verða fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki sé greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka, verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hennar þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.Kærandi hefur greint frá erfiðum aðstæðum í heimaríki vegna starfsemi glæpahópa og að yfirvöld geti ekki veitt henni fullnægjandi vernd. Þá hefur hún jafnframt greint frá því að félagslegar aðstæður hennar í heimaríki verði bágbornar. Kærandi sé ung einstæð móðir sem sé í litlum samskiptum við fjölskyldu sína fyrir utan ömmu sína. Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur m.a. fram að ákvæði 1. mgr. 74. gr. vísi til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum.

Í athugasemdunum kemur jafnframt fram að erfiðar almennar aðstæður geta tekið til óvenjulegra aðstæðna á borð við náttúruhamfarir eða langvarandi stríðsástand í heimaríki. Af þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur farið yfir er ljóst að þrátt fyrir að ótryggt ástand ríki á ákveðnum landsvæðum í heimaríki kæranda eigi það ekki við um borgina [...], þar sem kærandi kveður sig hafa búið og starfað stærsta hluta ævi sinnar. Þar hafi hún búið hjá ömmu sinni, sem búi þar enn, ásamt dætrum sínum sem eru þar búsettar hjá barnsföður kæranda.Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli.

Líkt og fram hefur komið bera heimildir með sér að konur geti upplifað mismunun og kynbundið ofbeldi í Kólumbíu. Ekki er hægt að útiloka að kærandi kunni að verða fyrir einhverju aðkasti í heimaríki sínu vegna kyns hennar, aldurs og fjölskylduaðstæðna. Hins vegar velti alvarleiki mismununar gagnvart konum á ýmsum lýðfræðilegum þáttum, m.a. þjóðarbroti þeirra, efnahag, menntun og búsetu, þ.e. hvort þær búi í þéttbýli eða dreifibýli. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi frá því að vera með diplóma próf, hafa starfað í banka og á skrifstofu fjármálafyrirtækis. Þá hafi hún búið í borginni [...] í Kólumbíu sem er höfuðborg héraðsins [...]. Þrátt fyrir að einstæðar konur geti átt erfitt uppdráttar í Kólumbíu horfir kærunefnd til þess að félagslegar aðstæður kvenna með menntun séu almennt betri og þá sé staða kvenna almennt betri í þéttbýli. Þá séu ýmsar stofnanir í Kólumbíu sem aðstoði einstæðar konur þótt geta þeirra geti verið takmörkuð að einhverju leyti. Þrátt fyrir að kærandi hafi orðið fyrir kynferðislegu ofbeldi í heimaríki sínu þá sé ekkert sem bendi til þess að það hafi leitt til erfiðari félagslegrar stöðu hennar þar í landi. Af þeim gögnum og skýrslum sem kærunefnd hefur farið yfir má ráða að borgurum Kólumbíu standi almennt til boða skilvirk vernd yfirvalda. Með vísan til fyrri umfjöllunar um aðstæður kæranda og mats á trúverðugleika hennar er það niðurstaða kærunefndar að gögn málsins bendi ekki til þess að félagslegar aðstæður sem bíða kæranda í heimaríki nái því alvarleikastigi sem 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga kveði á um.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að með ríkri þörf á vernd af heilbrigðisástæðum sé m.a. miðað við að um skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm sé að ræða og meðferð við honum væri aðgengileg hér á landi en ekki í heimaríki viðkomandi. Í þessu sambandi kemur jafnframt fram að meðferð teljist ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur er hér átt við þau tilvik þar sem meðferð sé til í heimaríkinu en viðkomandi eigi ekki rétt á henni. Þá kunna að falla undir 1. mgr. 74. gr. mjög alvarlegir sjúkdómar sem ekki teljast lífshættulegir, svo sem ef sýnt þykir að þeir muni valda alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni eða óbærilegum þjáningum. Ef um langvarandi sjúkdóm sé að ræða væru ríkari verndarsjónarmið fyrir hendi ef sjúkdómur væri á lokastigi. Jafnframt væri rétt að líta til þess hvort meðferð hafi hafist hér á landi og ekki væri læknisfræðilega forsvaranlegt að rjúfa meðferð, sem og til atriða sem varði félagslegar aðstæður útlendings og horfur hans. Í gögnum málsins, þ. á m. viðtölum við kæranda hjá Útlendingastofnun, kemur ekki annað fram en að utan þess að vera heyrnarlaus á öðru eyra, sé líkamlegt heilsufar kæranda gott. Í þjónustuviðtali kæranda hjá Útlendingastofnun, dags. 3. febrúar 2020, greindi kærandi m.a. frá því að fá sjálfsvígshugsanir. Í heilsufarsgögnum kæranda kemur m.a. fram að hún hafi þegið sálfræðiþjónustu hér á landi. Samkvæmt komunótu frá Göngudeild sóttvarna, dags. 15. júní 2020, hafi kærandi hitt þar sálfræðing sem hafi talið hana með mikla meðferðarþörf. Þá liggur fyrir greinargerð sálfræðings, dags. 4. september 2020, þar sem fram kemur að kærandi eigi við svefnleysi að etja ásamt því að vera þunglynd og með einkenni áfallastreituröskunar. Þá er þar mælt með því að frekara mat og meðferð fari fram.

Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér verður ekki ráðið annað en að kærandi hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu og lyfjum í heimaríki sínu. Það að kærandi sæki eða hafi sótt sálfræðimeðferð hér á landi leiðir ekki sjálfkrafa til þess að hún teljist hafa ríka þörf fyrir vernd á grundvelli mannúðarsjónarmiða vegna heilbrigðisástæðna. Í ljósi þess sem fram hefur komið verður sú meðferð sem kærandi þarfnast hvorki talin vera svo sérhæfð að hún geti einungis hlotið hana hérlendis né að ef hún yrði rofin yrði það til tjóns fyrir hana verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis. Kærandi hefur verið búsett í borginni [...] en samkvæmt gögnum sé aðgengi að geðheilbrigðisþjónustu í þéttbýli talsvert betra en á strjálbýlli svæðum. Í boði sé sálfræðiaðstoð í Kólumbíu fyrir kæranda bæði á sjúkrahúsum og stofum þar sem talið verður að hún muni hafa aðgang að sálfræðingum. Þrátt fyrir að samkvæmt framangreindum landaupplýsingum skráðir þolendur vopnaðra átaka eigi aukin réttindi í heimaríki kæranda, m.a. til geðheilbrigðisþjónustu, er slík þjónusta einnig aðgengileg öðrum borgurum landsins. Verður ekki talið að andlegt heilsufar kæranda sé með þeim hætti að meðferð vegna þess sé aðgengileg hér á landi en ekki í heimaríki. Að mati kærunefndar verður því ekki talið að kærandi hafi sýnt fram á ríka þörf á vernd af heilbrigðisástæðum.

Kærunefnd hefur jafnframt litið til þeirra tímabundnu erfiðleika sem heimaríki kæranda kann að þurfa að glíma við vegna Covid-19 faraldursins. Kærunefnd telur þá erfiðleika ekki vera þess eðlis að þeir leiði til þess, einir og sér eða í samhengi við önnur gögn málsins, að heimilt sé að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Kærandi gerði í greinargerð sinni ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar í máli hennar. Kærunefnd hefur að framan tekið afstöðu til þeirra að því leyti sem þær kunna að hafa áhrif á niðurstöðu þessa máls.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands 25. janúar 2020 og sótti um alþjóðlega vernd 27. janúar 2020. Eins og að framan greinir hefur umsókn hennar um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hún því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hennar um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 43. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 3. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hún verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga og þegar litið er til ferðatakmarkana vegna Covid-19 faraldursins teljast 30 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Í ljósi COVID-19 faraldursins er athygli kæranda einnig vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 30 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 30 days to leave the country voluntarily.

Jóna Aðalheiður Pálmadóttir

Bjarnveig Eiríksdóttir Þorbjörg Inga Jónsdóttir

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála