Mál nr. 71/2012

Miðvikudaginn 13. mars 2013 var á fundi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála tekið fyrir mál nr. 71/2012:

Kæra A

á ákvörðun

Reykjavíkurborgar

og kveðinn upp svohljóðandi

Ú R S K U R Ð U R:

A, hér eftir nefndur kærandi, hefur með kæru, dags. 16. júlí 2012, skotið til úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála synjun Reykjavíkurborgar, dags. 25. júní 2012, á beiðni hans um fjárhagsaðstoð.

I. Málavextir og málsmeðferð

Kærandi er 75% öryrki og fyrrverandi fíkill en hefur verið án vímuefna í nokkurn tíma. Kærandi á fjögur börn sem hann hefur reglulega umgengni við. Kærandi bjó í leiguíbúð á vegum Félagsbústaða en missti húsnæðið vegna leiguskulda og flutti þaðan í mars 2009. Skuld kæranda við Félagsbústaði er frá árunum 2005–2008 og nemur 298.872 kr. Kærandi flutti þá til vina sinna ásamt því að dvelja af og til hjá móður sinni. Frá 2011 til mars 2012 bjó kærandi hjá móður sinni en Félagsbústaðir hafa nú rift húsaleigusamningi við hana vegna leiguskulda. Kærandi býr nú hjá barnsmóður sinni. Kærandi sótti um fjárhagsaðstoð hjá Reykjavíkurborg með umsókn, dags. 8. febrúar 2012. Kærandi óskaði eftir styrk vegna sérstakra erfiðleika að fjárhæð 300.000 kr. til að greiða húsaleiguskuld við Félagsbústaði. Umsókn kæranda var synjað með bréfi þjónustumiðstöðvar, dags. 1. mars 2012, með þeim rökum að umsóknin samræmdist ekki reglum Reykjavíkurborgar. Kærandi áfrýjaði synjuninni til velferðarráðs með bréfi, dags. 29. maí 2012. Velferðarráð tók málið fyrir á fundi sínum þann 25. júní 2012 og samþykkti svohljóðandi bókun:

„Velferðarráð staðfesti synjun starfsmanna þjónustumiðstöðvar um styrk eða lán að upphæð kr. 300.000.- þar sem eigi verður talið að aðstæður umsækjanda falli að skilyrðum þeim sem sett eru í 24. gr. reglna um fjárhagsaðstoð varðandi aðstoð vegna sérstakra erfiðleika.“

Niðurstaða velferðarráðs var tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 25. júní 2012. Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála með bréfi, dags. 16. júlí 2012. Með bréfi, dags. 19. júlí 2012, óskaði úrskurðarnefnd félagsþjónustu og húsnæðismála eftir greinargerð Reykjavíkurborgar vegna kærunnar þar sem meðal annars kæmi fram rökstuðningur fyrir synjun um sérstakar húsaleigubætur. Enn fremur var óskað eftir gögnum sem lágu fyrir og gæfu upplýsingar um fjárhag kæranda. Greinargerð Reykjavíkurborgar barst með bréfi, dags. 29. ágúst 2012. Með bréfi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála, dags. 30. ágúst 2012, var bréf Reykjavíkurborgar sent kæranda til kynningar. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda. Með bréfi úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála, dags. 5. desember 2012, var kæranda tilkynnt um tafir á afgreiðslu málsins sem orsökuðust af miklum málafjölda hjá úrskurðarnefndinni en að vonir stæðu til þess að ljúka málinu sem fyrst.

II. Málsástæður kæranda

Í kæru rekur kærandi aðstæður sínar. Hann kveðst ávallt hafa glímt við mikla félagslega erfiðleika, farið í afbrot og fíkniefnaneyslu og afplánað fangelsisdóma. Leið hans til betra lífs hafi verið þyrnum stráð. Hann hafi náð sér upp og einnig fallið af vagninum. Kærandi kveðst hafa verið án vímuefna síðastliðið ár en hann sé 75% öryrki meðal annars vegna lungnasjúkdóms og hafi ekki getað unnið. Kærandi tekur fram að tekjur hans eru örorkubætur en hann eigi ekki rétt á heimilisuppbót þar sem hann eigi ekki heimili. Hann hafi leigt hjá Félagsbústöðum fyrir nokkrum árum og á þeim tíma hafi hann tekið að sér elsta son sinn. Síðustu mánuðina hafi hann ekki greitt leiguna þar sem hann hafi farið á ný í óreglu í stuttan tíma. Hann skuldi því leigu upp á tæpar 300.000 kr. Kærandi telur sig hafa burði til að standa skil á leigu á félagslegri íbúð en þurfi þessa aðstoð til að koma á heimili. Hann sé lágtekjumaður og skori fullt hús stiga til að leigja félagslega íbúð en það strandi á þessari gömlu skuld.

III. Sjónarmið Reykjavíkurborgar

Í athugasemdum Reykjavíkurborgar vegna kærunnar kemur fram að meðferð umsóknar kæranda um fjárhagsaðstoð hafi farið fram samkvæmt reglum um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg með áorðnum breytingum sem tóku gildi þann 1. janúar 2011 og samþykktar í velferðarráði þann 17. nóvember 2010 og í borgarráði 25. nóvember 2010. Kæranda hafi verið synjað um styrk að fjárhæð 300.000 kr. vegna sérstakra erfiðleika þar sem ekki hafi verið uppfyllt öll skilyrði 24. gr. reglnanna. Kærandi hafi ekki verið með fjárhagsaðstoð sér til framfærslu undanfarna sex mánuði eða lengur, sbr. a-lið 24. gr. reglnanna. Þá liggi ekki fyrir staðfesting um að umsækjandi hafi ekki aðgang að lánafyrirgreiðslu banka, sparisjóða eða annarra lánastofnana, sbr. b-lið 24. gr. reglnanna, en fyrir liggi að kærandi sé með yfirdrátt og njóti ekki frekari lánafyrirgreiðslu í viðskiptabanka sínum. Fyrir liggi yfirlit starfsmanns um fjárhagsstöðu umsækjanda en tillögur að úrbótum liggi ekki fyrir, sbr. c-lið 24. gr. Þá liggi ekki fyrir á hvern hátt styrkurinn muni breyta skuldastöðu umsækjanda til hins betra þegar til lengri tíma er litið, sbr. d-lið 24. gr. Þá hafi umsókn kæranda einnig verið synjað á grundvelli 25. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg en í 25. gr. komi fram að til að heimilt sé að veita lán þurfi öll skilyrði 24. gr. að vera uppfyllt auk þeirra skilyrða sem fram komi í 25. gr. reglnanna. Ljóst sé að kærandi uppfylli ekki öll skilyrði 24. gr. Þá liggi ekki fyrir mat á endurgreiðslugetu umsækjanda, sbr. 25. gr. reglnanna. Samkvæmt upplýsingum frá kæranda þá eigi kærandi ekki neitt, greiði ekki neitt og hafi því ekki tilgreint nein föst útgjöld. Samkvæmt yfirliti yfir skuldastöðu kæranda skuldar hann 19.283.307 kr. og mánaðartekjur hans 174.942 kr. Velferðarráð hafi því talið óljóst hver raunveruleg endurgreiðslugeta kæranda væri. Með hliðsjón af framansögðu hafi velferðarráð talið að skilyrði 24. og 25. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg væru ekki uppfyllt og því staðfest synjun þjónustumiðstöðvar um styrk eða lán að fjárhæð 300.000 kr. Því verði að telja ljóst að hin kærða ákvörðun hafi hvorki brotið gegn fyrrgreindum reglum né ákvæðum laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991.

IV. Niðurstaða

Málskotsheimild kæranda er reist á 63. gr. laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991. Fyrir nefndinni liggja reglur um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg sem tóku gildi 1. janúar 2011, með síðari breytingum. Í máli þessu er ágreiningur um það hvort Reykjavíkurborg hafi borið að samþykkja umsókn kæranda, dags. 8. febrúar 2012, um styrk að fjárhæð 300.000 kr. vegna sérstakra erfiðleika.

Fjallað er um rétt til fjárhagsaðstoðar til þeirra sem eigi fá séð fyrir sjálfum sér, maka sínum og börnum yngri en 18 ára í IV. og VI. kafla laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991. Samkvæmt 21. gr. laganna skal sveitarstjórn setja sér reglur um framkvæmd fjárhagsaðstoðar að fengnum tillögum félagsmálanefndar er metur þörf og ákveður fjárhagsaðstoð til einstaklinga í samræmi við reglur sveitarstjórnar, sbr. 2. mgr. sömu greinar. Lög nr. 40/1991 veita þannig sveitarfélögum ákveðið svigrúm til að meta sjálf miðað við aðstæður á hverjum stað, hvers konar þjónustu þau vilja veita. Í samræmi við þetta og ákvæði stjórnarskrárinnar um sjálfsstjórn sveitarfélaga er mat á þeirri nauðsyn að meginstefnu til lagt í hendur þeirrar sveitarstjórnar er þjónustuna veitir. Verður ekki við því mati hróflað af hálfu úrskurðarnefndar félagsþjónustu og húsnæðismála enda byggist það á lögmætum sjónarmiðum og sé í samræmi við lög að öðru leyti.

Í 12. gr. laga um félagsþjónustu sveitarfélaga, nr. 40/1991, kemur fram sú meginregla að sveitarfélag skuli sjá um að veita íbúum þjónustu og aðstoð, og tryggja að þeir geti séð fyrir sér og sínum. Skal aðstoð og þjónusta jöfnum höndum vera til þess fallin að bæta úr vanda og koma í veg fyrir að einstaklingar og fjölskyldur komist í þá aðstöðu að geta ekki ráðið fram úr málum sínum sjálf. Reykjavíkurborg hefur sett sér sérstakar reglur um fjárhagsaðstoð. Kærandi sótti um styrk að fjárhæð 360.000 kr. vegna sérstakra erfiðleika til að greiða húsaleiguskuld við Félagsbústaði. Synjun Reykjavíkurborgar byggist á því að skilyrðum 24. og 25. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg hafi ekki verið fullnægt.

Í 1. mgr. 24. gr. framangreindra reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg kemur fram við hvaða skilyrði veita megi lán eða styrk vegna sérstakra erfiðleika. Lán eða styrkur samkvæmt ákvæðinu kemur einungis til álita að fullnægðum öllum eftirfarandi skilyrðum:

a)      umsækjandi hafi fengið fjárhagsaðstoð til framfærslu samkvæmt reglum þessum undanfarna sex mánuði eða lengur,

b)      staðfest sé að umsækjandi hafi ekki aðgang að lánafyrirgreiðslu banka, sparisjóða eða annarra lánastofnana,

c)      fyrir liggi yfirlit starfsmanns þjónustumiðstöðvar eða umboðsmanns skuldara um fjárhagsstöðu umsækjanda og tillögur að úrbótum þegar við á,

d)      fyrir liggi á hvern hátt lán eða styrkur muni breyta skuldastöðu umsækjanda til hins betra þegar til lengri tíma er litið,

e)      fyrir liggi samkomulag um félagslega ráðgjöf og/eða fjármálaráðgjöf þegar það á við.

Í málinu liggur fyrir að kærandi er 75% öryrki og fær greiddar örorkubætur að fjárhæð 174.942 kr. á mánuði. Samkvæmt upplýsingum frá Reykjavíkurborg hefur kærandi ekki verið með fjárhagsaðstoð sér til framfærslu undanfarna sex mánuði eða lengur, sbr. a-lið 24. gr. reglna um fjárhagsaðstoð frá Reykjavíkurborg. Í ljósi þess að kærandi uppfyllir ekki skilyrði a-liðar 24. gr. verður að telja að Reykjavíkurborg hafi þegar af þeirri ástæðu verið rétt að synja umsókn kæranda um aðstoð vegna sérstakra erfiðleika.

Almennt ber sveitarfélögum að gæta jafnræðis og samræmis við ákvörðun um fjárhagsaðstoð. Það er álit úrskurðarnefndarinnar að ekkert hafi komið fram um að mat Reykjavíkurborgar á aðstæðum kæranda hafi verið ómálefnalegt eða andstætt þeim reglum sem um það gilda. Með vísan til þessa ber að staðfesta hina kærðu ákvörðun.

Úrskurð þennan kváðu upp Bergþóra Ingólfsdóttir formaður, Margrét Gunnlaugsdóttir og Gunnar Eydal, meðnefndarmenn.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Reykjavíkurborgar, dags. 25. júní 2012, um synjun á umsókn A, um fjárhagsaðstoð vegna sérstakra erfiðleika er staðfest.

Bergþóra Ingólfsdóttir, formaður

Margrét Gunnlaugsdóttir

Gunnar Eydal