Úrskurður nr. 314/2017

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 2. júní 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 314/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17040033

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 18. apríl 2017 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 29. mars 2017, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að honum verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 5. október 2016. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 15. mars 2017 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 29. mars 2017, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 18. apríl 2017. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 3. maí 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hann umsókn sína um alþjóðlega vernd aðallega á því að hann hafi sætt ofsóknum í heimaríki sínu, [...], vegna þess að hann tilheyri þjóðernisminnihluta [...].

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og vegna sérstakra tengsla við landið skv. 74. gr. og 78. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli d-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga nr. 80/2016.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann sæti mismunun og ofsóknum í heimaríki sínu, [...], sökum þess að hann tilheyri þjóðernisminnihluta [...]. [...] telji aðeins um [...] landsmanna og njóti ekki sömu réttinda og aðrir í landinu. Þá sé kærandi [...] og aðhyllist ekki [...].

Kærandi kveðst fæddur og uppalinn í höfuðborg [...]. Kveðst hann hafa flúið heimaland sitt í kjölfar þess að [...]. Kærandi hafi lagt á flótta ásamt [...] bróður sínum og verið í felum hjá móðursystur sinni en að sex mánuðum liðnum hafi hann loks neyðst til að flýja land. Kærandi kveður að tilteknir aðilar hafi mætt heim til móður hans í hótunarskyni og leitað hans en í kjölfar þess hafi móðir hans varað hann við því að koma aftur heim. [...]. Þá verði [...] fyrir kynþáttafordómum og eigi erfitt uppdráttar á atvinnumarkaðnum sem stýrt sé af [...]. Kærandi óttist bæði yfirvöld og aðra aðila í [...] og geti ekki treyst neinum þar í landi. Kærandi kveður að hann hafi ekki leitað til lögregluyfirvalda, enda treysti hann þeim ekki. Lögreglan fari ekki að lögum og misbeiti valdi sínu gagnvart borgurum landsins, einkum [...]. Kærandi telji að ekkert hafi breyst síðan hann hafi yfirgefið [...] og að yfirvöld séu ófær um að veita honum nokkurs konar vernd, verði honum gert að snúa aftur. Þá telji kærandi sig ekki geta búið annars staðar í heimalandinu og notið verndar. Hann sé hvergi óhultur og eigi á hættu að vera myrtur.

Til stuðnings aðalkröfu sinni um alþjóðlega vernd, sbr. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, byggir kærandi á því að hann sæti ofsóknum í heimalandi sínu og grundvallarmannréttindi hans séu ekki tryggð af hálfu stjórnvalda. Um hugtakið ofsóknir vísar kærandi til handbókar Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, svo og 38. gr. laga um útlendinga. Fram komi í athugasemdum greinargerðar með frumvarpi til laga um útlendinga að gert sé ráð fyrir því að samsafn athafna geti haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling og athafnir sem taldar séu upp. Þetta sé í samræmi við leiðbeiningar Flóttamannastofnunar, þar sem einnig sé vísað í samsafn af ástæðum, s.s. ýmiss konar mismunun sem sé samtvinnuð öðru mótlæti, t.d. slæmu öryggisástandi í landinu. Þeir sem fái lakari meðferð sökum mismununar séu ekki endilega fórnarlömb ofsókna því mismunun jafngildi aðeins ofsóknum við tilteknar aðstæður, þ.e. ef meðferð sem í felist mismunun hafi verulega skaðlegar afleiðingar í för með sér fyrir viðkomandi. Alvarlegar takmarkanir á rétti til að framfleyta sér, rétti til að iðka trú sína eða aðgengi að menntastofnunum, sem alla jafna standi til boða, geti fallið þar undir. Þó að ráðstafanir sem feli í sér mismunun séu í sjálfu sér ekki alvarlegar geti þær eigi að síður getið af sér hæfilegan ótta við ofsóknir. Kærandi vísar í þessu sambandi til b-liðar 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. [...] séu jaðarsettur minnihlutahópur í [...] samfélagi sem hafi árum saman þurft að þola mismunun og lítilsvirðingu af hendi yfirvalda, enda sé litið á þá sem annars flokks borgara. Kærandi telji sig uppfylla skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga um ofsóknir á grundvelli þjóðernis. Um orðasambandið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ vísar kærandi jafnframt til handbókar Flóttamannastofnunar. Við ákvörðun um stöðu flóttamanns beri fyrst og fremst að leggja mat á framburð umsækjanda fremur en aðstæður í ættlandi hans. Þrátt fyrir að kærandi hafi ekki búið í [...] síðastliðin ár sé ljóst af landaupplýsingum að einstaklingar sem tilheyri þjóðarbroti [...] hafi orðið fyrir kerfisbundinni mismunun í fjöldamörg ár.

