Mál nr. 17/2012
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 19. febrúar 2013 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 17/2012.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 9. desember 2011, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum 6. desember 2011 fjallað um höfnun hennar á atvinnutilboði fyrir milligöngu stofnunarinnar. Vegna höfnunarinnar var bótaréttur kæranda felldur niður frá og með degi ákvörðunar, 6. desember 2011, í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir. Ákvörðunin var tekin á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með bréfi, dags. 31. janúar 2012. Vinnumálastofnun telur að hin kærða ákvörðun sé rétt.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 1. september 2010. Ferilskrá kæranda var send til Reykjavíkurborgar 27. október 2011. Þann 17. nóvember bárust upplýsingar frá Reykjavíkurborg um að kærandi hafi verið boðuð í starfsviðtal hjá Leikskóla Reykjavíkurborgar en hún hafi ekki verið reiðubúin að mæta í viðtal.
Með bréfi, dags. 18. nóvember 2011, óskaði Vinnumálastofnun eftir skriflegum skýringum á höfnun kæranda á umræddu atvinnuviðtali. Var kæranda veittur frestur í sjö virka daga til að koma að athugasemdum. Skýringarbréf, dags. 23. nóvember, barst frá kæranda þar sem hún gerir grein fyrir sjónarmiðum sínum. Í bréfinu segi meðal annars að hún sé í tímabundnu hlutastarfi og hún hafi viljað halda áfram í því starfi með von um að fá aukið starfshlutfall síðar um veturinn.
Mál kæranda var tekið fyrir á fundi Vinnumálastofnunar 6. desember 2011. Með bréfi, dags. 9. desember 2011, tilkynnti stofnunin kæranda ákvörðun stofnunarinnar um að fella niður greiðslur atvinnuleysisbóta til hennar í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Það var mat Vinnumálastofnunar að skýringar kæranda á höfnun atvinnutilboðs gætu ekki talist gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar.
Af hálfu kæranda kemur fram að hún hafi fengið símtal frá Vinnumálastofnun en hún hafi ekki alveg skilið hvað konan sem hringdi frá stofnuninni hafi sagt því hún hafi talað lélega pólsku og verið með rússneskan hreim. Kærandi taldi að hún væri að bjóða sér að fara í starfsþjálfun á leikskóla og hún hafi beðið hana um að hringja í sig aftur. Í símtali starfsmanns úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða við kæranda 29. janúar 2012 kom fram að kærandi hafi beðið konuna um að hringja til baka í sig vegna þess að hún ætlaði að kanna hvenær hún yrði að vinna hjá B. Kærandi hafi síðan ekki heyrt meira frá Vinnumálastofnun. Hún hafi hringt nokkrum sinnum í Vinnumálastofnun en engin hafi aðstoðað hana við að finna út hver hefði hringt í hana. Hún hefði einnig reynt að fá aðstoð hjá Reykjavíkurborg. Kærandi kveðst hafa skilað Vinnumálastofnun skriflegum skýringum. Hún hafi fengið helming atvinnuleysisbóta greiddar en svo hafi hún fengið tilkynningu um að bætur til hennar hafi verið stöðvaðar þar sem hún væri í 25% vinnu. Kærandi hafi ekki fengið hærra starfshlutfall hjá B.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 14. maí 2012, segir að mál þetta varði 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 séu tilgreindar ástæður sem geti komið til greina sem gildar skýringar við höfnun á starfi. Í athugasemdum við 57. gr. komi fram að gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun sé heimilt að líta til aldurs, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu. Enn fremur sé heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði er starf fjarri heimili hans sem gerir kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum. Kærandi hafi hafnað atvinnuviðtali hjá Leikskólum Reykjavíkurborgar. Hún hafi tekið það fram að hún væri í tímabundnu hlutastarfi hjá B. og hafi viljað fullreyna fyrst hvort hún gæti fengið hærra starfshlutfall þar. Vinnumálastofnun telur að með því að hafna 100% starfi vegna þess að kærandi sé í 25% starfi geti ekki talist gild skýring við höfnun á starfi.
Vinnumálastofnun vísar til þess að 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar eigi jafnt við um þann sem hafnar starfi sem og þann sem hafnar að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst eða sinnir ekki atvinnuviðtali. Eitt af skilyrðum þess að umsækjandi um atvinnuleysisbætur eigi rétt til greiðslna atvinnuleysisbóta sé að hann sé í virkri atvinnuleit. Í 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé að kveðið nánar á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Kemur fram að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt er fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu. Þegar atvinnuleitandi sé boðaður í starfsviðtal í þeim tilgangi að fá hann til starfa en hann reynist óreiðubúinn til að ganga í þau störf lítur Vinnumálastofnun svo á að hann eigi að sæta viðurlögum á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 21. maí 2012, gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 4. júní s.á. Athugasemdir bárust frá kæranda í tölvubréfi, dags. 29 maí 2012.
Í athugasemdum kæranda kemur fram að hún hafi sent afrit af tölvubréfi frá Greiðslustofu með kæru þar sem fram komi greinilega að hún hafi fengið greitt í kringum 10. desember 2011. Hún hafi verið að bíða eftir samningi við vinnuveitanda sinn en ekki vitað í hve háu starfshlutfalli hún yrði. Kærandi kveðst hafa verið ánægð með þetta hún hafi bara viljað fá einhvern samning og hún hafi að auki skrifað að hún hafi ekki skilið konuna og hún hafi viljað að Vinnumálastofnun myndi hafa samband við hana aftur. Vinnumálastofnun hafi ekki aðstoðað hana við að finna út hver hafi hringt í hana. Þá hafi konan einungis sagt við hana að hún ætti að fara í eins konar þjálfun en ekki að hún ætti að fara í vinnu. Mánuði síðar hafi hún fengið bréf þar sem í stóð að þau myndu halda aftur greiðslum þar sem hún hafi einungis fengið 25% starfshlutfall og því hafi hún þurft að bíða í 40 daga.
2.
Niðurstaða
Mál þetta lítur að 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 20. gr. laga nr. 139/2009, en 1. mgr. ákvæðisins er svohljóðandi;
Í greinargerð í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar kemur meðal annars fram að gert sé ráð fyrir að þetta eigi við um þá sem hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttökudegi umsóknar um atvinnuleysisbætur en ekki er tekið fram hvort líkur séu á að hlutaðeigandi fái vinnu í sinni starfsgrein. Þá greinir að það þyki eðlilegt að þeir sem eru tryggðir fái fjögurra vikna svigrúm til að leita sér að því starfi er þeir helst kjósa að sinna. Enn fremur segir að það þyki mikilvægt að það að hafna því að fara í atvinnuviðtal eða sinna ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar hafi sömu áhrif og sú ákvörðun að taka ekki starfi sem býðst. Ástæðan sé einkum sú að atvinnuviðtal er venjulega meginforsenda þess að hinum tryggða verði boðið starf og þyki það mega leggja þá ákvörðun að jöfnu við því að hafna starfi. Þá segir verður að teljast óeðlilegt að hinn tryggði geti neitað því að fara í atvinnuviðtal án viðbragða frá kerfinu en þeir sem fóru í viðtalið og var boðið starfið þurfi að þola biðtíma eftir atvinnuleysisbótum taki þeir ekki starfinu.
Í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur eftirfarandi fram:
„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“
Í fyrrnefndri greinargerð sem fylgdi frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar segir meðal annars um ákvæði 4. mgr.: „Jafnframt er lagt til að heimilt sé að líta til ráðningar hins tryggða í ótímabundið starf enda þótt hinn tryggði hefji ekki störf þegar í stað. Er það Vinnumálastofnunar, þar á meðal úthlutunarnefndarinnar, að meta hvort tíminn þangað til hinn tryggði hefur störf geti talist viðunandi eða hvort eðlilegra sé að líta svo á að hinum tryggða beri að taka starfinu sem í boði er. Við matið ber meðal annars að líta til þess hvort um raunverulegt framtíðarstarf sé að ræða.“
Fyrir úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða hefur kærandi borið að hún hafi ekki hafnað starfinu heldur hafi hún talið að um starfsþjálfun væri að ræða og hún hafi þegar verið í öðru starfi en óvissa hafi verið um hve hátt starfshlutfall hún mundi fá þar. Af þeim sökum hafi hún beðið starfsmanninn um að hringja aftur. Þegar starfsmaðurinn hafi ekki hringt aftur hafi kærandi reynt að hafa samband en það ekki gengið.
Í 13. gr. laga nr. 54/2006 er tekið fram að skilyrði þess að atvinnuleitandi geti átt rétt til greiðslu atvinnuleysisbóta sé að hann sé í virkri atvinnuleit skv. 14. gr. laganna. Í því ákvæði er það skilgreint hvað í því felst að vera í virkri atvinnuleit. Þar segir að sá teljist vera í virkri atvinnuleit sem uppfyllir eftirtalin skilyrði:
- hefur heilsu til að taka starfi eða taka þátt í virkum vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. þó 5. mgr.,
- hefur frumkvæði að starfsleit og er reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt er fyrir samkvæmt lögum og kjarasamningum,
- hefur vilja og getu til að taka starfi án sérstaks fyrirvara,
- er reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi,
- er reiðubúinn að taka starfi óháð því hvort um fullt starf eða hlutastarf er að ræða eða vaktavinnu,
- hefur vilja og getu til að taka þátt í vinnumarkaðsaðgerðum sem standa honum til boða.
Að mati úrskurðarnefndarinnar uppfyllti kærandi ekki ofangreind skilyrði 14. gr. laganna og þess vegna var Vinnumálastofnun það rétt og skylt að fella niður bótagreiðslur til hennar í ákvörðun sinni. Ekki verður fallist á að skýringar kæranda fyrir nefndinni réttlæti höfnun hennar á umræddri starfsþjálfun með vísan til 1. og 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar er því staðfest.
Með vísan til þess sem hér hefur verið rakið er hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 6. desember 2011 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson