Mál nr. 120/2020 - Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 120/2020

Fimmtudaginn 7. maí 2020

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 4. mars 2020, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 28. febrúar 2020, um að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta 1. apríl 2018 og var umsókn hans samþykkt. Í nóvember 2019 var ferilskrá kæranda send atvinnurekanda. Með bréfum Vinnumálastofnunar, dags. 11. febrúar 2020, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda vegna höfnunar á atvinnutilboði ásamt vottorði um vinnufærni. Kærandi lagði fram skýringar og læknisvottorð. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 28. febrúar 2020, var kæranda tilkynnt að greiðslur atvinnuleysisbóta til hans yrðu stöðvaðar frá og með 1. mars 2020 á grundvelli 4. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 4. mars 2020. Með bréfi, dags. 10. mars 2020, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 2. apríl 2020, og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 6. apríl 2020. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi krefst þess að læknisvottorð vegna skertrar vinnuhæfni, sem hann hafi sent Vinnumálastofnun, verði tekið gilt. Hann hafi fengið mjög stuttan fyrirvara til að senda vottorðið en það hafi tekið Vinnumálastofnun langan tíma að svara eftir að hafa fengið vottorðið. Í vottorðinu komi skýrt fram að hann hafi ekki líkamlega burði í umrætt starf. Þá gagnrýnir kærandi vinnubrögð og upplýsingagjöf Vinnumálastofnunar.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að mál þetta varði 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar en 1. mgr. 57. gr. laganna eigi jafnt við um þann sem hafni starfi sem og þann sem hafni því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst eða sinni ekki atvinnuviðtali. Eitt af skilyrðum þess að umsækjandi um atvinnuleysisbætur eigi rétt til greiðslna atvinnuleysistrygginga sé að hann sé í virkri atvinnuleit. Í 13. gr. laga nr. 54/2006 komi fram almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna. Virk atvinnuleit launamanns sé eitt af þeim skilyrðum sem atvinnuleitandi þurfi að uppfylla til að geta talist tryggður samkvæmt lögunum, sbr. a. lið 1. mgr. 13. gr. Í 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið nánar á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Þar sé tekið fram að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu. Þegar atvinnuleitandi sé boðaður í starfsviðtal í þeim tilgangi að fá hann til starfa en hann reynist óreiðubúinn til að ganga í þau störf líti Vinnumálastofnun svo á að hann eigi að sæta viðurlögum á grundvelli 57. gr. laga nr. 54/2006.

Í lögum um atvinnuleysistryggingar sé lögð rík áhersla á upplýsingaskyldu atvinnuleitenda gagnvart stofnuninni. Í 3. mgr. 9. gr. sé mælt fyrir um upplýsingaskylduna og í 2. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé enn frekar mælt fyrir um þessa upplýsingaskyldu atvinnuleitenda. Þar segi að atvinnuleitanda beri án ástæðulauss dráttar að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum. Upplýsingaskylda atvinnuleitenda sé ítrekuð á öllum stigum umsóknar þeirra um atvinnuleysisbætur. Þegar rafrænni umsókn um greiðslu atvinnuleysisbóta sé skilað sé umsækjendum kynnt margvísleg atriði er varði réttindi og skyldur, þar með talið upplýsingar um persónulega hagi og vinnufærni. Umsækjendur þurfi í lok umsóknarferlis að staðfesta að þeir hafi kynnt sér reglur um réttindi og skyldur umsækjenda um atvinnuleysisbætur. Þá hafi kærandi verið upplýstur með tölvupósti þann 5. apríl 2018 að honum bæri að tilkynna til Vinnumálastofnunar allar breytingar sem yrðu á högum hans, þar með talið veikindi. Upplýsingar um tilkynningarskyldu atvinnuleitenda sé einnig að finna á heimasíðu Vinnumálastofnunar.

Fyrir liggi að kærandi hafi hafnað starfi sem honum hafi verið boðið. Samkvæmt upplýsingum frá kæranda sé hann með skerta starfsgetu og því ófær um að vinna umrætt starf. Þann 13. febrúar hafi borist læknisvottorð, dags. 12. febrúar 2020, vegna vinnufærni kæranda ásamt skýringum hans. Í vottorði komi fram að kærandi geti ekki unnið mjög líkamlega krefjandi störf. Hann hafi hlotið áverka í vinnuslysi árið 2001. Hann hafi einnig greinst með brjósklos fyrir tveimur til þremur árum og hafi síðan verið viðkvæmur í baki. Sama vottorð hafi fylgt kæru til nefndarinnar. Af vottorðinu megi ráða að um sé að ræða viðvarandi skerta vinnufærni kæranda sem honum hafi borið að upplýsa stofnunina um þá þegar við umsókn um atvinnuleysisbætur og óska eftir að stofnunin miðlaði honum í störf í samræmi við umsókn sína. Þvert á skýringar kæranda og það vottorð sem hann hafi lagt fram 13. febrúar 2020 hafi hann tilgreint í umsókn sinni að hann væri fær til flestra almennra starfa og tilgreint óskastörfin X. Fyrir liggi að kærandi hafi hafnað starfi sem B hjá C. en kærandi hafi sérstaklega tilgreint starf B sem óskastarf hjá stofnuninni og tilgreint á umsókn sinni að hann hefði bæði Xpróf og Xpróf. Kærandi hafi verið upplýstur um að ferilskrá hans hefði verið miðlað í umrætt starf þann 31. október 2020.

