Nr. 477/2018 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 8. nóvember 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 477/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18100037

Beiðni um frestun réttaráhrifa í máli […]

Málsatvik

Þann 9. október 2018 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 15. ágúst 2018, um að […], fd. […], ríkisborgara Íraks, um alþjóðlega vernd hér á landi, yrði ekki tekin til efnismeðferðar og að hann yrði endursendur til Ítalíu. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir aðila þann 15. október 2018 og 19. október 2018 barst kærunefnd beiðni aðila um frestun réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar. Þann 29. október 2018 barst kærunefnd greinargerð aðila ásamt fylgigögnum.

Aðili krefst þess að réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála verði frestað á meðan hann fer með mál sitt fyrir dómstóla, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.

Málsástæður aðila

Í greinargerð aðila kemur fram að hann telji niðurstöðu úrskurðar kærunefndar í máli nr. 410/2018 frá 9. október sl. brjóti gegn hagsmunum hans sem einstaklings sem njóti verndar samkvæmt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 68. gr. stjórnarskrár Íslands nr. 33/1944, ákvæðum laga um útlendinga og málsmeðferðarreglum stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Aðili hyggst bera áðurnefndan úrskurð kærunefndar undir dómstóla, sbr. 70. gr. stjórnarskrárinnar.

Aðili byggir á því í greinargerð að íslenskum stjórnvöldum beri skylda til að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til efnislegrar meðferðar þar sem sérstakar ástæður mæli með því í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og beiting 1. mgr. 36. gr. laganna myndi leiða til brots gegn 42. gr. sömu laga. Þá telji aðili að hann uppfylli skilyrði 2. mgr. 32. gr. a reglugerðar nr. 276/2018 enda verði hann heimilislaus við endurkomu til Ítalíu, án möguleika til að framfleyta sér og fötluðum bróður sínum og fá aðgengi að læknisþjónustu. Að mati aðila muni erfiðleikar hans margfaldast vegna veikinda bróður hans sem sé á hans framfærslu, án nokkurrar aðstoðar frá ítölskum stjórnvöldum, en veiting aðstoðar sé háð lögheimilisskráningu á Ítalíu. Að mati aðila gefi umfjöllun í áðurnefndum úrskurði kærunefndar um möguleika hans til að skrá lögheimili sitt hjá frjálsum samtökum ekki raunverulega mynd af aðstæðum heimilislausra á Ítalíu. Þá vísar aðili m.a. til skýrslu samtakanna More in Common sem birt hafi verið í ágúst sl. Þar komi m.a. fram að mismunun gegn umsækjendum um alþjóðlega vernd og flóttamönnum fari versnandi á Ítalíu. Aðili telji að mat kærunefndar á aðstæðum á Ítalíu m.t.t. mögulegrar verndar aðila frá kynþáttahyggju og mismunun sé rangt og beri þess merki að byggt hafi verið á upplýsingum sem í sumum tilfellum séu úreltar og gefi þ.a.l. ekki nægilega skýra mynd af aðstæðum á Ítalíu. Aðili telji að um brot á 10. gr. stjórnsýslulaga sé að ræða.

Aðili byggir einnig á því að endursending hans til Ítalíu muni leiða til óafturkræfra afleiðinga fyrir sig og brjóta gegn 68. gr. stjórnarskrár Íslands, 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. 42. gr. laga um útlendinga. Aðili telji ljóst að við endurkomu til Ítalíu bíði hans vanvirðandi og ómannúðleg meðferð, þar sem hann verði heimilislaus, atvinnulaus og með veikan bróður sinn á sínu framfæri án nokkurrar aðstoðar frá ítölskum stjórnvöldum.

Þá telur aðili að 32. gr. a reglugerðar nr. 276/2018 skorti lagastoð. Að mati aðila fari efni ákvæðisins út fyrir vilja og markmið löggjafans þegar litið sé til lögskýringargagna. Aðili telji að kærunefnd hafi margsinnis sýnt að afstaða nefndarinnar sé sú að reglugerðina skorti ekki lagaheimild og sé nefndin því ekki fær til að fjalla um þennan hluta málsins. Aðili telji því nauðsynlegt að réttaráhrifum úrskurðar í máli hans verði frestað í samræmi við 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga svo aðili fái þess kost að dvelja hér á landi á meðan mál hans sé til meðferðar hjá óhlutdrægum íslenskum dómstólum.

Með beiðni aðila um frestun réttaráhrifa fylgdu m.a. minnispunktar úr samtali við fulltrúa INPS, dags. 29. október sl., grein úr The Guardian, dags. 10. september sl., og grein frá InfoMigrants, dags. 12. mars sl., ásamt afriti af umsókn bróður aðila til INPS sem þegar lá fyrir við meðferð kærumáls aðila hjá kærunefnd.

Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Í íslenskum rétti gildir sú meginregla að málskot til dómstóla frestar ekki réttaráhrifum endanlegra ákvarðana stjórnvalda, sjá til hliðsjónar 2. málsl. 60. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Reglan er áréttuð í 1. málsl. 6. mgr. 104. laga um útlendinga nr. 80/2016 en þar segir að málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun á stjórnsýslustigi um að útlendingur skuli yfirgefa landið fresti ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess, sbr. 2. málsl. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Frestun á réttaráhrifum skal bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að málið hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Niðurstaða um hvort ástæða sé til að fresta réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar ræðst af heildstæðu mati á hagsmunum aðila af því að réttaráhrifum úrskurðarins verði frestað og sjónarmiðum sem mæla gegn slíkri frestun. Meðal þeirra sjónarmiða sem líta ber til við þetta mat er hvort framkvæmd úrskurðarins valdi aðila óafturkræfum skaða, hvort framkvæmdin feli í sér verulegar hindranir á aðgengi hans að dómstólum eða hvort aðstæður sem þýðingu geta haft fyrir málið hafi breyst verulega. Þá lítur kærunefnd til þess hlutverks stjórnvalda að tryggja skilvirka framkvæmd laga um útlendinga. Kærunefnd hefur jafnframt litið til þess að heimild til frestunar réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar er undantekning frá meginreglu sem aðeins sé ætlað að ná til tilvika þar sem ástæða er til þess að fresta framkvæmd. Réttaráhrifum úrskurðar verði því ekki frestað af þeirri ástæðu einni að úrskurðurinn verði borinn undir dómstóla heldur þurfi að liggja fyrir tilteknar ástæður í fyrirliggjandi máli svo kærunefnd fallist á slíka beiðni.

Með úrskurði kærunefndar útlendingamála, sem er sjálfstæð stjórnsýslunefnd, hefur verið tekin afstaða til málsástæðna aðila varðandi umsókn hans um alþjóðlega vernd hér á landi og komist að niðurstöðu um að synja umsókn hans um efnismeðferð. Kærunefnd ítrekar það sem kemur fram í úrskurði í máli aðila að athugun nefndarinnar hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að ætla að aðstæður í viðtökuríki séu séu þess eðlis að endursending aðila þangað sé í andstöðu við 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga eða 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu eða að aðila sé ekki tryggð raunhæf leið til að ná fram rétti sínum þar í landi, sbr. 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Kærunefnd telur að gögn sem aðili lagði fram með beiðni um frestun réttaráhrifa séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að þau breyti niðurstöðu nefndarinnar varðandi þetta mat.

Kærunefnd tekur fram að tiltölulega skammur tími er liðinn síðan nefndin úrskurðaði í máli aðila. Ekkert í gögnum málsins, þ.m.t. þeim gögnum sem fylgdu beiðni aðila um frestun réttaráhrifa, bendir til þess að aðstæður aðila eða aðstæður í ríkinu, sem vísa á aðila til, hafi breyst verulega síðan nefndin úrskurðaði í málinu á þann hátt að nefndin telji að það gæti haft áhrif á efnislega niðurstöðu málsins. Eftir skoðun á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa telur kærunefnd að athugasemdir sem þar koma fram varðandi málsmeðferð og efnislegt mat kærunefndar í málinu séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að niðurstaða kærunefndar í málinu sé haldin annmörkum sem leitt gæti til ógildingar úrskurðarins.

Í beiðni um frestun réttaráhrifa kemur fram sú afstaða aðila að framkvæmd úrskurðar kærunefndar útlendingamála um að hann skuli yfirgefa landið takmarki möguleika hans til að fá endurskoðun úrskurðarins hjá dómstólum og njóta þar réttlátrar málsmeðferðar, sbr. 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar. Af því tilefni tekur kærunefnd fram að vera aðila á landinu er almennt ekki forsenda fyrir því að mál sem hann höfðar til ógildingar á úrskurði kærunefndar sé tækt til meðferðar hjá dómstólum. Þá hefur aðili almennt möguleika á að gefa skýrslu fyrir dómi þótt hann sé ekki hér á landi, sbr. 2. mgr. 49. gr. og 3. og 4. mgr. 51. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Kærunefnd telur hins vegar, ljósi heilstæðs mats á aðstæðum aðila í viðtökuríki sem rakin eru í úrskurði nefndarinnar, þ.m.t. þeirri umönnun sem bróðir hans þarfnast og aðili sinnir, að hann muni líklega eiga í erfiðleikum með að eiga í þeim samskiptum við lögmann sinn sem honum eru nauðsynleg til að reksturs máls síns fyrir dómi hér á landi. Af þeim sökum tekur kærunefnd, eins og hér stendur sérstaklega á, að ástæða sé til að fresta réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar í máli aðila, dags. 9. október 2018, á meðan aðili rekur mál sitt fyrir dómstólum, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga, með þeim skilyrðum sem koma fram í úrskurðarorði.

Aðila er leiðbeint um að uppfylli hann ekki nefnd skilyrði kann úrskurður kærunefndar í máli aðila að verða framkvæmdarhæfur. Aðila er jafnframt leiðbeint um að þar sem hann óskaði eftir frestun réttaráhrifa á 12 mánaða frestur 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga ekki við í máli hans. 

ÚRSKURÐARORÐ

Réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála í máli aðila, dags. 9. október 2018,er frestað á meðan aðili rekur mál sitt fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun í máli sínu á stjórnsýslustigi. Frestun réttaráhrifa úrskurðarins er bundin því skilyrði að aðili beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar þessarar og óski eftir flýtimeðferð. Sé beiðni um flýtimeðferð synjað skal þá höfðað mál innan sjö daga frá þeirri synjun.

The legal effects of the decision of the appeals board in the case of the applicant, dated 9 Oktober 2018, are suspended during the time that the applicant’s legal proceedings for the annulment of the final administrative decision in the applicant’s case are under way. The suspension of legal effects is subject to the condition that the applicant brings the case to court within five days of the date of the notification of this decision and requests accelerated procedures. If the request for accelerated procedures is denied the applicant shall initiate legal proceedings before a court

within seven days of that denial.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Þorbjörg Inga Jónsdóttir                                                       Erna Kristín Blöndal