Mannafla- og færnispár á íslenskum vinnumarkaði
Ný greining sem Hagfræðistofnun Háskóla Íslands hefur gert á íslenskum vinnumarkaði var kynnt Ásmundi Einari Daðasyni, félags- og jafnréttismálaráðherra á fundi í gær, samhliða afhendingu sérfræðingahóps á tillögum til ráðherra um það hvernig haga megi reglubundnu mati á færni-, menntunar-, og mannaflaþörf á vinnumarkaði til framtíðar.
Hér á landi hefur aldrei áður verið gerð greining á vinnumarkaðinum eins og sú sem Hagfræðistofnun Háskólans hefur nú gert en greiningin veitir margvíslegar upplýsingar um menntun vinnuaflsins, meðalaldur innan ólíkra starfsstétta, aldursþróunina á liðnum árum, kynjahlutföll og marga aðra þætti sem snerta samspil starfa og hæfni vinnuaflsins.
Aðilar vinnumarkaðarins og stjórnvöld hafa undanfarin ár verið sammála um mikilvægi þess að færni- menntunar- og mannaflaþörf á íslenskum vinnumarkaði sé betur greind. Vegna skorts á upplýsingum hvað þetta varðar hafa Íslendingar verið eftirbátar nágrannaþjóða þegar kemur að heildarstefnumótun í þessum efnum.
Fulltrúar frá Vinnumálastofnun, Alþýðusambandi Íslands, Hagstofu Íslands og Samtökum Atvinnulífsins sátu í sérfræðingahópnum sem í vinnu sinni skoðaði ítarlega færnispár annarra þjóða og þá sérstaklega hvernig Finnar, Svíar og Írar standa að þessum málum en þeir eru taldir meðal fremstu þjóða á sviði vinnumarkaðsgreininga og gerð færni- og mannaflaspáa eins og hér um ræðir.
Í skýrslu sérfræðingahópsins segir að ólíkt flestum vestrænum ríkjum hafi Íslendingar ekki lagt kerfisbundið mat á færni-, menntunar- eða mannaflaþörf á vinnumarkaði til lengri tíma. Vaxandi skilningur sé þó á mikilvægi þess að hér sé ekki aðeins menntað vinnuafl, heldur að menntunin henti atvinnulífinu og þeim störfum sem eru á vinnumarkaði. Lykilatriði í því er að fjárfest sé í réttri menntun og færni, segja sérfræðingarnir. Í skýrslu þeirra kemur m.a. fram að hlutfall þeirra sem ekki hafa lokið formlegri menntun hér á landi sé enn yfir meðaltali OECD. Um fjórðungur fólks á aldrinum 25 – 34 ára hafi ekki lokið formlegri menntun á framhaldsskólastigi og þar séu karlar í meiri hluta. Á sama tíma hafi háskólamenntuðum fjölgað verulega:
„Frá hruni hefur sú þróun orðið skýrari að vaxandi misræmi er milli menntunar og starfa á vinnumarkaði. Ein birtingarmynd þessa misræmis er fjölgun háskólamenntaðra á vinnumarkaði, á sama tíma og störfum fyrir ýmsa hópa háskólamenntaðra hefur ekki fjölgað í sama mæli. Misræmið leiðir til þess að einstaklingar ráða sig í störf sem þeir eru annað hvort of færir í eða störf sem krefjast færni sem þá skortir. Slíkt misræmi á vinnumarkaði felur í sér efnahagslegan kostnað, t.d. lægri framleiðni og kostnað við ónýtta færniþróun, en misræmið dregur einnig úr starfsánægju, hefur neikvæð áhrif á tekjur og hefur neikvæð áhrif á atvinnuþátttöku og atvinnuleysi“ segir m.a. í skýrslu sérfræðingahópsins.
Tillögur sérfræðingahópsins til ráðherra fela í sér ábendingar um aðgerðir og leiðir til að koma á reglubundnu og kerfisbundnu mati á færni-, menntunar-, og mannaflaþörf á vinnumarkaði til framtíðar.
Áhrif örra tæknibreytinga á vinnumarkaðinn
Félags- og jafnréttismálaráðherra fagnar, tillögum hópsins og segir það vera forgangsmál fyrir samfélagið að það liggi fyrir hvaða menntunar, færni og þekkingar sé þörf fyrir á vinnumarkaðinum á hverjum tíma. „Við þurfum alltaf að horfa til framtíðar í þessum efnum, sjá fyrir eins og hægt er hvaða breytingar eru í farvatninu og bregðast við í samræmi við það. Við lifum á tímum örra tæknibreytinga sem er nokkuð ljóst að muni á tiltölulega skömmum tíma gjörbreyta vinnumarkaðinum og þörfum hans. Við þurfum að búa okkur undir þetta og halda vöku okkar til að gera íslenskt samfélag sterkara“ segir Ásmundur Einar Daðason.
- Færniþörf á vinnumarkaði - skýrsla sérfræðingahóps
- Greining á menntun, starfsstéttum og atvinnugreinum á vinnumarkaði - stöðumat, júní 2018
Á myndinni hér að neðan má sjá ásamt ráðherra þá Róbert Farestveit frá Alþýðusambandi Íslands, Karl Sigurðsson frá Vinnumálastofnun, Ólaf Halldórsson frá Samtökum atvinnulífsins og Anton Karlsson frá Hagstofu Íslands.