Eins og áður hafi komið fram hvíli rík skylda á þeim sem fái greiðslur atvinnuleysistrygginga frá Vinnumálastofnun að sjá til þess að stofnunin hafi réttar upplýsingar um hagi viðkomandi. Það sé mat stofnunarinnar að kærandi hafi brugðist þeirri skyldu sinni með því að hafa ekki veitt nauðsynlegar upplýsingar um hagi sína og vinnufærni á því tímabili er hann hafi verið skráður í atvinnuleit hjá stofnuninni. Það hafi leitt til þess að kærandi hafi hafnað starfi sem stofnunin hafi mátt telja hann hæfan til að gegna, með hliðsjón af upplýsingum kæranda.

Í ljósi skýrra ummæla kæranda og upplýsinga úr læknisvottorðum sé það afstaða Vinnumálastofnunar að kærandi sé ekki fær til flestra almennra starfa og hafi látið hjá líða að veita stofnuninni réttar og nauðsynlegar upplýsingar um vinnufærni sína. Því skuli hann sæta viðurlögum á grundvelli 59. gr. laganna, enda hafi hann látið hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar vegna umsóknar sinnar, sbr. ákvæði 14. gr. laganna. Þá liggi fyrir að kærandi hafi fengið greiddar atvinnuleysisbætur í nær 29 mánuði þegar atvik átti sér stað og því beri stofnuninni að beita viðurlögum samkvæmt 4. mgr. 59. gr. laganna er mæli fyrir um eftirfarandi:

„Hafi hinn tryggði fengið greiddar atvinnuleysisbætur í samtals 24 mánuði eða lengur á sama tímabili skv. 29. gr. þegar atvik sem lýst er í 1. mgr. á sér stað skal hinn tryggði ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann uppfyllir skilyrði 31. gr.“

Í samræmi við 31. gr. laga nr. 54/2006 geti kærandi fyrst átt rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta þegar hann hafi starfað samfellt á innlendum vinnumarkaði í að minnsta kosti 24 mánuði frá því hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til handa kæranda á grundvelli 4. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 59. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því að láta hjá líða að veita upplýsingar eða láta hjá líða að tilkynna um breytingar á högum. Ákvæði 1. mgr. 59. gr. er svohljóðandi:

„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 4. mgr. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur … látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Hafi hinn tryggði fengið greiddar atvinnuleysisbætur í 24 mánuði eða lengur á sama tímabili samkvæmt 29. gr. þegar atvik sem lýst er í 1. mgr. á sér stað skal hinn tryggði ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann uppfyllir skilyrði 31. gr., sbr. 4. mgr. 59. gr. Í 31. gr. laga nr. 54/2006 kemur fram að nýtt tímabil samkvæmt 29. gr. hefjist þegar hinn tryggði sækir að nýju um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar eftir að hafa starfað samfellt á innlendum vinnumarkaði í að minnsta kosti 24 mánuði frá því að hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur.   

Í umsókn um atvinnuleysisbætur skulu koma fram allar þær upplýsingar er varða vinnufærni umsækjanda og þær rökstuddar fullnægjandi gögnum, sbr. 1. mgr. 9. gr. laga nr. 54/2006. Samkvæmt 3. mgr. 9. gr. skal hinn tryggði upplýsa Vinnumálastofnun um allar breytingar sem kunna að verða á högum hans á þeim tíma er hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum. Þá segir í 2. mgr. 14. gr. laga nr. 54/2006 að hinn tryggði skuli tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti samkvæmt 1. mgr., án ástæðulausrar tafar.

Samkvæmt upplýsingum frá Vinnumálastofnun tilgreindi kærandi í umsókn um atvinnuleysisbætur að hann væri fær til flestra almennra starfa og að hann myndi vilja starfa sem X. Eftir að kærandi hafnaði starfi sem B lagði hann fram læknisvottorð um skerta vinnufærni. Af vottorðinu má ráða að kærandi sé með viðvarandi skerta vinnufærni sem hafi verið tilkomin þegar kærandi sótti um atvinnuleysisbætur á árinu 2018.

Af hálfu Vinnumálastofnunar hefur komið fram að þegar umsækjendur um atvinnuleysisbætur sæki um greiðslur bóta með rafrænni umsókn sé þeim kynnt margvísleg atriði er varða réttindi og skyldur, þar með talið upplýsingar um persónulega hagi og vinnufærni. Umsækjendur þurfi í lok umsóknarferlis að staðfesta að þeir hafi kynnt sér reglur um réttindi sín og skyldur.

Í tölvupósti Vinnumálastofnunar 5. apríl 2018 var kæranda bent á að upplýsa þyrfti um allar breytingar sem yrðu á högum hans, þar með talið veikindi. Með hliðsjón af framangreindu telur úrskurðarnefndin að kærandi hefði mátt vita, eða að minnsta kosti haft tilefni til þess að afla sér frekari upplýsinga um skyldur sínar, að honum bæri að tilkynna Vinnumálastofnun sérstaklega um skerta vinnufærni sína.

Í ljósi framangreindrar upplýsingaskyldu verður fallist á með Vinnumálastofnun að kærandi hafi brotið gegn skyldum sínum gagnvart stofnuninni er hann greindi ekki frá skertri vinnufærni sinni. Að því virtu bar Vinnumálastofnun að láta kæranda sæta viðurlögum á grundvelli 59. gr. laga nr. 54/2006. Kærandi hafði fengið greiddar atvinnuleysisbætur í nær 29 mánuði þegar atvik átti sér stað og því bar stofnuninni að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta, sbr. 4. mgr. 59. gr. laganna. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 28. febrúar 2020, um að stöðva greiðslur atvinnuleysisbóta til handa A, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

_________________________________

Kári Gunndórsson