Nr. 25/2024 Úrskurður
KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA
Hinn 3. janúar 2024 er kveðinn upp svohljóðandi
úrskurður nr. 25/2024
í stjórnsýslumálum nr. KNU24010002
Beiðni um frestun réttaráhrifa
í máli […]
Málsatvik
Hinn 22. desember 2023 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 23. júní 2023, um að synja einstaklingi er kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari Tyrklands (hér eftir nefndur aðili) um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Úrskurður kærunefndar var birtur fyrir aðila 22. desember 2023. Hinn 29. desember 2023 barst kærunefnd beiðni aðila um frestun réttaráhrifa á úrskurði kærunefndar ásamt greinargerð og fylgigögnum.
Aðili krefst þess að réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar útlendingamála verði frestað á meðan hann fari með mál sitt fyrir dómstóla, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016.
Málsástæður aðila
Í greinargerð aðila kemur fram að hann hyggist höfða mál fyrir íslenskum dómstólum og krefjast ógildingar á úrskurði kærunefndar útlendingamála í máli hans. Aðili telur ljóst að aðstæður hans í Tyrklandi verði ekki þess eðlis að hann muni hafa tækifæri eða getu til að gæta hagsmuna sinna hér á landi og því sé honum nauðsynlegt að geta dvalist hér á landi á meðan mál hans sé til meðferðar hjá dómstólum. Aðili bendir í þessu samhengi sérstaklega á meginregluna um réttláta málsmeðferð og telur hana ekki tryggða nema að hann geti gætt hagsmuna sinna hér á landi.
Í greinargerð aðila kemur fram að hann sé þeirrar skoðunar að annmarkar hafi verið á rannsókn kærunefndar í máli hans, meðal annars þar sem talsmaður aðila hafi með tölvubréfi meðal annars tjáð nefndinni að aðili væri að vinna í því að fá frumrit af framlögðum gögnum send til landsins. Hinn 21. desember 2023 hafi kærunefnd móttekið tölvubréfið en úrskurðað í máli aðila daginn eftir. Aðili fái ekki annað séð en að kærunefnd hafi verið að falla á tíma í að úrskurða í máli hans þar sem 3. janúar 2023 hefði umsókn hans verið búin að vera til meðferðar hjá stjórnvöldum í 18 mánuði, sbr. 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Að mati aðila eigi tímafrestir er lög kveði á um ekki að leiða til þess að mál sem tefjist hjá stjórnvöldum séu ekki rannsökuð með ítarlegum hætti eða í samræmi við 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 og 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga. Aðili telur allt benda til þess að kærunefnd hafi brotið gegn rannsóknarreglu stjórnsýslulaga með því að hafa neitað að verða við beiðni hans um að leggja fram frumrit af þegar framlögðum gögnum og úrskurða í máli hans á meðan hann hafi verið að afla þeirra.
Niðurstaða kærunefndar útlendingamála
Í íslenskum rétti gildir sú meginregla að málskot til dómstóla frestar ekki réttaráhrifum endanlegra ákvarðana stjórnvalda, sjá til hliðsjónar 2. málsl. 60. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944. Reglan er áréttuð í 1. málsl. 6. mgr. 104. laga um útlendinga nr. 80/2016 en þar segir að málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun á stjórnsýslustigi um að útlendingur skuli yfirgefa landið fresti ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess, sbr. 2. málsl. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga. Frestun á réttaráhrifum skal bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að málið hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.
Niðurstaða um hvort ástæða sé til að fresta réttaráhrifum úrskurðar kærunefndar ræðst af heildstæðu mati á hagsmunum aðila af því að réttaráhrifum úrskurðarins verði frestað og sjónarmiðum sem mæla gegn slíkri frestun. Meðal þeirra sjónarmiða sem líta ber til við þetta mat er hvort framkvæmd úrskurðarins valdi aðila óafturkræfum skaða, hvort framkvæmdin feli í sér verulegar hindranir á aðgengi aðila að dómstólum, hvort aðstæður sem þýðingu geta haft fyrir málið hafi breyst verulega eða hvort þörf sé á sérstakri varúð, m.a. með tilliti til hagsmuna barna. Þá lítur kærunefnd til þess hlutverks stjórnvalda að tryggja skilvirka framkvæmd laga um útlendinga. Kærunefnd hefur jafnframt litið til þess að heimild til frestunar réttaráhrifa á úrskurði nefndarinnar er undantekning frá meginreglu sem aðeins sé ætlað að ná til tilvika þar sem ástæða er til þess að fresta framkvæmd. Réttaráhrifum úrskurðar verði því ekki frestað af þeirri ástæðu einni að úrskurðurinn verði borinn undir dómstóla heldur þurfi að liggja fyrir tilteknar ástæður í fyrirliggjandi máli svo kærunefnd fallist á slíka beiðni.
Af beiðni aðila um frestun réttaráhrifa má ráða þá afstöðu hans að framkvæmd úrskurðar kærunefndar útlendingamála um að hann skuli yfirgefa landið takmarki möguleika hans til að fá endurskoðun úrskurðarins hjá dómstólum og njóta þar réttlátrar málsmeðferðar, sbr. 1. mgr. 70. gr. stjórnarskrárinnar. Ljóst er að vera aðila á landinu er ekki forsenda fyrir því að mál sem hann höfðar til ógildingar á úrskurði kærunefndar sé tækt til meðferðar hjá dómstólum. Aðili hefur möguleika á að gefa skýrslu fyrir dómi þótt hann sé ekki hér á landi, sbr. 2. mgr. 49. gr. og 3. og 4. mgr. 51. gr. laga um meðferð einkamála nr. 91/1991. Hvað varðar þá málsástæðu að í heimaríki muni hann eiga í erfiðleikum með að gæta hagsmuna sinna fyrir íslenskum dómstólum þá vekur kærunefnd athygli á því að í Tyrklandi er bæði net- og símasamband og því ljóst að hann geti gefið skýrslu fyrir dómi og verið í sambandi við lögmann sinn bæði í gegnum síma og tölvu.
Í því ljósi og með vísan til aðstæðna aðila að öðru leyti er það niðurstaða kærunefndar að ekki sé ástæða til að fresta réttaráhrifum úrskurðar í máli aðila á þeim grundvelli að framkvæmd úrskurðarins valdi tjóni á málatilbúnaði hans fyrir dómstólum eða skerði réttindi sem honum eru tryggð samkvæmt 70. gr. stjórnarskrárinnar, sbr. einnig dóma Héraðsdóms Reykjavíkur í málum nr. E-2434/2017, frá 23. maí 2018, og E-6830/2020, frá 15. desember 2020.
Með úrskurði kærunefndar útlendingamála, sem er sjálfstæð stjórnsýslunefnd, hefur verið tekin afstaða til málsástæðna aðila varðandi umsókn hans um alþjóðlega vernd hér á landi og dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða og komist að niðurstöðu um að synja umsókn hans. Kærunefnd ítrekar það sem kemur fram í úrskurði í máli aðila að athugun nefndarinnar hefur ekki leitt í ljós gögn sem gefa tilefni til að ætla að aðstæður í heimaríki hans séu þess eðlis að endursending hans þangað sé í andstöðu við 1. og 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.
Tiltölulega skammur tími er liðinn síðan nefndin úrskurðaði í máli aðila. Ekkert í gögnum máls aðila bendir til þess að aðstæður aðila eða aðstæður í ríkinu, sem vísa á honum til, hafi breyst verulega síðan nefndin úrskurðaði í máli aðila á þann hátt að nefndin telji að það gæti haft áhrif á efnislega niðurstöðu máls hans. Eftir skoðun á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa telur kærunefnd að athugasemdir sem þar koma fram varðandi málsmeðferð og efnislegt mat kærunefndar í málinu séu ekki þess eðlis að ástæða sé til að ætla að niðurstaða kærunefndar í málinu sé haldin annmarka sem leitt gæti til ógildingar úrskurðarins.
Samkvæmt framansögðu er það mat kærunefndar að ekki sé ástæða til að fallast á beiðni aðila um frestun réttaráhrifa úrskurðar kærunefndar í máli hans.
ÚRSKURÐARORÐ
Kröfu aðila er hafnað.
The appellant’s request is denied.
Fyrir hönd kærunefndar útlendingamála,
Þorsteinn Gunnarsson, formaður