Mál nr. 113/2021 - Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 113/2021

Föstudaginn 30. apríl 2021

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 1. mars 2021, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 5. janúar 2021, um að fella niður rétt hans til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun 24. nóvember 2020. Í kjölfarið lagði kærandi fram uppsagnarbréf og veitti Vinnumálastofnun skýringar á uppsögn sinni. Með erindi Vinnumálastofnunar, dags. 9. desember 2020, var kæranda veittur frestur til að koma að frekari athugasemdum um starfslokin áður en ákvörðun yrði tekin í máli hans. Skýringar bárust stofnuninni þann 16. desember 2020. Með erindi, dags. 5 janúar 2021, var kæranda tilkynnt að umsókn hans um atvinnuleysisbætur hefði verið samþykkt en með vísan til starfsloka hans hjá fyrrum vinnuveitanda væri bótaréttur hans hins vegar felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 54. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 1. mars 2021. Með bréfi, dags. 4. mars 2021, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 25. mars 2021, og með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 29. mars 2021, var greinargerðin send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi óskar eftir því að ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður bótarétt hans í tvo mánuði verði endurskoðuð. Kærandi greinir frá því að hann sé […]. Vorið 2020 hafi öllum […] verið aflýst vegna Covid og því hafi hann orðið fyrir algjöru tekjufalli. Frekar en að skrá sig atvinnulausan hafi hann fundið sér spennandi starf hjá B sem […]. Fyrirtækið sé með höfuðstöðvar á C en kærandi hafi séð um að byggja upp og reka starfsemina sem hafi flust að hluta til Reykjavíkur. Á starfstímabilinu hafi fjöldi áskrifenda tvöfaldast og þessum öra vexti hafi fylgt gríðarlegt álag. Vinnan hafi verið líkamlega krefjandi og ábyrgðin hafi verið mikil. Sumarið 2020 hafi kærandi fengið einkenni áreynslumeiðsla í axlir og frá október 2020 hafi kærandi verið í sjúkraþjálfun til að takast á við sinabólgu í hægri öxl. Reksturinn í Reykjavík hafi alfarið hvílt á herðum kæranda en það sem mest hafi tekið á hafi verið samskiptin við eiganda fyrirtækisins. Starfið hafi krafist náins samstarfs við eigandann og samskipti þeirra á milli hafi versnað hratt með haustinu. Innan fyrirtækisins hafi verið algjört skipulagsleysi og allar tilraunir kæranda til þess að bæta ástandið og gera reksturinn skilvirkari hafi engan árangur borið. Kærandi hafi margsinnis óskað eftir starfssamningi sem myndi skilgreina starfssvið hans með skýrum hætti en ekkert hafi orðið úr því og það hafi valdið frekari tortryggni. Kærandi hafi verið farinn að glíma við svefnleysi og hafi lést um 10 kg á árinu. Öll þessi atriði bendi til einkenna kulnunar. Þegar kæranda hafi verið ljóst að starfsskilyrðin myndu ekki batna í sjáanlegri framtíð hafi kærandi neyðst til að segja upp. Kærandi hafi þó sinnt starfi sínu heilshugar til síðasta vinnudags og þjálfað nýja starfsmenn til að taka við verkefnum hans. Kærandi ítreki að áður en hann hafi hafið störf hjá B hafi hann átt rétt á atvinnuleysisbótum. 

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Tilgangur laganna sé að tryggja þeim sem tryggðir séu og hafi misst fyrra starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Lögin veiti þeim fjárhagslegt úrræði og beri að gera ríkar kröfur til þeirra sem segi upp störfum sínum að hafa til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum, enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. Hið sama gildi um þann sem missi starf sitt af ástæðum sem hann eigi sjálfur sök á, sbr. 1. mgr. 54. gr. laganna.

Orðalagið „gildar ástæður“ hafi verið túlkað þröngt og fá tilvik hafi verið talin falla þar undir. Í athugasemdum við 1. mgr. 54. gr. í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar komi fram að með ákvæðinu sé verið að undirstrika það markmið vinnumarkaðskerfisins að stuðla að virkri atvinnuþátttöku fólks. Í ljósi þess sé ekki gefinn kostur á að fólk segi upp starfi sínu til að fá greiddar atvinnuleysisbætur án þess að sérstakar ástæður liggi að baki uppsögninni í tilvikum þar sem annað starf sé ekki í boði. Þar sé sérstaklega tekið fram að það sé erfiðleikum bundið að skilgreina nákvæmlega í lögum og reglugerðum hvaða ástæður, sem liggja að baki uppsögn, séu gildar, þar sem þær ástæður geti verið að margvíslegum toga. Þó sé í athugasemdum fjallað sérstaklega um tvenns konar tilvik sem talin séu heyra til gildra ástæða fyrir starfslokum. Annars vegar þegar um sé að ræða þau tilvik þegar maki hins tryggða hefji störf í öðrum landshluta og fjölskyldan hafi af þeim sökum þurft að flytja búferlum. Hins vegar séu það tilvik þegar uppsögn megi rekja til þess að atvinnuleitandi hafi sagt upp störfum af heilsufarsástæðum en sé að öðru leyti vinnufær. Í athugasemdum sé þó sérstaklega áréttað að við þær aðstæður sé gert að skilyrði að vinnuveitanda hans hafi mátt vera kunnugt um þessar ástæður áður en launamaðurinn lét af störfum. Í ljósi þess að um matskennda ákvörðun sé að ræða sé Vinnumálastofnun falið að meta hvernig atvik og ástæður þess máls er fyrir henni liggja falli að umræddri reglu. Vinnumálastofnun beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Ljóst sé að kærandi hafi sagt upp starfi sínu hjá B Ágreiningur lúti að því hvort ástæður kæranda fyrir uppsögn í starfi sínu teljist gildar í skilningi framangreinds ákvæðis 1. mgr. 54. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Úrskurðarnefnd velferðarmála hafi í fyrri úrskurði sínum talið að almennt beri að gera nokkuð ríkar kröfur til atvinnuleitanda þegar metið sé hvort ástæður fyrir uppsögn séu gildar samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laganna.

Þær skýringar sem kærandi hafi gefið sem ástæðu fyrir uppsögn sinni lúti einkum að því að hann hafi unnið undir miklu álagi og að samskipti við yfirmann hans hafi gengið erfiðlega. Þá hafi skipulagsmálum innan fyrirtækisins verið ábótavant að sögn kæranda. Í slíkum tilvikum hafi í framkvæmd verið gerð sú krafa til launamanna að þeir nýti sér öll tiltæk úrræði til úrbóta, svo sem að leita til síns stéttarfélags eða tryggja sér annað starf, áður en þeir ákveði að segja starfi sínu lausu. Kærandi greini frá því að hafa leitað leiða til þess að bæta ástandið í samráði við yfirmann sinn, en án alls árangurs. Af gögnum málsins verði hins vegar ekki séð að kærandi hafi leitað til stéttarfélags síns. Því þyki ljóst að kærandi hafi hvorki nýtt sér öll tiltæk úrræði til úrbóta né tryggt sér annað starf áður en hann hafi sagt starfi sínu lausu. Kærandi kveðist jafnframt hafa sagt starfi sínu lausu vegna einkenna kulnunar og áreynslumeiðsla í öxlum sem hann hafi verið í sjúkraþjálfun vegna. Kærandi hafi ekki vísað til vottorðs þess efnis og ekki verði ráðið af málsgögnum að hann hafi greint yfirmanni sínum frá slíku eða að honum hafi verið kunnugt um þær aðstæður eins og gert sé að skilyrði þegar uppsögn megi rekja til heilsufarsástæðna, sbr. áðurnefndar athugasemdir við 1. mgr. 54. gr. laganna.

Með vísan til ofangreinds sé það mat Vinnumálastofnunar að staðfesta beri ákvörðun stofnunarinnar um að fella niður bótarétt kæranda í tvo mánuði með vísan til 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Ágreiningur máls þessa lýtur að ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til atvinnuleysisbóta í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Ákvæði 1. mgr. 54. gr. laganna er svohljóðandi:

„Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur sagt starfi sínu lausu án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur, sbr. þó 4. mgr. Hið sama gildir um þann sem missir starf af ástæðum sem hann á sjálfur sök á.“

Óumdeilt er að kærandi sagði upp starfi sínu hjá B en ágreiningur málsins lýtur að því hvort ástæður kæranda fyrir uppsögninni hafi verið gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006. Í athugasemdum við ákvæðið í frumvarpi til laga um atvinnuleysistryggingar kemur fram að það sé erfiðleikum bundið að takmarka þau tilvik sem geti talist til gildra ástæðna í lögum og reglugerðum þar sem ástæður þess að fólk segi störfum sínum lausum eða missi þau geti verið af margvíslegum toga. Því sé lagt til að lagareglan verði áfram matskennd og Vinnumálastofnun falið að meta atvik og aðstæður hverju sinni. Stofnuninni beri að líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða við ákvarðanir um hvort umsækjendur um atvinnuleysisbætur skuli sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Jafnframt er bent á að um íþyngjandi ákvörðun sé að ræða. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur að ráða megi af framangreindu að almennt beri að gera nokkuð ríkar kröfur til atvinnuleitanda þegar metið er hvort ástæður fyrir uppsögn séu gildar samkvæmt 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006.

Af hálfu kæranda hefur komið fram að hann hafi sagt upp starfi sínu vegna álags og erfiðra samskipta við fyrrum yfirmann. Þá hafi kærandi sýnt einkenni kulnunar í starfi og glímt við álagsmeiðsli í öxlum og hafi verið í sjúkraþjálfun vegna þeirra. Í framkvæmd hefur verið gerð sú krafa til launamanna að þeir nýti sér öll tiltæk úrræði til úrbóta, svo sem að leita til síns stéttarfélags, áður en þeir ákveða að segja starfi sínu lausu. Af gögnum málsins verður ekki séð að kærandi hafi leitað eftir úrbótum áður en hann sagði starfi sínu lausu. Það er því mat úrskurðarnefndar velferðarmála að tilgreindar ástæður kæranda fyrir starfslokum hans séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laga nr. 54/2006. Að því virtu bar kæranda að sæta tveggja mánaða biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Með vísan til framangreinds er ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður rétt kæranda til greiðslu atvinnuleysisbóta í tvo mánuði staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 5. janúar 2021, um að fella niður bótarétt A í tvo mánuði, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir