17. febrúar 2020 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 47/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 17. febrúar 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 47/2020

í stjórnsýslumáli nr. KNU19100069

Kæra [...]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 22. október 2019 kærði einstaklingur er kveðst heita [...], vera fæddur [...] og vera ríkisborgari Sómalíu (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 3. október 2019, um að taka ekki til efnismeðferðar umsókn hans um alþjóðlega vernd á Íslandi og vísa honum frá landinu.

Þess er krafist að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og að stofnuninni verði gert að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar hér á landi, á grundvelli 2. og 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016, sbr. 42. gr. sömu laga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsmeðferð

Kærandi lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd á Íslandi þann 26. ágúst 2019. Við leit að fingraförum kæranda í Eurodac gagnagrunninum, þann sama dag, kom í ljós að fingraför hans höfðu verið skráð í grunninn af yfirvöldum í Danmörku. Þann 4. september 2019 var beiðni um viðtöku kæranda og umsóknar hans um alþjóðlega vernd beint til yfirvalda í Danmörku, sbr. b-lið 1. mgr. 18. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013 (hér eftir nefnd Dyflinnarreglugerðin). Í svari frá dönskum yfirvöldum, dags. 16. september 2019, samþykktu þau viðtöku kæranda á grundvelli d-liðar 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar. Útlendingastofnun ákvað þann 3. október 2019 að taka ekki umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi til efnismeðferðar og að honum skyldi vísað frá landinu. Ákvörðunin var birt fyrir kæranda þann 8. október 2019 og kærði kærandi ákvörðunina þann 22. október 2019 til kærunefndar útlendingamála. Greinargerð kæranda barst kærunefnd þann 5. nóvember 2019. Þá var kæranda leiðbeint með tölvupósti kærunefndar, dags. 16. janúar 2020, um að leggja fram frekari gögn í málinu en engin gögn bárust.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kom fram að dönsk stjórnvöld bæru ábyrgð á meðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd á grundvelli Dyflinnarreglugerðarinnar. Umsóknin yrði því ekki tekin til efnismeðferðar, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga, enda fæli flutningur kæranda til Danmerkur ekki í sér brot gegn 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. mgr. 36. gr. laganna. Þá taldi Útlendingastofnun að kærandi hefði ekki slík tengsl við Ísland að nærtækast væri að hann fengi hér vernd eða að sérstakar ástæður væru fyrir hendi þannig að taka bæri umsókn kæranda til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kæranda var vísað frá landinu, sbr. c-lið 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, og skyldi hann fluttur til Danmerkur.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann hafi í viðtölum hjá Útlendingastofnun m.a. greint frá því að hann hafi haft aðgang að heilbrigðiskerfinu í Danmörku þar til hann hafi fengið synjun á endurnýjun dvalarleyfis. Kvaðst kærandi hafa farið í eina aðgerð í Danmörku og verið tilkynnt að hann þyrfti að fara í aðra aðgerð fljótlega. Kvað hann ástæður aðgerðanna vera alvarlega áverka sem hann hafi hlotið eftir líkamsárásir í heimaríki sínu. Þá kvaðst kærandi reiða sig á svefnlyf til að geta sofið á næturnar vegna þeirra áfalla sem hann hafi orðið fyrir. Honum hafi verið hótað lífláti eftir að hafa gifst konu úr öðrum ættbálki. Bróðir hans hafi myrt móður hennar og bróður í hefndarskyni. Kvaðst hann hafa flúið heimaríki sitt vegna ótta við aftöku af hendi lögreglu. Kærandi hafi náð góðum tökum á lífinu í Danmörku, hafi orðið sér úti um starf og í frítíma sínum starfað sem sjálfboðaliði á elliheimili. Hann hafi fengið dvalarleyfi af mannúðarástæðum í Danmörku. Kærandi segist hafa sótt um endurnýjun á dvalarleyfinu en því hafi verið hafnað á þeim grundvelli að aðstæður í heimaríki hans hefðu batnað og að dönsk stjórnvöld hafi talið öruggt að senda hann aftur þangað. Hann hafi verið handtekinn nokkrum sinnum undir lokin í Danmörku og færður í varðhald.

Í greinargerð kæranda eru gerðar nokkrar athugasemdir við hina kærðu ákvörðun Útlendingastofnunar. Í fyrsta lagi gerir kærandi athugasemd við þá fullyrðingu Útlendingastofnunar að löggæslumálum í Danmörku sé stýrt með árangursríkum hætti. Líkt og fram komi í viðtali við kæranda og í greinargerð til Útlendingastofnunar eru það ekki glæpir og skortur á löggæslu sem kærandi óttist heldur lögregluyfirvöld í Danmörku. Kærandi hafi verið handtekinn reglulega og settur í varðhald. Hann óttist að verða sendur beint úr varðhaldi til heimaríkis enda sé endanleg niðurstaða komin í mál hans í Danmörku. Í öðru lagi gagnrýnir kærandi trúverðugleikamat Útlendingastofnunar með vísan til þess að stofnunin hafi ekki haft tök á því að sannreyna frásögn kæranda um að til standi að senda hann aftur til heimaríkis. Það sé sameiginleg skylda umsækjanda og viðkomandi stjórnvalds að komast að raun um staðreyndir málsins og meta þær. Fyrir liggi að kærandi hafi fengið lokasynjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd í Danmörku og til standi að senda hann aftur til heimaríkis. Þá gerir kærandi grein fyrir stöðu einstaklinga sem fengið hafa lokasynjun um vernd í Danmörku og vísar í því sambandi til fjölda skýrslna alþjóðastofnana og frjálsra félagasamtaka. Áréttar kærandi að verði hann endursendur til Danmerkur séu allar líkur á því að honum verði komið fyrir í miðstöð fyrir brottflutninga. Þar hafi hann afar takmarkað ferðafrelsi, enga framfærslu og algjöra lágmarksþjónustu.

Kærandi byggir í fyrsta lagi á því að mál hans skuli tekið til efnislegrar meðferðar vegna sérstakra ástæðna, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í þeim efnum fjallar kærandi almennt um og gerir grein fyrir inntaki og túlkun á ákvæðinu, m.a. með hliðsjón af lögskýringargögnum og fyrri úrskurðum kærunefndar útlendingamála. Rauði krossinn hafi allt frá gildistöku laga nr. 80/2016 bent á að tiltekinn texti sýni vilja löggjafans til að víkka gildissvið ákvæðisins miðað við beitingu stjórnvalda á sambærilegu ákvæði í eldri lögum. Sé það í samræmi við meginreglu laganna um að umsóknir um alþjóðlega vernd skuli teknar til efnismeðferðar. Með reglugerð nr. 276/2018, voru gerðar breytingar á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017 er varða framkvæmd 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Hafi talsmenn Rauða kross Íslands gert alvarlegar athugasemdir vegna skorts á lagastoð umræddrar reglugerðar vegna þeirra skilyrða sem þar séu sett fram, þ.e. að þau gangi lengra en ákvæði laga um útlendinga og gangi í raun gegn vilja löggjafans. Þá er vísað til þess að þau viðmið sem talin séu upp í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, með áorðnum breytingum, séu aðeins nefnd í dæmaskyni og geti ekki komið í stað heildarmats á einstaklingsbundnum aðstæðum kæranda. Stjórnvöldum beri að leggja heildstætt mat á einstaklingsbundnar aðstæður kæranda og þær afleiðingar sem endursending gæti haft í för með sér fyrir hann, bæði líkamlegar og andlegar, auk þess að meta hvort kærandi sé einstaklingur í sérstaklega viðkvæmri stöðu, sbr. 6. tölul. 3. gr. laga um útlendinga.

