Mannanafnanefnd, úrskurðir 6. febrúar 2009
FUNDARGERÐ
Ár 2009, föstudaginn 6. febrúar var haldinn fundur í mannanafnanefnd að Neshaga 16, Reykjavík. Mætt voru Kolbrún Linda Ísleifsdóttir, Ágústa Þorbergsdóttir og Veturliði S. Óskarsson. Neðangreind mál voru tekin fyrir:
1. Mál nr. 11/2009 Eiginnafn: Sverre (kk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Öll skilyrði 1., 2. og 3. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
· Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. (Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu).
· Stúlku skal gefa kvenmannsnafn og dreng skal gefa karlmannsnafn.
· Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Þegar svo háttar að eiginnafn uppfyllir ekki þau skilyrði, sem tilgreind eru í 1. og 3. málslið 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn, þ.e. tekur ekki íslenska eignarfallsendingu og/eða telst ekki ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls, er unnt að samþykkja nafnið á mannanafnaskrá ef það telst hafa áunnið sér hefð. Hins vegar heimila mannanafnalög ekki að unnt sé að samþykkja nýtt eiginnafn á mannanafnaskrá á grundvelli hefðar ef það brýtur í bág við önnur ákvæði 5. gr. laganna, þ.e. 2. málslið 1. mgr., 2. mgr. og 3. mgr. 5. gr.
Hugtakið hefð í mannanafnalögum varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni. Túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga nr. 45/1996 styðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 14. nóvember 2006 og sem eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum og eldri vinnulagsreglum:
1. Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:
a. Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;
b. Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;
c. Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;
d. Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910;
e. Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1910.
2. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.
3. Tökunafn getur verið hefðað þó að það komi ekki fyrir í manntölum ef það hefur unnið sér menningar-helgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum eða þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.
Endingin ‘–e’ í eiginnafninu Sverre brýtur í bág við íslenskt málkerfi því að karlkynsnafnorð, jafnt samnöfn sem sérnöfn, enda ekki á þann hátt í íslensku. Nafnið uppfyllir því ekki að fullu skilyrði mannanafnalaga. Eigi að síður kemur sú ending fram í nokkrum eiginnöfnum á mannanafnaskrá sem hafa unnið sér hefð.
Samkvæmt gögnum Þjóðskrár eru tveir karlar skráðir með eiginnafnið Sverre (fyrra og síðara nafn) sem uppfylla skilyrði 2. gr. ofangreindra vinnulagsreglna. Sá eldri þeirra er fæddur árið 1970. Þá skal þess getið að [...] umsækjanda hét Sverre að fyrra nafni [(...)]. Hann var fæddur á Íslandi og var íslenskur ríkisborgari frá fæðingu en móðir hans var norsk. Nafnið Sverre kemur fyrir í „Skrá um eiginheiti karla fæddra á Íslandi samkvæmt manntalinu 1. desember 1910“. Eiginnafnið Sverre (kk.) telst því hafa áunnið sér hefð í samræmi við 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 og d-lið 1. gr. vinnulagsreglna mannanafnanefndar frá 14. nóvember 2006. Eiginnafnið Sverre tekur beygingu í eignarfalli, Sverres, og uppfyllir þar af leiðandi öll ákvæði 5. gr. áðurnefndra laga.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Sverre (kk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá ásamt eignarfallsendingu þess, Sverres.
2. Mál nr. 12/2009 Eiginnöfn: Austar (kvk.) og Austarr (kvk.)
Millinöfn: Austar og Austarr
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Öll skilyrði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
· Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. (Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu).
· Stúlku skal gefa kvenmannsnafn og dreng skal gefa karlmannsnafn.
· Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Öll skilyrði 6. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt millinafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
· Millinafn skal dregið af íslenskum orðstofnum eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli en má þó ekki hafa nefnifallsendingu.
· Nöfn, sem aðeins hafa unnið sér hefð sem annaðhvort eiginnöfn karla eða eiginnöfn kvenna, eru ekki heimil sem millinöfn.
· Millinafn skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.
· Millinafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Nafnið Austar er skráð sem karlmannsnafn (eiginnafn kk.) á mannanafnaskrá. Samkvæmt 2. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 er því óheimilt að nafnið sé tekið upp sem kvenmannsnafn (eiginnafn kvk.) og samkvæmt 2. málslið 2. mgr. 6. gr. sömu laga er einnig óheimilt að nafnið sé tekið upp sem millinafn. Hefðarreglur mannanafnalaga eiga ekki við í máli þessu þar sem hvorki er heimilt að samþykkja sama nafn sem eiginnafn kk. og eiginnafn kvk. né að samþykkja sama nafn sem millinafn og eiginnafn á grundvelli hefðar. Afbrigðið (rithátturinn) Austarr er eingöngu forn ritmynd nafnsins Austar og gilda þar sömu rök. Eiginnafnið Austar (kvk.) og rithátturinn Austarr (kvk.) uppfylla þar af leiðandi ekki ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 og millinafnið Austar og rithátturinn Austarr uppfylla ekki heldur ákvæði 6. gr. sömu laga. Því er ekki mögulegt að fallast á beiðni umsækjenda.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Austar (kvk.) og ritháttinn Austarr (kvk.) er hafnað.
Beiðni um millinafnið Austar og ritháttinn Austarr er hafnað.
3. Mál nr. 13/2009 Millinafn: Dúa
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Öll skilyrði 6. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt millinafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru neðangreind:
· Millinafn skal dregið af íslenskum orðstofnum eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli en má þó ekki hafa nefnifallsendingu.
· Nöfn, sem aðeins hafa unnið sér hefð sem annaðhvort eiginnöfn karl eða eiginnöfn kvenna, eru ekki heimil sem millinöfn.
· Millinafn skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess.
· Millinafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Eiginnafnið Dúa (kvk.) er á mannanafnaskrá og samkvæmt þjóðskrá bera 26 konur nafnið (einnefni, fyrra eða síðara nafn). Af þeim sökum er nafnið Dúa ekki heimilt sem millinafn, sbr. 2. tölulið 2. mgr. 6. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn. Milinafnið Dúa uppfyllir þar af leiðandi ekki öll ákvæði 6. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn og því er ekki mögulegt að fallast á það.
Úrskurðarorð:
Beiðni um millinafnið Dúa er hafnað.
4. Mál nr. 14/2009 Eiginnafn: Dóa (kvk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Eiginnafnið Dóa (kvk.) tekur beygingu í eignarfalli og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn. Nafnið fallbeygist þannig: Dóa (nf.) – Dóu (þf., þgf. og ef.)
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Dóa (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá.
5. Mál nr. 15/2009 Eiginnafn: Abigael (kvk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Öll skilyrði 1., 2. og 3. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn þurfa að vera uppfyllt svo að mögulegt sé að samþykkja nýtt eiginnafn og færa það á mannanafnaskrá. Skilyrðin eru þessi:
· Eiginnafn skal geta tekið íslenska eignarfallsendingu eða hafa unnið sér hefð í íslensku máli. Nafnið má ekki brjóta í bág við íslenskt málkerfi. Það skal ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls nema hefð sé fyrir öðrum rithætti þess. (Með almennum ritreglum íslensks máls er vísað til auglýsinga nr. 132/1974 og 261/1977 um íslenska stafsetningu).
· Stúlku skal gefa kvenmannsnafn og dreng skal gefa karlmannsnafn.
· Eiginnafn má ekki vera þannig að það geti orðið nafnbera til ama.
Þegar svo háttar að eiginnafn uppfyllir ekki þau skilyrði, sem tilgreind eru í 1. og 3. málslið 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn, þ.e. tekur ekki íslenska eignarfallsendingu og/eða telst ekki ritað í samræmi við almennar ritreglur íslensks máls, er unnt að samþykkja nafnið á mannanafnaskrá ef það telst hafa áunnið sér hefð. Hins vegar heimila mannanafnalög ekki að unnt sé að samþykkja nýtt eiginnafn á mannanafnaskrá á grundvelli hefðar ef það brýtur í bág við önnur ákvæði 5. gr. laganna, þ.e. 2. málslið 1. mgr., 2. mgr. og 3. mgr. 5. gr.
Hugtakið hefð í mannanafnalögum varðar einkum erlend nöfn frá síðari öldum sem ekki hafa aðlagast ritreglum íslensks máls. Þau eru stundum nefnd ung tökunöfn og koma fyrst fram í íslensku máli árið 1703 þegar manntal á Íslandi var tekið fyrsta sinni. Túlkun mannanafnanefndar á hugtakinu hefð í 5. og 6. gr. laga nr. 45/1996 styðst við eftirfarandi vinnulagsreglur sem nefndin setti sér á fundi 14. nóvember 2006 og sem eru byggðar á greinargerð með frumvarpi að mannanafnalögum og eldri vinnulagsreglum:
1. Ungt tökunafn telst hafa unnið sér hefð í íslensku máli ef það fullnægir einhverju eftirfarandi skilyrða:
a. Það er nú borið af a.m.k. 15 Íslendingum;
b. Það er nú borið af 10–14 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 30 ára aldri;
c. Það er nú borið af 5–9 Íslendingum og hinn elsti þeirra hefur náð a.m.k. 60 ára aldri;
d. Það er nú borið af 1–4 Íslendingum og kemur þegar fyrir í manntalinu 1910;
e. Það er ekki borið af neinum Íslendingi nú en kemur a.m.k. fyrir í tveimur manntölum frá 1703–1910.
2. Með Íslendingum er átt við þá sem öðlast hafa íslenskan ríkisborgararétt án umsóknar og eiga eða hafa átt lögheimili á Íslandi.
3. Tökunafn getur verið hefðað þó að það komi ekki fyrir í manntölum ef það hefur unnið sér menningar-helgi. Nafn telst hafa unnið sér menningarhelgi komi það fyrir í alkunnum ritum, frumsömdum eða þýddum, í nafnmynd sem ekki brýtur í bág við íslenskt málkerfi.
Eiginnafnið Abigael (kvk.) brýtur í bág við íslenskar hljóðskipunarreglur, annars vegar að því leyti að samhljóðin ‘b’ og ‘g’ standa á milli samhljóða og hins vegar að saman fara sérhljóðin ‘a’ og ‘e’. Ennfremur er endingin ‘-el’ ekki í samræmi við íslensks kvenkynsnafnorð, hvorki samnöfn né sérnöfn. Eigi að síður kemur sú ending fram í nokkrum eiginnöfnum á mannanafnaskrá sem hafa unnið sér hefð.
Samkvæmt gögnum Þjóðskrár er ein kona skráð með eiginnafnið Abigael (síðara nafn) sem uppfyllir skilyrði 2. gr. ofangreindra vinnulagsreglna og er hún fædd árið 1961. Þá skal þess getið að [...] stúlkunnar [(...)] bar jafnframt þetta nafn. Eiginnafnið Abigael kemur fram í „Skrá um eiginheiti kvenna fæddra á Íslandi samkvæmt manntalinu 1. desember 1910“ (fimm konur með nafnið sem einnefni og ein sem síðara nafn af fleirnefnum). Þá báru sjö konur nafnið í manntalinu 1855. Eiginnafnið Abigael (kvk.) telst því hafa áunnið sér hefð í samræmi við 1. mgr. 5. gr. laga nr. 45/1996 og d-lið 1. gr. vinnulagsreglna mannanafnanefndar frá 14. nóvember 2006. Eiginnafnið Abigael tekur beygingu í eignarfalli, Abigaelar, og uppfyllir þar af leiðandi öll ákvæði 5. gr. áðurnefndra laga.
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Abigael (kvk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá ásamt eignarfallsendingu þess, Abigaelar.
6. Mál nr. 16/2009 Eiginnafn: Rögnvald (kk.)
Kveðinn er upp svohljóðandi úrskurður:
Eiginnafnið Rögnvald (kk.) tekur beygingu í eignarfalli og telst að öðru leyti uppfylla ákvæði 5. gr. laga nr. 45/1996 um mannanöfn. Nafnið fallbeygist þannig: Rögnvald (nf.) – Rögnvald (þf.) – Rögnvaldi (þgf.) – Rögnvalds (ef.) og Rögnvaldar (ef.).
Úrskurðarorð:
Beiðni um eiginnafnið Rögnvald (kk.) er samþykkt og skal nafnið fært á mannanafnaskrá ásamt báðum eignarfallsendingum þess, Rögnvalds og Rögnvaldar.
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Fleira var ekki tekið fyrir og fundi slitið.