28. maí 2020 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 199/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 28. maí 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 199/2020

í stjórnsýslumáli nr. KNU20040005

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 2. apríl 2020 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Kólumbíu (hér eftir nefnd kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 18. mars 2020, um að synja henni um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að kæranda verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að kæranda verði veitt viðbótarvernd á grundvelli 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 28. október 2019. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 20. janúar 2020 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 18. mars 2020, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja henni um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 2. apríl 2020. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 21. apríl 2020. Þá bárust kærunefnd gögn frá kæranda þann 6. maí sl. Í greinargerð óskaði kærandi eftir því að fá að koma fyrir nefndina og tjá sig um efni málsins. Kærunefnd taldi ekki ástæðu til að gefa kæranda kost á að koma fyrir nefndina, sbr. 7. mgr. 8. gr. laga um útlendinga.III. Ákvörðun ÚtlendingastofnunarÍ ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sé í hættu í heimaríki sínu vegna aðildar sinnar að tilteknum þjóðfélagshópi og ætlaðra stjórnmálaskoðana. Þá sé kærandi einnig í hættu vegna almenns ástands í heimaríki.Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og henni skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti henni jafnframt að kæra frestaði réttaráhrif ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda er vísað til framburðar hennar í viðtali hjá Útlendingastofnun. Kærandi sé fædd í Bogota og alin upp í Medellin í Kólumbíu. Aðspurð um flótta frá heimaríki hafi kærandi greint frá því að hún hafi m.a. þurft að þola fjárkúgun glæpahópa til lengri tíma. Um væri að ræða tiltekna fjárhæð (s. vacuna) sem fólk þurfi að greiða til glæpahópa ella steli þeir af fólki eða myrði það. Haustið 2018 hafi meðlimir glæpahópsins byrjað að rukka hærri fjárhæðir sem kærandi hafi ekki haft tök á að greiða auk þess sem nauðganir og mannrán hafi orðið tíðari á svæðinu. Á sama tíma hafi meðlimir umrædds glæpahóps farið að áreita 16 ára dóttur kæranda og hafi kærandi ákveðið að flytjast í annað húsnæði. Áreitið hafi þó ekki hætt og því hafi kærandi ákveðið að flytjast til Panama með dóttur sína í lok árs 2018. Þar sem kærandi hafi skilið allt sitt eftir í Kólumbíu hafi hún þurft að snúa þangað aftur en hún hafi ekki fengið atvinnu í Panama. Mæðgurnar hafi þá flust í húsnæði í [...] í Medellin en meðlimir glæpahópsins hafi haft uppi á þeim þar og hafi kærandi því neyðst til að senda dóttur sína til Panama. Hafi meðlimir glæpahópsins reiðst vegna þessa og hafi þeir hrætt kæranda; ógnað henni, hrist hana og hótað henni lífláti ef þeir myndu ekki sjá dóttur hennar næst þegar þeir kæmu. Eftir það hafi kærandi verið í felum frá umræddum glæpahópi. Hafi kærandi leitað til þarlendra yfirvalda en ávallt fengið sama svar, þ.e. að best væri fyrir hana að þegja og yfirgefa landið. Vísar kærandi til þess að glæpahópar stjórni öllu í Kólumbíu, þ.m.t. lögreglunni, og geti fundið fólk hvar sem er innanlands. Yrði henni gert að snúa aftur til heimaríkis væri því hvergi öruggt fyrir hana að búa.

Kærandi fjallar í greinargerð sinni um almennar aðstæður í Kólumbíu, friðarsamninga ríkisins við glæpahópa og stöðu kvenna. Þar kemur m.a. fram að öryggisástand ríkisins sé mjög ótryggt og ofbeldi gegn konum og stúlkum sé útbreitt vandamál. Kærandi vísar til alþjóðlegra skýrslna máli sínu til stuðnings.

Aðalkrafa kæranda er reist á því að hún sæti ofsóknum af hálfu glæpahóps í heimaríki sínu og að yfirgnæfandi líkur standi til þess að hún muni sæta áframhaldandi ofsóknum verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis. Ofsóknirnar felist fyrst og fremst í hótunum í garð kæranda og dóttur hennar vegna atvinnustarfsemi kæranda í heimaríki. Kærandi tilheyri því tilteknum þjóðfélagshópi vegna stöðu sinnar og gerir kröfu um að henni verði veitt alþjóðleg vernd á grundvelli 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Til vara byggir kærandi á því í greinargerð að hún uppfylli skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Með vísan til framangreinds telji kærandi ljóst að raunhæf ástæða sé til að ætla að hún eigi á hættu á að verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð verði henni gert að snúa aftur til heimaríkis. Þá myndi slíkt jafnframt brjóta gegn meginreglunni um non-refoulement, sbr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki myndi slík ákvörðun brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrárinnar, 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 7. gr. samnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. Flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.

Hvað varðar möguleika á flutning kæranda innanlands í heimaríki vísar kærandi til þess að við það mat skuli hafa til hliðsjónar leiðbeiningar Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna. Í þeim komi m.a. fram að flutningur komi ekki til greina verði einstaklingurinn ennþá berskjaldaður fyrir ofsóknum á hinum nýja stað. Þá skuli skoða sögu einstaklings um þær ofsóknir sem hann hafi orðið fyrir og jafnframt hvort grundvallarmannréttindi séu virt í heimaríki. Þá greini í athugasemdum með 4. mgr. 37. gr. í frumvarpi því sem varð að gildandi lögum um útlendinga að hugtakið um raunverulega vernd í öðrum hluta heimaríkis sé ekki meginregla í alþjóðlegri flóttamannalöggjöf. Geti beiting ákvæðisins aðeins komið til sem hluti af mati á því hvort viðkomandi einstaklingur teljist flóttamaður. Þá greini enn fremur í athugasemdunum að ákvörðun um það hvort viðkomandi útlendingur geti fengið raunverulega vernd í öðrum hluta heimaríkis geti aðeins farið fram eftir að einstaklingsbundið mat á persónulegum aðstæðum umsækjanda og þeim aðstæðum sem séu í því landi. Í greinargerð er einnig fjallað um hvort flutningur sé raunhæft úrræði fyrir kæranda. Vísar kærandi til þess að ólöglegir vopnaðir hópar í Kólumbíu séu vel skipulagðir og fremji mannréttindabrot, s.s. mannrán, morð og hryðjuverk um landið allt. Ekki verði séð að fyrir hendi sé nokkurt það svæði sem kærandi komist til án þess að eiga á hættu að verða fyrir alvarlegum skaða.

Þá vísar kærandi til þess sem fram komi í leiðbeiningareglum Flóttamannastofnunar að þegar ofsóknir megi rekja til aðgerða sem séu látnar viðgangast óátaldar af yfirvöldum eða opinberum starfsmönnum þá sé innri flutningur almennt ekki talinn tækur. Þá komi fram í leiðbeiningunum að ef yfirvöld hafi komist að þeirri niðurstöðu að ríkið geti ekki eða vilji ekki vernda einstakling í einum hluta landsins þá megi almennt gera ráð fyrir að það sama gildi á öðrum svæðum innan landsins. Kærandi byggir á því að hún muni ekki njóta verndar yfirvalda á öðrum svæðum í Kólumbíu þar sem aðgerðir glæpahópanna séu látnar óátaldar og hafi yfirvöld hvorki vilja né getu til að vernda kæranda í heimaríki. Þá geti umræddir glæpahópar haft uppi á kæranda hvar sem væri niður komin í heimaríki. Sé innri flutningur því ekki raunhæft úrræði fyrir kæranda. Kærandi hafi greint frá því að aðilar glæpahópsins sem hafi átt í samskiptum við hana hafi mikil völd í landinu. Þá sé almennt ástand mannréttindamála í heimaríki mjög slæmt og félagslegar aðstæður afar bágbornar. Auk skæruliðahópa ógni vopnaðir uppreisnahópar og glæpahópar öryggi almennra borgara með handahófskenndum árásum og glæpum í skjóli refsileysis. Sé þetta ástand ekki bundið við tiltekin svæði enda þótt hættan sé meiri á sumum svæðum en öðrum.

Þá er í greinargerð fjallað um hvort innri flutningur geti talist sanngjarnt úrræði og vísað m.a. til þess að við matið verði að taka m.a. tillit til persónulegra aðstæðna kæranda, svo sem kyns, heilsu, fjölskylduaðstæðna og tengslanets á öðrum stað, fyrri ofsókna, öryggis á hinum nýja stað, hvort mannréttindi séu almennt virt og efnahagslegra aðstæðna. Í þessu samhengi sé rétt að benda á að kærandi sé einstæð kona á sextugsaldri sem hafi ekkert tengslanet eða bakland í heimaríki. Ljóst sé að kærandi og dóttir hennar hafi nú þegar orðið fyrir ofsóknum af hálfu glæpahóps í heimaríki og hafi meðlimir hópsins haft uppi á kæranda á mismunandi stöðum í landinu og sé ljóst að hún óttist um öryggi sitt. Augljóst sé að verði kæranda gert að flytja sig um set innan Kólumbíu þá muni sá ótti enn aukast og hafa slæm áhrif á andlega heilsu hennar. Sálræn áhrif þeirra ofsókna sem kærandi hafi þegar sætt ættu að nægja til þess að koma í veg fyrir að henni verð gert að flytjast innanlands vegna framangreindra ofsókna. Kærandi vísar til þess að þrátt fyrir að yfirvöld í heimaríki hafi reynt að auka aðgang einstaklinga, sem þurft hafi að yfirgefa heimili sín, að þjónustu, þá hafi sýslur víðs vegar um landið ekki haft getu til að bregðast við nýjum fólksflótta og hafi ekki getað veitt einstaklingum sem þurft hafi að yfirgefa heimili sín mannúðaraðstoð. Margir hafi búið við fátækt og óviðunandi aðstæður með takmarkaðan aðgang að heilbrigðisþjónustu, menntun, húsaskjóli og vinnu. Væri félagsleg og efnahagsleg staða kæranda því ekki trygg væri henni gert að flytja sig um set innanlands. Sé innri flutningur því ekki sanngjarnt úrræði í tilviki kæranda.