Kærandi byggir í öðru lagi á því að ótækt sé að beita heimild c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga þar sem hann njóti verndar 2. mgr. 42. gr. sömu laga. Íslenska ríkið sé bundið af grundvallarreglunni um að vísa fólki ekki brott þangað sem líf þess eða frelsi kunni að vera í hættu. Bannið við óbeinni endursendingu sé þá sérstaklega lögfest í 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Sem fyrr segir liggi fyrir lokasynjun á umsókn kæranda um alþjóðlega vernd í Danmörku. Kærandi telur að íslensk stjórnvöld geti ekki horft framhjá þeim aðstæðum sem bíða hans við endursendingu til Danmerkur og yfirvofandi endursendingu hans til heimaríkis þar sem hann óttist um líf sitt.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Ákvæði 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er mælt fyrir um að umsókn um alþjóðlega vernd skuli tekin til efnismeðferðar nema undantekningar sem greindar eru í a-, b- og c-liðum ákvæðisins eigi við. Samkvæmt c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er stjórnvöldum heimilt að synja því að taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef krefja má annað ríki, sem tekur þátt í samstarfi á grundvelli samninga sem Ísland hefur gert um viðmiðanir og fyrirkomulag við að ákvarða hvaða ríki skuli fara með beiðni um alþjóðlega vernd sem lögð er fram hér á landi eða í einhverju samningsríkjanna, um að taka við umsækjanda. Í samræmi við samning ráðs Evrópusambandsins og Íslands og Noregs um þátttöku hinna síðarnefndu í framkvæmd, beitingu og þróun Schengen-gerðanna samþykkti Ísland áðurnefnda Dyflinnarreglugerð, sbr. auglýsingu í C-deild Stjórnartíðinda nr. 1/2014.

Í III. kafla Dyflinnarreglugerðarinnar koma fram viðmið, í ákveðinni forgangsröð, um hvaða ríki skuli bera ábyrgð á umsókn um alþjóðlega vernd. Ábyrgð Danmerkur á umsókn kæranda er byggð á d-lið 1. mgr. 18. gr. Dyflinnarreglugerðarinnar þar sem kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd þar í landi. Samkvæmt framansögðu er heimilt að krefja dönsk stjórnvöld um að taka við kæranda, sbr. c-lið 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Einstaklingsbundnar aðstæður kæranda

Samkvæmt gögnum málsins er kærandi [...] ára karlmaður sem kom einsamall hingað til lands. Í viðtali hjá Útlendingastofnun greindi kærandi m.a. frá því að hafa orðið fyrir ofbeldi í heimaríki. Hann sé mikið verkjaður vegna þess og sofi lítið. Hann hafi farið í aðgerð á kynfærum í Danmörku vegna alvarlegra áverka og hafi átt að fara í aðra aðgerð. Aðspurður kvað hann andlega heilsu sína vera góða. Kærunefnd hefur ekki borist gögn um heilsufar kæranda. Kærunefnd tekur fram að kæranda var leiðbeint í viðtali hjá Útlendingastofnun, þann 18. september 2019, um mikilvægi öflunar gagna um heilsufar, sem kærandi telji hafa þýðingu fyrir mál sitt, og um að afla skriflegra upplýsinga og leggja fram við meðferð máls hans hjá Útlendingastofnun. Þá var kæranda jafnframt leiðbeint með tölvupósti kærunefndar, dags. 16. janúar 2020, um framlagningu frekari gagna en engin gögn bárust.

Aðstæður í Danmörku

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður og málsmeðferð umsókna um alþjóðlega vernd í Danmörku, m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum og gögnum:

Amnesty International Report 2017/18 - Denmark (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
Annual Report on the Situation of Asylum in the European Union 2018 (European Asylum Support Office, 1. júní 2019);
Asyl – Status 2018 (Institut for Menneskerettigheder, 22. júní 2018);
Country Profile – Denmark (European Database of Asylum Law, 1. febrúar 2018);
Denmark 2018 Human Rights Report (United States Department of State, 13. mars 2019);
ECRI Report on Denmark (fifth monitoring cycle) (European Commission against Racism and Intolerance, 16. maí 2017);
Freedom in the World 2019 – Denmark (Freedom House, 4. febrúar 2019);
Human Rights in Denmark – Status 2016-17 (Institut for Menneskerettigheder, 2017);
The Asylum Procedure in Denmark (Danish Refugee Council, desember 2015);
Upplýsingar af vefsíðu danska umboðsmannsins (www.ombudsmanden.dk);
Upplýsingar af vefsíðum dönsku útlendingastofnunarinnar (www.nyidanmark.dk) og samtakanna Dansk Flygtningehjælp (flygtning.dk) og Refugees Welcome (refugees.dk og refugeeswelcome.dk).

Í ofangreindum gögnum kemur fram að danska útlendingastofnunin (d. Udlændingestyrelsen) taki ákvarðanir varðandi umsóknir um alþjóðlega vernd í Danmörku. Sé umsókn synjað eiga umsækjendur þess kost að bera synjunina undir sérstaka kærunefnd útlendingamála (d. Flygtningenævnet). Hafi umsækjandi um alþjóðlega vernd fengið lokaniðurstöðu í máli sínu getur hann lagt fram nýja umsókn, telji hann nýjar ástæður eða breyttar aðstæður vera fyrir hendi í máli hans, sem ekki voru fyrir hendi þegar mál hans var áður til meðferðar. Þá eiga umsækjendur um alþjóðlega vernd þess kost að leggja fram beiðni fyrir Mannréttindadómstól Evrópu um bráðabirgðaráðstöfun, skv. 39. gr. málsmeðferðarreglna dómstólsins, telji þeir endanlega niðurstöðu um synjun á alþjóðlegri vernd og brottvísun til heimaríkis hafa í för með sér hættu á ofsóknum eða meðferð sem muni brjóta í bága við ákvæði mannréttindasáttmálans. Umsækjendur njóta túlkaþjónustu við málsmeðferðina og er endurgjaldslaus lögfræðiaðstoð veitt á kærustigi. Þá veita frjáls félagasamtök umsækjendum lögfræðiaðstoð, þeim að kostnaðarlausu.

Umsækjendur um alþjóðlega vernd eiga rétt á að dvelja í Danmörku meðan á málsmeðferð stendur. Dönsku útlendingastofnuninni ber að sjá umsækjendum fyrir húsnæði, alla jafna í þar til gerðum móttökumiðstöðvum, og samgöngum vegna funda á vegum hins opinbera, s.s. málsmeðferðar fyrir stjórnvöldum eða heilbrigðisþjónustu. Þá er greiddur vasapeningur, fyrir mat og hreinlætisvörum, til umsækjenda sem ekki fá fæði í búsetuúrræðinu sínu. Sé umsækjandi ekki samvinnuþýður, s.s. við tilfærslu milli búsetuúrræða eða brottflutning, getur það þó orðið til þess að framangreind þjónusta sé skert að einhverju leyti. Af ofangreindum gögnum verður ráðið að umsækjendur sem fengið hafa lokasynjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd eru að jafnaði til fluttir í brottflutningsmiðstöðvar, þ. á m. Kærshovedgård, þar til af flutningi til heimaríkis verður. Þar sé einstaklingum tryggður aðgangur að heilbrigðisþjónustu auk þess sem í boði eru þrjár máltíðir á dag. Þá sé rafræn aðgangsstýring notuð í brottflutningsmiðstöðvum til að hafa eftirlit með ferðum þeirra er þar dvelja.

Sem fyrr segir ber danska útlendingastofnunin kostnað af dvöl umsækjenda um alþjóðlega vernd í Danmörku en heilbrigðisþjónusta við umsækjendur og aðra erlenda ríkisborgara er ekki hluti af danska sjúkratryggingakerfinu. Á ofangreindri vefsíðu stofnunarinnar kemur fram að hún standi undir kostnaði við brýna heilbrigðisþjónustu, sem ekki þoli bið, svo og verkjadeyfandi þjónustu. Meðferð sé talin brýn ef frestun gæti leitt til lífshættulegra áverka, hrörnunar, alvarlegrar hnignunar á heilsufari eða langvinns ástands.

Í ofangreindri skýrslu dönsku mannréttindastofnunarinnar frá 2018 kemur m.a. fram að á árinu 2016 hafi á degi hverjum að meðaltali um 138 umsækjendur um alþjóðlega vernd sætt varðhaldi eða annars konar frelsissviptingu en 81 umsækjandi árið 2015 og 92 umsækjendur árið 2014. Varðhald eða önnur frelsissvipting verður að eiga sér lagastoð og skal aðeins beitt að loknu einstaklingsbundnu mati, sé annað og vægara úrræði ekki tækt. Þá skal varðhald ávallt vera eins stutt og mögulegt er, málsmeðferð í varðhaldsmálum skal hafa forgang og taka skal tillit til viðkvæmra hópa, s.s. veikra, aldraðra, barna, barnshafandi kvenna o.s.frv.

Í ofangreindri skýrslu bandarísku utanríkisþjónustunnar frá 2018 kemur m.a. fram að í Danmörku viðgangist ekki viðvarandi mannréttindabrot. Þá sé löggæslumálum stýrt með árangursríkum hætti, þ. á m. séu skilvirkar aðferðir til staðar til að rannsaka og refsa fyrir lögbrot í landinu. Íbúar landsins geti því leitað á náðir þarlendra yfirvalda, telji þeir brotið á sér.

Ákvæði 3. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 3. mgr. 36. gr. laganna kemur fram að ef beiting 1. mgr. myndi leiða til þess að brotið væri gegn 42. gr., t.d. vegna aðstæðna í því ríki sem senda á umsækjanda til, skuli taka umsókn til efnismeðferðar. Í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er kveðið á um að ekki sé heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan útlending til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Þá segir í 2. mgr. ákvæðisins að 1. mgr. eigi einnig við um sendingu útlendings til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr. Við túlkun á inntaki 42. gr. laga um útlendinga telur kærunefnd jafnframt að líta verði til þess að ákvörðun aðildarríkis um brottvísun eða frávísun sem setur einstakling í raunverulega hættu á að verða fyrir pyndingum, ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu er í andstöðu við 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, sbr. jafnframt 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands, nr. 33/1944.

Í dómaframkvæmd Mannréttindadómstóls Evrópu hefur verið byggt á því að sú meðferð sem einstaklingur á von á við brottvísun eða frávísun verði að ná tilteknu lágmarks alvarleikastigi til að ákvörðunin verði talin brot á 3. gr. mannréttindasáttmálans. Horfa verði til allra aðstæðna í fyrirliggjandi máli, svo sem lengdar og eðlis meðferðar, andlegra og líkamlegra áhrifa hennar auk stöðu einstaklings hverju sinni, svo sem kyns, aldurs og heilsufars. Við mat á umræddu alvarleikastigi hefur dómstóllinn jafnframt litið til annarra þátta, t.d. hvort einstaklingurinn er í viðkvæmri stöðu, sbr. t.d. dóm Mannréttindadómstóls Evrópu í máli Khlaifia o.fl. gegn Ítalíu (nr. 16483/12) frá 15. desember 2016. Í því sambandi hefur dómstóllinn lagt ákveðna áherslu á að umsækjendur um alþjóðlega vernd tilheyri jaðarsettum og viðkvæmum þjóðfélagshóp sem þurfi sérstaka vernd, sbr. t.d. dóm í máli Tarakhel gegn Sviss (nr. 29217/12) frá 4. nóvember 2012. Þrátt fyrir það verði 3. gr. mannréttindasáttmálans ekki túlkuð á þann hátt að í greininni felist skylda aðildarríkja til að sjá umsækjendum um alþjóðlega vernd fyrir húsnæði eða fjárhagsaðstoð sem geri þeim kleift að viðhalda ákveðnum lífskjörum, sbr. dóm í máli M.S.S. gegn Belgíu og Grikklandi (nr. 30696/09) frá 21. janúar 2011.

Með vísan til umfjöllunar um aðstæður og móttökuskilyrði umsækjenda um alþjóðlega vernd í Danmörku er það niðurstaða kærunefndar að synjun á efnismeðferð umsóknar kæranda um alþjóðlega vernd leiði ekki til brots gegn 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. jafnframt 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Að mati kærunefndar bera fyrirliggjandi upplýsingar um Danmörku jafnframt með sér að þar sé veitt raunhæf vernd gegn því að fólki sé vísað brott eða það endursent til ríkja þar sem það eigi á hættu að verða fyrir ofsóknum eða þar sem lífi þess og frelsi sé ógnað. Í því sambandi hefur kærunefnd einkum litið til þess að upplýsingarnar benda til þess að meðferð danskra stjórnvalda á umsóknum um alþjóðlega vernd sé með þeim hætti að lagt sé einstaklingsbundið mat á aðstæður þeirra. Þótt fyrir liggi að kærandi hafi fengið synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd telur kærunefnd að gögn málsins gefi ekki til kynna að endursending kæranda til viðtökuríkis sé í andstöðu við 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. mgr. ákvæðisins. Þá benda öll gögn til þess að kærandi hafi raunhæf úrræði í Danmörku, bæði fyrir landsrétti og fyrir Mannréttindadómstól Evrópu, sbr. jafnframt 13. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sem tryggja að hann verði ekki sendur áfram til annars ríkis þar sem líf hans eða frelsi kann að vera í hættu, sbr. 2. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Í 32. gr. a og 32. gr. b reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017, sbr. 4. mgr. 36. gr. laganna, koma fram viðmið varðandi mat á því hvort taka skuli umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar vegna sérstakra tengsla eða ef sérstakar ástæður mæla með því. Þá segir í 2. mgr. 36. gr. laganna að ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar eru ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skal taka hana til efnismeðferðar.

Í greinargerð kæranda er vísað til þess að hann hafi fengið lokasynjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd í Danmörku og standi frammi fyrir brottvísun þaðan. Að því er varðar aðstæður einstaklinga sem hafa fengið lokasynjun á umsókn um alþjóðlega vernd í Danmörku er ljóst að aðstæður einstaklinga sem dveljast í brottflutningsmiðstöðvum eru lakari en aðstæður umsækjenda sem ekki hafa enn fengið lokaniðurstöðu í máli sínu. Aftur á móti er það mat nefndarinnar að aðstæðurnar séu ekki slíkar að almennt verði talið að einstaklingar sem hafa fengið lokasynjun á umsókn um alþjóðlega vernd eigi erfitt uppdráttar í Danmörku. Eins og áður hefur komið fram er það mat nefndarinnar að málsmeðferð danskra yfirvalda sé með þeim hætti að einstaklingsbundið mat sé lagt á aðstæður umsækjenda og að málsmeðferðin veiti fullnægjandi vernd gegn því að fólk sé endursent þangað sem það eigi á hættu að verða fyrir ofsóknum eða lífi þess eða frelsi ógnað. Að mati nefndarinnar verður ekki talið að einstaklingsbundnar aðstæður kæranda að öðru leyti séu þess eðlis að hann verði talinn eiga erfitt uppdráttar vegna þessara aðstæðna eða að sérstakar aðstæður séu að öðru leyti fyrir hendi í málinu á þessum grundvelli.

Hvað varðar sjónarmið kæranda um að varðhald í Danmörku kunni að bíða hans við komuna þangað til lands áréttar kærunefnd það sem þegar hefur komið fram um varðhald þar í landi. Umsækjendum um alþjóðlega vernd sem hlotið hafa endanlega neikvæða niðurstöðu í Danmörku getur, eftir atvikum, verið gert að sæta varðhaldi í samræmi við skilyrði danskra laga þar um og getur það t.d. átt við þegar einstaklingur á yfir höfði sér brottvísun og grunur leikur á um að hann muni koma sér undan slíkri ákvörðun. Þótt fram hafi komið gagnrýni á aðbúnað útlendinga í brottflutningsmiðstöðvum í Danmörku og þeirra sem sæta varðhaldi þar er það mat kærunefndar, með vísan til framangreindra skýrslna, að almennt sé aðbúnaður þar í samræmi við gildandi lög og grundvallarréttindi þar í landi og reglur sem leiða m.a. af mannréttindasáttmála Evrópu. Með hliðsjón af framangreindu telur nefndin því ljóst að sá möguleiki að kærandi kunni að vera færður í varðhald leiði ekki til þess að hann teljist eiga erfitt uppdráttar í Danmörku eða að öðru leyti séu fyrir hendi sérstakar ástæður í máli hans af þeim sökum.

Aðstæðum kæranda hefur að öðru leyti þegar verið lýst og telur kærunefnd að þær séu ekki þess eðlis að þær teljist til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eða samkvæmt þeim viðmiðum sem talin eru upp í dæmaskyni í 32. gr. a reglugerðar um útlendinga. Í því sambandi hefur nefndin m.a. litið til þess að heilsufar kæranda sé ekki með þeim hætti að hann teljist glíma við mikil og alvarleg veikindi, s.s. skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm og meðferð við honum er aðgengileg hér á landi en ekki í viðtökuríki eins og segir í 2. mgr. 32. gr. a reglugerðarinnar. Þá telur nefndin að heilbrigðisaðstæður kæranda geti ekki talist til ástæðna sem séu svo einstaklingsbundnar og sérstakar að ekki verði framhjá þeim litið, sbr. 3. mgr. sömu greinar. Af þeim gögnum sem kærunefndin hefur kynnt sér verður ráðið að umsækjendur sem fengið hafa synjun á umsókn sinni um alþjóðlega vernd í Danmörku eigi rétt á brýnni heilbrigðisþjónustu, sem ekki þoli bið, svo og verkjadeyfandi þjónustu. Að framangreindu virtu er það mat kærunefndar að kærandi komi til með að hafa aðgang að fullnægjandi heilbrigðisþjónustu þar í landi. Þá telur kærunefnd að gögn málsins beri ekki með sér að kærandi muni eiga erfitt uppdráttar í viðtökuríki vegna alvarlegrar mismununar eða að hann geti af sömu ástæðu vænst þess að staða hans verði verulega síðri en staða almennings í viðtökuríki.

Það er jafnframt mat kærunefndar að málsástæður kæranda að öðru leyti verði ekki taldar til sérstakra ástæðna í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Að teknu tilliti til einstaklingsbundinna aðstæðna kæranda er það mat kærunefndar að ekki séu fyrir hendi sérstakar ástæður sem mæli með því að mál hans verði tekið til efnismeðferðar hér á landi, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Kærandi kvaðst í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 18. september 2019 ekki hafa sérstök tengsl við Ísland. Þar að auki er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi slík tengsl við landið að beita beri ákvæði 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þá telur kærunefnd ljóst að síðari málsliður 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga eigi ekki við í máli kæranda þar sem ekki eru liðnir 12 mánuðir frá því að kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi, en hann lagði fram umsókn sína þann 26. ágúst 2019.

Athugasemdir kæranda við hina kærðu ákvörðun

Svo sem fram hefur komið gerir kærandi ýmsar athugasemdir við hina kærðu ákvörðun, m.a. við umfjöllun stofnunarinnar um löggæsluyfirvöld í Danmörku og aðstæður umsækjenda eftir að synjun á umsókn liggur fyrir. Þá gerir kærandi athugasemd við lagastoð og beitingu reglugerðar nr. 276/2018 um breytingu á reglugerð um útlendinga.

Eins og að framan greinir hefur kærunefnd lagt einstaklingsbundið mat á umsókn kæranda og komist að niðurstöðu um að taka umsókn hans ekki til efnismeðferðar með vísan til ákvæða laga um útlendinga eins og þau hafa verið útfærð í reglugerð um útlendinga. Er niðurstaða í málinu byggð á túlkun kærunefndar á framangreindum ákvæðum og sjónarmiðum sem nefndin telur málefnaleg en áður hefur komið fram í úrskurðum kærunefndar að reglugerðina skorti ekki lagastoð. Að mati kærunefndar er því ekki tilefni til frekari umfjöllunar um athugasemdir kæranda að þessu leyti.

Kærunefnd hefur farið yfir hina kærðu ákvörðun að öðru leyti og telur ekki tilefni til þess að gera athugasemdir við hana. Hefur kærunefnd skoðað alla þætti málsins og komist að sömu niðurstöðu og Útlendingastofnun.

Frávísun

Kærandi kveðst hafa komið hingað til lands þann 26. júní 2019 og samkvæmt gögnum máls sótti hann um alþjóðlega vernd þann 26. ágúst 2019. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um alþjóðlega vernd verið synjað um efnismeðferð og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. gr. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi skal fluttur til Danmerkur innan tilskilins frests nema ákveðið verði að fresta réttaráhrifum úrskurðar þessa að kröfu kæranda, sbr. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga.SamantektÍ máli þessu hafa dönsk stjórnvöld fallist á að taka við kæranda og umsókn hans um alþjóðlega vernd á grundvelli ákvæða Dyflinnarreglugerðarinnar. Í ljósi alls ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að rétt sé að synja því að taka til efnismeðferðar umsókn kæranda um alþjóðlega vernd hér á landi og senda kæranda til Danmerkur með vísan til c-liðar 1. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er því staðfest.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum frá birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed.

Áslaug Magnúsdóttir

Bjarnveig Eiríksdóttir Árni Helgason

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála