Nr. 492/2017 - Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 7. september 2017 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 492/2017

í stjórnsýslumáli nr. KNU17060065

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 26. júní 2017 kærði einstaklingur er kveðst heita […], fæddur […] og vera frá […] (hér eftir nefndur kærandi), ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 19. maí 2017, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga. Jafnframt var honum synjað um dvalarleyfi vegna sérstakra tengsla við landið skv. 78. gr. sömu laga.Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að honum verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. sömu laga.Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 13. október 2016. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 17. febrúar 2017 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 19. maí 2017, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Þá var honum synjað um dvalarleyfi vegna sérstakra tengsla við landið. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 26. júní 2017. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 30. júní 2017.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun bar kærandi fyrir sig að hann sé ofsóttur af stjórnvöldum í heimaríki vegna stjórnmálaskoðana.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og vegna sérstakra tengsla skv. 74. gr. og 78. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi. Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli d-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að í viðtölum hjá Útlendingastofnun hafi hann m.a. greint frá því að hann sé fæddur og uppalinn í […] og að hann tilheyri minnihluta í landi sínu vegna stjórnmálaskoðana sinna, […]. Hann hafi tekið þátt í opinberum mótmælum til að tjá skoðanir sínar og hann sé hræddur um líf sitt, m.a. vegna þess að fólk sé ósammála hans stjórnmálaskoðunum. Hann hafi orðið fyrir alvarlegri líkamsárás árið 2013 þegar þrír menn hafi gengið í skrokk á honum. Hann hafi höfuðkúpubrotnað í árásinni og glímt við minnisleysi í nokkrar vikur eftir árásina. […] Hann telur árásina tengjast stjórnmálaskoðunum hans og því að hann hafi ekki sinnt herskyldu. Hann hafi leitað til lögreglu en fengið þau svör að um slys hafi verið að ræða. Lögreglan hafi ekki viljað rannsaka málið frekar. Kærandi hafi ekki trú á að […] yfirvöld muni veita honum aðstoð eða vernd. Eftir árásina hafi kærandi lifað í felum í heimaríki.

Í greinargerð kæranda er farið yfir ástand mannréttindamála í […]. Kemur m.a. fram að tjáningarfrelsi eigi undir högg að sækja í landinu, auk þess sem virðing fyrir funda- og félagafrelsi borgara landsins fari versnandi. Lögreglan í landinu beiti harðræði við handtökur og yfirheyrslur og nokkuð sé um að einstaklingar séu handteknir og þeim haldið föngnum án rökstudds gruns og af handahófi, auk þess sem dómarar framfylgi ekki löggjöf um réttláta og skilvirka málsmeðferð fyrir dómstólum. Misbeiting lögregluyfirvalda á valdi sínu gegn mótmælendum sem taki þátt í opinberum mótmælum sé meðal alvarlegra mannréttindabrota sem framin séu af stjórnvöldum í landinu.

Í greinargerð sinni rekur kærandi þýðingu hugtakanna „ástæðuríkur ótti“ og „ofsóknir“ í ljósi handbókar Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um réttarstöðu flóttamanna. Af hálfu kæranda er því haldið fram að hann uppfylli skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga um ofsóknir vegna stjórnmálaskoðana. Er áréttað að kærandi óttist um líf sitt vegna pólitískra skoðana sinna sem [...] og að kærandi telji líklegt að árásin sem hann hafi orðið fyrir hafi m.a. tengst stjórnmálaskoðunum hans. Telur kærandi þá mögulegt að hann yrði settur í fangelsi í heimaríki vegna skoðana sinna.

Hvað varðar vilja og getu stjórnvalda til að veita kæranda vernd bendir kærandi á að ljóst sé að óhófleg valdbeiting lögreglu og refsileysi fyrir brot í starfi ásamt spillingu stjórnvalda séu alvarleg vandamál í […]. Undir það hafi verið tekið í ákvörðun Útlendingastofnunar. Ljóst sé að mótmælendur og stjórnarandstöðufólk hafi þurft að þola lögregluofbeldi, ólögmætar handtökur og fangelsisvist við illa meðferð. Mótmælendur og einstaklingar sem ekki fylgi stefnu stjórnvalda líkt og kærandi séu því í afar viðkvæmri stöðu þar í landi. Vísar kærandi í alþjóðlegar skýrslur máli sínu til stuðnings. Með hliðsjón af þessu telur kærandi ljóst að hann geti ekki leitað verndar hjá stjórnvöldum í heimaríki.

Kærandi telur að endursending hans myndi brjóta í bága við 42. gr. laga um útlendinga, 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.Til stuðnings varakröfu sinni um dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga bendir kærandi á að ákvæðið heimili að veita dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf á vernd. Í greinargerð með frumvarpi til laga um útlendinga komi m.a. fram að tekið skuli mið af almennum aðstæðum í heimaríki, þar á meðal hvort grundvallarmannréttindi séu tryggð. Miðað skuli við að heildarmat fari fram á öllum aðstæðum í máli áður en leyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sé veitt. Kærandi bendir á að í ljósi þess sem fram hafi komið um heimaríki kæranda sé ljóst að kærandi uppfylli skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.Hvað varðar mögulegan flutning kæranda innanlands bendir kærandi á að við mat á því hvort einstaklingur geti fengið raunverulega vernd í öðrum hluta upprunalands þurfi að fara fram einstaklingsbundið mat á persónulegum aðstæðum viðkomandi og þeim aðstæðum sem séu í landinu. Kærandi telur að ljóst sé að öryggi hans sé ógnað hvar sem er í landinu. Með hliðsjón af atvikum í máli kæranda sé krafa um innri flutning því hvorki raunhæf né sanngjörn, en bæði skilyrðin þurfi að uppfylla til þess að slík ráðstöfun komi til greina.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi hafi ekki lagt fram gögn sem séu til þess fallin að sanna á honum deili. Var það mat Útlendingastofnunar að kærandi hafi ekki sannað hver hann sé með fullnægjandi hætti. Var því ákveðið að leysa úr auðkenni hans á grundvelli mats á trúverðugleika. Það var niðurstaða Útlendingastofnunar, eftir mat á trúverðugleika frásagnar, að framburður kæranda í viðtali hjá stofnuninni hafi almennt verið skýr og var því við úrlausn málsins byggt á framburðinum, með ákveðnum fyrirvörum. Kærunefnd gerir því ráð fyrir, miðað við umfjöllun Útlendingastofnunar, að fallist hafi verið á að kærandi sé […] ríkisborgari. Kærunefnd telur að ekki sé ástæða til að gera athugasemd við þessa niðurstöðu Útlendingastofnunar enda liggja ekki fyrir formleg gögn sem sýna fram á að hann hafi annað ríkisfang.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í […] m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

[…]

[…] Ríkið er aðili að Evrópuráðinu og hefur fullgilt mannréttindasáttmála Evrópu. Ríkið er jafnframt aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna, alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og samningi Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu.

Ofangreind gögn bera það með sér að mannréttindi og grundvallarréttindi séu almennt tryggð í […]. Í stjórnarskrá sé m.a. kveðið á um bann við mismunun á grundvelli til að mynda stjórnmálaskoðana og trúar. Þá sé í stjórnarskrá og lögum landsins kveðið á um tjáningar- og fjölmiðlafrelsi, en virðing stjórnvalda fyrir slíku frelsi sé þó í framkvæmd misjöfn. Almennt geti þó einstaklingar gagnrýnt stefnu stjórnvalda óáreittir. Umfjöllun í fjölmiðlum sé yfirleitt einhliða og í þágu stjórnvalda þar sem að eigendur einstakra miðla séu yfirleitt stuðningsmenn ríkjandi stjórnar. Þá sé ritskoðun algeng hjá fjölmiðlum til þess að komast hjá áreiti af hálfu yfirvalda.

[…] Þjóðaratkvæðagreiðsla hafi átt sér stað í […] þar sem samþykktar hafi verið breytingar á stjórnarskrá sem m.a. minnki völd forseta landsins og færi þau til forsætisráðherra og þingsins. Breytingarnar hafi verið gagnrýndar og ríkjandi stjórnvöld m.a. sökuð um að reyna að festa stöðu sína enn frekar í sessi.

Samkvæmt lögum eigi dómskerfið að vera sjálfstætt en í raun sé sjálfstæði dómstóla takmarkað þar sem stjórnvöld hafi töluverð afskipti af því sem þar fari fram. Töluverða spillingu sé að finna á vettvangi hins opinbera og opinberir starfsmenn séu sjaldan látnir sæta ábyrgð fyrir brot í starfi. Stjórnvöld hafi að einhverju leyti reynt að stuðla að umbótum hvað þetta varði, en það hafi gengið hægt og ekki verið fylgt vel eftir. Mútur þekkist víða, auk þess sem frændhygli og klíkuskapur séu algeng. Vantraust á stjórnvöldum sé mikið meðal almennings vegna þessa. […]

[…] Lögreglan hafi verið sökuð um að hafa gengið of hart fram gegn mótmælendum, þar á meðal gegn fjölmiðlafólki. Tekið hafi verið á þessum ásökunum að einhverju leyti af hálfu yfirvalda, m.a. hafi lögreglustjóra […] verið vikið úr starfi. […] Samkvæmt gögnum málsins eru til staðar úrræði til þess að kvarta undan störfum lögreglu og þá sé til staðar embætti umboðsmanns í landinu, en þangað geti íbúar landsins leitað sé brotið á réttindum þeirra. Þá sé til staðar fjöldi virkra borgaralegra og frjálsra félagasamtaka sem starfi við ágætar aðstæður í landinu.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Kærandi ber fyrir sig að hann óttist um líf sitt vegna pólitískra skoðana sinna sem [...].

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimaríki sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi ber fyrir sig að hann óttist um líf sitt í heimaríki vegna stjórnmálaskoðana sinna, en hann sé [...]. Kærandi hafi orðið fyrir líkamsárás árið 2013 og telur hann líklegt að árásin hafi tengst skoðunum hans. Lögreglan hafi talið að um slys hafi verið að ræða og hafi hún ekki viljað rannsaka málið frekar.Kærandi kveðst samkvæmt framangreindu hafa orðið fyrir alvarlegri líkamsárás árið 2013. Spurður nánar út í atvikið í viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi ekki vita hverjir hafi ráðist á hann og honum hafi ekki verið hótað fyrir árásina. Þá tók hann fram að margar ástæður gætu verið fyrir árásinni, t.d. pólitískar skoðanir hans eða sú staðreynd að hann hafi ekki sinnt herskyldu. Tók kærandi fram að um ágiskanir væri að ræða. Eftir árásina hafi kærandi farið í felur.

Kærunefnd telur að ljóst sé af landaupplýsingum að eitthvað sé um takmarkanir á tjáningar- og fundafrelsi í heimaríki kæranda. […] Almennt eigi þó einstaklingar að geta gagnrýnt stefnu stjórnvalda óáreittir. Kærunefnd telur að ekki sé útilokað að kærandi hafi orðið fyrir framangreindri líkamsárás af hálfu aðila í heimaríki og í kjölfarið mætt aðgerðarleysi af hálfu lögreglu. Aftur á móti telur kærunefnd að líta verði til þess að kærandi hefur borið að hann viti ekki hverjir stóðu að árásinni heldur geti bara giskað. Þá hefur framburður kæranda verið ónákvæmur um aðstæður hans bæði í aðdraganda umræddrar líkamsárásar og eftir hana, þ.m.t. um þátttöku í mótmælum og opinbera tjáningu, dvalarstaði og fleira. Kærunefnd telur því, að teknu tilliti til gagna málsins, upplýsinga um aðstæður í heimaríki kæranda og framburðar hans, þ. á m. um hvenær og í hvaða mæli kærandi kveðst aðallega hafa verið að tjá skoðanir sínar, að kærandi teljist ekki hafa ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Með vísan til alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling. Við mat á hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga kemur fram að með ríkri þörf á vernd af heilbrigðisástæðum sé m.a. miðað við að um skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm sé að ræða og meðferð við honum væri aðgengileg hér á landi en ekki í heimaríki viðkomandi. Í þessu sambandi kemur jafnframt fram að meðferð teljist ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur er hér átt við þau tilvik þar sem meðferð sé til í heimaríkinu en viðkomandi eigi ekki rétt á henni. Þá kunna að falla undir 1. mgr. 74. gr. mjög alvarlegir sjúkdómar sem ekki teljast lífshættulegir, svo sem ef sýnt þykir að þeir muni valda alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni eða óbærilegum þjáningum. Ef um langvarandi sjúkdóm sé að ræða væru ríkari verndarsjónarmið fyrir hendi ef sjúkdómur væri á lokastigi. Jafnframt væri rétt að líta til þess hvort meðferð hafi hafist hér á landi og ekki væri læknisfræðilega forsvaranlegt að rjúfa meðferð, sem og til atriða sem varði félagslegar aðstæður útlendings og horfur hans.

Fjallað hefur verið um aðstæður kæranda í heimaríki. […] Ljóst er af þeim gögnum sem kærunefnd hefur skoðað að kærandi hafi aðgang að almenna heilbrigðiskerfinu í heimaríki, og geti því leitað þangað ef þörf er á. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Anna Tryggvadóttir                                       Pétur Dam Leifsson