Mál nr. 20/2019 Úrskurður 25. mars 2019

Mál nr. 20/2019                    Eiginnafn:     Thurid (kvk.)

Hinn 25. mars 2019 kveður mannanafnanefnd upp svohljóðandi úrskurð í máli 20/2019 en erindið barst nefndinni 12. febrúar 2019. Málið var fyrst tekið fyrir á fundi nefndarinnar 19. febrúar en afgreiðslu þess frestað.

Til þess að heimilt sé að samþykkja nýtt eiginnafn þurfa öll skilyrði 5. gr. laga, nr. 45/1996, um mannanöfn að vera uppfyllt. Skilyrðin eru:

• Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli.

• Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi.

• Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.

• Stúlku skal gefa kvenmannsnafn og dreng skal gefa karlmannsnafn.

• Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.

Eiginnafnið Thurid getur ekki talist ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls og því er einungis hægt að fallast á það ef það telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli. Hugtakið hefð í mannanafnalögum varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni. Við túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga um mannanöfn er stuðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 19. janúar 2015 og eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum og eldri vinnulagsreglum:

1.   Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:

1. Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;

2. Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;

3. Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;

4. Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910 eða 1920;

5. Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1920.

2.  Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.

3.  Tökunafn getur verið hefðað, þó að það komi ekki fyrir í manntölum, ef það hefur unnið sér menningarhelgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum og þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.

Tekið skal fram að vinnulagsreglurnar eru mannafnanefnd til stuðnings við mat sitt, en ekki ráðandi um niðurstöðuna bendi önnur atriði engu að síður til þess að ritháttur nafns hafi hefðast.

Samkvæmt upplýsingum frá Þjóðskrá ber engin kona, sem uppfyllir skilyrði vinnulagsreglna mannanafnanefndar varðandi hefð, nafnið Thurid. Þessi nafnmynd kemur fyrir í manntölunum frá 1835, 1840 og 1845, en hins vegar er ljóst af samhenginu að skráningin hefur verið gerð á dönsku og að þarna er um að ræða danskan rithátt nafnsins Þuríður í öllum tilvikum. Þess vegna er ekki hægt að líta svo á að rithátturinn Thurid hafi unnið sér hefð í íslensku máli skv. lögum um mannanöfn.

Úrskurðarorð:

 Beiðni um eiginnafnið Thurid (kvk.) er hafnað.