Þá fjallar kærandi í greinargerð sinni um ástand mannréttindamála í [...]. Í nýrri skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins um stöðu mannréttindamála í [...] komi fram að meðal alvarlegustu mannréttindabrota í landinu séu brot á félaga- og fundafrelsi borgaranna, skortur á sjálfstæði dómstóla landsins og verulegar skorður á frelsi fjölmiðla. Stjórnvöld beiti löggjöf gegn hryðjuverkum og löggjöf sem takmarki tjáningar- og fundafrelsi borgaranna til að kyrrsetja pólítíska aðgerðarsinna. [...]. Þá sé óhófleg valdbeiting lögreglunnar jafnframt vandamál. Fram komi í nýrri skýrslu mannréttindasamtakanna Amnesty International að yfirvöld hafi hindrað aðgang stofnana Sameinuðu þjóðanna og frjálsra félagasamtaka að ríkinu. Þá komi fram í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins að borgurunum séu settar verulegar skorður við að kjósa sér ríkisstjórn og að spilling stjórnvalda sé útbreidd. Enginn pólitískur vilji sé til að beita löggjöf gegn spillingu sem þó sé í gildi í landinu. Þá sé ofbeldi af hendi hryðjuverkasamtaka gríðarlegt vandamál í ríkinu.

Í greinargerð kæranda kemur fram að [...]. [...] stjórnvöld hafi hins vegar ekki viðurkennt stöðu þeirra sem slíkra og því liggi ekki fyrir opinber lýðfræðileg eða tölfræðileg gögn um þjóðarbrot [...]. [...]. Þrátt fyrir nokkrar framfarir á undanförnum árum séu [...] enn jaðarsettur hópur í [...] samfélagi og komið sé fram við þá sem slíka af yfirvöldum í landinu. Heimildir hermi að baráttufólk fyrir réttindum [...] þurfi að þola ýmiss konar áreiti, s.s. hótanir af hálfu lögreglu. Af ofangreindu sé fullljóst að kærandi geti ekki leitað verndar [...] stjórnvalda. Yrði kærandi endursendur til [...] yrði brotið gegn meginreglunni um non-refoulement, sbr. 42. gr. laga um útlendinga, svo og 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944, 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna. Með hliðsjón af upplýsingum úr handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna, framburði kæranda og landaupplýsingum um [...] beri því að veita kæranda alþjóðlega vernd á Íslandi, sbr. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Til stuðnings varakröfu sinni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, vísar kærandi til athugasemda við 74. gr. í greinargerð með frumvarpi til laga um útlendinga. Sem fyrr segir tilheyri kærandi þjóðarbroti [...]. Í kjölfar þess að [...] hafi kærandi neyðst til að flýja heimaríki sitt. Ljóst sé að [...] séu afar jaðarsettur hópur í [...] og njóti ekki sömu réttinda og aðrir borgarar landsins. Að framangreindu virtu geti kærandi því ekki leitað verndar hjá [...] stjórnvöldum.

Þá fjallar kærandi í greinargerð sinni um möguleika á vernd í öðrum landshluta heimaríkis, sbr. 4.mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Í athugasemdum við greinina í greinargerð með frumvarpi til laga um útlendinga komi fram að hugtakið um raunverulega vernd í öðrum hluta heimaríkis (e. internal flight) sé ekki meginregla í alþjóðlegri flóttamannalöggjöf. Þá þurfi umsókn um alþjóðlega vernd ekki að vera lokaúrræði. Í tilvikum þar sem ofsóknir séu af hendi stjórnvalda skuli gengið út frá því að raunverulega vernd sé ekki að fá í neinum hluta heimaríkis. Kærandi telji að flutningur innanlands muni ekki leysa hann undan kerfisbundinni mismunun og hættu á ofsóknum, enda telji hann sig hvergi óhultan í [...].

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 121. gr. laganna, reglugerð nr. 53/2003 um útlendinga með áorðnum breytingum að því leyti sem hún hefur enn lagastoð, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að þegar kærandi sótti um vernd á Íslandi hafi hann ekki lagt fram neitt sem sé til þess fallið að sanna á honum deili. Ekkert hefur þó komið fram í málinu sem gefur til kynna að kærandi sé ekki frá [...] líkt og hann kveðst vera. Verður því lagt til grundvallar í málinu að kærandi sé [...] ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í [...] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

[...]

Samkvæmt ofangreindum gögnum er [...].

Fyrrgreindar skýrslur gefa þó til kynna að helstu mannréttindabrotin í ríkinu snúi að takmörkunum á funda- og félagafrelsi, skorti á sjálfstæði dómsvaldsins og takmörkunum á frelsi fjölmiðla. Önnur mannréttindabrot í ríkinu snúi m.a. að óhóflegri valdbeitingu lögreglu og útbreiddri spillingu.

Þá kemur fram í framangreindum gögnum að íbúar [...] séu að stærstum hluta [...] en [...] telji um [...] íbúa landsins. Þeir eigi aðra þjóðtungu en [...] og tilheyri flestir [...]. [...] telji sig löngum hafa sætt mismunun og jaðarsetningu af hálfu [...] yfirvalda og [...] samlanda sinna, þ.á m. á vinnumarkaðnum. [...]. Þá hafi þjóðtunga þeirra ekki verið viðurkennd sem opinbert tungumál í [...] og jafnframt sé í gildi löggjöf sem miði að því að [...] samfélag. Þá séu dæmi þess að kastast hafi í kekki milli [...] og [...] í [...] með uppþotum og óeirðum. [...]. Enn fremur séu dæmi þess að pólitískir aðgerðarsinnar úr hópi [...] hafi lent upp á kant við yfirvöld vegna baráttu sinnar í þágu minnihlutahópsins. Í framangreindum gögnum kemur þó fram að nokkrar framfarir hafi átt sér stað á undanförnum árum í baráttu [...] fyrir auknum réttindum. Til að mynda hafi [...] yfirvöld viðurkennt þjóðtungu [...] árið [...] svo að hægt sé að kenna hana sem annað tungumál á landsvæðum þeirra. Þá hafi [...] tekið virkan þátt í stjórnmálastarfi í [...] og telji nú um [...] þjóðkjörinna fulltrúa í ríkisstjórn.

[...] stjórnaskráin kveði á um samviskufrelsi (e. freedom of consciense) en jafnframt að [...].

Þá kemur fram að þjóðaröryggismál hafi verið í forgangi hjá [...] yfirvöldum á undanförnum árum, í kjölfar [...]. [...]. Þá beinist þau almennt ekki að almennum borgurum heldur að fulltrúum yfirvalda, s.s. lögreglunni eða hernum. Þá hafi [...] ekki fest rætur í [...] að neinu marki í samanburði við önnur ríki [...]. [...] og yfirvöld leggi áherslu á að veita ungu fólki menntun og atvinnutækifæri, ekki síst í því skyni að koma í veg fyrir að það leiti til [...] öfgahópa.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Kærandi byggir umsókn sína um alþjóðlega vernd aðallega á því að hann sæti ofsóknum í heimaríki sínu, [...], vegna þess að hann tilheyri þjóðernisminnihluta [...].

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimaríki sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Krafa kæranda byggir á því að hann sæti mismunun og ofsóknum í heimaríki sínu, [...], á grundvelli þjóðernis. Kærandi hefur ekki lagt fram nein gögn máli sínu til stuðnings og engin skilríki til að sýna fram á hver eða hvaðan hann sé. Kærunefnd hefur þó ekki forsendur til annars en að fallast á mat Útlendingastofnunar á þá leið að kærandi sé [...] frá [...] og að [...].

Á grundvelli þeirra gagna sem kærunefnd hefur skoðað telur nefndin að ekkert bendi til þess að kerfisbundnar ofsóknir viðgangist í garð [...] í [...], í skjóli refsileysis. Þá hafa framangreind gögn ekki leitt í ljós að [...] öfgahópar fái að starfa óáreittir í [...] né heldur að kerfisbundnar ofsóknir viðgangist gagnvart [...] í ríkinu. Þó að kærandi kunni að hafa óttast um öryggi sitt í heimaríkinu um síðustu aldamót verður talið að aðstæður þar í landi hafi breyst til batnaðar á síðustu árum. Fram kemur í gögnum málsins að kærandi hafi ekki gert tilraun til að leita aðstoðar lögreglu í heimaríki sínu. Þá benda fyrirliggjandi gögn til þess að kærandi geti leitað aðstoðar [...] yfirvalda vegna aðstæðna sinna. Kærandi hefur ekki vísað til tiltekinna atvika sem gætu bent til þess að hann hafi orðið fyrir eða ætti á hættu að verða fyrir ofsóknum og gögn benda ekki til slíkrar hættu. Þá hefur ekki verið sýnt fram á að [...] stjórnvöld skorti vilja eða getu til að veita kæranda viðhlítandi vernd, m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir, sbr. 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Það er því mat kærunefndar að kærandi hafi ekki ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. sömu laga.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við með frumvarpi til laga um útlendinga er m.a. fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður og erfiðar almennar aðstæður í heimaríki. Með erfiðum félagslegum aðstæðum sé vísað til þess að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimalandi og megi sem dæmi nefna aðstæður kvenna sem hafi sætt kynferðislegu ofbeldi eða felli sig ekki við kynhlutverk sem séu hefðbundin í heimaríki þeirra og eigi því á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti fari eftir aðstæðum í hverju máli. Með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum.

Kærandi er einstæður karlmaður við góða heilsu. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Erna Kristín Blöndal Þorbjörg Inga Jónsdóttir