Nr. 141/2018 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 22. mars 2018 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 141/2018

í stjórnsýslumáli nr. KNU18020005

Kæra [...]

og barns hennar

á ákvörðunum

Útlendingastofnunar

I.          Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 4. febrúar 2018 kærði [...], fd. [...], ríkisborgari Georgíu (hér eftir nefnd kærandi), ákvarðanir Útlendingastofnunar, dags. 18. og 19. janúar 2018 um að synja kæranda og barni hennar, [...], fd. [...], um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér ásamt eiginmanni sínum og barni.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvarðanir Útlendingastofnunar verði felldar úr gildi og þeim verði veitt staða flóttamanna með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að kæranda og barni hennar verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að hinar kærðu ákvarðanir verði felldar úr gildi og að kæranda og barni hennar verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreindar ákvarðanir eru kærðar á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

1. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi og barn hennar sóttu um alþjóðlega vernd hér á landi þann 27. júní 2017. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 19. október 2017 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðunum, dags. 18. og 19. janúar 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda og barni hennar um alþjóðlega vernd ásamt því að synja þeim um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Voru þær ákvarðanir kærðar til kærunefndar útlendingamála þann 4. febrúar 2018. Kærunefnd barst sameiginleg greinargerð kæranda og fjölskyldu hennar þann 13. febrúar 2018, ásamt fylgigögnum. Frekari upplýsingar bárust frá talsmanni kæranda með tölvupósti þann 2. og 6. mars 2018.

III.       Ákvörðun Útlendingastofnunar

Við meðferð máls kæranda hjá Útlendingastofnun byggði hún umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hún sé í hættu í heimaríki sínu vegna stöðu eiginmanns hennar sem fyrrum hermaður í georgíska hernum og vegna búsetu þeirra nálægt stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og henni skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli barns kæranda kom fram að í höfðu samráði við talsmann barnsins og foreldra þess væri ekki talið tilefni til að taka sjálfstætt viðtal við barnið þar sem það væri ungt að árum og væri framburður foreldra þess talinn fullnægjandi til að leggja til grundvallar ákvörðun í máli barnsins. Þá kom fram að foreldrum barnsins hefði verið synjað um alþjóðlega vernd og dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga um útlendinga. Í ákvörðunum foreldra barnsins hefði verið tekin afstaða til aðstæðna barnsins og hvernig þær aðstæður horfi við einstökum þáttum ákvörðunar í máli barnsins. Var það niðurstaða Útlendingastofnunar með vísan til niðurstöðu í máli foreldra þess, að gættum ákvæðum samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, laga um útlendinga og barnaverndarlaga, að barni kæranda væri ekki stefnt í hættu með því að fylgja foreldrum sínum til heimaríkis.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Þá var barni kæranda vísað frá landinu á grundvelli sama ákvæðis. Kæranda og barni hennar var veittur sjö daga frestur til að yfirgefa landið. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda og barni hennar að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV.       Málsástæður og rök kæranda

Fram kemur í sameiginlegri greinargerð kæranda og eiginmanns hennar að þau hafi greint frá því að flótta fjölskyldunnar mætti rekja til búsetu þeirra í þorpinu [...] í Gori héraðinu sem sé við stjórnsýslumörk Suður-Ossetíu. Þá mætti flótta þeirra einnig rekja til þátttöku eiginmanns kæranda í stríði Georgíu við Rússland árið 2008 en þar sem Rússar hafi upplýsingar um að eiginmaður kæranda hafi verið í georgíska hernum væri fjölskyldan í hættu. Eiginmaður kæranda hafi verið í stórskotaliði hersins og gegnt veigamiklu hlutverki í stríðinu. Þá kemur fram í greinargerð að eiginmaður kæranda hafi greint frá því að eftir ríkisstjórnarskipti árið 2012 hafi vandamál hans byrjað og séu hann og fjölskylda hans í hættu vegna tengsla núverandi ríkisstjórnar við Rússa. Hafi tryggingafyrirtæki eða önnur sambærileg stofnun komið til Georgíu undir því yfirskyni að hjálpa Georgíumönnum en í staðinn hafi stofnunin fengið trúnaðarupplýsingar um þá einstaklinga sem hafi tekið þátt í stríðinu árið 2008, þ. á m. upplýsingar um eiginmann kæranda. Kærandi og eiginmaður hennar óttist að hann muni hljóta sömu örlög og 14 einstaklingar sem hafi starfað innan sömu deildar og hann í hernum en þeir hafi horfið og en þau telji að þeir hafi verið ráðnir af dögum. Kærandi og eiginmaður hennar telji að georgísk yfirvöld geti ekki verndað þau.

Í greinargerð kæranda er að finna almenna umfjöllun um ástand mannréttindamála í Georgíu. Helstu vandamál tengd mannréttindum í Georgíu séu m.a. annmarkar í réttarkerfinu, þ.m.t þrýstingur á dómstóla í tilteknum málum, umdeildar skipanir á dómurum og ófullnægjandi rannsóknir á sakamálum. Þá er í greinargerð jafnframt umfjöllun um átök Rússlands og Georgíu, árið 2008, um Suður-Ossetíu og Abkhazíu. Vísað er til þess að í gegnum tíðina hafi blossað upp deilur og stríð vegna yfirráða um Suður-Ossetíu. Hafi togsteita, spenna og átök ríkt í langan tíma á milli Georgíu annars vegar og Suður-Ossetíu og Rússlands hins vegar og sé ljóst af lestri mannréttindaskýrslna að þetta samband sé áhyggjuefni meðal mannréttindasamtaka, alþjóðastofnana og fleiri aðila. Þá hermi heimildir að Rússar fikri sig sífellt lengra inn í Georgíu og séu að taka yfir fleiri svæði sem hafi leitt til þess að georgískir ríkisborgarar sem búsettir séu í grennd við Suður-Ossetíu hafi margir hverjir misst ræktarlönd sín og orðið fyrir margs konar áreiti af hálfu Rússa. Jafnframt er vísað til þess í greinargerð að heimildir bendi til þess að íbúar á svæðinu búi við bág félags- og efnahagsleg skilyrði sem séu afleiðingar stríðsins og stirðs sambands milli Georgíu og Rússlands. Kærandi og eiginmaður hennar telji með vísan til framangreinds að meta þurfi aðstæður þeirra í ljósi sögunnar, ríkisstjórnarskipta árið 2012 og þeirra atburða sem hafi átt sér stað í Georgíu.

Aðalkrafa kæranda er að ákvörðun Útlendingastofnanir verði felld úr gildi og að henni og barni hennar verði veitt alþjóðleg vernd, sbr. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, enda sæti þau ofsóknum í heimaríki og séu grundvallarmannréttindi þeirra ekki tryggð þar. Til stuðnings þeirri kröfu er m.a. vísað í 1. mgr. 40. gr. laga um útlendinga, skilgreiningar á flóttamannahugtakinu, sbr. A-lið 1. gr. flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna og skilgreiningar d-liðs 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga á því hvaða hópar einstaklinga geti fallið undir hugtakið þjóðfélagshópur. Byggt er á því í greinargerð að þar sem eiginmaður kæranda hafi starfað sem hermaður tilheyri hann þar með tilteknum þjóðfélagshópi sbr. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Jafnframt uppfylli þau skilyrði sama ákvæðis þar sem hann sé ofsóttur sökum þjóðernis í ljósi þess að heimildir greini að Rússar herji á georgíska ríkisborgara sem búi við stjórnsýslumörk Suður-Ossetíu. Þá er í greinargerð vísað til skilgreiningar á hugtakinu ástæðuríkur ótti í handbók um réttarstöðu flóttamanna. Er byggt á því að með vísan til þeirra heimilda sem raktar hafi verið í greinargerð um ástand á stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu hafi fjölskyldan ástæðuríkan ótta til þess að óttast ofsóknir. Telji eiginmaður kæranda að þeir sem standi að ofsóknum gegn sér séu m.a. Suður-Ossetíumenn og Rússar. Er því til stuðnings vísað til b-liðar 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga en í ákvæðinu komi fram að þeir sem geti verið valdir að ofsóknum séu til að mynda hópar sem stjórni ríkinu eða verulegum hluta landssvæðis þess. Í greinargerð er jafnframt til stuðnings framangreindu vísað til þess að samkvæmt heimildum hafi Rússar undanfarið fært stjórnsýslumörkin lengra inn í Georgíu og þá hafi þeir tryggt sér yfirráð yfir landssvæði nálægt Suður-Ossetíu með því að setja upp gaddavír og eftirlitsturna. Þá geri sú staðreynd ásamt því að georgísk stjórnvöld verndi ekki Georgíumenn nálægt stjórnsýslumörkunum það að verkum að Rússar og bandamenn þeirra falli undir b-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga og því sé einnig uppfyllt skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga um að fjölskyldan geti ekki fært sér í nyt vernd stjórnvalda í heimaríki þeirra.

Í greinargerð er því mótmælt að Útlendingastofnun hafi metið það svo að eiginmaður kæranda sé ekki skotmark Rússa vegna þátttöku sinnar í stríðinu gegn Rússum árið 2008. Er vísað til þess sem fram hafi komið í greinargerð um þá ólguspennu sem ríki á milli Georgíu og Rússlands og þeirra ítaka sem Rússar hafi á yfirráðasvæði Georgíu og geti eiginmaður kæranda því hæglega verið í hættu vegna fyrrum starfa hans fyrir georgíska herinn. Þá sé því mótmælt að aðilar innan réttarvörslukerfis Georgíu bregðist við þegar brotið sé gegn þegnum ríkisins af hálfu eiginlegra yfirvalda í Suður-Ossetíu og Abkhazíu. Nýlegar heimildir bendi til þess að georgísk stjórnvöld beiti sér ekki nægilega gegn Rússum til þess að vernda þá georgísku ríkisborgara sem búi nálægt stjórnsýslumörkunum. Með vísan til framangreinds er því þar af leiðandi mótmælt að fjölskyldu kæranda standi til boða aðstoð og vernd viðeigandi stjórnvalda í Georgíu vegna vandamála sinna. Þá er mótmælt því mati Útlendingastofnunar að ástandið á og við stjórnsýslumörk Georgíu og Suður-Ossetíu sé stöðugt. Með vísan til þess sem að framan greinir telji kærandi að skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga séu uppfyllt og að veita beri henni og barni hennar alþjóðlega vernd á Íslandi.

Verði ekki fallist á aðalkröfu kæranda og barns hennar, er gerð sú krafa til vara að þeim verði veitt viðbótarvernd á grundvelli 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Er vísað til þess að ákvæðið taki mið af tilskipun Evrópusambandsins nr. 2004/83/EB um lágmarksskilyrði þess að ríkisborgarar þriðju landa eða ríkisfangslausir einstaklingar teljist flóttamenn eða menn sem að öðru leyti þarfnist alþjóðlegrar verndar. Vegna þess ástands sem ríki á stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu skammt frá heimabæ kæranda og fjölskyldu hennar, sem og stöðu eiginmanns hennar sem fyrrum hermanns sé ljóst að ekki sé öruggt að stjórnvöld uppfylli grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, sem lögfest sé í 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Telur kærandi sig og fjölskyldu sína vera í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð í heimaríki.

Til þrautavara er gerð sú krafa að kæranda og barni hennar verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Ákvæðið heimili veitingu dvalarleyfis á þeim grundvelli geti útlendingur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. vegna erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða vegna annarra atvika sem ekki megi með réttu gera honum að bera ábyrgð á. Kærandi vísar til greinargerðar með frumvarpi til laganna en þar komi fram að taka verði mið af svipuðum sjónarmiðum og gert sé við mat á öðrum ákvæðum kaflans s.s. almennra aðstæðna í heimalandi, þ. á m. hvort grundvallarmannréttindi séu nægilega tryggð. Heildarmat skuli fara fram á öllum þáttum máls áður en leyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða sé veitt. Til stuðnings framangreindri kröfu er vísað til þess í greinargerð að líkt og fram komi í ákvörðun Útlendingastofnunar í málum kæranda og fjölskyldu hennar bendi heimildir til þess að íbúar á svæðum nálægt stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu búi við bág félags- og efnahagsleg skilyrði, sem m.a. séu afleiðingar stríðsins á milli Rússlands og Georgíu árið 2008 og stirðs sambands landanna í kjölfarið. Skortur sé á ferðafrelsi yfir stjórnsýslumörk Suður-Ossetíu og hafi það slæm áhrif á daglegt líf íbúa á svæðinu. Það hafi m.a. í för með sér skort á aðgengi að menntun og heilsugæslu.

Í greinargerð og frekari gögnum frá kæranda kemur fram að barn kæranda þurfi á heilbrigðisþjónustu að halda vegna heyrnar sinnar og styðjist við heyrnartæki. Barn kæranda hafi fengið ný heyrnartæki hér á landi í janúar sl. og hafi átt tíma í eftirfylgni í febrúar. Barn kæranda ætti að koma í endurkomu til Heyrnar- og talmeinastöðvarinnar í byrjun sumars og fara í allsherjarskoðun næsta haust, sem m.a. fæli í sér stillingu á heyrnartækjum. Tryggja þurfi því að barn kæranda geti fengið þá heilbrigðisþjónustu sem það þurfi á að halda í heimaríki. Er framangreindu til stuðnings vísað í lögskýringargögn að baki ákvæði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga þar sem fram komi að taka skuli sérstakt tillit til barna hvort sem þau séu fylgdarlaus eða ekki og sé það í samræmi við stjórnarskrá Íslands, barnalög og samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins. Í ljósi erfiðra aðstæðna fjölskyldunnar skuli fella ákvarðanir Útlendingastofnunar úr gildi og veita kæranda og fjölskyldu hennar dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Að lokum er á það bent í greinargerð að við mat á möguleika á flótta innanlands beri að líta til þess hvort slíkur flutningur geti talist viðeigandi úrræði og hvort krafan sé sanngjörn. Almennt séu ekki forsendur til þess að kanna möguleika á flótta innan heimaríkis ef ljóst sé að ríkið skorti vilja eða getu til að vernda einstaklinga gegn ofsóknum. Kærandi og fjölskylda hennar óttist m.a. ofsóknir af hálfu yfirvalda og er á það bent að í samræmi við ákvæði 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga og lögskýringargagna að baki ákvæðinu þá skuli ganga út frá því að raunverulega vernd sé ekki að fá í neinum hluta Georgíu. Með hliðsjón af heildarmati á aðstæðum kæranda og fjölskyldu hennar verði ekki talið að flutningur innan Georgíu muni leysa þau undan þeirri ógn sem þau búi við, m.a. vegna fyrrum starfa eiginmanns kæranda í hernum. Með hliðsjón af öllu framangreindu og þeirri staðreynd að Georgía sé frekar lítið land muni stoða lítið fyrir kæranda og fjölskyldu hennar að setjast að á öðrum stað í heimaríki þeirra.

V.        Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi lagt fram georgískt kennivottorð með gildistíma til 27. september 2026, auk ökuskírteinis þar sem fram komi nafn hennar og fæðingardagur. Kærandi hafi hins vegar ekki lagt fram vegabréf. Var það mat Útlendingastofnunar að kærandi hafi ekki sannað með fullnægjandi hætti hver hún væri. Yrði því leyst úr auðkenni hennar á grundvelli trúverðugleikamats. Í ákvörðun Útlendingastofnunar í máli barns kæranda kemur fram að lagt hafi verið fram georgískt kennivottorð með gildistíma til 19. maí 2021. Á kennivottorðinu komi fram nafn og fæðingardagur barnsins. Ekki hafi verið lagt fram vegabréf. Var það mat Útlendingastofnunar að ekki hafi verið sannað auðkenni barns kæranda með fullnægjandi hætti. Yrði því leyst úr auðkenni barnsins á grundvelli trúverðugleika foreldra þess. Að loknu trúverðugleikamati lagði stofnunin til grundvallar að kærandi og barn hennar væru frá Georgíu. Með vísan til þessa og þeirra gagna sem kærandi hefur lagt fram um auðkenni sitt og barns síns telur kærunefnd að ekki sé tilefni til að draga í efa þjóðerni kæranda og barns hennar og verður því lagt til grundvallar að þau séu georgískir ríkisborgarar. Að öðru leyti sé auðkenni kærenda óljóst.

Réttarstaða barns kæranda

Staða barna á flótta ræðst af viðeigandi reglum í þjóðarétti og landsrétti. Í 22. gr. samnings Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins, sbr. lög nr. 19/2013, segir í fyrsta lagi að aðildarríki skuli gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja að barn sem leiti eftir réttarstöðu sem flóttamaður, eða sem talið sé flóttamaður samkvæmt viðeigandi reglum eða starfsháttum þjóðaréttar eða landslaga, fái, hvort sem það sé í fylgd foreldra eða annarra eða ekki, viðeigandi vernd og mannúðlega aðstoð við að nýta sér þau réttindi sem við eigi og kveðið sé á um í samningnum.

Í 2. mgr. 10. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016 segir að ákvarðanir sem varði barn skuli teknar með það sem því sé fyrir bestu að leiðarljósi, því tryggður réttur til að tjá skoðanir sínar í málum sem það varði og tekið tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Í 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga kemur fram að við ákvörðun sem sé háð mati stjórnvalds skuli huga að öryggi barns, velferð þess og félagslegum þroska og möguleika þess til að sameinast fjölskyldu sinni.

Sérstaklega er fjallað um mat stjórnvalda á umsóknum barna um alþjóðlega vernd í 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Þar segir að við mat á því hvort barn teljist flóttamaður samkvæmt lögunum skuli það sem barninu sé fyrir bestu haft að leiðarljósi. Við mat á því hvað barni sé fyrir bestu skuli stjórnvöld líta til möguleika barns á fjölskyldusameiningu, öryggis þess, velferðar og félagslegs þroska auk þess sem taka skuli tillit til skoðana barnsins í samræmi við aldur þess og þroska. Við ákvörðun í máli er varðar hagsmuni barns skuli stjórnvöld taka skriflega afstöðu til þessara atriða.

Almennt er viðurkennt að eðlilegur þroski barns sé best tryggður með því að vernda fjölskylduna. Sé ólögráða barn í fylgd annars eða beggja foreldra sinna eða annars úr fjölskyldunni sem hefur það á framfæri sínu og sá fer fram á réttarstöðu flóttamanns, ber að fara með málin í samræmi við meginregluna um einingu fjölskyldunnar. Ljóst er að barn það sem hér um ræðir er í fylgd foreldra sinna og haldast úrskurðir fjölskyldunnar því í hendur.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Georgíu m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

• Amnesty International Report 2017/2018: Georgia (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
• Council of Europe – Action Plan for Georgia 2016-2019 (Council of Europe, 25. febrúar 2016);
• Constitution of Georgia (http://www.parliament.ge/uploads/other/28/28803.pdf, sótt 17. janúar 2018);
• Corruption prevention in respect of members of parliament, judges and prosecutors (Group of States Against Corruption, Council of Europe, 17. janúar 2017);
• ECRI Report on Georgia (European Commission against Racism and Intolerance, 1. mars 2016);
• Freedom in the World 2017 - Georgia (Freedom House, 16. febrúar 2018);

• Freedom in the World 2017 - South Ossetia (Freedom House, 1. september 2017);

• Georgia - Country Reports on Human Rights Practices for 2016 (U.S. Department of State, 3. mars 2017);
• Georgia – Parliamentary Elections 8 and 30 October (OSCE – Office for Democratic Institutions and Human Rights, 3. febrúar 2017);
• Georgia 2017 Crime and Safety Report (OSAC, mars 2017);
• Georgia: Korrupsjon i politi og rettsvesen (Landinfo, 9. mars 2017);
• Georgia: Situasjonen for politisk opposisjonelle UNM medlemmer (Landinfo, 23. mars 2017);
• Georgia: The Human Rights Education and Monitoring Center (EMC), including office location and source of funding; relationship with the government, including treatment of its members by the police and other authorities (Canada: Immigration and Refugee Board of Canada, 30. júní 2015);
• Joint Staff Working Document – Association Implementation Report on Georgia (European Commission, 25. nóvember 2016);
• National Strategy for the Protection of Human Rights in Georgia 2014-2020 (Ministry of Internal Affairs in Georgia, 17. september 2015);
• Nations in Transit 2017 - Georgia (Freedom House, 9. maí 2017);
• Report on Progress in the Implementation of the National Strategy for the Protection of Human Rights in Georgia 2014-2020 (United States Agency for International Development (USAID), mars 2017);
• Second Report Submitted by Georgia Pursuant to Article 25, Paragraph 2 of the Framework Convention for the Protection of National Minorities (Council of Europe, 30. maí 2012);
• World Report 2018 – Georgia (Human Rights Watch, 18. janúar 2018);
• Temarapport: Georgien - Politiskt motiverade repressalier och våld mot oppositionella (version 1.0) (Lifos, 30. maí 2017);
• Georgia – National Health Care Strategy 2011-2015 (Ministry of Labour, Health and Social Affairs of Georgia, Tblisi 2011);
• Georgia – Health system review (WHO Regional Office for Europe, september 2009);
• Temarapport: Georgien – Rätts- och säkerhetssektorn (Lifos, 3. október 2017) og
• 10 December Report on the situation of Protection of Human Rights and Freedoms in Georgia 2016 (Public Defender of Georgia, 2016).

Georgía er lýðræðisríki með um 3,7 milljónir íbúa. Georgía gerðist aðili að Evrópuráðinu árið 1999 og fullgilti mannréttindasáttmála Evrópu það sama ár. Georgía gerðist aðili að flóttamannasamningi Sameinuðu þjóðanna þann 9. ágúst 1999, alþjóðasamningi um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi þann 3. ágúst 1994 og samningi Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu þann 8. júlí 2005. Þann 1. júlí 2016 gekk í gildi samstarfssamningur milli Evrópusambandsins og Georgíu, en með þeim samningi hefur Georgía meðal annars skuldbundið sig til að efna víðtækar skuldbindingar á sviði lýðræðis, mannréttinda og réttarríkis. Þann 19. júlí 2017 setti Útlendingastofnun Georgíu á lista stofnunarinnar yfir örugg upprunaríki.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að stjórnarskrá Georgíu kveði á um jafnrétti allra fyrir lögunum og mismunun á grundvelli kynþáttar, litarháttar, tungumáls, kyns, trúar- og lífsskoðana, stjórnmálaskoðana, þjóðernis, félagslegrar stöðu eða tengsla, uppruna, búsetu eða efnahagslegrar stöðu sé refsiverð skv. refsilöggjöf landsins. Umboðsmaður (e. Public Defender (Ombudsman)) hafi verið starfandi í Georgíu frá árinu 1997. Umboðsmaðurinn hafi eftirlit með mannréttindum og frelsi borgaranna í Georgíu innan lögsögu ríkisins. Samkvæmt 2. mgr. 6. gr. stjórnarskrár Georgíu gangi alþjóðasamningar, sem fullgiltir hafi verið af hálfu Georgíu, framar landslögum. Svo framarlega sem slíkir samningar gangi ekki gegn stjórnarskrá landsins sé hægt að beita þeim sem hluta af almennri löggjöf.

Þá kemur fram að fyrstu lýðræðislegu stjórnarskiptin í sögu sjálfstæðrar Georgíu hafi átt sér stað í október 2012. Þá hafi síðustu þingkosningar í október 2016 að mestu leyti farið vel fram að mati kosningaeftirlitsmanna þrátt fyrir harða kosningabaráttu. Flokkur Georgíska draumsins hafi aukið við fylgi sitt þar sem flokkurinn hafi hlotið 44 þingmenn af 73. Þá komi fram í ofangreindum gögnum að spilling sé þó nokkur í georgíska stjórnkerfinu. Yfirvöld hafi hins vegar gripið til ýmissa aðgerða til að sporna við spillingu og hafi miklar framfarir átt sér stað á undanförnum árum, m.a. hafi verið sett á fót sérstök landsáætlun til að sporna við skipulögðum glæpum í landinu fyrir árin 2015-2018. Þá beri stjórnvöldum að taka allar tilkynningar um misferli lögreglu til skoðunar og aðili sem telji að brotið sé á réttindum sínum geti kært til æðra stjórnvalds eða farið með mál sitt fyrir dómstóla. Einnig komi fram að stofnun sem heyri undir innanríkisráðuneyti landsins (e. General Inspection Department) sé ábyrg fyrir því að rannsaka brot sem framin séu af lögreglumönnum og hafi sú stofnun heimild til að beita agaviðurlögum. Frjáls félagasamtök líkt og GYLA (e. Georgian Young Lawyer Association) hafi hins vegar gagnrýnt þetta fyrirkomulag og bendi m.a. á að stjórnvöld hafi ekki alltaf rannsakað málin með fullnægjandi hætti.

Suður-Ossetía er formlega hluti af Georgíu en það er landlukt svæði sem staðsett er í suðurhluta Kákasusfjalla, nyrst í Georgíu. Landamæri þess eru við Norður-Ossetíu sem er hluti af Rússlandi. Í framangreindum gögnum kemur meðal annars fram að ýmis togstreita, spenna og átök hafi ríkt í langan tíma á milli Georgíu annars vegar og Suður-Ossetíu og Rússlands hins vegar. Árið 2008 hafi brotist út stríð milli Georgíu og Suður-Ossetíumanna, en þeir síðarnefndu hafi notið stuðnings Rússa. Átökin, sem hafi farið fram innan alþjóðlegra skilgreindra landamæra Georgíu, hafi t.d. leitt af sér mannfall og eyðileggingu innviða, auk þess sem fjöldi fólks hafi misst heimili sín og lífsviðurværi. Vopnahlé hafi komist á fyrir tilstilli Evrópusambandsins þann 12. ágúst 2008. Suður-Ossetía hafi í kjölfarið lýst yfir sjálfstæði sínu en það sé almennt ekki viðurkennt af alþjóðasamfélaginu. Flestir Georgíubúar hafi flúið Suður-Ossetíu í kjölfar átakanna árið 2008 og séu íbúar svæðisins því flestir Ossetíumenn sem vilji ekki vera undir stjórn Georgíu heldur vilji sjálfstæði og nánari tengsl við Rússland.

Samkvæmt framangreindum skýrslum sé ríkjandi ástand mála á stjórnsýslumörkum (e. administrative boundary) Georgíu og Suður-Ossetíu tiltölulega stöðugt. Þó sé enn nokkur spenna á svæðinu sem stafi m.a. af því að rússneskir hermenn og landamæraverðir séu á ferli í kringum stjórnsýslumörkin og haldi þar uppi ýmsu eftirliti. Lega stjórnsýslumarkanna sé óljós og georgískir borgarar sem fari yfir þau, t.d. vegna misskilnings, hafi verið hnepptir í hald af rússneskum hermönnum eða landamæravörðum og gjalds sé krafist svo þeim sé sleppt. Þá er í skýrslum fjallað um að georgískir borgarar sem sætt hafi slíku haldi hafi kvartað yfir slæmri meðferð. Ennfremur hafi rússneskir hermenn og Suður-Ossetíubúar nýverið fært stjórnsýslumörk Suður-Ossetíu lengra inn á georgískt yfirráðasvæði og í þeim tilgangi sett upp girðingar, aðvörunarskilti o.fl. Í skýrslum er tekið fram að sú framkvæmd hafi leitt til margvíslegra neikvæðra áhrifa fyrir georgíska ríkisborgara sem búsettir séu í grennd við Suður-Ossetíu, s.s. missi ræktarlands og vatnsbóla.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Til að teljast flóttamaður hér á landi þarf kærandi að sýna fram á að aðstæður hans séu slíkar að þær falli undir 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. flóttamannasamning Sameinuðu þjóðanna, eða 2. mgr. 37. gr. sömu laga. Kærandi byggir á því að hún og barn hennar séu í hættu í heimaríki vegna stöðu eiginmanns hennar sem fyrrum hermanns í georgíska hernum og vegna búsetu þeirra nálægt stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu og Georgíu.

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a.   ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c.   aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Almennt ber að telja ótta umsækjanda um alþjóðlega vernd ástæðuríkan ef hann getur á nægilega skýran hátt sýnt fram á að áframhaldandi dvöl í heimaríki sé honum óbærileg af ástæðum sem tilgreindar eru í 1. mgr. 37. gr. eða yrði óbærileg af sömu ástæðum ef hann sneri aftur. Hugtakið „ástæðuríkur ótti við ofsóknir“ inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn a.m.k. að sýna fram á að ákveðnar líkur séu á að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Í sameiginlegri greinargerð kæranda og fjölskyldu hennar kemur fram að þau séu í hættu í heimaríki þar sem þau búi nálægt stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu og Georgíu og vegna stöðu eiginmanns hennar sem hafi verið hermaður í georgíska hernum og tekið þátt í stríðinu milli Georgíu og Rússlands árið 2008.

Af ofangreindum skýrslum er ljóst að staða mála á stjórnsýslumörkum Georgíu og Suður-Ossetíu séu að nokkru leyti varhugaverð. Skýrslur alþjóðastofnana, mannréttindasamtaka, eftirlitsaðila o.fl. renni stoðum undir þá frásögn kæranda að rússneskir hermenn hafi undanfarið fært stjórnsýslumörk Georgíu og Suður-Ossetíu lengra inn á georgískt yfirráðasvæði. Þá telur kærunefnd að gögn málsins styðji frásögn kæranda um handahófskenndar handtökur rússneskra hermanna og landamæravarða á georgískum borgunum sem staddir séu á eða við umrædd stjórnsýslumörk. Ennfremur telur kærunefnd að leggja megi til grundvallar að rússneskir hermenn hafi í einhverjum mæli áreitt, hótað og beitt ofbeldi gagnvart georgískum ríkisborgurum sem staddir séu við stjórnsýslumörkin.

Kærandi og eiginmaður hennar hafa ekki lagt fram gögn við meðferð málsins sem varpað geta ljósi á frásögn þeirra af hótunum þeim sem eiginmaður kæranda kveðst hafa orðið fyrir. Í greinargerð kæranda er vísað í fjögur myndbönd, ásamt skýringum, til stuðnings frásagnar hennar af þeirri hættu sem hún og fjölskylda hennar kunni að vera í vegna stöðu eiginmanns hennar sem fyrrum hermaður í georgíska hernum og vegna búsetu þeirra á svæði við stjórnsýslumörk Georgíu og Suður-Ossetíu. Kærunefnd fær ekki séð af skýringum við framangreind myndbönd að atvik í þeim snerti kæranda persónulega eða leggi grundvöll að frásögn hennar. Kærandi bar ekki fyrir sig að hafa sjálf orðið fyrir áreiti af hálfu rússneskra hermanna. Þá benda þær heimildir sem kærunefnd hefur kynnt sér ekki til þess að fyrrum georgískir hermenn og fjölskyldumeðlimir þeirra búsettir á því svæði sem heimaþorp kæranda sé staðsett sæti áreiti af hálfu rússneskra hermanna sem nái því alvarleikastigi að geta talist ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna. Þá hefur kærandi ekki gert líklegt að aðstæður hennar og barns hennar, þ.m.t. með hliðsjón af öryggi, velferð og félagslegum þroska barns hennar, séu þess eðlis að þau séu útsettari fyrir áreiti en aðrir í sambærilegri stöðu í því þorpi sem hún kveðst búa í. Kærandi hafi því ekki ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Kærunefnd telur í ljósi ofangreinds að ekki hafi verið sýnt fram á með nægilega skýrum hætti að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Í því sambandi er áréttað að efnahagslegar ástæður teljast almennt ekki til ofsókna í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Við þetta mat hefur kærunefnd, í samræmi við 5. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, litið sérstaklega til hagsmuna barns kæranda og telur að öryggi þess, velferð og félagslegum þroska sé ekki hætta búin fylgi það foreldrum sínum til heimaríkis þeirra.

Telur kærunefndin því ljóst að kærandi og barn hennar uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi.

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður kæranda og barns hennar þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi og barn hennar uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamenn hér á landi. 

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi og barn hennar uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga eiga þau ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 6. mgr. 37. gr. laga um útlendinga skal stjórnvald sem kemst að því að ákvæði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laganna eigi ekki við um útlending að eigin frumkvæði taka til skoðunar hvort veita eigi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. sömu laga. Þrátt fyrir að orðalag 1. mgr. 74. gr. kveði ekki með skýrum hætti á um veitingu dvalarleyfis, má skilja af athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016, fyrirsögn greinarinnar og af 6. mgr. 37. gr. laganna að það hafi þó verið ætlunin með ákvæðinu. Kærunefnd telur því rétt að túlka ákvæðið sem heimild til veitingar dvalarleyfis þegar skilyrði þess eru uppfyllt.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við 74. gr. frumvarps til laga um útlendinga kemur fram að í samræmi við ákvæði alþjóðlegra skuldbindinga og almennra laga sé lagt til að tekið sé sérstakt tillit til barna, hvort sem um er að ræða fylgdarlaus börn eða önnur börn. Í því ljósi og með hliðsjón af meginreglunni um að það sem barni er fyrir bestu skuli hafa forgang þegar teknar eru ákvarðanir um málefni þess, sbr. jafnframt 2. mgr. 10. gr. og 3. mgr. 25. gr. laga nr. 80/2016, telur kærunefnd að við mat á því hvort skilyrði 1. mgr. 74. gr. laganna séu fyrir hendi skuli taka sérstakt tillit til þess ef um barn er að ræða og skuli það sem er barni fyrir bestu haft að leiðarljósi við ákvörðun.

Þá kemur fram í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga að með ríkri þörf á vernd af heilbrigðisástæðum sé m.a. miðað við að um skyndilegan og lífshættulegan sjúkdóm sé að ræða og meðferð við honum væri aðgengileg hér á landi en ekki í heimalandi viðkomandi. Í þessu sambandi kemur jafnframt fram að meðferð teljist ekki óaðgengileg þótt greiða þurfi fyrir hana heldur er hér átt við þau tilvik þar sem meðferð sé til í heimalandinu en viðkomandi eigi ekki rétt á henni. Þá kunna að falla undir 1. mgr. 74. gr. mjög alvarlegir sjúkdómar sem ekki teljast lífshættulegir, svo sem ef sýnt þykir að þeir muni valda alvarlegu óbætanlegu heilsutjóni eða óbærilegum þjáningum. Ef um langvarandi sjúkdóm sé að ræða væru ríkari verndarsjónarmið fyrir hendi ef sjúkdómur væri á lokastigi. Jafnframt væri rétt að líta til þess hvort meðferð hafi hafist hér á landi og ekki væri læknisfræðilega forsvaranlegt að rjúfa meðferð, sem og til atriða sem varði félagslegar aðstæður útlendings og horfur hans.

Í greinargerð kæranda kemur fram að barn hennar þurfi á heilbrigðisþjónustu að halda vegna heyrnar sinnar og styðjist það við heyrnartæki. Barn kæranda hafi fengið ný heyrnartæki hér á landi í janúar sl. og hafi átt tíma í eftirfylgni í febrúar. Í ljósi þess að engin gögn um heilsufar barns kæranda fylgdu með greinargerð sendi kærunefnd fyrirspurn á talsmann kæranda þann 2. mars 2018 er laut að því hvort að kærandi hygðist leggja fram læknisfræðileg gögn til nefndarinnar. Í svari talsmanns sem barst kærunefnd þann 6. mars 2018 kom fram að barn kæranda ætti að koma í endurkomu til Heyrnar- og talmeinastöðvarinnar í byrjun sumars og fara í allsherjarskoðun næsta haust, sem m.a. fæli í sér stillingu á heyrnartækjum. Talsmaður kæranda beindi því til kærunefndar að skoða sérstaklega aðgang að heilbrigðisþjónustu í Georgíu.

Í ofangreindum gögnum um aðstæður í Georgíu kemur fram að það hafi allir rétt á heilbrigðisþjónustu og að ekki megi mismuna einstaklingum, er þurfa á slíkri aðstoð að halda, á grundvelli eignastöðu. Þá geti þeir sem lifi undir fátæktarmörkum fengið aðstoð við að kaupa sjúkdómatryggingu. Með vísan til ofangreindra gagna um heilbrigðisaðstæður í Georgíu telur kærunefnd að fullnægjandi aðstoð sé til staðar í Georgíu. Eins og fram hefur komið þá býr kærandi ásamt fjölskyldu sinni í litlu þorpi nálægt stjórnsýslumörkum Suður-Ossetíu. Kærandi og fjölskylda hennar búa því á georgísku yfirráðasvæði og hafa þar af leiðandi fullt ferðafrelsi frá þorpi sínu til annarra staða á georgísku yfirráðasvæði. Verður því að telja að barn kæranda hafi aðgang að heilbrigðisþjónustu í Georgíu líkt og aðrir ríkisborgarar þrátt fyrir að aðstæður kunni að vera með þeim hætti að leita þurfi út fyrir þorp þeirra til að fá viðeigandi þjónustu, svo sem tíma hjá eyrnalækni og stillingu heyrnartækja. Samkvæmt gögnum málsins er barn kæranda ekki í meðferð hér á landi sem sé læknisfræðilega óforsvaranlegt að rjúfa. Kærunefnd telur, með vísan til þess sem komið hefur fram að framan og á grundvelli heildstæðs mats á aðstæðum kæranda og barns hennar, að kærandi hafi ekki sýnt fram á ríka þörf á vernd. Þá sé það barni hennar fyrir bestu að fylgja foreldrum sínum til heimaríkis þeirra.

Í athugasemdum við 74. gr. í greinargerð með frumvarpi til laga um útlendinga segir m.a. að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé einnig vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Kærandi ber m.a. fyrir sig að hvorki lögregla né önnur yfirvöld í heimaríki hennar séu fær um að vernda hana og fjölskyldu hennar fyrir ágangi Rússa og því til stuðnings er bent á að Rússar hafi innlimað mikið land á áðurnefndum stjórnsýslumörkum og heimaríki kæranda hafi ekki tekist að koma böndum á það ástand. Kærunefnd telur, á grundvelli fyrirliggjandi gagna og með vísan til þess sem áður hefur komið fram um aðstæður kæranda, að ekki hafi verið sýnt fram á að sú hætta sem hún telur sig vera í vegna ágangs rússneskra hermanna sé þess eðlis eða svo alvarleg að heimilt sé að veita henni og barni hennar dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða vegna hennar.

Kærandi kom hingað til lands ásamt eiginmanni sínum og barni. Í viðtölum við kæranda hefur ekki annað komið fram en að hún og barn hennar séu að öðru leyti við góða líkamlega og andlega heilsu. Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda gögn málsins eru virt í heild, með hliðsjón af aðstæðum kæranda og barns hennar í heimaríki, er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hún og barn hennar hafi ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda og barns hennar í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda og barni hennar dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til eigi ekki við í máli kæranda og barns hennar. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda og barns hennar þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands 27. júní 2017 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag ásamt barni sínu. Eins og að framan greinir hefur umsókn hennar og barns hennar um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hafa þau því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn þeirra um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda og barni hennar því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda höfðu þau verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsókna þeirra hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er hér á landi ásamt eiginmanni sínum og heyrnarskertu barni þeirra. Þá kemur kærandi frá nokkuð óstöðugu svæði í Georgíu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Kæranda er leiðbeint um í 5. málsl. 7. mgr. 104. gr. laga um útlendinga segir að útlendingur skuli tilkynna Útlendingastofnun um fyrirhugaða brottför sína og leggja fram sönnun þess að hann hafi yfirgefið landið. Þar segir jafnframt að ef útlendingurinn fer ekki úr landi svo sem fyrir hann er lagt eða líkur eru á að hann muni ekki fara sjálfviljugur má lögregla færa hann úr landi. Athygli kæranda er vakin á því að ef hún yfirgefur ekki landið innan frests kann að vera heimilt að brottvísa henni. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinna kærðu ákvarðana þykir rétt að staðfesta ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kæranda og barns hennar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvarðanir Útlendingastofnunar í málum kæranda og barns hennar eru staðfestar. Lagt er fyrir kæranda og barn hennar að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljug.

The decisions of the Directorate of Immigration in the cases of the appellant and her child are affirmed. The appellant and her child are requested to leave the country. The appellant has 15 days to leave Iceland voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Anna Tryggvadóttir                                                                                        Pétur Dam Leifsson