Til þrautavara krefst kærandi þess að henni verði veitt dvalarleyfi á Íslandi af mannúðarástæðum, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Ákvæðið heimili veitingu dvalarleyfis á þeim grundvelli að útlendingur geti sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærandi vísar til greinargerðar með frumvarpi til laganna en þar komi fram að með almennum aðstæðum sé m.a. vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Með hliðsjón af framangreindri umfjöllun um aðstæður kæranda og yfirvöld í heimaríki telji kærandi skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga uppfyllt verði ekki fallist á aðalkröfu né varakröfu hennar.

Að lokum er í greinargerð gerðar ýmsar athugasemdir við hina kærðu ákvörðun. Í fyrsta lagi gerir kærandi athugasemd við þá fullyrðingu Útlendingastofnunar að átökin í Kólumbíu séu almennt staðbundin enda vísi stofnunin ekki í tilteknar heimildir þessari fullyrðingu til stuðnings. Þessu mati mótmælir kærandi enda bendi heimildir til annars, þrátt fyrir að ítök skæruliða- og glæpahópa séu e.t.v. mismikil eftir svæðum. Ofsóknaraðilar kæranda séu hins vegar ekki bundnir við eitt svæði og með vísan til framangreindrar umfjöllunar um starfsemi glæpahópa í Kólumbíu sé ljóst að innri flutningur sé ekki tækur fyrir kæranda. Þá mótmælir kærandi því að í skýrslu Flóttamannastofnunar um Kólumbíu sé að finna jafn afdráttarlausa fullyrðingu og fram komi í ákvörðun Útlendingastofnunar um að í skýrslunni sé ekki lagst gegn endursendingum til Kólumbíu og að innri flutningur geti verið tækt úrræði. Kærandi telji að í skýrslunni sé þvert á móti fjallað um að sumir skæruliða- og glæpahópar séu starfandi um landið allt og að innri flutningur sé því oft ekki mögulegur þeim sem standi frammi fyrir ofsóknum af þeirra hálfu. Þá hafi Útlendingastofnun ekki lagt fullnægjandi einstaklingsbundið mat á aðstæður kæranda, tekið mið af fjölskylduaðstæðum eða tekið tillit til þeirra ofsókna sem hún hafi orðið fyrir í Kólumbíu og áfalla vegna þeirra. Kærandi hafi t.a.m. engin fjölskyldutengsl í heimaríki sínu en öll hennar fjölskylda búi í Panama eða á Íslandi. Jafnframt hafi ekki farið fram fullnægjandi skoðun á því hvort kærandi geti gengið að því vísu að hefja aftur fyrri störf sem sölumaður. Þá hvíli sönnunarbyrði á þeim sem haldi því fram að viðkomandi geti flutt sig um set innanlands og þannig komist undan ofsóknum, í þessu tilviki Útlendingastofnun. Kærandi telji að stofnunin hafi ekki rannsakað þennan þátt málsins nægilega vel. Þá skorti á rökstuðning fyrir niðurstöðunni sem sé því í andstöðu við 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga og 10 gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað kólumbísku vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé kólumbískur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Kólumbíu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

Colombia 2019 Human Rights Report (US Department of State, 11. mars 2020);
Colombia 2018 Human Rights Report (US Department of State, 13. mars 2019);
Freedom in the World 2019 – Colombia (Freedom House, 15. mars 2018);
World Report 2020 – Colombia (Human Rights Watch, 14. janúar 2020);
UNHCR Eligibility Guidelines for Assessing the International Protection Needs of Asylum- Seekers from Colombia (UNHCR, september 2015);
Amnesty Annual Report 2017/2018 (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
In the Shadow of “No“ : Peace after Colombia´s Plebiscite. Latin America Report No. 60 (International Crisis Group, september 2015);
World Report 2019 - Events of 2018 (Human Rights Watch, janúar 2019);
A Battle Not Yet Over: Displacement and Women´s Needs in Post- Peace Agreement Colombia (Refugees International, 12. desember 2016);
Colombia: Women, Conflict-Related Sexual Violence and the Peace Process (ABColombia & U.S. Office on Colombia, nóvember 2013);
Colombia – Peace and Stability in the Post-Conflict Era (Center for Strategic and International Studies (CSIS), mars 2014);
Paramilitary successor groups and criminal bands (bandas criminales, BACRIM), areas of operation and criminal activities, including the Clan del Golfo (also known as Urabenos or Autodefensas Gaitanistas de ColombiaI; states response, including reintegration of, and assistant to combatants (May 2016-March 2017) (Canada: Immigration and Refugeees Board of Canada, 24. apríl 2017);
Colombia: Requirements and procedures to submit a complaint to the police, the Fiscalía General de la Nación, and the Defensoría del Pueblo, including types of complaints; standardization and appearance of documents; requirements and procedures to obtain af copy of the complaint and investigative report for each organization, both from within the country and from abroad (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 3. maí 2017);
Colombia: State protection programs for victims and witnesses of crimes; requirements to access to the programs; statistics on the number of applications for relocation that are granted and refused; duration and effectiveness of these programs I2012-March 2016) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 6. apríl 2016);
Colombia: The National Liberation Army (Ejército de Liberación National -ELN), including number of combatants and areas of operations; activities, including ability to track victims; state response and protection available to victims (2016-April 2018) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 17. apríl 2018);
Colombia: The presence and activities of Los Rastrojos, including in Buenaventura; information on their relationship with the Gaitanist Self- Defense Forces of Colombia (Autodefensara Gaitanistas de Colombia, AGC) (also known as Gulf Clan (Clan del Golfo) or Úsuga Clan (Clan Úsuga), and formerly known as Los Urabenos); state response (2017 - April 2018) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 17. apríl 2018);
Colombia: The Revolutionary Armed Forces of Colombia (Furezas Armadas Revolucionarias de Colombia, FARC), including demobilization of former combatans; information on dissident groups, including number of combatants, areas of operation, activities and state response (2016- April 2018) (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 18. apríl 2018);
The World Factbook: Colombia (CIA, skoðað 10. maí 2020);• Colombia´s Armed Groups Battle for the Spoils of Peace (International Crisis Group (ICG), 19. október 2017);• Foreign travel advice: Colombia (UK Foreign and Commonwealth Office, skoðað 10. maí 2020);
Colombia 2018 Crime and Safety Report-Bogotá (US Department of State, Bureau of Diplomatic Security, 30. janúar 2018);
Social Security Throughout the World, The Americas, Colombia (Social Security Office of Retirement and Disability Policy, 2017);
Battles Between Former FARC Groups Displace Hundreds in Colombia (Insight Crime, 11. mars 2019);
Pacific Drug Routes From South America More Popular Than Atlantic (Insight Crime, 27. febrúar 2019);
3 Obstacles for Transitional Justice in Colombia (Insight Crime, 19. október 2018);
A fractured peace, A Reuters Special Report (Reuters International, 26. apríl 2018);
Annual Report of the United Nations High Commissioner for Human Rights on the situation of human rights in Colombia (UN Human Rights Council, 2. mars 2018) og
Colombia Town Outside Medellín Sees Murders Rise Then Drop (Insight Crime, 4. október 2019).

Kólumbía er stjórnarskrárbundið lýðveldi með um 50 milljónir íbúa. Í landinu aðhyllist 79% íbúa kaþólska trú. Þann 5. nóvember 1945 gerðist Kólumbía aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 1969. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um afnám allrar mismununar gegn konum árið 1983 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri og vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 1987.

Af ofangreindum gögnum má sjá að algengustu mannréttindabrot í landinu séu morð framin í skjóli refsileysis, pyndingar, víðtæk spilling, nauðganir og misnotkun kvenna og barna af hálfu ólöglegra vopnaðra hópa í landinu, þvingaðar fóstureyðingar og ofbeldi gegn LGBTI einstaklingum. Glæpatíðni og morðtíðni í Kólumbíu sé há og glæpahópar af ýmsum stærðum og gerðum starfi víðsvegar um landið. Þeir stærstu kallist FARC (e. Revolutionary Armed Forces of Colombia – People´s Army) og ELN (e. National Liberation Army). Þá séu svokallaðir NAG (e. New Armed Groups) sem hafi sprottið út frá hersveitum sem áður hafi starfað í landinu. Fram kemur í skýrslum bandaríska utanríkisráðuneytisins að í kjölfar undirritunar friðarsamkomulags stjórnvalda við skæruliðahópinn FARC, hafi formlegri afvopnun hópsins lokið í ágúst árið 2017, og hafi fyrrum meðlimir myndað stjórnmálaflokk þann 1. september sl. og tekið þátt í þingkosningum í mars 2018. Skæruliðahópurinn ELN, hafi haldið áfram að fremja ofbeldisglæpi en þann 4. september 2017 hafi verið samþykkt vopnahlé sem hafi gilt frá 1. október 2017 til 9 janúar 2018. Þá hafi borist fregnir af því að ELN hafi rofið samkomulagið og friðarviðræður við samtökin hafi verið slitið af forseta landsins um óákveðinn tíma í ágúst 2018. Í heildina hafi ofbeldisglæpum fækkað og megi rekja það m.a. til friðarsamkomulagsins við FARC og vopnahlés við ELN. Vopna- og fíkniefnahópar eins og Gulf Clan starfi enn með einhverjum tengslum við ofangreinda skæruliðshópa en slíka hópa skorti sameinaða stefnu og yfirstjórn á landvísu og hugmyndafræði sem hafi einkennt fyrrnefnda skæruliðahópa. Stjórnvöld hafi boðið Gulf Clan friðarsamkomulag en það hafi ekki gengið eftir. Ólöglegir vopnaðir hópar og fíkniefnasöluhópar starfi enn í landinu með u.þ.b. 3000 meðlimi. Í skýrslum bandaríska utanríkisráðuneytisins kemur fram að skæruliðahópar, aðallega ELN, hafi borið ábyrgð á 69 hryðjuverkaárásum á árinu 2017, á tímabilinu janúar til september. Þá hafi ELN og aðrir skipulagðir glæpahópar stundað mannrán og pyndingar.

