Nr. 78/2019 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 21. febrúar 2019 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 78/2019

í stjórnsýslumáli nr. KNU18120064

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I.          Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 21. desember 2018 kærði einstaklingur er kveðst heita […], vera fæddur […], og vera ríkisfangslaus (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 4. desember 2018, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og honum verði veitt staða flóttamanns með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að honum verði veitt viðbótarvernd á grundvelli 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að kæranda verði veitt alþjóðleg vernd á grundvelli ríkisfangsleysis skv. 1. mgr. 39. gr. laga um útlendinga. Til þrautaþrautavara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til þrautaþrautaþrautavara er þess krafist að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II.         Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 12. apríl 2017. Með ákvörðun dags. 21. september 2017 komst Útlendingastofnun að þeirri niðurstöðu að kærandi skyldi sendur til Búlgaríu á grundvelli reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 604/2013. Með úrskurði kærunefndar útlendingamála, dags. 9. janúar 2018, var ákvörðun Útlendingastofnunar felld úr gildi og stofnuninni gert að taka mál kæranda til efnismeðferðar. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 30. júlí 2018 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 4. desember 2018, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 21. desember 2018. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 11. janúar 2019. Þann 5. febrúar 2019 barst kærunefnd skýrsla frá Lögreglustjóranum á Suðurnesjum. Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd útlendingamála þann 7. febrúar 2019 ásamt talsmanni sínum og túlki.

III.        Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að kærandi sé ríkisfangslaus róhingi frá Mjanmar.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Þá féllst Útlendingastofnun ekki á að veita kæranda alþjóðlega vernd vegna ríkisfangsleysis skv. 1. mgr. 39. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV.        Málsástæður og rök kæranda

Kærandi heldur því fram í greinargerð að hann sé fæddur í Rakhine héraði (Sector 15) í Mjanmar. Kærandi og fjölskylda hans tilheyri minnihlutahópi róhingja-múslíma og hafi þau flúið Mjanmar, þegar kærandi hafi verið rúmlega átta mánaða gamall, vegna þjóðarmorða á róhingjum í landinu. Kærandi kveður ástandið í heimaríki vera mjög slæmt og að yfirvöld í landinu muni ekki aðstoða hann verði hann endursendur þangað. Í Mjanmar sé enginn öruggur staður fyrir kæranda til að dvelja á enda hafi róhingja-múslímar lítil réttindi þar í landi. Þá hafi ríkisstjórn Mjanmar neitað að veita kæranda og fjölskyldu hans ríkisborgararétt. Fjölskylda kæranda hafi fyrst flúið til Bangladess og þaðan til Indlands. Kærandi og fjölskylda hans hafi dvalið í um tvö ár á Indlandi áður en þau hafi flutt til Parachinar í Pakistan. Kærandi hafi alist upp í Parachinar en þurft að ferðast til Peshawar vegna atvinnu og skóla. Ekki hafi þurft að vera með löglega dvöl í Pakistan eða með skilríki frá stjórnvöldum til þess að geta gengið í skóla þar. Þegar kærandi hafi verið um fjórtán til fimmtán ára hafi hann stundað nám í skólanum Academia International School í um þrjá mánuði en hann hafi þurft að hætta í námi þar sem hann hafi ekki mátt taka samræmd próf í þeim skóla.

Í greinargerð kæranda kemur fram að ástæður þess að hann hafi flúið Pakistan séu þær að hann hafi dvalið ólöglega þar í landi og verið réttindalaus. Þar sem kærandi hafi verið réttindalaus í Pakistan hafi ekki verið komið vel fram við hann, kærandi hafi ekki átt möguleika á sómasamlegri vinnu eða menntun. Þá hafi lögreglan frelsissvipt kæranda nokkrum sinnum þar sem hann hafi ekki átt skilríki. Kærandi vonist eftir betri meðferð í Evrópu og kveður ómögulegt fyrir hann og fjölskyldu hans að öðlast pakistanskan ríkisborgararétt. Þau hafi þegar dvalið í Pakistan í um sextán ár og ekki fengið ríkisborgararétt og þá hafi aðrar fjölskyldur í svipaðri stöðu ekki heldur fengið pakistanskan ríkisborgararétt. Kærandi kveðst ekki getað leitað aðstoðar yfirvalda þar sem hann þurfi að greiða lögfræðingi fyrir slíka þjónustu og hann hafi ekki tök á því. Kærandi hafi, þremur mánuðum fyrir flóttann, leitað aðstoðar lögfræðings en lögfræðingurinn hafi ekki getað farið með mál kæranda lengra þar sem hann hafi ekki getað greitt lögfræðingnum. Kærandi kveður pakistönsku lögregluna handtaka þá sem séu réttindalausir í landinu og að innflytjendur hafi engan rétt og fái enga aðstoð frá yfirvöldum í Pakistan. Kærandi óttist illa meðferð verði honum gert að snúa aftur til Mjanmar eða Pakistan vegna stöðu sinnar sem róhingja-múslimi og ríkisfangslaus einstaklingur auk þess sem kærandi óttist almennt öryggisástand í landinu.

Kærandi hafi framvísað skilríkjum í Búlgaríu sem hafi verið gefin út af manni að nafni […]. Á skilríkjunum hafi verið upplýsingar um nafn kæranda og mynd af honum. Kærandi kveður að búlgörsk stjórnvöld hafi tekið umrætt skilríki og hann hafi aldrei fengið það aftur. Umrædd skilríki hafi ekki verið gefin út af pakistönskum stjórnvöldum heldur af umræddum manni sem sé tengdur háttsettum embættismönnum í Pakistan. Aðaltilgangur skilríkjanna hafi verið sá að yrði kærandi stoppaður af lögreglunni í Pakistan þá gæti hann vísað á […]. Umrædd skilríki hafi ekki veitt kæranda dvalarleyfi í Pakistan.

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann geri athugasemd við trúverðugleikamat Útlendingastofnunar, þá sérstaklega að stofnunin leggi ekki til grundvallar að kærandi sé fæddur í Mjanmar og sé ríkisfangslaus. Kærandi telji Útlendingastofnun gera of mikið úr ósamræmi í frásögn kæranda og ósamræmið hafi of mikil áhrif á ályktanir stofnunarinnar og niðurstöður. Kærandi mótmælir því að Útlendingastofnun skuli leggja til grundvallar að hann sé ríkisborgari Pakistan. Með því að hafa látið hjá líða að láta kæranda undirgangast tungumála- og staðháttapróf, hafa ekki samband við búlgörsk stjórnvöld til að afla skilríkja kæranda, sem stjórnvöld þar í landi hafi haldlagt, sem og að hafa ekki óskað eftir upplýsingum frá pakistönskum yfirvöldum hafi Útlendingastofnun ekki sinnt rannsóknarskyldu sinni skv. 10. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Í ákvörðun Útlendingastofnunar hafi stofnunin dregið í efa fæðingardag kæranda með vísan til ósamræmis í gögnum stjórnvalda Evrópuríkja sem kærandi hafi farið um, m.a. varðandi nafn, fæðingardag og ríkisfang. Í greinargerð kæranda tekur hann fram að mjög algengt sé og vel þekkt að umsækjendur um alþjóðlega vernd notist við önnur auðkenni en sín eigin þegar þeir ferðist í gegnum ríki á leið sinni. Endurspeglist það m.a. í 38. gr. laga um útlendinga þar sem umsækjendum um alþjóðlega vernd sé tryggt refsileysi vegna ólöglegrar komu eða framvísunar falsaðra eða stolinna skilríkja. Kærandi hafi verið samkvæmur sjálfum sér í frásögn sinni um aldur sinn á Íslandi og megi misræmið er varðar uppgefinn aldur í Búlgaríu rekja til misritunar. Þá gerir kærandi athugasemd við aldursgreiningu á tönnum kæranda enda séu slíkar rannsóknir ónákvæmar. Kærandi gerir athugasemd við að Útlendingastofnun hafi byggt trúverðugleikamat sitt m.a. á tilvísun til útlits kæranda, en stofnunin hafi kveðið útlit kæranda að mörgu leyti frábrugðið því sem gangi og gerist meðal róhingja. Hvað varðar ljósmyndir á Facebook sem hafi verið bornar undir kæranda þá hafi kærandi ekki vitað hvenær þær hafi verið teknar, enda sé ekki um að ræða myndir í eigu kæranda sjálfs, og kærandi hafi getið sér til um hvenær þær hafi verið teknar.

Í greinargerð kæranda er fjallað almennt um aðstæður og stöðu mannréttinda í Pakistan. Þar er m.a. vísað í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins frá árinu 2017 þar sem fram komi að ástandið sé ótryggt í landinu m.a. vegna sjálfsmorðsárása, vopnaðra árása og handahófskenndra morða af hendi m.a. talibana og Al-Qaeda. Öryggisástand landsins hafi skapað lögleysu í sumum hlutum þess, einkum í héruðunum Balochistan, Sindh, FATA (e. Federally Administered Tribal Areas) og Khyber Pakhtunkhwa, heimahéraði kæranda. Hópurinn Tehrik-i-Taliban Pakistan (TTP) beri ábyrgð á stærstum hluta hryðjuverka í heimahéraði kæranda og þá feli meðlimir Daesh sig meðal óbreyttra borgara í héraðinu. Þá eigi þvinguð mannshvörf og mannrán sér stað víðs vegar um landið. Pakistan sé meðal þeirra ríkja heims sem hafi hýst flesta flóttamenn. Flestir flóttamenn í landinu dvelji í sérstökum flóttamannabúðum í Khyber Pakhtunkhwa, Balochistan og Punjab. Í greinargerð kæranda kemur fram að stjórnvöld í Pakistan líti á fólk frá Mjanmar sem ólöglega innflytjendur. Ríkisfangsleysi hafi á undanförnum árum ekki verið forgangsatriði hjá pakistönskum stjórnvöldum og því hafi ekki verið ákveðin sérstök málsmeðferð hjá yfirvöldum vegna einstaklinga í Pakistan sem kveðast vera ríkisfangslausir. Róhingjar séu múslimskur þjóðernishópur sem búi aðallega í Rakhine héraði í vestur-Mjanmar og hafi þau dvalið þar frá því á tólftu öld. Róhingjar tali sitt eigið tungumál, Rogingya eða Ruaingga, sem sé mállýska ólík öðrum bæði í Rakhine héraði og annars staðar í Mjanmar. Róhingjar hafi þurft að þola mismunun og ofsóknir í marga áratugi af hálfu stjórnvalda í Mjanmar. Róhingjar í Mjanmar hafi verið sviptir réttindum sínum sem ríkisborgarar, en staða þeirra hafi orðið sérstaklega alvarleg árið 1982 í kjölfar lagasetningar um ríkisborgararétt í landinu. Róhingjar í Mjanmar séu ekki formlega viðurkenndir af yfirvöldum sem ríkisborgarar landsins og hafi búddistar í landinu, sem skipi meirihluta, verið ásakaðir um að mismuna róhingjum og beita þá ofbeldi í áratugi. Haustið 2017 hafi herinn í Mjanmar gripið til vægðarlausra hernaðaraðgerða gegn róhingjum í Mjanmar. Í Pakistan búi um 500 þúsund róhingjar sem megi rekja til mikils fólksflótta róhingja frá Mjanmar á árunum 1970 til 1980. Róhingjar búi við mikla fátækt í Pakistan og sé vannæring algeng á meðal barna þeirra. Þá sé þeim meinaður aðgangur að sjúkrastofnunum á vegum ríkisins sem geri það að verkum að margar konur látist við barnsburð. Róhingjar í Pakistan verði fyrir áreiti lögreglunnar og hafi margir lýst deild innan pakistönsku lögreglunnar sem hafi haft það hlutverk að ráðast gegn róhingjabyggðum í landinu. Lögreglan stundi handtökur á róhingjum sem séu ekki með skilríki og haldi þeim oft í lengri tíma og séu dæmi um að lögreglan krefjist mútugreiðslna gegn því að losa viðkomandi úr haldi. Þrátt fyrir að hafa ekki öðlast pakistanskan ríkisborgararétt þá gangi margir róhingjar um með pakistönsk skilríki (e. national ID-card) en árið 2014 hafi pakistanska ríkið gripið til aðgerða í þeim tilgangi að uppræta fölsuð skilríki og í kjölfarið hafi það reynst róhingjum erfitt að endurnýja skilríki sín. Pakistönsk yfirvöld vilji ekki veita róhingjum ríkisborgararétt vegna þess að þá beri yfirvöldum skylda til að veita þessum hópi öll réttindi sem fylgi ríkisborgararétti. Þá vilji stjórnvöld heldur ekki viðurkenna róhingja sem flóttamenn þar sem flóttamenn eigi rétt á stuðning frá ríkinu.

Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt alþjóðleg vernd skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga þar sem hann sæti ofsóknum í heimaríki sínu og grundvallarmannréttindi hans séu ekki tryggð af hálfu stjórnvalda. Kærandi heldur því fram að hann uppfylli skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga þar sem hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir sem megi rekja til aðildar kæranda að tilteknum þjóðfélagshópi skv. skilgreiningu d-liðar 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Kærandi tilheyri minnihlutahópi róhingja-múslíma sem hafi þurft að þola ofsóknir af hálfu stjórnvalda í Mjanmar. Kærandi sé uppalinn í Pakistan og hafi hann einnig búið við ofsóknir vegna þjóðernis þar í landi, en kærandi hafi þurft að sæta ólögmætri frelsissviptingu ítrekað af hálfu lögreglu í Pakistan vegna þjóðernis. Kærandi kveðst hafa þurft að þola ólögmæta mismunun í Pakistan allt sitt líf á þeim grundvelli að hann hafi ekki kost á að afla sér ríkisborgararéttar eða dvalarleyfis í landinu. Róhingjum sé hvorki veittur ríkisborgararéttur í Mjanmar né Pakistan og því sé kærandi ríkisfangslaus. Verði kæranda gert að snúa aftur til Pakistan telji hann að það brjóti gegn grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga.

Til vara heldur kærandi því fram í greinargerð að hann uppfylli skilyrði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi óttist um öryggi sitt og frelsi verði honum gert að snúa aftur til Pakistan, en þarlend yfirvöld hafi hvorki getu né vilja til að veita kæranda vernd enda sé hann réttindalaus í landinu. Í greinargerð kemur fram að almennt öryggisástand í Pakistan sé mjög ótryggt og yfirvöld beiti pyndingum og brjóti á mannréttindum. Í greinargerð heldur kærandi því fram að hann eigi á hættu að sæta illri meðferð, pyndingum og dauðarefsingu í Pakistan.

Til þrautavara heldur kærandi því fram í greinargerð að hann uppfylli skilyrði 1. mgr. 39. gr. laga um útlendinga þar sem hann sé róhingja-múslimi frá Mjanmar. Í greinargerð kæranda er fjallað um alþjóðlega vernd á grundvelli ríkisfangsleysis skv. 1. mgr. 39. gr. laga um útlendinga og lögskýringargögn með ákvæðinu. Þá er vísað til þess að árið 2014 hafi Flóttamannastofnun ýtt úr vör herferð með það að markmiði að eyða ríkisfangsleysi í heiminum. Sama ár hafi stofnunin gefið út leiðbeiningarreglur um alþjóðasamning um réttarstöðu ríkisfangslausra einstaklinga frá 1954. Byggir kærandi á því að hann uppfylli skilyrði 1. mgr. 39. gr. laga um útlendinga til að teljast ríkisfangslaus enda telji ekkert ríki hann ríkisborgara sinn skv. landslögum. Miðað við þær upplýsingar sem þegar hafi verið raktar um meðferð pakistanskra yfirvalda á róhingjum og innflytjendum í landinu þá sé kærandi ekki með pakistanskan ríkisborgararétt. Það sama eigi við um Mjanmar. Þá eru útilokunarástæður í 41. gr. laga um útlendinga raktar í greinargerð kæranda en um er að ræða tilvik sem geti útilokað einstaklinga frá réttarstöðu skv. 39. gr. laganna. Ekkert í málinu hafi gefið ástæðu til að ætla að tilvik skv. a- eða c-lið 41. gr. laga um útlendinga eigi við í máli kæranda. Kærandi telji að Útlendingastofnun hafi átt að rannsaka nánar auðkenni hans, en stofnunin hafi látið hjá líða að afla staðfestingar frá pakistönskum yfirvöldum um hvort kærandi nyti ríkisborgararéttar þar, eftir að hafa þó fengið samþykki kæranda fyrir slíkri upplýsingaöflun.

Til þrautaþrautavara gerir kærandi kröfu um að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga, einkum vegna erfiðra félagslegra aðstæðna hans í Pakistan og erfiðra almennra aðstæðna þar í landi. Kærandi heldur því fram í greinargerð að félagslegar aðstæður hans í Pakistan séu mjög erfiðar þar sem hann sé ríkisfangslaus jafnframt sem hann tilheyri minnihlutahópi réttlausra róhingja í Pakistan. Þá sé ástandið í Pakistan mjög slæmt og hafi yfirvöld ekki tök á að vernda íbúa landsins gegn ofbeldi auk þess sem yfirvöld beiti sjálf ofbeldi. Með hliðsjón af öllu því sem þegar hafi verið rakið telji kærandi ljóst að hann uppfylli skilyrði 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga og því beri að veita honum dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Til þrautaþrautaþrautavara gerir kærandi kröfu um að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi hafi sótt um alþjóðlega vernd hér á landi þann 12. apríl 2017. Frá þeim tíma sé liðinn um 21 mánuður, en í 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga komi fram að heimilt sé að veita þeim útlendingi sem sótt hafi um alþjóðlega vernd og ekki fengið niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 18 mánaða eftir að hann sótti fyrst um alþjóðlega vernd hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, uppfylli hann ekki skilyrði 37. og 39. gr. laga um útlendinga. Samkvæmt a- til d-lið 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði dvalarleyfi samkvæmt 2. mgr. ekki veitt nema að tilteknum skilyrðum uppfylltum, en kærandi heldur því fram að skilyrðin séu uppfyllt í tilviki hans. Kærandi heldur því jafnframt fram að útilokunarástæður í a- til d-lið 3. mgr. 74. gr. laga um útlendinga eigi ekki við um mál hans. Samkvæmt 4. mgr. 74. gr. laga um útlendinga sé heimilt að víkja frá 3. mgr. 74. gr. laga um útlendinga þegar sérstaklega standi á. í athugasemdum með frumvarpi til laga um útlendinga nr. 80/2016 segi um 4. mgr. 74. gr. laga um útlendinga að ákvæðið mæli fyrir um að heimilt sé að víkja frá skilyrðum 3. mgr. og geti það t.d. átt við ef ekki er mögulegt fyrir útlending, sem að öðru leyti er samvinnuþýður, að afla gagna frá heimalandi sínu, t.d. um það hver hann er. Í 3. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er ekki fjallað um sönnun útlendings á því hver hann er eða um auðkenni hans, en um það er hins vegar fjallað í b-lið 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærandi heldur því fram í greinargerð að í athugasemdum frumvarps til laga um útlendinga sé að finna misritun þannig að í stað tilvísunar til 3. mgr. 74. gr. eigi í raun að vera tilvísun til 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Þá heldur kærandi því fram að taka verði tillit til þess að honum hafi reynst ómögulegt að leggja fram gögn um auðkenni sitt og sé það eðlilegt í ljósi þess að kærandi sé ríkisfangslaus, frá Mjanmar og hafi dvalið ólöglega í Pakistan frá barnæsku. Verði því talið að skilyrði b-liðar 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga komi ekki í veg fyrir að kæranda verði veitt dvalarleyfi á grundvelli sömu greinar.

V.         Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að kærandi hafi ekki lagt fram neitt til að sanna á sér deili. Var það mat Útlendingastofnunar að kærandi hefði ekki sannað með fullnægjandi hætti hver hann væri. Yrði leyst úr auðkenni hans á grundvelli trúverðugleikamats. Verður ekki annað séð af ákvörðun Útlendingastofnunar en að stofnunin hafi lagt til grundvallar að kærandi sé ríkisborgari Pakistan. Við komu kæranda til Búlgaríu árið 2016 kvaðst hann vera frá Afganistan. Kærandi gaf upp sama þjóðerni í Slóveníu en annað fæðingarár. Þegar kærandi kom til Danmerkur kvað hann hins vegar þjóðerni sitt vera pakistanskt og að nafn sitt væri […]. Af lögregluskýrslu sem gerð var við komu kæranda til Íslands í apríl 2017 má ráða að kærandi hafi gefið upp að hann væri frá Pakistan. Þá hefur kærandi í viðtölum hjá Útlendingastofnun og kærunefnd sagst hafa búið í Pakistan. Eftir skoðun gagna málsins og með tilliti til mats á trúverðugleika kæranda telur kærunefnd ekkert hafa komið fram í málinu sem gefur tilefni til að draga í efa mat Útlendingastofnunar á þjóðerni kæranda og verður því lagt til grundvallar að hann sé pakistanskur ríkisborgari. Að öðru leyti er auðkenni kæranda óljóst.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Pakistan m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

·         World Report 2019 – Pakistan (Human Rights Watch, 18. janúar 2019);

·         Country Policy and Information Note - Pakistan: Security and humanitarian situation, including fear of militant groups (Version 2.0) (UK Home Office, 1. janúar 2019);

• State of Human Rights in 2017 (Human Rights Commission of Pakistan, 16. apríl 2018);

·         Pakistan 2017 Human Rights Report (U.S. Department of State, 20. apríl 2018);

• Culture, Context and Mental Health of Rohingya Refugees: A review for staff in mental health and psychosocial support programmes for Rohingya refugees (UNHCR, 2018);
• Mänskliga rättigheter, demokrati och rättstatens principer i Pakistan 2015–2016 (Utrikesdepartimentet, 26. apríl 2017);
• Country Policy and Information Note Pakistan: Background information, including actors of protection, and internal relocation (UK Home Office, 26. júní 2017);
• Pakistan: Country Report (Asylum Research Consultancy, 18. júní 2018);
• EASO Country of Origin Report – Pakistan Security Situation (EASO, 4. ágúst 2017);
• EASO Country of Origin Report – Pakistan Security Situation (EASO, 16. október 2018);
• Pakistan: First Information Reports (FIRs) (2010-December 2013) (Immigration and Refugee Board of Canada, 10. janúar 2014);
• Vefsíða lögreglu í Khyber (http://kppolice.gov.pk/index.php, sótt 4. september 2018);
• Vefsíða Human Rights Commission of Pakistan (http://hrcp-web.org/hrcpweb/, sótt 15. ágúst 2018);
• Guidelines on International Protection: The application of Article 1A(2) of the 1951 Convention and/or 1967 Protocol relating to the Status of Refugees to victims of trafficking and persons at risk of being trafficked (UNHCR, 7. apríl 2006) og
• Vefsíða: Office of the Ombudsman Khyber (https://www.ombudsmankp.gov.pk/, sótt 3. september 2018).

Samkvæmt ofangreindum gögnum er Pakistan sambandslýðveldi með rúmlega 200 milljónir íbúa. Þann 30. september 1947 gerðist Pakistan aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi árið 2010 og alþjóðasamning um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 2008. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um afnám alls kynþáttamisréttis árið 1966 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 2010. Þá fullgilti ríkið jafnframt samning um afnám allrar mismununar gagnvart konum árið 1996, en ríkið hefur hins vegar ekki undirritað valfrjálsa viðbótarbókun við samninginn. Pakistan fullgilti samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1990.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að þrátt fyrir að pakistönsk löggjöf banni handahófskenndar handtökur og varðhald jafnframt sem lögin kveði á um rétt til að vefengja lögmæti handtöku fyrir dómi þá sé spilling innan lögreglunnar vandamál í Pakistan, en spilling á lægri stigum lögreglunnar sé algeng og séu dæmi um að lögreglan þiggi mútur. Einstaklingar tilkynni um ætlaða glæpi eða brot til lögreglunnar með svokallaðri FIR skýrslu (e. first instance report). FIR skýrslan sé fyrsta skrefið við rannsókn sakamáls og sé hún oftast lögð fram af þriðja aðila þó svo að lögreglan hafi heimild til að gera slíka skýrslu sjálf. FIR skýrslan veiti lögreglunni heimild til að halda ætluðum brotamanni í gæsluvarðhaldi í 24 klukkustundir á grundvelli rannsóknarhagsmuna. Hægt sé að leggja fram slíka skýrslu hjá lögreglumanni, á lögreglustöð og á vefsíðum ákveðinna lögregluembætta í Pakistan. Þá hafi lögreglan í Khyber sett upp rafrænt kvörtunarkerfi til þess að taka á móti kvörtunum almennra borgara sem telji lögregluna ekki hafa sinnt skyldum sínum.

Þrátt fyrir að pakistönsk lög kveði á um sjálfstætt dómskerfi, réttláta málsmeðferð og að enginn skuli sviptur lífi, eignum eða frelsi án dóms og laga þá hafi dómskerfið verið gagnrýnt fyrir spillingu. Spilling sé innan héraðsdómstóla, þeir séu afkastalitlir og undir þrýstingi frá auðugum og áhrifamiklum einstaklingum einkum á sviði trúar- eða stjórnmála. Þá kemur fram að þrátt fyrir að veikleikar séu í réttarkerfinu í Pakistan þá sé spilling refsiverð samkvæmt lögum, en ábyrgðarskrifstofa ríkisins (e. National Accountability Bureau (NAB)) hafi það hlutverk að útrýma spillingu í stjórnkerfum landsins með vitundarvakningu, forvörnum, rannsókn spillingarmála jafnframt sem skrifstofan ákæri í slíkum málum. NAB hafi heimild samkvæmt lögum til að halda einstaklingum í 15 daga án þess að ákæra og mögulegt sé að framlengja varðhaldið með samþykki dómstóla. Synja megi einstaklingnum um leyfi til að ráðfæra sig við lögmann meðan á rannsókn standi. Þá sé ekki unnt að greiða tryggingu til að losna úr varðhaldi heldur sé það einungis háð ákvörðun formanns NAB.

Til að ganga úr skugga um að stjórnvöld taki ábyrgð á gjörðum sínum og ákvörðunum hafi sérstökum stofnunum verið komið á fót víðs vegar um landið og sé umboðsmaðurinn í Khyber (e. Ombudsman Khyber) dæmi um slíka stofnun. Á vefsíðu stofnunarinnar kemur fram að í Khyber sé starfandi umboðsmaður sem hafi það hlutverk að vernda rétt borgaranna gegn brotum opinberra starfsmanna og koma í veg fyrir spillingu. Umboðsmaðurinn geti tekið til skoðunar öll ætluð brot opinberra starfsmanna sem varði borgara landsins að undanskildum ætluðum brotum æðsta dómstólsins (e. High Court) og dómstóla sem vinni undir yfirstjórn hans.

Öryggisástandið í Pakistan sé breytilegt eftir landshlutum en samkvæmt skýrslu stofnunar sem veitir ráðgjöf varðandi flóttafólk (e. Asylum Research Consultancy) sé Khyber hérað á milli FATA héraðs, sem sé átakasvæði, og Punjab héraðs sem sé talið eitt af öruggustu héruðum landsins ásamt Sindh. Í skýrslunni kemur einnig fram að ofbeldisbrotum hafi fækkað um helming í Khyber héraði milli áranna 2016 og 2017, sem hafi leitt til þess að héraðið hafi verið með lægsta hlutfall dauðsfalla í landinu.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a.   ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c.   aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á að hann hafi þegar orðið fyrir ofsóknum í heimaríki, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við slíkar ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis nema talið verði að miklar líkur séu á því að slíkar ofsóknir yrðu ekki endurteknar, t.d. þar sem aðstæður í heimaríki hans hafi breyst. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki, verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Af greinargerð kæranda má ráða að hann óttist illa meðferð, verði honum gert að snúa aftur til Mjanmar eða Pakistan, vegna stöðu sinnar sem ríkisfangslaus einstaklingur og róhingi. Þá óttist kærandi almennt öryggisástand í Pakistan.

Mat á trúverðugleika frásagnar kæranda er byggt á viðtali við kæranda hjá kærunefnd, endurritum af viðtölum hans hjá Útlendingastofnun, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um Pakistan.

Í viðtali hjá kærunefnd, þann 7. febrúar 2019, var kærandi spurður af hverju hann hafi sagt búlgörskum stjórnvöldum að hann væri frá Afganistan. Kærandi kvaðst hafa verið í samfloti með um 40 öðrum einstaklingum, sem flestir hafi verið afganskir að uppruna. Kærandi kveðst ekki hafa verið spurður af búlgörskum stjórnvöldum hvaðan hann væri heldur hafi stjórnvöld gert ráð fyrir að hann væri Afgani. Aðspurður af hverju kærandi hafi sagt dönskum stjórnvöldum að hann héti […] og væri Pakistani kvað kærandi að honum hafi verið ráðlagt að gefa upp rangar upplýsingar til þess að verða ekki endursendur til Búlgaríu. Aðspurður af hverju kærandi hafi sagst vera fæddur árið […] í Búlgaríu en árið […] í Danmörku svaraði kærandi að honum hafi verið ráðlagt að segjast vera yngri en 18 ára. Aðspurður hvort kærandi hafi sagst vera frá Pakistan og fæddur árið […] svaraði kærandi því játandi en bætti við að honum þætti leiðinlegt að hafa sagt íslenskum stjórnvöldum ósatt. Þegar kærandi var spurður um fæðingardag svaraði hann að fæðingardagur sinn væri […]. Í viðtali hjá Útlendingastofnun sagði kærandi að móðurmál hans væri pashto, en auk móðurmáls síns tala róhingjar í Pakistan almennt urdu. Aðspurður í viðtali hjá kærunefnd kvaðst kærandi að hann hafi ekki sagt það. Kærandi kvaðst geta talað pashto eins og allir sem koma frá Parachinar en að hann talaði urdu við fjölskyldu sína. Samkvæmt gögnum frá Útlendingastofnun var pashto túlkur í öllum viðtölum kæranda hjá stofnuninni. Aðspurður af hverju hann hafi ekki óskað eftir urdu túlki í viðtölum hjá Útlendingastofnun svaraði kærandi að hann tali bæði pashto og urdu og að það skipti engu máli fyrir hann á hvoru tungumálinu viðtölin fari fram. Kærandi bætti svo við að tvö viðtöl hafi verið tekin við hann á báðum tungumálum, fyrst urdu og síðar pashto. Ekkert í gögnum málsins bendi til þess að viðtöl við kæranda hjá Útlendingastofnun hafi verið tekin á urdu.

Af ofangreindu er ljóst að frásögn kæranda hefur tekið breytingum eftir því sem liðið hefur á meðferð máls hans fyrir íslenskum stjórnvöldum. Misræmi hefur verið í frásögninni og hún stangast á við gögn sem Útlendingastofnun hefur aflað m.a. frá búlgörskum, slóvenskum og dönskum stjórnvöldum. Samkvæmt fyrirliggjandi gögnum hefur kærandi verið margsaga í þeim ríkjum sem hann hefur ferðast um, m.a. varðandi uppruna sinn, nafn sitt og fæðingardag. Að mati kærunefndar hefur kærandi ekki fært fram trúverðugar skýringar á þessu misræmi. Þá telur kærunefnd að kærandi hafi aðeins breytt frásögn sinni um aldur þegar fyrir lágu skýr gögn um að hann hefði sagt ósatt á fyrri stigum málsins hér á landi. Kærandi hefur engin gögn fært fram sem þykja til þess fallin að styðja við frásögn hans af aðstæðum hans í Pakistan. Í því sambandi tekur kærunefnd fram að framangreint misræmi varðar meginatriði í frásögn kæranda, þ.e.a.s. uppruna og ríkisfangsleysi. Það er því mat kærunefndar að framangreint misræmi í frásögn kæranda og skortur á gögnum henni til stuðnings leiði til þess, heildstætt metið, að frásögn hans af atburðum og ástæðum flótta teljist ótrúverðug. Frásögn hans verður því ekki lögð til grundvallar í máli þessu.

Kærandi hefur borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að hann óttist ofsóknir af hálfu stjórnvalda í Pakistan sem og Mjanmar þar sem hann sé ríkisfangslaus og róhingi. Í ljósi gagna málsins verður hins vegar byggt á því að kærandi sé pakistanskur ríkisborgari. Frásögn kæranda hefur verið metin ótrúverðug og gögn málsins benda að öðru leyti ekki til þess að kærandi hafi orðið fyrir eða eigi á hættu ofsóknir í skilningi 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Ofangreind gögn um Pakistan bera með sér að öryggisástandið í heimahéraði kæranda sé almennt tryggt og verði kærandi fyrir ofbeldi við endurkomu til heimaríkis eigi hann þess kost að leita aðstoðar og verndar yfirvalda. Þó að fallast megi á að skilvirkni lögregluyfirvalda og dómstóla í heimaríki kæranda sé að nokkru leyti ábótavant og spilling sé talsverð í landinu er það mat kærunefndar, með vísan til þeirra gagna sem nefndin hefur kynnt sér, að ekki hafi verið sýnt fram á að stjórnvöld í Pakistan geti ekki eða vilji ekki veita kæranda vernd gegn ofbeldi m.a. með því að ákæra eða refsa fyrir þær athafnir sem feli í sér ofsóknir, sbr. c-lið 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. og 4. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Eins og að framan greinir benda skýrslur og gögn sem kærunefnd hefur farið yfir eindregið til þess að heimahérað kæranda sé almennt talið öruggt. Að teknu tilliti til gagna málsins og heimilda bendir ekkert til þess að kærandi sé í raunverulegri hættu, á heimasvæði sínu í Khyber héraði, á að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði hann sendur aftur þangað. Jafnframt er það mat kærunefndar, með vísan til skýrslna um aðstæður í heimaríki kæranda, að honum standi til boða vernd og aðstoð lögreglu í Pakistan telji hann sig þurfa á slíkri aðstoð að halda.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga má líta til mannúðarsjónarmiða ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við 74. gr., í greinargerð með frumvarpi sem varð að lögum um útlendinga, kemur m.a. fram að með almennum aðstæðum sé m.a. vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Á grundvelli fyrirliggjandi gagna, þ. á m. upplýsinga um aðstæður í Pakistan, framburðar kæranda, og annarra gagna sem hafa orðið til við meðferð máls hans fyrir stjórnvöldum, er það mat kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á slíkar aðstæður í heimaríki.

Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga kemur fram að heimilt er að veita útlendingi sem sótt hefur um alþjóðlega vernd og ekki fengið niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 18 mánaða eftir að hann sótti fyrst um alþjóðlega vernd hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt ákvæðinu. Frekari skilyrði fyrir veitingu dvalarleyfis í þeim tilvikum koma fram í a- til d-lið 2. mgr. 74. gr. laganna en þau eru að tekin hafi verið skýrsla af umsækjanda um alþjóðlega vernd, ekki leiki vafi á því hver umsækjandi er, ekki liggi fyrir ástæður sem geta leitt til brottvísunar umsækjanda og að útlendingur hafi veitt upplýsingar og aðstoð við úrlausn máls.

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd þann 12. apríl 2017. Kærandi hefur ekki enn fengið niðurstöðu í máli sínu hjá kærunefnd útlendingamála. Frá því að kærandi sótti fyrst um alþjóðlega vernd hér á landi þar til úrskurður þessi er kveðinn upp, dags. 21. febrúar 2019, eru liðnir rúmir 22 mánuðir. Kærandi telst því ekki hafa fengið niðurstöðu í máli sínu innan þeirra tímamarka sem getið er í 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Eins og að framan greinir hefur kærunefnd komist að þeirri niðurstöðu að auðkenni kæranda sé ekki upplýst. Þá hefur kærandi ekki veitt aðstoð við úrlausn málsins m.a. þar sem hann hefur ekki veitt viðhlítandi upplýsingar og skýringar á auðkenni sínu og uppruna og gefið rangar upplýsingar um aldur sinn sem leiddi meðal annars til þess að tafir urðu á meðferð máls hans á meðan fram fór sérstök rannsókn á aldri hans, sbr. 3. mgr. 26. gr. og 113. gr. laga um útlendinga. Að mati kærunefndar eru skilyrði b- og d-liðar 2. mgr. 74. gr. því ekki uppfyllt.

Samkvæmt 4. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að víkja frá ákvæðum 3. mgr. greinarinnar en þar eru raktar nokkrar ástæður sem gætu útilokað veitingu dvalarleyfis á grundvelli 2. mgr. 74. gr. laganna. Engin heimild er til að víkja frá skilyrðum 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd telur því ljóst að þar sem kærandi uppfylli ekki öll skilyrði 2. mgr. 74. gr. laganna sé ekki heimilt að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga með vísan til þess tíma sem mál hans hefur tekið.

Í ljósi niðurstöðu málsins er ekki ástæða til að fjalla um hvort þær útlokunarástæður sem raktar eru í 3. mgr. 74. gr. séu fyrir hendi.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands 12. apríl 2017 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 42. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Að mati kærunefndar og með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga teljast 15 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kæranda er vakin á því að ef hann yfirgefur ekki landið innan frests er heimilt að brottvísa honum. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 15 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljugur.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 15 days to leave the country voluntarily.

Hjörtur Bragi Sverrisson

Anna Tryggvadóttir                                                                        Þorbjörg Inga Jónsdóttir