Nr. 66/2019 - Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Þann 12. febrúar 2019 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 66/2019
í stjórnsýslumáli nr. KNU19010025
Kæra [...]
á ákvörðun
Útlendingastofnunar
I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild
Þann 22. janúar 2019 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari [...] (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 22. janúar 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.
Kærandi krefst þess að hin kærða ákvörðun verði felld úr gildi og að Útlendingastofnun verði gert að taka umsókn hans um alþjóðlega vernd til meðferðar að nýju.
Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.
II. Málsmeðferð
Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 10. ágúst 2018. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum þann sama dag kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum Ítalíu. Þann 14. ágúst 2018 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda á Ítalíu, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Þar sem ekkert svar barst frá ítölskum yfirvöldum innan tímafrests var litið svo á að beiðnin hafi verið samþykkt um endurviðtöku sbr. 2. mgr. 25. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Kærandi kom til viðtals hjá Útlendingastofnun, m.a. þann 22. nóvember 2018, ásamt löglærðum talsmanni sínum. Útlendingastofnun ákvað þann 22. janúar 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 22. janúar 2019 og kærði kærandi ákvörðunina þann sama dag. Þá barst svar frá ítölskum yfirvöldum þann 24. janúar 2019 að kærandi hafi hlotið alþjóðlega vernd á Ítalíu og hann væri með gilt dvalarleyfi þar í landi með gildistíma til 5. júlí 2022. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 31. janúar 2019, ásamt fylgigögnum.
III. Ákvörðun Útlendingastofnunar
Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að ítölsk stjórnvöld bæru ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Ítalíu ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá hefði kærandi ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar aðstæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Ítalíu.
IV. Málsástæður og rök kæranda
Í greinargerð kæranda við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun byggði kærandi m.a. á því að hann væri í sérstaklega viðkvæmri stöðu í skilningi 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga og með vísan til andlegrar heilsu hans væri íslenskum stjórnvöldum ekki stætt að endursenda hann aftur til Ítalíu. Í greinargerð kæranda hjá kærunefnd útlendingamála rekur kærandi málsmeðferð sína hjá Útlendingastofnun. Kærandi telur að ákvörðun Útlendingastofnunar sé í raun markleysa. Þar sem kæranda hafi verið veitt vernd á Ítalíu og ítölsk stjórnvöld hafi hafnað endurviðtöku hans geti íslensk stjórnvöld ekki synjað honum um efnismeðferð né endursent hann til Ítalíu á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Telur kærandi að með bréfi frá ítölskum stjórnvöldum, dags. 24. janúar 2019, megi líta svo á að þau hafi afturkallað hið sjálfkrafa samþykki sem tilkynnt var með bréfi Útlendingastofnunar dags. 30. október 2018. Sé því ekki annað til í stöðunni en að Útlendingastofnun leggi málið í ágreiningsferli samkvæmt 37. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar eða að stofnunin taki málið til nýrrar meðferðar. Grundvallarforsendur ákvörðunar Útlendingastofnunar séu brostnar þar sem hún sé óframkvæmanleg og þar með virðandi að vettugi. Til þess að tryggja að umsókn kæranda fái rétta málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum, að kæranda gefist tækifæri til þess að andmæla á réttum forsendum og að ákvörðun verði tekin miðað aðstæður eins og þær eru í reynd, fari kærandi fram á að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka málið til meðferðar að nýju.
V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt a-lið 1. mgr. 36. gr. er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hafi umsækjandi komið til landsins að eigin frumkvæði eftir að hafa hlotið virka alþjóðlega vernd eða annars konar vernd í öðru ríki eða ef hann, eftir að hafa dvalist í ríki þar sem hann þurfti ekki að sæta ofsóknum, gat óskað eftir því að fá viðurkennda stöðu sem flóttamaður og, ef hann var talinn flóttamaður, fengið vernd í samræmi við alþjóðasamning um stöðu flóttamanna. Í c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga segir jafnframt að stjórnvöldum sé heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverju samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda.
Eins og að framan greinir var ákvörðun Útlendingastofnunar byggð á þeirri forsendu að c-liður 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga væri uppfylltur þar sem heimilt væri að krefja ítölsk stjórnvöld um viðtöku kæranda vegna Dyflinnarreglugerðarinnar. Eftir að ákvörðun Útlendingastofnunar var tilkynnt kæranda barst bréf frá frá ítölskum stjórnvöldum þess efnis að kærandi nyti alþjóðlegrar verndar, þ.e.a.s. viðbótarverndar, á Ítalíu og hefði gilt dvalarleyfi þar í landi til 5. júlí 2022. Þar kom jafnframt fram að vegna þess að kærandi nyti alþjóðlegrar verndar væri viðtökubeiðni íslenskra stjórnvalda á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar synjað en að fara skyldi með mögulegan flutning kæranda til Ítalíu eftir öðrum reglum sem þar voru tilgreindar.
Af hálfu kæranda er því haldið fram að þar sem ítölsk stjórnvöld hafi afturkallað viðtökusamþykki sitt verði að leggja málið í ágreiningsferli samkvæmt 37. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar eða taka það til nýrrar meðferðar. Þá er þess krafist í greinargerð að mál kæranda verði sent til nýrrar meðferðar hjá Útlendingastofnun svo umsókn kæranda fái rétta málsmeðferð á tveimur stjórnsýslustigum, kæranda gefist tækifæri til þess að andmæla á réttum forsendum og að ákvörðun taki mið af aðstæðum eins og þær eru í reynd.
Ótvírætt er að ákvæði Dyflinnarreglugerðarinnar ná ekki til einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar í aðildarríkjum Evrópusambandsins, sbr. til hliðsjónar dóm Evrópudómstólsins frá 5. apríl 2017 í máli C-36/17. Er því ekki heimilt að krefja ítölsk stjórnvöld um viðtöku kæranda á grundvelli reglugerðarinnar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, og eiga ákvæði hennar, þ.m.t. 37. gr., ekki við í málinu. Að mati kærunefndar er aftur á móti óumdeilt að kærandi nýtur virkrar alþjóðlegrar verndar á Ítalíu í skilningi a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og heimilt að synja umsókn hans um efnismeðferð á þeim grundvelli.
Vegna umfjöllunar í greinargerð kæranda tekur kærunefnd fram að við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun upplýsti kærandi ekki um að hann nyti alþjóðlegrar verndar á Ítalíu þrátt fyrir að hafa haft næg tækifæri til þess í viðtölum hjá stofnuninni. Þvert á móti gaf hann rangar og/eða misvísandi upplýsingar um fyrri dvöl í Evrópu og kvaðst t.a.m. á fyrstu stigum málsins ekki hafa sótt um vernd í öðru ríki. Kærandi hefur jafnframt haft nægt ráðrúm til að koma málsástæðum varðandi stöðu sína sem handhafi alþjóðlegrar verndar á Ítalíu á framfæri við kærunefnd útlendingamála en í því sambandi er áréttað að kærunefnd bauð talsmanni lengri frest til framlagningar greinargerðar við meðferð kærumálsins, m.a. í ljósi bréfs ítalskra stjórnvalda, sem talsmaður afþakkaði. Að mati kærunefndar er ekkert komið fram í málinu sem bendir til þess að réttaröryggissjónarmið krefjist þess að mál kæranda verði sent til nýrrar meðferðar hjá Útlendingastofnun. Í því sambandi hefur kærunefnd jafnframt litið til þess að upplýsingar frá ítölskum stjórnvöldum benda eindregið til þess að enginn vafi sé um að kærandi uppfylli skilyrði a-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga og að almennt verði litið svo á að staða einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar á Ítalíu sé ekki síðri en staða umsækjenda um alþjóðlega vernd þar í landi. Verður ákvörðun Útlendingastofnunar því ekki felld úr gildi á þeim grundvelli.
Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda
Samkvæmt gögnum málsins er kærandi [...] barnlaus karlmaður. Samkvæmt fyrirliggjandi heilsufarsgögnum glímir kærandi við meltingartruflanir, er kvíðinn og sefur oft illa. Þá hefur kærandi hitt sálfræðing hér á landi. Í gögnum málsins má jafnframt finna skimunarpróf bendi til andlegrar vanlíðunar kæranda.
Það er mat kærunefndar að gögn málsins, þ. á m. framlagðar komunótur og viðtöl kæranda hjá Útlendingastofnun, beri ekki með sér að heilsufar kæranda sé svo alvarlegt að hann teljist í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.
Aðstæður á Ítalíu
Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður á Ítalíu, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:
• Italy 2017 Human Rights Report (United States Department of State, 20. apríl 2018);
• Freedom in the World 2018 – Italy (Freedom House, 5. apríl 2018);
• Asylum Information Database. Country Report – Italy (European Council on Refugees and Exiles, mars 2018);
• Amnesty International Report 2017/18 - Italy (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
• World Report 2018 – European Union (Human Rights Watch, 18. janúar 2018);
• Is Mutual Trust Enough – The situation of persons with special reception needs upon return to Italy (Danish Refugee Council, February 2017);
• Concluding observations of the Committee on the Elimination of Racial Discrimination (UN Committee on the Elimination of Racial Discrimination, 17. febrúar 2017);
• Integration of Refugees in Greece, Hungary and Italy: Comparative Analysis (European Parliament, desember 2017);
• ECRI Report on Italy (European Commission against Racism and Intolerance, 7. júní 2016);
• Reception conditions in Italy. Report of the current situation of asylum seekers and beneficiaries of protection, in particular Dublin returnees (Swiss Refugee Council, ágúst 2016);
• Annual Report on the Situation of Asylum in the European Union 2015 (European Asylum Support Office, 8. júlí 2016);
• Information note, Dublin transfers post-Tarakhel: Update on European case law and practice (Elena, European legal network on asylum, október 2015);
• Submission by the United Nations High Commissioner for Refugees. For the Office of the High Commissioner for Human Rights’ Compilation Report – Universal Periodic Review: Italy (UNHCR, mars 2014);
• UNHCR Recommendations on Important Aspects of Refugee Protection in Italy (UNHCR, júlí 2013);
• Upplýsingar af vefsíðu OSCE Office for Democratic Institutions and Human Rights (http://hatecrime.osce.org/italy) og
• Upplýsingar af vefsíðu ítalska flóttamannaráðsins (í. Consiglio Italiano per I Rifugiati - http://www.cir-onlus.org/en/).
Samkvæmt ofangreindum gögnum eru dvalarleyfi einstaklinga með réttarstöðu flóttamanns og einstaklinga með viðbótarvernd gefin út til fimm ára en að þeim tíma liðnum geta handhafar sótt um ótímabundið dvalarleyfi á Ítalíu. Einstaklingar með réttarstöðu flóttamanns geta öðlast ríkisborgararétt að fimm árum liðnum en einstaklingar með viðbótarvernd að tíu árum liðnum. Einstaklingar með réttarstöðu flóttamanns fá flóttamannavegabréf (í. documenti di viaggio) með fimm ára gildistíma en handhafar viðbótarverndar geta fengið svonefnt ferðaleyfi (í. titolo di viaggio). Af framangreindum gögnum verður þó ekki séð að á Ítalíu sé munur á réttindum einstaklinga með réttarstöðu flóttamanns og handhafa viðbótarverndar hvað snertir aðgang að húsnæði, heilbrigðisþjónustu og atvinnuleyfi.
Af framangreindum gögnum má sjá að ítölsk stjórnvöld hafa verið gagnrýnd vegna aðbúnaðar flóttamanna og umsækjenda um alþjóðlega vernd þar í landi. Þar er m.a. greint frá vanköntum á aðlögun einstaklinga með alþjóðlega vernd að ítölsku samfélagi. Í framangreindum gögnum kemur einnig fram að einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd á Ítalíu eiga ekki rétt á þeim stuðningi sem umsækjendum um alþjóðlega vernd sé veittur enda sé gert ráð fyrir því að einstaklingar sjái fyrir sér sjálfir eftir að hafa verið veitt alþjóðleg vernd. Þegar einstaklingi með alþjóðlega vernd sé vísað aftur til Ítalíu eigi hann rétt á því að gista í svokölluðum SPRAR móttökumiðstöðvum, að því gefnu að viðkomandi hafi ekki fullnýtt heimild til dvalar þar og að laust pláss sé til staðar. Þó kemur fram að takmarkað framboð sé af gistirýmum í SPRAR móttökumiðstöðvum. Samkvæmt lagabreytingu á Ítalíu frá því í desember 2018 heita móttökumiðstöðvarnar nú SIPRIOMI (System for the Protection of Beneficiaries of International Protection and Unaccompanied Foreign Minors) og eru nú eingögngu ætlaðar þeim sem eru handhafar alþjóðlegrar verndar, fylgdarlausum börnum og þeim sem hafa dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Þá kemur fram í gögnunum að einnig bjóði sveitarfélög, frjáls félagasamtök og trúfélög í Róm og Mílanó upp á einhverja gistiaðstöðu en gistirými séu hins vegar af skornum skammti og því séu margir einstaklingar sem njóti verndar heimilislausir eða búi í yfirgefnum byggingum.
Þá kemur fram í framangreindum skýrslum að einstaklingar sem njóta alþjóðlegrar verndar og hafa dvalarleyfi á Ítalíu hafa sama rétt til atvinnuþátttöku og ítalskir ríkisborgarar. Hins vegar sé atvinnuleysi mikið þar í landi og eigi útlendingar oft í miklum erfiðleikum með að finna vinnu, sérstaklega ef þeir tala ekki tungumálið eða menntun þeirra eða reynsla fæst ekki metin. Þar að auki er möguleiki þeirra á því að fá félagslega aðstoð takmarkaður enda byggir kerfið að miklu leyti á því að einstaklingar eigi þar fjölskyldu sem geti veitt þeim stuðning.
Í framangreindum gögnum kemur fram að einstaklingar sem hlotið hafa alþjóðlega vernd eiga sama rétt og ítalskir ríkisborgarar til lögboðinnar heilbrigðisþjónustu, en þeir þurfa að skrá sig inn í heilbrigðiskerfið. Í ofangreindri skýrslu gagnagrunns Evrópuráðsins um flóttamenn og landflótta einstaklinga, Asylum Information Database, um Ítalíu kemur fram að skráningin gildi jafn lengi og dvalarleyfi einstaklinga. Sjúklingar þurfa almennt að greiða hluta þess kostnaðar sem fellur til vegna heilbrigðisþjónustu sem þeir nýta sér en frá því eru þó undantekningar, t.d. í þeim tilvikum þegar sjúklingar hafa ekki efni á því. Einstaklingar sem dvelja í SPRAR (SIPRIOMI) móttökumiðstöðvunum eru undanþegnir slíkri greiðsluþátttöku. Til að fá aðgang að heilbrigðisþjónustu umfram grunnþjónustu þurfa einstaklingar að vera með skráð lögheimili. Þegar einstaklingar hafa skráð lögheimili sitt eiga þeir rétt á að fá sjúkrakort frá sveitarfélögum, en sjúkrakort veitir einstaklingum til dæmis aðgang að heimilislæknum og öðrum sérfræðilæknum sem annars falla ekki undir grunnheilbrigðisþjónustu. Eðli máls samkvæmt getur lögheimilisskráning reynst vandamál, t.d. fyrir einstaklinga sem eru heimilislausir. Þó bera framangreindar skýrslur með sér að frjáls félagasamtök hafi aðstoðað einstaklinga við slíka skráningu.
Af framangreindum skýrslum verður ráðið að fordómar í garð fólks af erlendum uppruna sé vandamál á Ítalíu en ítölsk yfirvöld hafi gripið til aðgerða til að sporna við kynþáttafordómum og mismunun á grundvelli kynþáttar, m.a. með lagasetningu. Í kjölfar athugasemda alþjóðlegra eftirlitsnefnda, stofnana og frjálsra félagasamtaka hafa ítölsk stjórnvöld tekið mikilvæg skref í þá átt að vinna gegn kynþáttafordómum, mismunun á grundvelli kynþáttar og hatursglæpum, þ. á m. með aðgerðaráætlun gegn kynþáttahyggju (e. National Action Plan against Racism, Xenophobia and Intolerance). Þá hefur rannsóknum og ákærum fjölgað í málum er varða mismunun, hatursorðræðu og hatursglæpi á grundvelli kynþáttar og þjóðernis.
Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944.
Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstólinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016.
Í ákvörðun í máli Samsam Mohammed Hussein o.fl. gegn Hollandi og Ítalíu (nr. 27725/10) frá 2. apríl 2013 kemur m.a. fram að það eitt að efnahagsstaða einstaklings versni, við brottvísun eða frávísun frá aðildarríki, nái ekki alvarleikastigi 3. gr. mannréttindasáttmálans. Þá verði greinin ekki túlkuð þannig að í henni felist skylda aðildarríkja til að sjá einstaklingum sem njóta alþjóðlegrar verndar fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum. Dómstóllinn áréttaði jafnframt að einstaklingur sem stendur til að vísa brott geti ekki gert kröfu um áframhaldandi dvöl í ríki í því skyni að njóta þar heilbrigðis- eða félagsþjónustu. Veruleg skerðing lífsgæða sé ekki nægjanleg til að valda broti á 3. gr. mannréttindasáttmálans nema sérstaklega sannfærandi mannúðarástæður mæltu gegn endursendingu.
Með vísan til umfjöllunar um aðstæður einstaklinga sem njóta alþjóðlegrar verndar á Ítalíu er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Þar sem kærandi nýtur alþjóðlegrar verndar á Ítalíu telur kærunefnd að tryggt sé að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.
Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga
Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.
Áður hefur verið greint frá einstaklingsbundnum aðstæðum kæranda. Í viðtölum kæranda hjá Útlendingastofnun sem og greinargerð kæranda til Útlendingastofnunar kemur jafnframt fram að kærandi hafi dvalið á Ítalíu í eitt og hálft ár, hann hafi dvalið á flóttamannabúðum í sex mánuði en eftir það ekki fengið neina aðstoð frá ítölskum stjórnvöldum er varðar húsnæði, heilbrigðisþjónustu, framfærslu eða lögfræðiaðstoð. Kemur framangreind frásögn kæranda að mestu leyti heim og saman við heimildir um aðstæður einstaklinga með alþjóðlega vernd á Ítalíu sem kærunefnd hefur kynnt sér, þ.e. hvað varðar einkum erfitt aðgengi að vinnumarkaðnum, félagslegu húsnæði og framfærslu frá yfirvöldum.
Að mati kærunefndar bera gögn málsins ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að kærandi geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.
Sem fyrr segir kveður kærandi að hann eigi m.a. við meltingartruflanir, kvíða og svefnvandamál að stríða. Af framangreindum gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér um aðstæður og aðbúnað einstaklinga með alþjóðlega vernd á Ítalíu má ráða að þeir eigi rétt á heilbrigðisþjónustu, að því gefnu að þeir skrái sig inn í heilbrigðiskerfið. Þó svo að mikið álag sé á innviðum þjónustu fyrir einstaklinga með alþjóðlega vernd á Ítalíu telur kærunefnd ekki forsendur til annars, í ljósi þeirra upplýsinga sem liggja fyrir um aðstæður í landinu, en að leggja til grundvallar við úrlausn málsins að kærandi hafi aðgang að fullnægjandi heilbrigðisþjónustu þar í landi. Það er mat kærunefndar, á grundvelli þess og annarra gagna málsins, að aðstæður kæranda teljist ekki til mikilla og alvarlegra veikinda sem meðferð sé aðgengileg við hér á landi en ekki í viðtökuríki, sbr. viðmið í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Þá er það mat nefndarinnar að ekki sé fyrir hendi ástæða í máli kæranda er varðar heilsufar hans sem sé svo einstaklingsbundin og sérstök að ekki verði framhjá henni litið, sbr. 32. gr. a reglugerðar um útlendinga.
Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 22. nóvember 2018 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.
Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti á ný um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram síðari umsókn sína þann 10. ágúst 2018.
Frávísun
Samkvæmt gögnum málsins kom kærandi hingað til lands þann 9. ágúst 2018 og sótti um alþjóðlega vernd þann sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.
Samantekt
Með vísan til alls þess sem að framan er rakið þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.
Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.
The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.
Anna Tryggvadóttir
Þorbjörg Inga Jónsdóttir Árni Helgason