Í ofangreindum heimildum kemur fram að spilling ríki meðal stjórnmálamanna og innan lögreglunnar. Í skýrslu International Crisis Group (ICG) frá árinu 2017 kemur t.a.m. fram að áskoranir sem kólumbísk stjórnvöld standi frammi fyrir í tengslum við friðarumleitanir við meðlimi skæruliða- og glæpahópa, tengist ekki einvörðungu samskiptum og samningsviðræðum við þá, heldur þurfi að byggja upp traust og laga innviði í landinu til að bæta lífsgæði almennra borgara. Ljóst sé að vantrausts gæti hjá almenningi í garð yfirvalda í Kólumbíu. Á hinn bóginn kemur fram í skýrslu Flóttamannastofnunar frá 2015 að yfirvöld hafi lagt mikið í að auka vernd þeirra sem hafi orðið fyrir barðinu á glæpahópum, m.a. með auknum fjármunum til embættis ríkissaksóknara og hafi aðgerðir gegn mannréttindabrotum verið settar í forgang. Þrátt fyrir áratugalöng innri átök við glæpa- og fíkniefnahópa og viðvarandi öryggisvandamál, sé Kólumbía með sterkar lýðræðislegar stofnanir sem einkennist af friðsælum og gagnsæjum kosningum og vernd borgaralegra réttinda.

Fram kemur í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 að um 7,8 milljónir íbúa í Kólumbíu hafi þurft að flytjast um set innanlands (e. internally displaced people), flest vegna vopnaðra átaka í landinu. Þá hafi hætta af ólöglegum vopnuðum hópum í landinu valdið fólksflutningum bæði í þéttbýli sem og í dreifbýli. Samkvæmt lögum hafi 52 opinberar stofnanir í Kólumbíu það hlutverk að veita einstaklingum sem hafi þurft að flýja heimkynni sín aðstoð. Jafnframt séu fjöldi félaga og samtaka í samstarfi með stjórnvöldum og hafi félagasamtök í landinu tekið að sér að veita mannúðaraðstoð til þeirra sem hafi þurft að flytjast á brott frá heimasvæði en stjórnvöld hafi sætt gagnrýni af hálfu þeirra fyrir seinar og ófullnægjandi aðgerðir.

Í ofangreindum skýrslum kemur fram að konur eigi undir höggi að sækja á ýmsum sviðum í Kólumbíu. Kynferðislegt ofbeldi og heimilisofbeldi séu vandamál í landinu. Dæmi séu um að meðlimir ólöglegra vopnahópa, m.a. fyrrum meðlimir í skæruliðahópum, beiti konur og börn kynferðislegu ofbeldi. Þá hafi baráttukonur fyrir mannréttindum átt erfitt uppdráttar og verið ógnað fyrir þátttöku í stjórnmálum.Heimildir beri með sér að lögregluyfirvöld í Kólumbíu séu alla jafna öflug og fagleg. Þá hafi ýmis lög verið sett í því skyni að bæta réttarstöðu þolenda afbrota. Þó séu ákveðin svæði í Kólumbíu, s.s í Tumaco eða Cauca í Suður- Kólumbíu, þar sem glæpahópar hafi mikil völd eða virk átök eigi sér stað á milli aðila og á þeim svæðum sé geta yfirvalda til að vernda borgara talin mjög takmörkuð. Ástæður þess séu m.a. að löggæsluyfirvöld komist ekki inn á þessi tilteknu svæði, þau skorti getu og úrræði auk þess sem spillingar gæti hjá yfirvöldum á ákveðnum svæðum. Refsileysi innan öryggissveita ríkisins hafi einnig verið vandamál í landinu. Yfirvöld hafi þó á undanförnum árum handtekið, ákært og sakfellt fjölda starfsmanna hins opinbera fyrir tengsl við glæpahópa og hafi slíkum sakfellingum fjölgað töluvert.Þá kemur fram að morðtíðni hafi aukist árið 2019 í [...], úthverfi Medellin, en ástæður þess megi rekja til átaka milli þriggja glæpagengja sem berjist um yfirráð á svæðinu. Átökin hafi að meginstefnu til snúist um yfirráð vegna fíkniefnasmygls og fjárkúgun. Þann 27. ágúst 2019 hafi framangreindir glæpahópar lýst yfir vopnahléi en áður hafði forseti landsins lýst því yfir í júní s.á. að herdeild yrði send á svæðið til þess að stöðva ofbeldið og kveða niður átökin.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi ber fyrir sig að hún hafi orðið fyrir hótunum af hálfu meðlima glæpahóps í heimaborg sinni Medellin, n.tt. í úthverfinu [...], þar sem tilteknir glæpahópar hafi mikil ítök og að hún geti ekki fengið aðstoð frá yfirvöldum í Kólumbíu, þ. á m. löggæsluyfirvöldum vegna spillingar. Kærandi hefur lagt fram lögregluskýrslu frá heimaríki máli sínu til stuðnings. Þá lagði kærandi fram skjáskot af smáskilaboðum sem kærandi kveður vera frá meðlimum umrædds glæpahóps.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda er á því byggt að hún eigi á hættu meðferð í heimaríki sínu sem jafnað verði til ofsókna. Megi rekja það til þess að kærandi tilheyri sérstökum þjóðfélagshópi og að hegðun hennar, sem sölumaður er hafi neitað að verða við kröfum glæpagengja, falli undir ætlaðar stjórnmálaskoðanir í skilningi 37. gr. laga um útlendinga. Vísar Útlendingastofnun til þess að frá árinu 2019 hafi morðtíðni aukist verulega í [...] en aukninguna megi rekja til átaka milli þriggja glæpagengja og snúist deilur þeirra að meginstefnu um yfirráð yfir fíkniefnasmygli, fjárkúgun og aðra glæpastarfsemi í hverfinu. Þá sé fjárkúgun algeng á svæðinu og sé krafist tiltekinna fjárhæða (s. vacuna), m.a. af rekstraraðilum almenningssamgangna, götusölumönnum og jafnvel íbúum sem fari á markaðinn. Vísar Útlendingastofnun til þess að í leiðbeiningum Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um alþjóðlega vernd umsækjenda frá Kólumbíu komi fram að einstaklingar í tilteknum starfsstéttum geti eftir atvikum þurft á alþjóðlegri vernd að halda. Þá séu sumar starfsstéttir í meiri hættu á að verða fyrir fjárkúgunum af hálfu glæpagengja, m.a. sölumenn.

Af hálfu kærunefndar er ekki talin ástæða til annars en að leggja framangreint til grundvallar við úrlausn málsins. Skýrslur og gögn um Kólumbíu sem kærunefnd hefur yfirfarið benda til þess að slíkt áreiti viðgangist víða í landinu og að ítök glæpahópa séu á mörgum svæðum sterk og löggæsla veik. Þá benda skýrslur og önnur gögn til þess að ítök glæpahópa séu sterk í [...], úthverfi borgarinnar Medellin, þar sem kærandi kveðst hafa búið. Þá hefur morðtíðni í hverfinu aukist til muna frá árinu 2019 vegna átaka glæpagengja, þótt vopnahlé hafi verið á milli þeirra frá ágúst 2019. Að mati kærunefndar eru ekki forsendur til annars en að fallast á niðurstöðu Útlendingastofnunar um að aðstæður í heimabæ kæranda séu slíkar að ekki verði talið að hún geti snúið aftur þangað án þess að eiga hættu á meðferð af hálfu glæpahópa sem fellur undir 37. gr. laga um útlendinga, og að yfirvöld í Kólumbíu geti ekki veitt kæranda vernd gegn þeim ofsóknum á því svæði, sbr. c-lið 4. mgr. 38. gr. sömu laga.

Mat á möguleika á flutningi innanlands

Í 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga segir að ef útlendingur getur fengið raunverulega vernd í öðrum landshluta heimalands síns en hann flúði frá, viðkomandi getur ferðast þangað á öruggan og löglegan hátt og hægt er með sanngirni að ætlast til þess af viðkomandi að hann setjist að á því svæði getur verið að 1. og 2. mgr. eigi ekki við í þeim tilvikum og hann teljist ekki flóttamaður. Niðurstaða um hvort útlendingur geti fengið raunverulega vernd í öðrum hluta heimalands skuli byggð á einstaklingsbundnu mati á persónulegum aðstæðum útlendingsins og þeim aðstæðum sem séu í því landi. Við mat á því hvort hægt sé með sanngirni að ætlast til þess að útlendingur setjist að á því svæði sem talið er öruggt samkvæmt ákvæði þessu skuli tekið tillit til ýmissa þátta, svo sem aldurs, kyns, heilsu, fjölskylduaðstæðna, trúar, menningar sem og möguleika viðkomandi útlendings á vinnu eða menntun.

Við mat samkvæmt ákvæðinu skuli m.a. höfð hliðsjón af leiðbeiningum flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna (Guidelines on International Protection: „Internal Flight or Relocation Alternative“ within the Context og Article 1A(2) of the 1951 Convention and/or 1967 Protocol relating to the Status of Refugees, frá 23. júlí 2003).

Í leiðbeiningunum, sem varða möguleika á flutningi innanlands þegar einstaklingur hefur flúið heimaríki af ástæðuríkum ótta við ofsóknir, er lagt til grundvallar að mat á því hvort möguleiki sé á að einstaklingur geti flust búferlum til annars svæðis í heimaríki sé tvíþætt. Annars vegar verði að kanna hvort flutningur innanlands sé raunhæft úrræði. Að því er mál kærenda varðar kemur í þessu sambandi einkum til athugunar hvort það svæði sem lagt er til að hún flytjist til sé aðgengilegt á öruggan og löglegan hátt og hvort flutningur hennar þangað skapi hættu á að kærandi verði fyrir ofsóknum eða alvarlegum skaða. Hins vegar beri að kanna hvort viðkomandi geti, með hliðsjón af aðstæðum í heimaríki hans, lifað tiltölulega eðlilegu lífi án þess að standa frammi fyrir óþarfa erfiðleikum. Við þann þátt matsins verður m.a. að horfa til persónulegra aðstæðna viðkomandi, t.a.m. félags- og efnahagslegra aðstæðna á því svæði sem lagt er til. Í leiðbeiningunum segir m.a. um síðastnefnt atriði að það sé ósanngjarnt að ætlast til þess lífsviðurværi einstaklings verði lægra en það sem talist geti viðunandi eða að viðkomandi búi við eymd.

Þrátt fyrir að gögn um aðstæður í Kólumbíu bendi til þess að glæpahópar séu áhrifamiklir á sumum svæðum í Kólumbíu, m.a. í [...]í úthverfi Medellin, er það mat kærunefndar að gögnin sýni fram á að á kærandi geti leitað til öruggari svæða í landinu, s.s. til borganna Bogotá og Cali, þar sem kólumbísk yfirvöld geti almennt verndað grundvallarmannréttindi ríkisborgara sinna. Þá eru helstu alþjóðaflugvellir Kólumbíu á öruggum svæðum.

Kærunefnd telur rétt að líta til þess að eftir að skýrsla flóttamannastofnunar kom út árið 2015 var skrifað undir friðarsamninga á milli stjórnvalda og FARC árið 2016 og ári eftir voru gerðir vopnahléssamningar við ELN. Þó svo að þessir samningar hafi ekki haft í för með sér lok átaka, og samkomulag um vopnahlé hafi ekki verið virt að fullu, hafi engu að síður dregið úr ofbeldi í landinu frá því að þeir voru gerðir. Þá hafi stofnanir verið efldar og stuðningur til þeirra sem hafa þurft að flytja innanlands verið aukinn.

Kærandi er stödd hér á landi, er handhafi kólumbísks vegabréfs og ekki verður annað séð en að öruggari svæði í Kólumbíu séu henni aðgengileg á öruggan og löglegan hátt. Þá verður ekki talið að flutningur á önnur svæði en heimasvæði kæranda skapi henni hættu á að verða fyrir ofsóknum eða alvarlegum skaða.

Kærunefnd telur að þegar litið er til möguleikans á innri flutningi megi m.a. líta til umfjöllunar Flóttamannastofnunar um innri flutning í Kólumbíu, þar sem rakið er að líta verði til þess hversu miklar líkur séu á að viðkomandi verði eltur uppi af glæpahópi á þann stað sem hann flytur innanlands. Eins og fram hefur komið kveður kærandi að ofsóknir glæpahópsins hafi beinst að henni vegna starfa hennar sem sölumaður í [...], úthverfi Medellin. Samkvæmt þeim gögnum sem kærunefnd hefur tekið til skoðunar um aðstæður í heimaríki tíðkast slíkar kúgunaraðferðir sem kærandi hefur lýst í þó nokkrum mæli þar í landi ásamt annarri glæpastarfsemi. Eins og fram hefur komið hefur kærunefnd ekki forsendur til annars en að fallast á mat Útlendingastofnunar um að litla vernd sé að fá í [...] sem kærandi kveður vera sinn heimabæ. Að mati kærunefndar verður hins vegar ekki annað leitt af gögnum málsins en að þær ofsóknir sem kærandi kveðst eiga í hættu á að verða fyrir séu að mestu staðbundnar við heimabæ hennar. Þrátt fyrir að kærandi kveðist hafa fengið hótanir í skilaboðum benda gögn til þess að afar ólíklegt sé að þeir hópar sem hún óttist geti eða hafi hug á að áreita hana í Bogotá eða Cali. Þá telur kærunefnd að verði hún fyrir áreiti af hálfu meðlima glæpahópa í Bogotá eða Cali þá geti hún leitað til lögreglu eftir aðstoð og vernd. Samkvæmt framansögðu er það mat kærunefndar að flutningur innanlands komi til álita í máli kæranda.

Að uppfylltu fyrra skilyrði við mat á möguleika á flutningi innanlands verður því næst að taka afstöðu til þess hvort unnt sé, með hliðsjón af einstaklingsbundnum aðstæðum kæranda og aðstæðum í heimaríki hennar, að ætlast með sanngirni til þess að kærandi setjist að á öðru svæði í Kólumbíu. Af gögnum málsins verður ráðið að kærandi sé við ágæta heilsu, úrræðagóð og vinnufær og að hún hafi framfleytt sjálfri sér. Allir landsmenn hafa aðgang að almannatrygginga- og velferðarkerfi auk þess sem íbúum landsins er tryggður aðgangur að heilbrigðisþjónustu. Kærunefnd telur líkur standa til þess að hún hafi atvinnutækifæri í heimaríki og ætti ekki að eiga í teljandi erfiðleikum með að aðlagast á nýjum stað innan landsins. Jafnvel þótt kærandi kveðist hafa takmörkuð fjölskyldutengsl í heimaríki lítur kærunefnd til þess að kærandi er fædd og uppalin í landinu auk þess sem hún hefur að meginstefnu búið og starfað þar alla tíð. Er það mat kærunefndar að ekki hafi verið gert líklegt að staða kæranda sé verri en annarra einstaklinga í sambærilegri stöðu að því marki að það hafi áhrif á möguleika hennar til flutnings innanlands. Að mati kærunefndar bendir ekkert til annars en að dóttir kæranda, sem kærandi kveður að nú sé búsett í Panama, geti flust til hennar og búið með henni á nýjum stað.

Er það mat kærunefndar að hægt sé með sanngirni að ætlast til þess að kærandi setjist að annars staðar í Kólumbíu, sbr. 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Samkvæmt framansögðu er það mat kærunefndar að skilyrði 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga um flutning innanlands séu uppfyllt og telst kærandi því ekki flóttamaður. Samkvæmt framansögðu verður ákvörðun Útlendingastofnunar um þetta atriði staðfest.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi eigi möguleika á flutningi innanlands á hún ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 4. mgr. 37. gr. og 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Kærandi hefur greint frá erfiðum aðstæðum í heimaríki vegna starfsemi glæpahópa og að yfirvöld geti ekki veitt henni fullnægjandi vernd. Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að ákvæði 1. mgr. 74. gr. vísi einnig til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Með vísan til umfjöllunar um aðstæður í heimaríki telur kærunefnd að aðstæður kæranda séu ekki slíkar að grundvöllur sé til veitingar dvalarleyfis á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Fjallað hefur verið um aðstæður kæranda í heimaríki en hún kvaðst jafnframt í viðtali hjá Útlendingastofnun vera við góða líkamlega heilsu en glíma við svefnleysi og kvíða. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Þá hafa tengsl kæranda við Ísland ekki vægi við mat á því hvort veita beri dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Kærunefnd hefur jafnframt litið til þeirra tímabundnu erfiðleika sem heimaríki kæranda kann að þurfa að glíma við vegna Covid-19 faraldursins. Kærunefnd telur þá erfiðleika ekki vera þess eðlis að þeir leiði til þess, einir sér eða í samhengi við önnur gögn málsins, að heimilt sé veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Athugasemdir kæranda við málsmeðferð Útlendingastofnunar

Í greinargerð sinni gerir kærandi athugasemdir við málsmeðferð og úrlausn Útlendingastofnunar í máli hennar. Meðan annars hafi kærandi gert athugasemd við staðhæfingu stofnunarinnar að átökin í Kólumbíu séu almennt staðbundin. Þá hafi skort á rökstuðning við umfjöllun um mat á innri flutningi í máli hennar.

Kærunefnd bendir af þessu tilefni á að leiðbeiningar Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna hafa ekki lagagildi hér á landi og eru eins og fram kemur í lögskýringargögnum að baki 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga einungis til hliðsjónar við mat samkvæmt ákvæðinu. Þá kemur fram í athugasemdunum að við matið skuli horfa til þess hvort einstaklingur geti fengið vernd í öðrum hluta heimalands hans en hann flúði frá og hvort hann geti sest að á svæði sem talið sé öruggt. Eins og fram hefur komið er það mat kærunefndar að kærandi geti flust til öruggra svæða í heimaríki utan heimasvæðis.

Kærunefnd hefur yfirfarið öll gögn málsins, svo og skýrslur opinberra stofnana, og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun. Það er mat kærunefndar að ekkert hafi komið fram í málinu sem bendir til þess að skort hafi á að nauðsynlegar upplýsingar lægju fyrir um aðstæður utan heimaborgar kæranda í heimaríki við ákvörðunartöku hjá Útlendingastofnun. Það er mat kærunefndar að málsmeðferð Útlendingastofnunar í máli kæranda hafi verið í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd 28. október 2019. Eins og að framan greinir hefur umsókn hennar um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hún því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hennar um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hún verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hennar hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga og þegar litið er til ferðatakmarkana vegna Covid-19 faraldursins teljast 30 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kæranda er vakin á því að ef hún yfirgefur ekki landið innan frests kann að vera heimilt að brottvísa henni. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Kærunefnd bendir á að með reglugerð nr. 460/2020, um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, setti ráðherra bráðabirgðaákvæði sem kveður á um að útlendingur sem dvaldi hér á landi fyrir 20. mars 2020 í samræmi við 8. gr. reglugerðarinnar og 1. mgr. 49. gr. laga um útlendinga, en hefur ekki komist til síns heima vegna ferðatakmarkana, sóttkvíar eða einangrunar er heimilt að dvelja hér á landi án dvalarleyfis eða vegabréfsáritunar til og með 1. júlí 2020. Í 2. mgr. ákvæðisins er þó vísað til þess að framangreint komi ekki í veg fyrir frávísun eða brottvísun þeirra sem voru í ólögmætri dvöl fyrir 20. mars 2020 eða frávísun eða brottvísun á öðrum grundvelli samkvæmt ákvæðum laga um útlendinga.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 30 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 30 days to leave the country voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Bjarnveig Eiríksdóttir Ívar Örn Ívarsson

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála