8. febrúar 2024 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 126/2024 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Hinn 8. febrúar 2024 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 126/2024

í stjórnsýslumáli nr. KNU23090055

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Hinn 13. september 2023 barst kærunefnd útlendingamála sjálfkrafa kæra, samkvæmt 3. málsl. 7. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, á ákvörðun Útlendingastofnunar um að taka ekki til efnismeðferðar hér á landi umsókn […], fd. […], ríkisborgara Venesúela (hér eftir kærandi), um alþjóðlega vernd og brottvísa honum frá landinu. Var kæranda gert að yfirgefa landið án tafar ellegar sæta endurkomubanni í tvö ár.

Kærandi krefst þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að umsókn hans um alþjóðlega vernd verði tekin til efnismeðferðar hér á landi, aðallega með vísan til 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og til vara á með vísan til 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og 32. gr. a reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með síðari breytingum. Til þrautavara er gerð sú krafa að umsókn kæranda verði tekin til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Kærandi krefst þess til þrautaþrautavara að lagt verði fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til meðferðar á ný.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi 21. maí 2023. Við meðferð málsins framvísaði kærandi kólumbísku skírteini vegna tímabundinnar verndar með gildistíma til 30. maí 2031. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun 17. ágúst 2023 ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað 12. september 2023 að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi ekki til efnismeðferðar og að honum skyldi brottvísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda 12. september 2023 og barst kærunefnd greinargerð kæranda 27. september 2023 ásamt fylgigagni.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi tímabundna vernd í Kólumbíu. Umsókn hans um alþjóðlega vernd yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. d-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda hafi kærandi slík tengsl við Kólumbíu að eðlilegt og sanngjarnt sé að hann dveljist þar, ferðist eða sé fluttur þangað. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður mæltu annars með því að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Þá var það mat stofnunarinnar að 42. gr. laga um útlendinga komi ekki í veg fyrir að kærandi verði sendur þangað. Kæranda var brottvísað frá landinu, sbr. 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga. Kæranda var ákveðið endurkomubann hingað til lands í tvö ár, sbr. 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga. Var skorað á kæranda að yfirgefa landið án tafar og athygli hans vakin á því að yfirgæfi hann landið sjálfviljugur yrði endurkomubannið fellt niður.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Kærandi krefst þess aðallega að umsókn hans verði tekin til efnismeðferðar á grundvelli 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar til þess að hann sé með tímabundið dvalarleyfi í Kólumbíu. Dvalarleyfið veiti Venesúelabúum heimild til dvalar og atvinnu í Kólumbíu í allt að tíu ár. Þrátt fyrir að einstaklingar fái umrætt dvalarleyfi sé ekki útilokað að einstaklingar verði endursendir til Venesúela. Þá geti yfirvöld í Kólumbíu afturkallað dvalarleyfið vegna ýmissa óljósra ástæðna, svo sem ef stjórnvöld þar í landi telji tilvist viðkomandi útlendings á yfirráðasvæði Kólumbíu óþægilega eða ef einstaklingur dvelji lengi utan yfirráðasvæðis Kólumbíu. Samkvæmt tiltekinni skýrslu hafi ýmsir talsmenn greint frá því að flóttamannastofnun Kólumbíu misbeiti ítrekað valdi sínu með geðþóttaákvörðunum sem brjóti gegn réttindum innflytjenda og flóttamanna um réttláta málsmeðferð, m.a. með því að framkvæma fjöldabrottvísanir.

Kærandi andmælir þeirri niðurstöðu Útlendingastofnunar að hann hafi ekki ástæðu til að óttast ofsóknir í Kólumbíu. Kærandi vísar til þess að Útlendingastofnun hafi ekki hafnað því að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við að vera ofsóttur af yfirvöldum í Venesúela vegna ásakana stjórnvalda um að fyrirtæki sem kærandi hafi starfað hjá hafi staðið fyrir árásum og morðtilræði gagnvart Niculás Maduro, forseta Venesúela. Kærandi hafi gegnt mikilvægri stöðu innan fyrirtækisins en hann hafi séð um bókhald þess. Kærandi hafi fengið starf hjá fyrirtæki í Kólumbíu sem stjórnað hafi verið af sama forstjóra og hafi rekið fyrrgreint fyrirtæki. Fyrirséð sé að stjórnvöld í Venesúela muni leita allra leiða til að hafa uppi á kæranda og samstarfsfélögum hans en einn vinnufélagi kæranda hafi af þessum sökum verið handtekinn og settur í fangelsi án dóms og laga. Kærandi óttist að hann hljóti sömu örlög verði hann sendur aftur til Venesúela en miklar líkur séu á því þar sem stjórnvöld í Kólumbíu og Venesúela vinni náið saman. Kærandi telji að hættan á því að kólumbísk yfirvöld sendi hann til baka uppfylli skilyrði ofsókna í skilningi 38. gr. laga um útlendinga. Með hliðsjón af framangreindu telji kærandi að skilyrði d-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga séu ekki uppfyllt og því beri stjórnvöldum að taka umsókn hans til meðferðar, sbr. upphafsorð 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi krefst þess til vara að umsókn hans verði tekin til efnismeðferðar á grundvelli 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi andmælir því að Útlendingastofnun telji að kólumbíska ríkið útiloki kæranda og aðra handhafa tímabundins dvalarleyfis þar í landi ekki frá réttindum sínum. Kærandi hafi greint frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann njóti ekki sömu réttinda og almennur borgari í Kólumbíu. Um sé að ræða sérstakt tímabundið leyfi fyrir venesúelskt farandfólk. Meirihluti yfirvalda og einkaaðila í Kólumbíu viðurkenni ekki umrætt skjal og taki því ekki sem gildu. Takmarki þetta því aðgang kæranda að ýmissi þjónustu, svo sem að heilbrigðisþjónustu og möguleika á að opna bankareikning þar í landi. Tilgangi skjalsins sé einungis ætlað að staðfesta það að einstaklingar hafi komið löglega í landið. Ríkisstjórnin hafi einungis áætlað að þessi ráðstöfun gildi í tíu ár og muni þeir ekki framlengja hana að þeim tíma loknum. Virki þetta því sem einhvers konar millibilsástand á meðan fólk vinni sér inn möguleg réttindi til dvalarleyfis. Kærandi vísar til þess að hann hafi þurft að þola mikla fordóma vegna uppruna síns þar sem mikil útlendingaandúð og fordómar séu í garð venesúelskra einstaklinga í Kólumbíu. Hann hafi m.a. þurft að sitja undir illyrðum, niðurlægingu og öðru andlegu ofbeldi af hálfu almennings þar í landi. Kærandi andmæli niðurstöðu Útlendingastofnunar um að hann hafi ekki lagt fram gögn sem bendi til þess að hann sé útilokaður frá atvinnumarkaði landsins eða öðrum réttindum sínum. Hið rétta sé að kærandi hafi vísað til tiltekinnar skýrslu þar sem fram komi upplýsingar um erfiðleika ríkisborgara Venesúela við að afla sér atvinnu og þar með tekna í Kólumbíu. Þá sé atvinnuleysi meðal venesúelskra ríkisborgara í Kólumbíu mjög hátt. Þeir sem séu svo lánsamir að verða sér úti um starf í Kólumbíu vinni oftast erfiðisvinnu og fái greitt langt undir því sem kólumbískir samstarfsfélagar þeirri fái fyrir sama starf þrátt fyrir að þurfa að vinna lengur en heimilað sé samkvæmt lögum þar í landi. Í ljósi framangreinds telur kærandi að staða hans sé verulega síðri en staða almennings í Kólumbíu, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Með vísan til alls framangreinds telji kærandi að umsókn hans skuli tekin til efnismeðferðar hér á landi.

Kærandi gerir til þrautavara kröfu um að umsókn hans verði tekin til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærandi byggir á sömu málsástæðum og í framangreindum kröfum. Ljóst sé að kærandi muni ekki hafa þann aðgang að heilbrigðisþjónustu sem hann hafi þörf fyrir í Kólumbíu og að það líf og sá aðbúnaður sem hans bíði þar í landi uppfylli öll skilyrði laga um ómannúðlega og vanvirðandi meðferð, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Þá sé óljóst hvort kærandi hafi enn heimild til að dvelja í Kólumbíu á grundvelli dvalarleyfis síns þar sem hann hafi nú dvalið utan landsins í nokkurn tíma. Kærandi vísar til þess að Ísland sé bundið af meginreglunni um bann við endursendingu (non-refoulement).

Kærandi krefst þess til þrautaþrautavara að umsókn hans verði tekin til nýrrar meðferðar hjá Útlendingastofnun, sbr. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar hafi byggst á ófullnægjandi upplýsingum um aðstæður í Kólumbíu og þeim ofsóknum sem kærandi eigi á hættu að þurfa að sæta.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi karlmaður á […]. Kærandi er handhafi dvalarleyfis í Kólumbíu með gildistíma til ársins 2031. Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 21. maí 2023. Kærandi greindi frá því að hafa ferðast frá Kólumbíu til Venesúela, þaðan til Portúgals, Spánar, Þýskalands og loks til Íslands. Kærandi greindi frá því í viðtali hjá Útlendingastofnun að hann hafi dvalið í tvö ár og sex mánuði í Kólumbíu. Kærandi kvaðst jafnframt hafa verið með dvalarleyfi í Argentínu sem sé runnið út. Kærandi eigi eiginkonu í Kólumbíu en foreldrar hans séu í Venesúela. Kærandi hafi ekki lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd í Kólumbíu og þekki ekki til verndarkerfisins þar í landi. Kærandi kvaðst geta ferðast löglega og vandkvæðalaust til Kólumbíu. Kærandi kvaðst hafa farið frá Kólumbíu vegna ótta við stjórnvöld þar í landi. Kærandi kvaðst hafa verið með aðgang að grunnheilbrigðisþjónustu í Kólumbíu en ekki félagslegri aðstoð. Þá hafi kærandi ekki verið með sömu réttindi og kólumbískir ríkisborgarar. Kærandi hafi starfað hjá fyrirtæki í Kólumbíu sem sé undir sömu stjórn og fyrirtækið sem hann hafi unnið fyrir í heimaríki. Það fyrirtæki hafi verið sakað um árásir á forsetann í Venesúela. Kærandi kvaðst vera við góða líkamlega heilsu og sæmilega andlega heilsu. Kærandi hafi tvisvar lamast í hluta andlits vegna álags en það hafi síðast gerst fyrir um fimm árum. Kærandi kvaðst hafa orðið fyrir persónulegum fordómum í Kólumbíu. Meðfylgjandi greinargerð kæranda til kærunefndar var bréf frá honum um ástæður umsóknar hans um alþjóðlega vernd hér á landi.

Aðstæður í Kólumbíu

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Kólumbíu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum. Þá hefur kærunefnd jafnframt kynnt sér þær skýrslur sem kærandi vísar til í greinargerð sinni og litið til efnis þeirra við mat á aðstæðum í viðtökuríki.

2022 Country Reports on Human Rights Practices: Colombia (U.S. Department of State, 20. mars 2023);
Amnesty International Report 2022/23 - Colombia (Amnesty International, 27. mars 2023);
Americas: Growing exodus of Venezuelans highlights failure of Colombia, Peru, Ecuador and Chile to comply with obligations (Amnesty International, 21. september 2023);
Freedom in the World 2023 – Colombia (Freedom House, mars 2023);
World Report 2023 – Colombia (Human Rights Watch, 12. janúar 2023);
A B C Temporary Protection Status For Venezuelan Migrants (Migración – Ministerio De Relaciones Exteriores);
Heimasíða kólumbískra stjórnvalda (http://www.gov.co);
Vefsíða Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna -Colombia (https://help.unhcr.org/colombia) og
The World Factbook – Colombia (CIA).

Kólumbía er stjórnarskrárbundið lýðveldi í Suður-Ameríku og í landinu búa tæplega 50 milljónir. Kólumbía gerðist aðili að Sameinuðu þjóðunum árið 1945. Kólumbía fullgilti alþjóðasamning gegn pyndingum og annarri illri og ómannlegri eða vanvirðandi meðferð árið 1987 og fullgilti alþjóðasamninga um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1969 og barnasáttmálann árið 1991. Þá gerðist ríkið aðili að samningi Sameinuðu þjóðanna um réttarstöðu flóttamanna árið 1961. Kólumbía er aðili að Cartagena yfirlýsingunni og mannréttindasáttmála Ameríku.

Samkvæmt skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2023 eiga stjórnvöld í Kólumbíu í samstarfi við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna og önnur mannréttindasamtök er varðar aðstoð m.a. við umsækjendur um alþjóðlega vernd og fólk á flótta. Landslög kveði á um veitingu alþjóðlegrar verndar. Til viðbótar hafi stjórnvöld komið á kerfi sem veiti flóttafólki langtímavernd. Þrátt fyrir að einstaklingum hafi boðist að leggja fram umsókn um alþjóðlega vernd í Kólumbíu hafi stór hluti fremur óskað eftir réttarstöðu tímabundinnar verndar í landinu. Á vefsíðu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna kemur fram að einstaklingar frá Venesúela geti lagt fram umsókn um tímabundna vernd (ETPV) í Kólumbíu sem er lagaráðstöfun sem komið var á fót fyrir innflytjendur frá Venesúela. Tímabundin vernd feli í sér tíu ára verndarstöðu og réttindi til löglegrar búsetu í Kólumbíu auk aðgangs að atvinnumarkaði, heilbrigðisþjónustu, lífeyriskerfinu og menntun. Einstaklingar með tímabundna vernd njóti grundvallarréttinda. Þeim sé jafnframt heimil stofnun bankareikninga og fjárhagslegar millifærslur. Þá veiti tímabundin vernd leyfi til þess að ferðast innanlands og til og frá landinu í allt að 180 daga í senn. Samkvæmt skýrslu utanríkisráðuneytis Kólumbíu sé unnt að afturkalla tímabundna vernd ef handhafi hefur brotið gegn kólumbískum lögum eða lögum um innflytjendur eftir að hafa verið veitt vernd, útlendingayfirvöld í Kólumbíu telji viðveru útlendings í landinu óviðeigandi eða þegar handhafi hefur verið utan yfirráðasvæðis Kólumbíu lengur en 180 daga.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2023 kemur fram að helstu vandamál á sviði mannréttinda í landinu séu m.a. handahófskennd morð, pyndingar, víðtæk spilling, nauðganir og misnotkun kvenna og barna af hálfu ólöglegra vopnaðra hópa í landinu og ofbeldi gegn hinsegin einstaklingum. Spilling sé umtalsverð á meðal stjórnmálamanna og innan lögreglu landsins. Í skýrslunni kemur fram að stjórnvöld hafi almennt gert ráðstafanir til að lögsækja og refsa embættismönnum fyrir mannréttindabrot þó sum mál taki langan tíma. Stjórnvöld hafi almennt beitt lögum sem leggi refsingu við opinberri spillingu. Þá hafi ríkisstjórnin innleitt umbætur hjá lögreglunni sem miði að því að auka ábyrgð og bæta mannréttindavernd og samskipti almennings og lögreglu. Þá hafi refsileysi innan öryggissveita landsins verið vandamál en stjórnvöld hafi á síðustu árum aukið þjálfun liðsmanna öryggissveita landsins hvað varðar mannréttindi ásamt því að rannsaka og sakfella í auknum mæli brot liðsmanna þeirra. Þá hafi dregið úr samstarfi á milli öryggissveita og ólöglegra vopnahópa. Ólöglegir vopnahópar beiti ofbeldi, svo sem fjárkúgunum, morðum, mannránum, pyndingum og sprengjuárásum og beiti barnahermönnum. Lögregluyfirvöld rannsaki almennt þessi brot og sæki ábyrga til saka.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá 2023 kemur fram að spilling í opinberu starfi sé refsiverð og að stjórnvöld framfylgi lögunum með fullnægjandi hætti en þó hafi verið dæmi um að starfsmenn hafi komist upp með spillingu án refsingar. Fram kemur að ríkisstjórnin þar í landi hafi tekið skref í átt að því að rannsaka, ákæra og refsa opinberum starfsmönnum sem hafi gerst uppvísir að mannréttindabrotum. Lög í Kólumbíu leggi bann við mismunun í starfi vegna kynþáttar, húðlitar, kyns, trúar, stjórnmálaskoðana, þjóðernisuppruna, ríkisborgararéttar, sjúkdóms eða félagslegrar stöðu. Þá sé kveðið á um jafnræði í kólumbískum lögum.

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga segir að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema:

d. umsækjandi hafi slík tengsl við annað ríki að eðlilegt og sanngjarnt sé að hann dvelji þar, ferðist eða sé fluttur þangað enda þurfi hann ekki að sæta ofsóknum þar, geti óskað eftir að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna.

Í frumvarpi að breytingarlögum nr. 14/2023, um breytingu á lögum um útlendinga kemur fram að nýr d-liður 1. mgr. 36. gr. laganna mæli fyrir um regluna um fyrsta griðland, þ.e. að umsókn um alþjóðlega vernd skuli afgreidd í fyrsta ríki sem umsækjandi kemur til og getur veitt honum vernd. Ákvæðinu um fyrsta griðland hafi ekki verið beitt að fullu þar sem það hafi verið talið óskýrt. Með frumvarpinu sé því lagt til að ákvæðið mæli fyrir um þau tilvik þegar umsækjandi um alþjóðlega vernd hefur slík tengsl við annað ríki að sanngjarnt og eðlilegt geti talist að hann dvelji þar. Í orðalagi ákvæðisins komi fram skilyrði þess að ákvæðið eigi við, þar á meðal að stjórnvöld hafi gengið úr skugga um að verði umsækjandi sendur til ríkisins þurfi hann ekki að óttast ofsóknir eða að verða sendur áfram til heimalands síns í andstöðu við meginregluna um að vísa fólki ekki brott þangað sem líf þess eða frelsi kunni að vera í hættu. Við mat á því hvað telst sanngjarnt og eðlilegt skal m.a. líta til lengdar dvalar, fjölskyldutengsla og möguleika viðkomandi til að dveljast eða öðlast rétt til dvalar í ríkinu. Getur ákvæðið þannig einnig komið til skoðunar þegar umsækjandi hefur ekki dvalið í ríkinu en hefur náin fjölskyldutengsl við það, svo sem þegar maki umsækjandans er ríkisborgari þess ríkis og getur á þeim grundvelli fengið dvalarleyfi.

Samkvæmt 3. mgr. 23. gr. laga um útlendinga skulu íslensk stjórnvöld við framkvæmd ákvæða III. og IV. kafla laganna eiga í samvinnu við Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna, sbr. 35. gr. alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna, um túlkun samningsins og laga um útlendinga. Flóttamannastofnun Sameinuðu þjóðanna hefur sett fram tiltekin viðmið er varðar beitingu reglunnar um fyrsta griðland. Að mati stofnunarinnar verður að líta til þess hvort grundvallarmannréttindi umsækjanda verði virt í þriðja ríki í samræmi við alþjóðlegar skuldbindingar og hvort að raunhæf vernd sé veitt gegn því að einstaklingum sé brottvísað þangað sem lífi þeirra eða frelsi kunni að vera stefnt í hættu (non-refoulement) eða þar sem hætta er á ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá sé rétt að líta til aðstæðna í viðtökuríki, s.s. með hliðsjón af einstaklingsbundinni stöðu viðkomandi og möguleika hans á að sjá sér farborða.

Samkvæmt framburði kæranda dvaldi hann í Kólumbíu í tvö ár og sex mánuði. Kærandi hefur jafnframt lagt fram skírteini vegna tímabundinnar verndar með gildistíma til 30. maí 2031. Kærandi kveðst eiga eiginkonu sem sé búsett í Kólumbíu. Samkvæmt upplýsingum um aðstæður í Kólumbíu verður ekki annað ráðið en að kærandi hafi jafnframt átt þess kost að óska eftir alþjóðlegri vernd þar í landi og að hann hafi möguleika á því við endurkomu þangað. Fram kemur í framangreindum upplýsingum að hafi handhafi tímabundinnar verndar dvalið utan yfirráðasvæðis Kólumbíu lengur en 180 daga geti tímabundin vernd verið afturkölluð. Ekki er ljóst hvort réttindi kæranda á grundvelli tímabundinnar verndar verði afturkölluð vegna tímalengdar dvalar kæranda utan Kólumbíu. Kærunefnd telur að ekkert í gögnum málsins bendi til þess að kærandi geti ekki lagt fram umsókn um dvalarleyfi að nýju í viðtökuríki þrátt fyrir niðurfellingu á dvalarleyfi hans. Þá eigi kærandi enn þess kost að leggja fram umsókn um alþjóðlega vernd í viðtökuríki. Þá eru ríkisborgarar Venesúela undaþegnir kröfu um vegabréfsáritun til að ferðast til Kólumbíu. Að mati kærunefndar liggur fyrir fullnægjandi sönnun þess að kærandi hafi haft heimild til dvalar í viðtökuríki og engar lögformlegar hindranir séu á því að kærandi geti snúið sjálfviljugur þangað aftur. Enn fremur hafi kærandi heimild til atvinnu í Kólumbíu, hafi haft atvinnu þegar hann dvaldi þar og verður því að telja að hann hafi möguleika á að sjá sér farborða með löglegum hætti og geti leitað aðstoðar yfirvalda verði brotið á rétti hans. Kærandi vísar til þess að ríkisstjórn Kólumbíu hafi einungis áætlað að tímabundin vernd gildi í tíu ár og muni ekki vera framlengd að þeim tíma loknum. Sé um að ræða millibilsástand á meðan fólk vinni sér inn möguleg réttindi til dvalarleyfis. Fram kemur á vef UNHCR að einstaklingar muni koma til með að geta sótt um sérstakt dvalarleyfi að tíu árum liðnum hyggist þeir búa áfram í Kólumbíu. Jafnframt benda framangreindar landaupplýsingar til þess að löggæsla í viðtökuríki sé virk og að kærandi geti leitað til hennar telji hann þörf á því. Kærandi telur að hættan á því að kólumbísk yfirvöld sendi hann til Venesúela uppfylli skilyrði ofsókna í skilningi 38. gr. laga um útlendinga. Þá vísar kærandi til þess að samkvæmt vefsíðu Amnesty International veiti dvalarleyfi hans ekki vernd gegn endursendingu til Venesúela. Kærandi hefur ekki lagt fram gögn til stuðnings umræddri málsástæðu sinni um að hann eigi á hættu ofsóknir verði hann endursendur til Kólumbíu. Kærunefnd telur ljóst samkvæmt gögnum málsins og framangreindri umfjöllun um aðstæður í viðtökuríki að kærandi hafi ekki ástæðu til að óttast ofsóknir í Kólumbíu, sbr. 37. og 38. gr. laga um útlendinga, eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu að hann sé í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Kærunefnd hefur við framangreint mat m.a. litið til þess að stjórnvöld í Kólumbíu eru aðilar að Cartagena yfirlýsingunni þar sem veitt er vernd gegn endursendingum einstaklinga til ríkis þar sem þeir eiga á hættu að verða fyrir ofsóknum eða lífi þeirra og frelsi ógnað (non-refoulement). Þá eru stjórnvöld í Kólumbíu aðilar að mannréttindasáttmála Ameríku þar sem m.a. er mælt fyrir um bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Kærunefnd vísar þá til þess að kærandi á einnig kost á því að leggja fram umsókn um alþjóðlega vernd í Kólumbíu svo sem áður hefur komið fram. Falla því aðstæður kæranda í viðtökuríki undir skilyrði d-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem kærandi hefur slík tengsl við Kólumbíu að eðlilegt og sanngjarnt sé að hann dvelji þar, ferðist eða sé fluttur þangað. Verður umsókn hans um alþjóðlega vernd hér á landi því ekki tekin til efnismeðferðar. Er aðalkröfu kæranda hafnað.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. og 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga segir:

Ef svo stendur á sem greinir í 1. mgr. skal þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæla annars með því. Þá skal einnig taka umsókn til efnismeðferðar hafi umsækjandi ekki fengið endanlega niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 12 mánaða frá því að umsókn var lögð fram, enda hafi umsækjandi sjálfur, maki eða sambúðarmaki hans eða annar sem kemur fram gagnvart stjórnvöldum fyrir hans eða þeirra hönd ekki átt þátt í því að niðurstaða hafi ekki fengist innan tímamarka.

Á grundvelli 4. mgr. 36. gr. laga um útlendinga setti ráðherra reglugerð nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, en með henni bættust tvær greinar, 32. gr. a og 32. gr. b, við reglugerðina. Í 32. gr. a reglugerðarinnar kemur fram að með sérstökum ástæðum samkvæmt 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga sé átt við einstaklingsbundnar ástæður er varða umsækjanda sjálfan. Þá eru í ákvæðinu jafnframt talin upp viðmið í dæmaskyni sem leggja skuli til grundvallar við mat á því hvort sérstakar ástæður séu fyrir hendi en þau viðmið varða aðallega alvarlega mismunun eða alvarleg veikindi. Þar sem tilvikin eru talin upp í dæmaskyni geta aðrar aðstæður, sambærilegar í eðli sínu og af svipuðu alvarleikastigi, haft vægi við ákvörðun um hvort sérstakar ástæður séu til að taka mál umsækjanda til efnismeðferðar hér á landi, svo framarlega sem slíkar aðstæður séu ekki sérstaklega undanskildar, sbr. 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar.

Samkvæmt 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar skal líta til þess hvort umsækjandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, svo sem ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar, eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða ef umsækjandi getur vænst þess að staða hans, í ljósi framangreindra ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki. Kærunefnd telur að orðalagið „muni eiga“ feli ekki í sér kröfu um afdráttarlausa sönnun þess að umsækjandi verði fyrir alvarlegri mismunun sem leiði til þess að hann muni eiga erfitt uppdráttar. Orðalagið gerir þó kröfu um að tilteknar líkur verði að vera á alvarlegri mismunun, þ.e. að sýna verður fram á að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir mismunun af þeim toga, með þeim afleiðingum, og af því alvarleikastigi sem ákvæðið lýsir en að ekki sé nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri mismunun. Af því leiðir að þó svo að dæmi séu um að einstaklingar í sambærilegri stöðu og umsækjandi í viðtökuríki hafi orðið fyrir alvarlegri mismunun af þeim toga sem 32. gr. a reglugerðar um útlendinga mælir fyrir um telst umsækjandi ekki sjálfkrafa eiga slíkt á hættu heldur þarf að sýna fram á að verulegar ástæður séu til að ætla að umsækjandi, eða einstaklingur í sambærilegri stöðu og umsækjandi, verði fyrir slíkri meðferð.

Þá skal líta til þess hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki. Í reglugerðinni kemur fram að meðferð teljist, að öllu jöfnu, ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur sé átt við þau tilvik þar sem meðferð er til í viðtökuríkinu en umsækjanda muni ekki standa hún til boða. Við mat á því hvort umsækjandi glími við mikil og alvarleg veikindi lítur kærunefnd m.a. til heilsufarsgagna málsins og hlutlægra og trúverðugra gagna um hvort sú heilbrigðisþjónusta sem hann þarfnast sé honum aðgengileg í viðtökuríki.

Samkvæmt 3. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar hefur heilsufar umsækjanda takmarkað vægi umfram það sem leiðir af 2. mgr. 32. gr. a, nema það teljist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði fram hjá þeim litið. Þá tekur 3. mgr. 32. gr. a af tvímæli um það að efnahagslegar ástæður geta ekki talist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Slíkar aðstæður gætu þó fallið undir 3. mgr. 36. gr. nái þær því alvarleikastigi sem við á, sbr. umfjöllun hér í framhaldinu.

Kærandi er karlmaður á […]. Í viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi vera við góða líkamlega heilsu og sæmilega andlega heilsu. Kærandi kvaðst tvisvar hafa lamast í hluta andlits vegna álags en það hafi síðast gerst fyrir um fimm árum. Þá liggur fyrir læknisvottorð frá Göngudeild sóttvarna, dags. 9. október 2023, þar sem fram kemur að læknisskoðun hafi farið fram í samræmi ákvæði sóttvarnalaga.

Kærunefnd tekur fram að kæranda var leiðbeint í viðtali hjá Útlendingastofnun, dags. 17. ágúst 2023, um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem kærandi teldi hafa þýðingu fyrir mál sitt, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð máls hans hjá Útlendingastofnun. Þá var kæranda jafnframt leiðbeint með tölvubréfi kærunefndar, dags. 13. september 2023, um framlagningu frekari gagna í málinu. Engin frekari gögn bárust. Með vísan til fyrrgreindrar málsmeðferðar og þeirra gagna sem liggja fyrir í málinu telur kærunefnd að mál kæranda sé nægjanlega upplýst hvað varðar heilsufar kæranda og aðra þætti varðandi einstaklingsbundnar aðstæður hans. Þá er ekkert sem bendir til þess að frekari gögn um heilsufar kæranda geti haft áhrif á niðurstöðu málsins.

Kærunefnd telur að gögn málsins beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum sé aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki, eins og segir í 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar. Í því sambandi er sérstaklega vísað til þess að meðferð telst að jafnaði ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana, sbr. 2. mgr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Að mati kærunefndar er heilsufar kæranda ekki þess eðlis að ástæða sé til að víkja frá þessari meginreglu. Af þeim gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður í Kólumbíu verður ráðið að kærandi hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu þar í landi á grundvelli dvalarleyfis síns. Þá hefur kærandi greint frá því við meðferð málsins að hafa verið með aðgang að grunnheilbrigðisþjónustu. Telur kærunefnd því að aðstæður kæranda tengdar heilsufari séu ekki þess eðlis að þær teljist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eða samkvæmt þeim viðmiðum sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá telur nefndin að heilbrigðisaðstæður kæranda geti ekki talist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verið fram hjá þeim litið, sbr. 3. mgr. sömu greinar.

Kærandi byggir á því í greinargerð að hann sé útilokaður frá atvinnumarkaðnum í Kólumbíu og vísar í því sambandi til alþjóðlegrar skýrslu. Samkvæmt framangreindum upplýsingum felur tímabundin vernd í sér réttindi til löglegrar búsetu í Kólumbíu auk aðgangs að atvinnumarkaði, almannatryggingakerfinu og menntun. Einstaklingum með tímabundna vernd sé jafnframt heimil stofnun bankareikninga og fjárhagslegar millifærslur. Telur kærunefnd að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar, s.s. ef ríkið útilokar viðkomandi frá menntun, nauðsynlegri heilbrigðisþjónustu, nauðsynlegri þjónustu vegna fötlunar eða atvinnuþátttöku á grundvelli kynhneigðar, kynþáttar eða kyns eða hann vænst þess að staða hans, í ljósi sömu ástæðna, verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Kærandi hefur ekki sýnt fram á að aðrar aðstæður hans í viðtökuríki séu slíkar að önnur viðmið tengd alvarlegri mismunun, sambærileg þeim sem 32. gr. a reglugerðarinnar lýsir, leiði til þess að taka beri umsókn hans til efnismeðferðar hér á landi. Þá á framangreint sér stoð í framburði kæranda í viðtali hjá Útlendingastofnun en hann greindi frá því að hafa verið með atvinnu í Kólumbíu auk þess sem hann hafi haft debetreikning á sínu nafni þar í landi. Þá greindi kærandi frá því að hafa ekki farið frá viðtökuríki vegna skertra atvinnumöguleika heldur vegna ótta við stjórnvöld.

Kærandi hefur borið því við að hafa orðið fyrir fordómum í Kólumbíu, m.a. í starfi sínu af hálfu viðskiptavina fyrirtækis sem hann hafi starfað hjá. Þá kvaðst kærandi óttast stjórnvöld í landinu og hugsunarhátt þeirra. Kærandi hafi starfað hjá fyrirtæki í Kólumbíu sem sé undir sömu stjórn og fyrirtækið sem hann hafi unnið fyrir í heimaríki og hafi verið bendlað við árásir á forsetann í Venesúela. Af fyrirliggjandi gögnum má ráða að óttist kærandi um öryggi sitt geti hann leitað til lögregluyfirvalda eða annarra þar til bærra stjórnvalda sökum þess. Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá 2023 kemur fram að spilling í opinberu starfi sé refsiverð og að stjórnvöld framfylgi lögunum með fullnægjandi hætti en þó hafi verið dæmi um að starfsmenn hafi komist upp með spillingu án refsingar. Fram kemur að ríkisstjórnin þar í landi hafi tekið skref í átt að því að rannsaka, ákæra og refsa opinberum starfsmönnum sem hafi gerst uppvísir að mannréttindabrotum.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæla með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun 17. ágúst 2023 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að 2. málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína 21. maí 2023.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga segir:

Ef beiting 1. mgr. mundi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því landi sem senda á umsækjanda til, skal taka umsókn til efnismeðferðar.

Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrárinnar.

Við túlkun 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga lítur kærunefnd til dómaframkvæmdar Mannréttindadómstóls Evrópu varðandi túlkun hans á 3. gr. sáttmálans.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu er vísað til þeirrar meginreglu að með fyrirvara um alþjóðlegar skuldbindingar hafi ríki rétt til að stjórna hverjir ferðist yfir landamæri þeirra, hverjir dvelji á landsvæði þeirra og hvort útlendingi skuli vísað úr landi, sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli F.G. gegn Svíþjóð (nr. 43611/11) frá 23. mars 2016, 111. mgr., ákvörðun Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 65. mgr., og dóm í máli Üner gegn Hollandi (nr. 46410/99) frá 18. október 2006, 54. mgr. Dómstóllinn hefur engu að síður talið að flutningur einstaklings til annars ríkis geti leitt til brots á 3. gr. mannréttindasáttmálans ef viðkomandi einstaklingur geti á viðhlítandi hátt sýnt fram á að veruleg ástæða sé til að ætla, verði hann fluttur úr landi, að hann sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé andstæð 3. gr. sáttmálans, sbr. m.a. F.G. gegn Svíþjóð, 111. - 113. mgr. Í dómaframkvæmd dómstólsins er jafnframt byggt á því að annmarkar á meðferð viðtökuríkis á umsækjanda og aðbúnaði hans þurfi að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi (e. „must attain a minimum level of severity“) sbr. m.a. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011, 219. mgr.) til að ákvörðun um brottvísun eða frávísun hans verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars, sbr. M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 219. mgr.

Mannréttindadómstóll Evrópu hefur talið ómannlega meðferð vera m.a. þá sem beitt er að yfirlögðu ráði, í margar klukkustundir í senn og veldur annað hvort líkamlegu tjóni eða alvarlegum andlegum eða líkamlegum þjáningum, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Kudła gegn Póllandi (nr. 30210/96) frá 26. október 2000, 92. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Þá hefur dómstóllinn talið meðferð vera vanvirðandi í skilningi 3. gr. mannréttindasáttmálans þegar meðferðin niðurlægir eða lítillækkar einstakling, sýnir skort á virðingu fyrir eða gerir lítið úr mannlegri reisn hans, eða skapar ótta, angist eða vanmátt, sem er til þess fallinn að brjóta niður líkamlegt eða andlegt mótstöðuafl viðkomandi, sbr. t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Pretty gegn Bretlandi (nr. 2346/02) frá 29. apríl 2002, 52. mgr., og M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi, 220. mgr. Dómurinn hefur talið að þó að líta verði til þess hvort meðferðin sé veitt af ásetningi sé það ekki að öllu leyti útilokað að hún teljist brot á 3. gr. þó svo hafi ekki verið, sbr. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Peers gegn Grikklandi (nr. 28524/95) frá 19. apríl 2001, 74. mgr.

Í ákvörðun Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013, 70. mgr., kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki nái ekki því alvarleikastigi að teljast vanvirðandi meðferð og brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóti alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem standi til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að teljast brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæli gegn endursendingu, sbr. 71. mgr. ákvörðunarinnar. Málið varðaði flutning einstæðrar móður með tvö ung börn sem voru með viðbótarvernd til Ítalíu og komst dómstóllinn einróma að þeirri niðurstöðu að málsástæður hennar um að flutningur til Ítalíu væri brot á 3., 8. og 13. gr. mannréttindasáttmálans væru bersýnilega tilhæfulausar og að mál hennar væri af þeim sökum ekki tækt til meðferðar. Um inntak „sérstaklega sannfærandi mannúðarástæðna“ vísast til dóms Mannréttindadómstóls Evrópu í máli N. gegn Bretlandi (nr. 26565/05), frá 27. maí 2008, 42. mgr., og Sufi og Elmi gegn Bretlandi (nr. 8319/07 og 11449/07) frá 28. nóvember 2011, 281.-292. mgr., en dómarnir setja háan þröskuld fyrir því að meðferð eða aðstæður teljist brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans.

Til að endursending geti talist brot á 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu þarf að sýna fram á, með vísan til hlutlægra og trúverðugra upplýsinga sem eru nægilega nákvæmar og uppfærðar, að umsækjandi sé í raunverulegri hættu á að sæta meðferð sem sé ósamrýmanleg ákvæðinu, sbr. fyrri umfjöllun. Ekki er nægilegt að aðeins sé um að ræða möguleika á slíkri meðferð, sbr. Vilvarajah o.fl. gegn Bretlandi (mál nr. 13163/87; 13164/87; 13165/87; 13447/87; 13448/87) frá 30. október 1991, 111. mgr., N. gegn Finnlandi (mál nr. 38885/02) frá 26. júlí 2005, 167. mgr., og NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008, 109.-110. mgr.

Með vísan til framangreindra viðmiða, umfjöllunar um aðstæður í viðtökuríki og einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það niðurstaða kærunefndar að ekki hafi verið sýnt fram á að kærandi eigi á hættu meðferð sem gangi gegn 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Einkum með vísan til framangreindrar umfjöllunar um alþjóðlegar skuldbindingar Kólumbíu á sviði mannréttindamála og flóttamannaréttar. Synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og flutningur hans til viðtökuríkis leiðir því ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Samkvæmt framansögðu verður mál kæranda ekki tekið til efnismeðferðar á grundvelli 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Athugasemd við ákvörðun Útlendingastofnunar

Kærandi gerir kröfu um að Útlendingastofnun verði falið að taka umsókn kæranda til meðferðar á ný á grundvelli 10. gr. stjórnsýslulaga og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga. Kærandi vísar til þess að ákvörðun Útlendingastofnunar sé byggð á ófullnægjandi gögnum um aðstæður í Kólumbíu og þeim ofsóknum sem kærandi eigi á hættu að þurfa að sæta. Kærunefnd hefur að framan tekið afstöðu til athugasemdar kæranda um þær ofsóknir sem hann kveður sig eiga á hættu í viðtökuríki. Í ákvörðun Útlendingastofnunar er ítarlega farið yfir öryggisástandið í Kólumbíu og þá hættu sem íbúum ríkisins stafar af glæpahópum og handhöfum opinbers valds. Þrátt fyrir það gerir kærunefnd athugasemd við umfjöllun í ákvörðun Útlendingastofnunar um réttindi umsækjenda um alþjóðlega vernd og handhafa dvalarleyfis þar í landi. Kærandi hefur greint frá því að vera með tímabundna vernd og lagt fram gögn þess efnis við meðferð málsins. Í ákvörðuninni er ekki að finna umfjöllun um réttindi handahafa slíkrar verndar í Kólumbíu og þá eru einungis rakin réttindi ríkisborgara Kólumbíu til heilbrigðisþjónustu í landinu. Vísað er til þess að kærandi hafi greint frá því að hafa verið búsettur í Bogotá sem á sér þó ekki stoð í viðtali kæranda hjá Útlendingastofnun eða öðrum gögnum málsins. Kærunefnd beinir þeim tilmælum til Útlendingastofnunar að vanda til verka við vinnslu og frágang ákvarðana og gerir athugasemd við framsetningu stofnunarinnar hvað þetta atriði varðar. Kærunefnd telur ekki ástæðu til að gera frekari athugasemdir við mat Útlendingastofnunar á aðstæðum í Kólumbíu. Þrátt fyrir framangreint og með vísan til heildarmats í máli kæranda telur kærunefnd að framangreindur annmarki hafi ekki áhrif á niðurstöðu málsins og að leyst hafi verið úr honum á kærustigi. Er því ekki fallist á þrautaþrautavarakröfu kæranda um að ákvörðunin verði felld úr gildi.

Brottvísun og endurkomubann

Í 3. mgr. 43. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017 kemur fram að verði umsækjanda um alþjóðlega vernd ekki veitt dvalarleyfi skuli Útlendingastofnun taka ákvörðun um frávísun eða brottvísun eftir ákvæðum laga um útlendinga og að útlendingur sem sótt hafi um alþjóðlega vernd teljist hafa áform um að dveljast á landinu lengur en 90 daga. Samkvæmt 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga skal vísa útlendingi úr landi sem dvelst ólöglega í landinu eða þegar tekin hefur verið ákvörðun sem bindur enda á heimild útlendings til dvalar í landinu svo framarlega sem ákvæði 102. gr. laganna eigi ekki við. Í 102. gr. laganna er kveðið á um vernd og takmarkanir við ákvörðun um brottvísun. Samkvæmt 3. mgr. 102. gr. laganna skal brottvísun ekki ákveðin ef hún, með hliðsjón af atvikum, alvarleika brots og tengslum útlendings við landið, felur í sér ósanngjarna ráðstöfun gagnvart útlendingi eða nánustu aðstandendum hans. Sérstaklega skal taka tillit til þess ef um barn eða nánasta aðstandanda barns er að ræða og skal það sem barni er fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun. Við mat á því hvort brottvísun feli í sér ósanngjarna ráðstöfun gagnvart útlendingi verður að hafa ákvæði 71. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, sbr. nr. 33/1944 og 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu um friðhelgi einkalífs og fjölskyldu til hliðsjónar. Þegar útlendingur á hagsmuna að gæta í skilningi 8. gr. sáttmálans verður ákvörðun um brottvísun að vera í samræmi við það sem lög mæla fyrir um og nauðsyn ber til í lýðræðislegu þjóðfélagi, sbr. 2. mgr. 8. gr. sáttmálans.

Samkvæmt 1. mgr. 101. gr. laganna felst í endanlegri ákvörðun um brottvísun skylda útlendings til þess að yfirgefa Schengen-svæðið nema viðkomandi hafi heimild til dvalar í öðru ríki sem er þátttakandi í Schengen-samstarfinu. Með lögum um landamæri nr. 136/2022 voru gerðar breytingar á 98. gr. laga um útlendinga sem leiða til þess að brottvísun og endurkomubann er nú beitt þar sem áður var beitt frávísun en veita skal frest til sjálfviljugrar heimfarar sbr. 104. gr. laga um útlendinga. Sá sem sætir slíkri ákvörðun getur komist hjá endurkomubanni með því að yfirgefa landið sjálfviljugur innan frestsins sbr. 3. mgr. 101. gr. laga um útlendinga. Umræddar lagabreytingar voru m.a. gerðar til að tryggja að framkvæmd brottvísana hér á landi væri í samræmi við tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2008/115/EB um sameiginleg viðmið og skilyrði fyrir brottvísun og endursendingum ríkisborgara utan EES sem dveljast ólöglega á yfirráðasvæði aðildarríkjanna (brottvísunartilskipunin) sem Ísland er skuldbundið af vegna þátttöku í Schengen-samstarfinu.

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi 21. maí 2023. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð. Hefur hann því ekki frekari heimild til dvalar. Af framangreindu leiðir að með hinni kærðu ákvörðun var réttilega bundinn endir á heimild kæranda til dvalar hér á landi og ber því samkvæmt 2. mgr. 98. gr. laga um útlendinga að vísa kæranda úr landi nema 102. gr. laganna standi því í vegi.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun var kæranda gefið færi á að andmæla mögulegri brottvísun og endurkomubanni frá Íslandi. Kærandi kvað slíka ráðstöfun ósanngjarna en hann hefði ekki tengsl við Ísland eða önnur ríki innan Schengen-svæðisins. Með vísan til framkominna gagna, athugasemda kæranda og umfjöllunar kærunefndar um aðstæður kæranda í Kólumbíu telst brottvísun kæranda frá Íslandi og endurkomubann ekki fela í sér ósanngjarna ráðstöfun í skilningi 3. mgr. 102. gr. laga um útlendinga.

Að mati kærunefndar og með vísan til 1. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið. Endurkomubann fellur niður yfirgefi kærandi landið sjálfviljugur innan þess frests. Ákvörðun Útlendingastofnunar um brottvísun og endurkomubann er staðfest.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að samkvæmt 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Athygli kæranda er einnig vakin á því að Útlendingastofnun getur frestað framkvæmd ákvörðunar með vísan til 2. mgr. 103. gr. laga um útlendinga vegna sérstakra aðstæðna útlendings eða vegna þess að ómögulegt sé að framkvæma ákvörðun að svo stöddu.

Úrskurðarorð:

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Valgerður María Sigurðardóttir

Bjarnveig Eiríksdóttir Sandra Hlíf Ocares

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála