Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 76/2021

Miðvikudaginn 16. júní 2021

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur og Anna Rut Kristjánsdóttir lögfræðingur.

Með rafrænni kæru, móttekinni 9. febrúar 2021, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 5. febrúar 2021 um að samþykkja umsókn barnsföður hennar um milligöngu um meðlagsgreiðslur frá 20. janúar 2021. 

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Með rafrænni umsókn, móttekinni 20. janúar 2021, sótti barnsfaðir kæranda um milligöngu Tryggingastofnunar ríkisins um meðlagsgreiðslur með syni þeirra frá 20. janúar 2021. Með bréfi Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 5. febrúar 2021, var kæranda tilkynnt um milligöngu stofnunarinnar á meðlagsgreiðslum til barnsföður hennar frá 20. janúar 2021.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 9. febrúar 2021. Með bréfi, dagsettu sama dag, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Með bréfi, dags. 1 mars 2021, barst greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dagsettu sama. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Af kæru verður ráðið að kærandi óski þess að ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um milligöngu meðlagsgreiðslna til barnsföður hennar verði endurskoðuð.

Í kæru kemur fram að barnsfaðir kæranda hafi sótt um meðlag vegna sonar hennar sem sé 50% hjá henni og oft meira en það. Þetta geri hann vegna þess að kærandi hafi sótt um meðlag vegna dóttur þeirra sem sé nánast alfarið hjá henni og sé í erfiðum sálfræðimeðferðum, lyfjagjöf og „prógrömmum“ sem séu bæði tímafrek og kostnaðarsöm. Barnsfaðir kæranda taki ekki þátt í neinu af því. Hann sé með „prinsip“ að borga ekki meðlag og sé því að hefna sín á kæranda með því að sækja um meðlag á móti fyrir soninn þar sem sonurinn sé með skráð lögheimili hjá honum. Kærandi ætli að sækja um lögheimilisbreytingu hjá syninum. Að auki sé barnsfaðir kæranda mjög tekjuhár og ætti að borga tvöfalt meðlag með dóttur þeirra vegna þess kostnaðar, umstangs og álags sem henni fylgi. Við skilnað hafi verið samþykkt að hafa börnin 50% á hvorum stað og sleppa meðlagsgreiðslum. Það séu breyttar forsendur á þessu samkomulagi þar sem dóttur hennar hafi liðið mjög illa andlega og treysti sér ekki lengur til að búa hjá föður sem sýni henni ekki stuðning í veikindum sínum. Hún hafi ekki búið hjá honum síðan vorið 2020 og gisti kannski tvær til þrjár nætur í mánuði hjá honum.

Sonur þeirra komi iðulega til kæranda eftir skóla í „pabbaviku“ og sé hjá henni stundum fram á kvöld þar sem það sé oft enginn heima hjá föður þeirra fyrr en þá. Kærandi geti með engu móti séð að þetta sé sanngjarnt gagnvart henni og börnunum þeirra. Barnsfaðir kæranda ætti frekar að sýna stuðning og samkennd gagnvart dóttur sinni í stað þess að stofna til deilna við kæranda sem geti bitnað á börnunum.

III.  Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins segir að kærð sé ákvörðun stofnunarinnar um að verða við beiðni barnsföður kæranda um að hafa milligöngu um meðlag til hans með syni þeirra frá 20. janúar 2021.

Tryggingastofnun hafi tilkynnt kæranda með bréfi, dags. 5. febrúar 2021, að stofnunin hefði samþykkt að hafa milligöngu um greiðslu meðlags til barnsföður kæranda frá 20. janúar 2021 með syni þeirra. Tryggingastofnun hafi borist umsókn barnsföður kæranda þann 20. janúar 2021 um meðlagsgreiðslur frá 20. janúar 2021 ásamt leyfisbréfi til skilnaðar að borði og sæng, dags. 14. október 2013, þar sem kemur fram að kærandi skuli greiða meðlag með syni sínum frá 30. september 2013 til 18 ára aldurs.

Ákvæði 63. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar kveður á um það að hver sá sem fái úrskurð stjórnvalds um meðlag með barni sem hann hafi á framfæri sínu, eða um aðrar greiðslur samkvæmt IX. kafla barnalaga nr. 76/2003, geti snúið sér til Tryggingastofnunar ríkisins og fengið fyrirframgreiðslu meðlags eða annarra framfærsluframlaga samkvæmt úrskurðinum.  Sama skuli gilda þegar lagt sé fram staðfest samkomulag um meðlagsgreiðslur og aðrar greiðslur samkvæmt IX. kafla barnalaga.

Í 4. mgr. 63. gr. laga um almannatryggingar komi fram að Tryggingastofnun sé heimilt að greiða meðlag aftur í tímann allt að 12 mánuði, talið frá byrjun þess mánaðar sem stjórnvaldsúrskurður, staðfestur samningur eða vottorð sýslumanns um að hann hafi veitt viðtöku ósk móður um öflun faðernisviðurkenningar berist stofnuninni, enda eigi þá 4. mgr. 20. gr. ekki við.

Samkvæmt 67. gr. barnalaga nr. 76/2003 sé Tryggingastofnun skylt að greiða rétthafa greiðslna samkvæmt IV. og IX. kafla, sem búsettur sé hér á landi, samkvæmt dómi, dómsátt, úrskurði sýslumanns eða samningi staðfestum af honum, þó innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar setji.

Hlutverk Tryggingastofnunar sé að hafa milligöngu um greiðslu meðlags þegar ákvörðun hafi verið tekin með lögmætum hætti. Ef foreldri leggi fram löggilda meðlagsákvörðun beri Tryggingastofnun samkvæmt 63. gr. laga um almannatryggingar og 67. gr. barnalaga að hafa milligöngu um greiðslu meðlags, allt að 12 mánuði aftur í tímann. Lög veiti Tryggingastofnun ekki heimild til að taka önnur gögn en talin séu upp í framangreindum ákvæðum til greina við milligöngu um greiðslu meðlags.

Hjá Tryggingastofnun liggi fyrir löggild meðlagsákvörðun, þ.e. leyfisbréf til skilnaðar að borði og sæng, dags. 14. október 2013, sem kveður á um meðlagsgreiðslur frá kæranda til barnsföður hennar. Þá liggur fyrir umsókn barnsföður kæranda um meðlag.

Með vísan til framangreinds beri Tryggingastofnun skylda til að hafa milligöngu um meðlag samkvæmt lögformlegri meðlagsákvörðun sé þess farið á leit við stofnunina, allt að 12 mánuði aftur í tímann. Tryggingastofnun hafi engar heimildir til að virða að vettugi lögbundna skyldu sína til að greiða meðlag samkvæmt hinni lögformlegu meðlagsákvörðun. Tryggingastofnun beri því að hafa milligöngu á meðlagi til barnsföður kæranda frá 20. janúar 2021 eins og hann hafi óskað eftir og hafi ekki heimild til að taka til greina það sem kærandi taki fram í kæru sinni.

Úrskurðarnefnd velferðarmála hafi margsinnis í úrskurðum sínum staðfest þetta hlutverk Tryggingastofnunar og að ekki sé heimilt að horfa til annarra atriða við ákvörðun um milligöngu meðlagsgreiðslna. Í því samhengi skipti ekki máli hvort barn hafi jafna búsetu hjá báðum foreldrum sínum eða hvort greiðsla meðlags hafi farið fram fyrir það tímabil sem Tryggingastofnun hafi samþykkt milligöngu meðlags. Þá hafi nefndin sagt að ekki sé heimilt að setja viðbótarskilyrði í reglugerð sem takmarki lögbundinn rétt meðlagsmóttakanda til milligöngu meðlagsgreiðslna frá stofnuninni, eins og til dæmis að gefa greiðanda kost á að sýna fram á að meðlag hafi verið greitt fyrir sama tímabil. Meðal úrskurða nefndarinnar varðandi þessi atriði megi nefna úrskurði í málum nr. 312/2017, 333/2018, 17/2019, 215/2019, 407/2019, 408/2019 og 59/2020.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta varðar ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 5. febrúar 2021 um að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur til barnsföður kæranda frá 20. janúar 2021.

Kveðið er á um greiðsluskyldu Tryggingastofnunar ríkisins í 67. gr. barnalaga nr. 76/2003. Þar segir að Tryggingastofnun ríkisins sé skylt að greiða rétthafa greiðslna samkvæmt IV. og IX. kafla, sem búsettur sé hér á landi, samkvæmt dómi, dómsátt, úrskurði sýslumanns eða samningi staðfestum af honum, þó innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar setji.

Samkvæmt 1. mgr. 63. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar getur hver sá sem fær úrskurð um meðlag með barni, sem hann hefur á framfæri sínu, snúið sér til Tryggingastofnunar ríkisins og fengið fyrirframgreiðslu meðlags og annarra framfærsluframlaga samkvæmt úrskurðinum. Sama gildir þegar lagt er fram staðfest samkomulag um meðlagsgreiðslur og aðrar greiðslur samkvæmt IX. kafla barnalaga.

Samkvæmt framangreindu ber Tryggingastofnun ríkisins að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur, berist beiðni þar um frá meðlagsmóttakanda á grundvelli lögformlegrar meðlagsákvörðunar. Fyrir liggur að barnsfaðir kæranda, sem er meðlagsmóttakandi, sótti um milligöngu Tryggingastofnunar um meðlagsgreiðslur með syni þeirra með rafrænni umsókn þann 20. janúar 2021. Stofnunin samþykkti umsóknina á grundvelli leyfisbréfs til skilnaðar að borði og sæng, dags. 14. október 2013, þar sem fram kemur að kærandi skuli greiða barnsföður sínum meðlag með syni þeirra frá 30. september 2013 til 18 ára aldurs.

Hlutverk Tryggingastofnunar í tengslum við meðlagsgreiðslur markast af ákvæðum viðeigandi laga. Samkvæmt 1. mgr. 63. gr. laga um almannatryggingar er stofnuninni falið að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur, sé þess farið á leit við stofnunina í þeim tilvikum þar sem lögformleg meðlagsákvörðun liggur fyrir.

Kærandi byggir á því að sonur hennar sé 50% hjá henni og oft meira en það. Með vísan til 1. mgr. 63. gr. laga um almannatryggingar er það mat úrskurðarnefndar að ekki sé heimilt að synja meðlagsmóttakanda um milligöngu meðlagsgreiðslna á grundvelli framangreindrar málsástæðu þar sem fyrir liggur löggild meðlagsákvörðun sem kveður á um greiðsluskyldu kæranda.

Að öllu framangreindu virtu er það niðurstaða úrskurðarnefndar velferðarmála að staðfesta ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 5. febrúar 2021 um að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur til barnsföður kæranda frá 20. janúar 2021.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 5. febrúar 2021 um að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur til barnsföður A, frá 20. janúar 2021, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir