Mikilvægt að takmarka útbreiðslu sýklalyfjaónæmis

Á árinu 2019 undirrituðu Kristján Þór Júlíusson, sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra og Svandís Svavarsdóttir, heilbrigðisráðherra, yfirlýsingu um sameiginlegt átak til að draga úr útbreiðslu sýklalyfjaónæmra baktería á Íslandi. Í kjölfarið skipuðu ráðherrarnir stýrihóp um varnir gegn sýklalyfjaónæmum bakteríum sem vinnur að framgangi aðgerðaáætlunar sem markar stefnu stjórnvalda í málaflokknum. Auk þess settu ráðherrarnir á fót Sýklalyfjaónæmis- og súnusjóð sem fjármagnar verkefni í baráttunni gegn sýklalyfjaónæmi, fjármögnuðu nýjar stöður sérfræðinga í sýklalyfjaónæmi í þremur stofnunum auk fleiri verkefna. Ríkisstjórnin lýsti því yfir á árinu 2019 að hún ætli að vera í fararbroddi í aðgerðum til að draga úr útbreiðslu sýklalyfjaónæmis. 

Í samræmi við tillögu til þingsályktunar um aðgerðaáætlun um matvælaöryggi og vernd búfjárstofna skipaði sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra starfshóp árið 2019 sem var m.a. falið að móta aðgerðaáætlun ef greinast sýklalyfjaónæmar bakteríur í dýrum, sláturafurðum og matvælum. Starfshópurinn hefur skilað lokaskýrslu og kynnt helstu niðurstöður fyrir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, heilbrigðisráðherra og umhverfis- og auðlindaráðherra. Starfshópinn skipuðu: 

• Vigdís Tryggvadóttir, sérfræðingur Matvælastofnunar, formaður.

• Karl G. Kristinsson, sérfræðingur Landspítala Háskólasjúkrahúss.

• Þórunn Rafnar Þorsteinsdóttir, sérfræðingur Tilraunastöðvar Háskóla Íslands í meinafræði að Keldum.

• Kjartan Hreinsson, sérfræðingur í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu.

Í skýrslunni kemur fram að sýklalyfjaónæmar bakteríur geti borist eftir mörgum leiðum og því verði að bregðast við með heildstæðum hætti og koma í veg fyrir hringrás sýklalyfjaónæmra baktería á milli þátta í anda hugmyndafræði “Einnar heilsu” (e. One Health). Umræddir þættir eru menn, dýr, matvæli, fóður og umhverfi.

Í skýrslunni eru lögð til fjögur markmið til þess að ná því grunnmarkmiði að varðveita möguleika á árangursríkri meðferð á bakteríusýkingum hjá fólki og dýrum: 

1. Auka þekkingu og skilning á sýklalyfjaónæmi og “Einni heilsu”.

2. Stuðla að markvissari og skynsamlegri notkun sýklalyfja í dýrum og fólki.

3. Greina stöðuna á útbreiðslu sýklalyfjaónæmis.

4. Takmarka útbreiðslu ónæmis með forvörnum, vöktun og íhlutandi aðgerðum.

Í skýrslunni eru einnig tillögur að viðbrögðum við sýklalyfjaónæmum bakteríum í matvælum auk draga að aðgerðum í tengslum við baráttuna um sýklalyfjaónæmi sem starfshópurinn leggur til að unnar verði áfram í samráði við sérfræðinga og hagsmunaaðila.