2. júlí 2020 Dómsmálaráðuneytið

Nr. 232/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 2. júlí 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 232/2020

í stjórnsýslumáli nr. KNU19120052

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 23. desember 2019 kærði […], fd. […], ríkisborgari Gana (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 3. desember 2019, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga. Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi ásamt sambýliskonu sinni, […], ríkisborgara Nígeríu. Þau eignuðust son saman, […], þann […].

Kærandi krefst þess aðallega að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og honum verði veitt staða flóttamanns hér á landi með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara krefst kærandi þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og honum verði veitt viðbótarvernd með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara krefst kærandi þess að ákvörðun Útlendingastofnunar verði felld úr gildi og honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 2. febrúar 2019. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. þann 4. apríl 2019 og 16. október 2019 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 3. desember 2019, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 23. desember 2019. Kærunefnd barst greinargerð kæranda þann 10. janúar 2020. Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd útlendingamála þann 4. júní 2020 ásamt talsmanni sínum. Þá bárust kærunefnd viðbótargögn frá kæranda þann 11. júní 2020.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að honum stafi ógn af tilteknum aðilum í heimaríki sínu.Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi. Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda kemur fram að hann sé múslimi og sé fæddur og uppalinn í bænum […] í Gana. Sonur kæranda, […], hafi fæðst á Íslandi þann […]. Í efnisviðtali hafi kærandi greint frá því að vera sonur höfðingjans í heimabæ sínum […]. Hafi fjölskylda hans verið einu múslimarnir á svæðinu. Í upphafi hafi fólk lifað í sátt og samlyndi en síðar hafi þorpsbúar farið að líta niður á fjölskyldu kæranda sökum þess að þau væru múslimar og hafi þorpsbúar viljað ná völdum af fjölskyldunni. Kærandi kvað atburðarrás hafa farið af stað sem leitt hafi til þess að faðir hans hafi verið myrtur. Móðir kæranda hafi fengið fregnir af því að kærandi yrði næstur og því hafi fjölskyldan ákveðið að flýja til norðurhluta Gana. Miklar óeirðir hafi geisað þar á þeim tíma og fjölskyldan hafi því flúið til Líbíu af ótta um líf sitt enda hafi skotárásir verið viðvarandi á svæðinu. Kærandi hafi unnið þar um tíma áður en hann hafi haldið áfram til Ítalíu.

Í greinargerð kæranda er fjallað um aðstæður í heimaríki hans. Meðal helstu mannréttindabrota sem eigi sér stað í Gana séu m.a. ólögmætar aftökur andófsmanna af hálfu stjórnvalda, harkalegar og lífshættulegar aðstæður í fangelsum landsins, spilling á öllum sviðum ríkisvaldsins, ofbeldi af hálfu lögreglu og refsileysi. Kærandi vísar til alþjóðlegra skýrslna máli sínu til stuðnings.

Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt alþjóðleg vernd sem flóttamaður hér á landi, skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi byggir á því að hann óttist ofsóknir sem rekja megi annars vegar til aðildar sambýliskonu hans að tilteknum þjóðfélagshópi sem þolandi mansals og hins vegar til aðildar hans að tilteknum þjóðfélagshópi sem afkomandi höfðingja í heimabæ sínum sem íbúar svæðisins vilji taka af lífi, sbr. d-lið 3. mgr. 38. laga um útlendinga. Kærandi geti ekki leitað til yfirvalda í heimaríki sínu þar sem þeir aðilar sem hafi myrt föður hans, og vilji hann og fjölskyldu hans feiga, fari með völd á því svæði sem kærandi komi frá. Kærandi óttist að hann og sonur hans verði myrtir við komuna til Gana.

Verði ekki fallist á aðalkröfu kæranda krefst hann þess til vara að honum verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi eigi á hættu að sæta pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis. Ljóst sé að fjölskylda kæranda eigi á hættu að verða aðskilin verði sambýliskonu hans gert að snúa aftur til Nígeríu og kæranda aftur til Gana. Þá sé kærandi í hættu vegna þeirra ofsókna sem hann hafi orðið fyrir í Gana sökum þess að hann sé múslimi. Múslimar séu í miklum minnihluta eða um 17% íbúa í Gana. Kærandi tilheyri hópi Ahmadiyya múslima sem séu í miklum minnihluta innan samfélags múslima í Gana.

Til þrautavara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Ákvæðið heimili veitingu slíks dvalarleyfis þegar útlendingur geti sýnt fram á ríka þörf á vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki. Kærandi vísar til athugasemda við ákvæðið í frumvarpi því er varð að lögum um útlendinga. Þar komi m.a. fram að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og tekið sem dæmi viðvarandi mannréttindabrot og sú aðstaða að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Í greinargerð kæranda kemur fram að kærandi og sambýliskona hans hafi ekkert bakland sem þau geti leitað til í Gana eða Nígeríu og þau standi frammi fyrir þeirri hættu að verða aðskilin. Þá sé ekki víst hvort kærandi geti fengið dvalarleyfi í Nígeríu enda séu slík leyfi bundin vissum skilyrðum sem óljóst sé hvort kærandi muni geta uppfyllt. Þá eigi þau ungabarn saman sem fæðst hafi í [...]. Að mati kæranda verði hagsmunum barnsins best borgið ef honum og fjölskyldu hans verði veitt dvalarleyfi hér á landi, fjarri þeim aðilum sem séu á eftir þeim og fjarri þeim átökum sem eigi sér stað í heimaríkjum þeirra.

Kærandi telur að með endursendingu hans til heimaríkis yrði brotið gegn meginreglunni um non-refoulement, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki telur kærandi að slík ákvörðun muni brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár lýðveldisins Íslands nr. 33/1944, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994, 6. og 7. gr. alþjóðasamnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna. Þá telur kærandi jafnframt að endursending hans til Gana og sambýliskonu hans til Nígeríu myndi brjóta í bága við 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu þar sem miklar líkur séu á að fjölskyldunni muni verða sundrað og ekki geta búið saman sem fjölskylda.

Í greinargerð kæranda koma fram ýmsar athugasemdir við ákvarðanir Útlendingastofnunar, þá einkum varðandi möguleika hans á fjölskyldusameiningu í heimaríki sínu. Þá telur kærandi að Útlendingastofnun hafi ekki framkvæmt fullnægjandi mat á því hvort hann eigi á hættu ofsóknir á grundvelli trúarbragða í heimaríki sínu eða sem meðlimur tiltekins þjóðfélagshóp, sbr. 2. mgr. 23. gr. laga um útlendinga og 10. gr. stjórnsýslulaga. Með vísan til framangreinds telur kærandi ákvörðun Útlendingastofnunar haldna slíkum annmörkum að kærunefnd beri að fella hana úr gildi.

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað ganversku vegabréfi. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi sé ganverskur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Gana m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

Amnesty International Report 2017/18 – The State of the World’s Human Rights (Amnesty International, 22. febrúar 2018);
BTI 2018 Country Report – Ghana (Bertelsmann Stiftung, 2018);
Constitution of the Republic of Ghana (https://www.refworld.org/docid/3ae6b5850.html, skoðað 23. júlí 2019);
Country Policy and Information Note – Ghana: Medical and healthcare issues (U.K. Home Office, júní 2019);
Freedom in the World 2019 – Ghana (Freedom House, 4. febrúar 2019);
Ghana National Social Protection Policy (Ministry of Gender, Children and Social Protection, nóvember 2015);
Ghana: Act No. 456 of 1993, Commission of Human Rights Act (https://www.refworld.org/docid/44bf7f804.html, skoðað 3. apríl 2020);
Ghana: Act No. 29 of 1960, Criminal Offences Act (https://www.refworld.org/docid/44bf823a4.html, skoðað 3. apríl 2020);
Ghana: Scrap death penalty and end grim conditions for scores on death row (Amnesty International, 12. júlí 2017);
Ghana 2018 Human Rights Report (U.S. Department of State, 13. mars 2019);
Ghana 2019 Human Rights Report (U.S. Department of State, 11. mars 2020);
Ghana 2019 International Religious Freedom Report (U.S. Department of State, 10. júní 2020);
Ministry of the Interior – Republic of Ghana: Registration of Spouse as Citizen (https://www.mint.gov.gh/services/registration-of-spouse-as-citizen/, skoðað 20. júní 2020);
National report submitted in accordance with paragraph 5 of the annex of Human Rights Council resolution 16/21 – Ghana (General Assembly, United Nations, 25. ágúst 2017);
Nigeria Immigration Service - Special Immigrant Status and Niger Wives (https://immigration.gov.ng/residence-permits/, skoðað 20. júní 2020);
Quality of Health Care in Ghana: Mapping of Interventions and the Way Forward (Ghana Medical Journal, 16. janúar 2017);
Social Security Programs Throughout the World: Africa, 2019 – Ghana (U.S. Social Security Administration, September 2019);
Statement on Visit to Ghana, by Professor Philip Alston, United Nations Special Rapporteur on extreme poverty and human rights (United Nations Human Rights Office of the High Commissioner (OHCHR), 18. apríl 2018) og
The World Factbook – Ghana (CIA, 15. mars 2020).

Samkvæmt upplýsingum frá World Factbook er Gana lýðræðisríki með rúmlega 29 milljónir íbúa. Gana var fyrsta nýlendan í Vestur-Afríku sem lýsti yfir sjálfstæði árið 1957 og sama ár gerðist Gana aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti mannréttindasáttmála Afríku árið 1989 og samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1990 og valfrjálsa viðbótarbókun um þátttöku barna í vopnuðum átökum við þann samning árið 2014. Ríkið fullgilti bæði alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi ásamt alþjóðasamningi um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 2000. Gana fullgilti samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 2000 og valfrjálsa viðbótarbókun við þann samning árið 2016. Þá fullgilti ríkið sáttmála Sameinuðu þjóðanna gegn spillingu árið 2007.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 kemur fram að alvarlegustu mannréttindabrotin í Gana séu m.a. handahófskennd og ólögmæt morð af hálfu yfirvalda, slæm aðstaða fanga í fangelsum, ofbeldi gagnvart blaðamönnum, spilling á öllum stigum ríkisstjórnar og ofbeldi gagnvart konum og börnum. Einnig séu dæmi um að lögregla beiti almenna borgara ofbeldi og bregðist ekki við kvörtunum. Þá sé refsileysi embættismanna vandamál, þrátt fyrir að stjórnvöld hafi tekið skref í áttina að því að refsa embættismönnum sem gerist sekir um misbeitingu valds, bæði í öryggissveitum eða öðrum störfum fyrir ríkið. Lögreglueftirlitið (e. The Office of the Inspector General of Police), sjálfstæð mannréttindanefnd (e. The Commission on Human Rights and Administrative Justice (CHRAJ)) og skrifstofa lögreglu um faglega staðla (e. The Police Professional Standards Bureau (PPSB)) rannsaki þó tilkynningar um misbeitingu valds af hálfu öryggissveita. PPSB rannsaki einnig mannréttindabrot og misferli af hálfu lögreglumanna. Undir ágústlok 2018 hafi PPSB verið búið að berast 1.144 kvartanir vegna mismunandi brota af hálfu lögreglu, þar af hafi 210 rannsóknum verið lokið og 934 væru enn í rannsókn. Dæmi hafi verið um að lögregla hafi tekið að sér innheimtu skulda fyrir einkaaðila með því að setja upp ólöglegar eftirlitsstöðvar og kúga fé af skuldurum í skiptum fyrir mútugreiðslur frá lánardrottnum þeirra eða öðrum óánægðum viðskiptafélögum skuldaranna. Dæmi séu um að einstaklingar séu ekki leiddir fyrir dómara innan 48 klukkustunda frá því að hafa verið sviptir frelsi, líkt og stjórnarskrá landsins kveður á um að gera skuli. Í desember 2019 hafi Hæstiréttur Gana þó kveðið upp samhljóða dóm þar sem því hafi verið slegið föstu að lögregla geti ekki haft einstaklinga í haldi lengur en í 48 klukkustundir án þess að ákæra viðkomandi eða láta hann lausan gegn tryggingu. Ekki hafi borist neinar tilkynningar um handahófskenndar handtökur eða þvinguð mannshvörf af hálfu lögreglu.

Fram kemur í skýrslu Freedom House frá 2019 að sjálfstæði dómstóla sé tryggt í stjórnarskrá og löggjöf ríkisins og hlutleysi dómstóla hafi aukist á undanförnum árum. Þó standi dómskerfið enn frammi fyrir áskorunum vegna spillingar og mútuþægni. Dæmi séu um að dómarar flýti eða fresti málum gegn mútugreiðslum. Jafnframt séu dæmi um að dómarar þykist týna skrám og kveði upp hagstæða úrskurði fyrir þá sem greiði mútur. Í kjölfar skýrslu sem gefin hafi verið út af rannsóknarblaðamanni árið 2015 um spillingu innan dómskerfisins í Gana hafi forseti Hæstaréttar þar í landi komið á fót sérstakri nefnd. Nefndin hafi sama ár, undir stjórn hæstaréttardómara, rannsakað ásakanir um spillingu innan dómskerfisins sem í kjölfarið hafi leitt til brottreksturs tólf hæstaréttardómara, 22 lægra settra dómara og 19 annarra starfsmanna innan dómskerfis ríkisins. Árið 2018 hafi fjórum hæstaréttardómurum til viðbótar verið vikið úr starfi af forseta landsins eftir að hafa orðið uppvísir að spillingu. Þá sé einnig sérstök deild innan ganverska dómsmálaráðuneytisins sem taki á móti kvörtunum frá almenningi, m.a. vegna óréttlátrar málsmeðferðar, ólögmætrar handtöku, ólögmæts gæsluvarðhalds og spillingu af hálfu dómara. Stjórnvöld virði almennt úrskurði dómara og stjórnarskrárvarin réttindi sakborninga séu að mestu leyti tryggð. Stjórnvöldum beri þó ekki skylda til að útvega sakborningum lögfræðing og því þurfi margir sem hafi ekki efni á lögfræðiaðstoð að verja sig sjálfir. Í skýrslu frjálsu félagasamtakanna Amnesty International frá 2018 kemur fram að aðgengi að dómstólum sé takmarkað, þá einkum fyrir efnalítið fólk og minnihlutahópa. Ganversk stjórnvöld haldi þó úti endurgjaldslausri lögfræðiþjónustu sem kallist Ghana Legal Aid Scheme sem hugsuð séu til að aðstoða framangreindan hóp fólks. Sökum skorts á fjármagni séu þó einungis 23 lögfræðingar sem bjóði lögfræðiaðstoð á vegum verkefnisins í öllu ríkinu.

Í skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins um trúfrelsi í Gana kemur fram að stjórnarskrá ríkisins kveði á um rétt til trúfrelsis og banni mismunun á grundvelli trúar. Takmarka megi þó þessi réttindi samkvæmt stjórnarskrá af tilgreindum ástæðum, m.a. í þágu varnarmála og almannaöryggis. Samkvæmt framangreindri skýrslu, þar sem vitnað er til nýjustu tölfræði sem er frá árinu 2010, aðhyllast um 71% íbúa landsins kristna trú, 18% íslamstrú, 6% önnur trúarbrögð og 5,2% trúleysi. Íslömsk samfélög í Gana samanstandi m.a. af Súnní múslimum, Ahmadiyya múslimum, Shia múslimum og Sufis múslimum. Í skýrslu Freedom House frá 2019 kemur fram að stjórnvöld tryggi að meginstefnu til trúfrelsi en múslimskar fjölskyldur hafi þó kvartað vegna skyldubundinna kristinna bæna og messusókna í almenningsskólum sem þau telji takmarka trúfrelsi barna sinna. Þá sé tjáningarfrelsi tryggt í stjórnarskrá landsins og almennt virt.

Á síðustu áratugum hafi náðst nokkur árangur í að bæta gæði og aðgengi að heilbrigðisþjónustu í landinu. Skortur sé á læknum og hjúkrunarfræðingum en fjöldi þeirra á hvern íbúa hafi þó aukist. Þá hafi stefnur og aðgerðaráætlanir verið gerðar og kynntar og grunnheilbrigðisþjónusta hafi verið efld. Í samanburði við önnur lönd í Afríku sé heilbrigðiskerfið í Gana þróað og sé almennt með fullnægjandi hætti að mati alþjóðaheilbrigðismálastofnunarinnar. Árið 2003 hafi sjúkratryggingakerfi landsins (e. The National Health Insurance Scheme (NHIS)) verið stofnað til þess að tryggja ódýra grunnheilbrigðisþjónustu fyrir alla íbúa landsins. Þá hafi mæðravernd verið gerð gjaldfrjáls árið 2008, sem og geðheilbrigðisþjónusta árið 2012. Gagnrýnt hafi þó verið að aðgengi og þjónusta sé misgóð eftir landsvæðum og íbúar á þéttbýlli svæðum og efnameiri fjölskyldur hafi verið í betri stöðu en aðrir íbúar landsins. Þá sé algengt að þeir sem eigi fjármagn greiði fyrir heilbrigðisþjónustu hjá einkareknum sjúkrahúsum þar sem gæði þjónustunnar séu talin betri þar.

Lög kveði á um skyldubundna aðild almennings að almannatrygginga- og lífeyriskerfinu í Gana (e. Social Security and National Insurance Trust Pension Scheme) sem og sjúkratryggingakerfinu (e. National Health Insurance Scheme). Sú aðild sé þó ekki alltaf tryggð á hinum óformlega vinnumarkaði. Lengi vel hafi ekki verið félagslegt kerfi á vegum ríkisins í Gana. Þá hafi einstaklingar í erfiðri félagslegri stöðu, t.d. atvinnulausir, þurft að reiða sig á fjölskyldumeðlimi. Aðgangur að félagslegri aðstoð hjá ganverskum yfirvöldum sé því tiltölulega nýtilkominn. Árið 2007 hafi ganversk yfirvöld samþykkt framkvæmdaáætlun, The Ghana National Social Protection Strategy (GNSPS). Tilgangur hennar sé að draga úr fátækt, minnka ójöfnuð og auka lífsgæði Ganverja. Þessum markmiðum skuli m.a. náð með því að koma á fót félagslegu kerfi þar sem hægt sé að sækja um fjárhagsaðstoð. Sem dæmi hafi ganversk stjórnvöld sett á stofn styrktarsjóðinn LEAP (e. the Livelihood Empowerment Against Poverty Programme). Tilgangur sjóðsins sé að veita þeim allra fátækustu í samfélaginu aðstoð í formi reiðufjár og sjúkratryggingar. Styrkurinn veiti börnum fátækra fjölskyldna möguleika á menntun og fjölskyldunum tækifæri á að standa skil á skuldum sínum. Aðgengi að LEAP-verkefninu sé þó bundið við sárafátækar fjölskyldur með gamalmenni, fatlað fólk, munaðarlaus eða viðkvæm börn eða ungabörn undir tveggja ára aldri á sínu framfæri. Styrktarsjóður LEAP sé fjármagnaður af ganverskum yfirvöldum, Alþjóðabankanum og bresku þróunarsamvinnustofnuninni (e. Department for International Development). Einnig séu til staðar aðrar áætlanir á vegum stjórnvalda sem aðstoði fjölskyldur í efnahagslegum vanda við að borga skólamáltíðir og skólagjöld barnanna.

Samkvæmt skýrslu bandaríska utanríkisráðuneytisins fyrir árið 2019 mælir stjórnarskrá Gana fyrir um skólaskyldu barna og endurgjaldslausa menntun fyrir börn. Börn sem ekki séu með ganverskan ríkisborgararétt eigi þó á hættu að verða meinaður aðgangur að menntun, heilbrigðisþjónustu og félagsþjónustu. Barn öðlist ganverskan ríkisborgararétt annað hvort við fæðingu í Gana eða ef annað hvort foreldri þess, eða amma þess eða afi, sé ganverskur ríkisborgari. Þrátt fyrir að skylt sé að framvísa fæðingarvottorði við skráningu í skóla hafa ganversk stjórnvöld gefið til kynna að börnum verði ekki meinaður aðgangur að menntun vegna skorts á slíkum gögnum. Talsvert halli þó á réttindi stúlkna til að sækja sér menntun í norðurhluta Gana og á strjálbýlum svæðum m.a. þar sem menntun stráka sé forgangsraðað umfram menntun stúlkna og fjarlægð frá heimilum stúlkna að skólum geti verið löng og ógnað öryggi þeirra.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Kærandi byggir umsókn sína á því að hann óttist ofsóknir sem rekja megi til aðildar hans að tilteknum þjóðfélagshópi sem afkomandi höfðingja í heimabæ sínum sem íbúar svæðisins vilji taka af lífi. Kærandi tilheyri jafnframt hópi Ahmadiyya múslima sem sé í minnihlutahópi innan samfélags múslima í heimaríki hans. Kærandi óttist ómannúðlega og vanvirðandi meðferð og/eða refsingu vegna þeirra ofsókna sem hann hafi orðið fyrir í heimaríki. Þá tilheyri sambýliskona hans tilteknum þjóðfélagshópi sem þolandi mansals. Kærandi muni búa við afar erfiðar almennar og félagslegar aðstæður í heimaríki sínu verði hann sendur þangað aftur, auk þess sem hann og sambýliskona hans standi frammi fyrir þeirri hættu að verða aðskilin þar sem kærandi sé ekki með dvalarleyfi í heimaríki hennar, Nígeríu eða hún dvalarleyfi í Gana.

Mat á trúverðugleika frásagnar kæranda er byggt á endurritum af viðtölum hans hjá Útlendingastofnun, viðtali hjá kærunefnd, öðrum gögnum málsins og upplýsingum um heimaríki kæranda.

Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 6. febrúar 2019 kvaðst kærandi vera fæddur og uppalinn í […] í Gana. Hann kvaðst hafa þurft að flýja eftir að föðurfjölskylda hans hafi lent í erjum vegna lands sem þau hafi átt. Í sama viðtali kvaðst kærandi jafnframt eiga þrjú systkini. Í viðtali þann 16. október 2019 kvaðst kærandi hins vegar hafa fæðst og alist upp í þorpi sem kallist […] sem staðsett væri fyrir utan borgina […] í Gana. Afi kæranda hafi verið höfðingi í þorpinu en eftir andlát hans árið 2009 hafi faðir kæranda átt að taka við krúnunni. Hann hafi hins vegar verið myrtur af valdamikilli fjölskyldu á svæðinu, [...]-fjölskyldunni, þar sem íbúar þorpsins hafi ekki viljað hafa múslima við stjórn lengur. Þá kvað hann fjölskylduvin hafa greint móður kæranda frá því að [...]-fjölskyldan ætlaði að myrða kæranda og yngri bræður hans þar sem þeir væru einu eftirlifandi mennirnir í fjölskyldunni. Í sama viðtali kvaðst hann þó eiga einn yngri bróður og eina systur.

Í viðtali hjá kærunefnd þann 4. júní 2020 óskaði nefndin eftir skýringum á framangreindu misræmi varðandi búsetu og fjölda systkina og því að fæðingarstaður hans samkvæmt vegabréfi væri […]. Kærandi kvaðst ekki kannast við að hafa sagst vera […] Accra og kvaðst hafa fæðst í þorpinu […] og búið þar alla tíð þangað til hann hafi flúið. Þegar kæranda var bent á að í viðtali hjá Útlendingastofnun hafi hann talað um fleiri en einn bróður kvaðst kærandi hafa átt annan yngri bróður sem hafi dáið ungur. Þegar kærandi var spurður út í búsetu og hlutverk fjölskyldu hans sem höfðingjastétt kvað kærandi fjölskyldu sína hafa búið í höll yfir daginn og í fjölskylduhúsi á kvöldin. Að mati kærunefndar voru skýringar kæranda á ofangreindu misræmi ótrúverðugar og innra misræmi í frásögn hans hjá kærunefnd. Þá gaf kærandi, að mati kærunefndar, ekki trúverðugar skýringar á skráningu fæðingarstaðar síns samkvæmt vegabréfi. Í viðtali hjá kærunefnd var kæranda bent á að í fjölmiðlum í Gana væri fjallað um helstu viðburði sem eigi sér stað í landinu þar á meðal deilur vegna höfðingja, morð og önnur helstu afbrot og að kærunefnd hefði ekki getað fundið neinar slíkar upplýsingar um þá deilu sem kærandi hafi greint frá. Var kæranda því í viðtalinu og með tölvupósti þann 4. júní 2020 gefið færi á að leggja fram gögn sem styddu við frásögn hans um að hann tilheyri höfðingjastétt í framangreindu þorpi í Gana. Óskað var eftir gögnum t.d. frá skóla sem kærandi kvaðst hafa gengið í eða öðrum gögnum sem gætu sýnt fram á að hann hafi búið í […] í Gana, auk þess sem nefndin óskaði eftir lögregluskýrslu eða öðrum gögnum sem sýndu fram á andlát föður hans og þá deilu sem hann kvað vera ástæðu flótta hans frá heimaríki. Í tölvupósti sem kærunefnd barst þann 11. júní 2020 lagði kærandi fram ljósmynd af skjali sem hann kvað vera dánarvottorð föður hans. Kærandi kvaðst hafa fundið gamalt minniskort úr síma sínum þar sem ljósmyndina hafi verið að finna. Skjalið á ljósmyndinni lítur út fyrir að vera einfalt að allri gerð og virðist jafnframt ekki bera neina öryggisþætti. Þar sem kærandi hefur ekki lagt fram frumrit skjalsins er ekki hægt að meta áreiðanleika þess frekar og er það því ekki til þess fallið að styðja frekar við frásögn kæranda. Verður því ekki byggt á því við úrlausn málsins. Þá hefur kærandi ekki lagt fram skjöl, ljósmyndir eða önnur gögn sem leggja grunn að þeirri staðhæfingu að hann tilheyri höfðingjastétt í framangreindu þorpi í Gana. Rannsókn kærunefndar hefur jafnframt ekki leitt í ljós að við lýði hafi verið höfðingjastétt í þorpinu eða að morð hafi verið framið í tengslum við slíka deilu. Í ljósi framangreinds telur kærunefnd ekki ósanngjarnt að gera þá kröfu að kærandi leggi fram gögn sem styðji við framangreinda frásögn hans, svo sem ljósmyndir eða tilvísanir til frétta. Með tilliti til framangreinds og misræmis í framburði kæranda telur kærunefnd frásögn hans, um að hann sé afkomandi höfðingja í […] í Gana, vera ótrúverðuga. Verður því ekki lagt til grundvallar að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í heimaríki sínu vegna aðildar hans að tilteknum þjóðfélagshópi sem afkomandi höfðingja.

Kærandi hefur ekki borið fyrir sig að hafa sætt ofsóknum eða að hann óttist ofsóknir af hálfu stjórnvalda í heimaríki. Þá benda önnur gögn málsins ekki til þess að slíkar ofsóknir hafi átt sér stað eða að kærandi eigi þær á hættu.

Í viðtölum hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi tilheyra minnihlutahópi sem Ahmadiyya múslimi. Í viðtali hjá kærunefnd kvaðst kærandi iðka trú sína og fara reglulega í mosku á föstudögum. Þegar kærandi var beðinn um að útskýra hvernig Ahmadiyya múslimar væru frábrugðnir öðrum múslimum í Gana greindi kærandi frá því að enginn munur væri á þeim og öðrum múslimum. Kærandi kvaðst þó hafa upplifað áreiti í heimaríki sínu vegna trúar sinnar í heimaþorpi sínu í tengslum við fyrrgreinda höfðingjadeilu en að hann hafi ekki upplifað mismunun af hálfu yfirvalda. Í viðtali hjá Útlendingastofnun kvaðst kærandi ekki óttast yfirvöld í heimaríki sínu eða að verða fangelsaður. Með vísan til framburðar kæranda og framangreindra upplýsinga um aðstæður í heimaríki kæranda er það mat kærunefndar að kærandi eigi ekki á hættu að verða fyrir ofsóknum vegna trúarbragða sinna í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. b-liður 3. mgr. 38. gr. laganna.

Að mati kærunefndar var nokkuð misræmi í frásögnum kæranda og sambýliskonu hans af ýmsum atburðum á Ítalíu, þ. á m. hvenær og hvernig þau hafi kynnst og hvenær þau hafi trúlofað sig. Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 30. apríl 2019 greindi sambýliskona kæranda frá því að þau hafi gifst árið 2018 en í viðtali hjá kærunefnd kvað hún þau hafa trúlofast árið 2018. Í viðtali hjá Útlendingastofnun þann 4. apríl 2019 kvaðst kærandi hafa kynnst og trúlofast sambýliskonu sinni árið 2017. Í viðtali hjá kærunefnd kvað hann þau hins vegar hafa kynnst í lok ársins 2018 og trúlofast um hálfu ári síðar. Í viðtali hjá kærunefnd kvaðst kærandi hafa vitað um að sambýliskona hans hafi verið seld mansali og neydd til að stunda vændi á götum Ítalíu þar sem góður vinur hans hafi verið viðriðinn starfsemina að einhverju leyti og veitt honum upplýsingar um það sem væri í gangi. Kærandi kvaðst þó sjálfur ekki hafa verið í glæpahópnum, né öðrum glæpahópi. Í viðtali hjá kærunefnd greindi sambýliskona kæranda frá því að kærandi hafi þekkt konuna sem kölluð hafi verið „madam“ og hafi neytt sig í vændi. Kvað hún kæranda hafa þekkt konuna þar sem þau hafi búið í sömu borg á Ítalíu. Þó kvað hún kæranda ekki hafa verið viðriðinn mansalið og kvaðst vera örugg með honum. Að mati kærunefndar dregur framangreint misræmi í frásögnum kæranda og sambýliskonu hans úr trúverðugleika kæranda hvað samband þeirra varðar. Að mati kærunefndar var framburður þeirra beggja um samband þeirra töluvert óstöðugur. Í viðtali hjá kærunefnd kvaðst sambýliskona kæranda þó hafa komið hingað til lands af fúsum og frjálsum vilja og kvað kæranda vera góðan föður. Með tilliti til trúverðugleika sambýliskonu kæranda og frásagnar hennar að öðru leyti í viðtali hjá Útlendingastofnun og kærunefnd og þess að þau eigi nú barn saman verður þó lagt til grundvallar að um raunverulegt samband sé að ræða á milli hennar og kæranda.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á því hvort að aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort að einstaklingur sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda hverju sinni að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Kærandi byggir á því að hann eigi á hættu að sæta ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð eða refsingu verði honum gert að fara aftur til heimaríkis síns vegna þeirra ofsókna sem hann hafi orðið fyrir þar. Með vísan til þess sem fram hefur komið er það mat kærunefndar að ekki sé raunhæf ástæða til að ætla að kærandi eigi á hættu að sæta ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu í heimaríki sínu.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga er heimilt að veita útlendingi sem staddur er hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, þrátt fyrir að skilyrði 37. gr. séu ekki uppfyllt, ef útlendingur getur sýnt fram á ríka þörf fyrir vernd, t.d. af heilbrigðisástæðum eða vegna erfiðra félagslegra aðstæðna viðkomandi eða erfiðra almennra aðstæðna í heimaríki eða í landi sem honum yrði vísað til. Kærunefnd telur, með vísan til orðalags ákvæðisins um „ríka þörf fyrir vernd“ auk lögskýringargagna sem fylgdu greininni, að dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga verði ekki veitt nema aðstæður, bæði almennar og sérstakar m.t.t. heilsufars og félagslegra þátta, auk atvika sem þar er vísað til, nái ákveðnu alvarleikastigi þegar málið er virt í heild.

Í athugasemdum við frumvarp til laga um útlendinga er fjallað um erfiðar félagslegar aðstæður. Þar kemur fram að átt sé við að útlendingur hafi þörf á vernd vegna félagslegra aðstæðna í heimaríki og eru þar nefnd sem dæmi aðstæður kvenna sem hafa sætt kynferðislegu ofbeldi, sem leitt getur til erfiðrar stöðu þeirra í heimaríki, eða aðstæður kvenna sem ekki fella sig við kynhlutverk sem er hefðbundið í heimaríki þeirra og eiga á hættu útskúfun eða ofbeldi við endurkomu. Verndarþörf þjóðfélagshópa að öðru leyti myndi fara eftir aðstæðum í hverju máli. Þá segir í athugasemdunum að með erfiðum almennum aðstæðum að öðru leyti sé einnig vísað til alvarlegra aðstæðna í heimaríki og væri þar oft um að ræða viðvarandi mannréttindabrot í ríkinu eða þá aðstöðu að yfirvöld veiti ekki þegnum sínum vernd gegn ofbeldisbrotum eða glæpum. Þau gögn sem kærunefnd hefur skoðað bera ekki með sér að viðvarandi mannréttindabrot eigi sér stað í Gana eða að yfirvöld þar í landi hafi ekki vilja eða getu til að veita þegnum sínum vernd.

Kærandi byggir á því að hann muni búa við afar erfiðar almennar og félagslegar aðstæður í heimaríki sínu þar sem hann hafi ekkert bakland þar, auk þess sem hann og sambýliskona hans standi frammi fyrir þeirri hættu að verða aðskilin þar sem ekki sé víst að kærandi geti fengið dvalarleyfi í heimaríki hennar, Nígeríu. Í viðtali hjá kærunefnd kvaðst kærandi ekki geta farið aftur til heimaríkis síns þar sem hann vissi ekki hvert hann gæti farið. Þá kvaðst hann ekki geta stutt son sinn og sambýliskonu sína í heimaríki sínu. Ekki verður talið, með vísan til áðurnefndra athugasemda í frumvarpi til laga um útlendinga, að félagslegar aðstæður kæranda í heimaríki séu að öðru leyti slíkar að hann teljist hafa ríka þörf á vernd. Þótt gögn málsins beri með sér að skortur á fjármunum hjá hinu opinbera takmarki að einhverju leyti félagslega aðstoð í Gana liggur fyrir að kæranda standi til boða ýmis konar aðstoð af hálfu hins opinbera. Samkvæmt gögnum sem kærunefnd hefur yfirfarið sé öllum ríkisborgurum Gana jafnframt tryggður aðgangur að heilbrigðiskerfinu í landinu. Þá er kærandi skv. gögnum málsins heilsuhraustur og vinnufær og kvaðst hafa lokið grunn- og framhaldsskóla í heimaríki og unnið þar með föður sínum við landbúnaðarstörf og aðstoðað rafvirkja. Þá verður í ljósi trúverðugleikamats kærunefndar á frásögn kæranda ekki annað lagt til grundvallar en að kærandi eigi fjölskyldu og annað bakland í heimaríki. Eru félagslegar aðstæður kæranda í heimaríki að mati kærunefndar ekki slíkar að rétt sé að veita honum dvalarleyfi á grundvelli 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Í greinargerð kæranda er byggt á því að hagsmunum barns kæranda og sambýliskonu hans verði best borgið ef honum og foreldrum hans verði leyft að dvelja hér á landi. Eins og fram kemur í úrskurði kærunefndar í máli sambýliskonu hans er það niðurstaða nefndarinnar að flutningur fjölskyldunnar til heimaríkis hennar samrýmist hagsmunum barnsins þegar litið sé til öryggis hans, velferðar og félagslegs þroska, sbr. 3. mgr. 25. gr. laga um útlendinga. Samkvæmt vefsíðu nígerískra innflytjendayfirvalda getur kærandi sótt um dvalarleyfi á grundvelli hjúskapar í heimaríki sambýliskonu sinnar, Nígeríu, þar sem hún er ríkisborgari. Samkvæmt þeim upplýsingum sem þar er að finna þurfi m.a. að liggja fyrir umsókn um dvalarleyfi, hjúskaparvottorð, viljayfirlýsing beggja aðila og vegabréf beggja aðila. Samkvæmt vefsíðu ganverskra innflytjendayfirvalda eru svipuð skilyrði sett fram fyrir útgáfu dvalarleyfis á grundvelli hjúskapar. Þá eru bæði Nígería og Ghana ECOWAS ríki (e. Economic Community of West African States) og á grundvelli samstarfsins er ECOWAS ríkisborgurum gert auðveldara fyrir að flytjast á milli ríkja til þess að lifa og starfa. Ekkert bendir til þess kærandi uppfylli ekki skilyrði til þess að geta fengið slíkt dvalarleyfis í Nígeríu eða að sambýliskona kæranda og barn hans geti fengið slíkt leyfi í Gana. Það er því mat kærunefndar að fjölskyldan geti sameinast hvort sem er í Gana eða Nígeríu. Verður því ekki séð að endursending kæranda til heimaríkis verði talin brjóta gegn 8. gr. mannréttindasáttmála Evrópu.

Kærunefnd hefur jafnframt litið til þeirra tímabundnu erfiðleika sem heimaríki kæranda kann að þurfa að glíma við vegna Covid-19 faraldursins. Kærunefnd telur þá erfiðleika ekki vera þess eðlis að þeir leiði til þess, einir sér eða í samhengi við önnur gögn málsins, að heimilt sé að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða.

Þegar upplýsingar um heimaríki kæranda og gögn málsins eru virt í heild er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki sýnt fram á aðstæður sem ná því alvarleikastigi að hann teljist hafa ríka þörf á vernd líkt og kveðið er á um í 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Því er fallist á það með Útlendingastofnun að aðstæður kæranda í heimaríki séu ekki með þeim hætti að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Bann við endursendingu skv. 42. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga er ekki heimilt að senda útlending eða ríkisfangslausan einstakling til svæðis þar sem hann hefur ástæðu til að óttast ofsóknir, sbr. 37. og 38. gr., eða vegna svipaðra aðstæðna og greinir í flóttamannahugtakinu er í yfirvofandi hættu á að láta lífið eða verða fyrir ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð. Samkvæmt 2. mgr. sömu greinar er einnig óheimilt að senda útlending til svæðis þar sem ekki er tryggt að hann verði ekki sendur áfram til slíks svæðis sem greinir í 1. mgr.

Með vísan til umfjöllunar að framan um heimaríki kæranda telur kærunefnd að þær aðstæður sem ákvæðið tekur til ekki eiga við í máli kæranda. Kærunefnd telur því að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir endursendingu kæranda þangað.

Athugasemdir kæranda við ákvörðun Útlendingastofnunar

Kærandi gerði í greinargerð sinni ýmsar athugasemdir við ákvörðun Útlendingastofnunar í máli hans. Kærunefnd hefur að framan tekið afstöðu til þeirra að því leyti sem þau kunna að hafa áhrif á niðurstöðu þessa máls.

Frávísun og frestur til að yfirgefa landið

Kærandi kom hingað til lands þann 2. febrúar 2019 og sótti um alþjóðlega vernd sama dag. Eins og að framan greinir hefur umsókn hans um vernd og dvalarleyfi hér á landi verið synjað og hefur hann því ekki tilskilin leyfi til dvalar enda verður að líta á umsókn hans um alþjóðlega vernd sem áform um að dveljast í landinu meira en 90 daga, sbr. til hliðsjónar 3. mgr. 43. gr. reglugerðar um útlendinga nr. 540/2017. Verður kæranda því vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga, sbr. 2. og 5. mgr. 106. laganna, enda hafði hann verið hér á landi í innan við níu mánuði þegar málsmeðferð umsóknar hans hófst hjá Útlendingastofnun.

Kærandi er við ágæta heilsu. Með vísan til 2. mgr. 104. gr. laga um útlendinga og þegar litið er til ferðatakmarkana vegna Covid-19 faraldursins teljast 30 dagar hæfilegur frestur til að yfirgefa landið.

Athygli kæranda er vakin á því að ef hann yfirgefur ekki landið innan frests kann að vera heimilt að brottvísa honum. Brottvísun felur í sér bann við komu til landsins síðar og skal endurkomubann að jafnaði ekki gilda skemur en tvö ár, sbr. a-lið 2. mgr. 98. gr. og 2. mgr. 101. gr. laga um útlendinga.

Samantekt

Með vísan til alls þess sem að framan er rakið og forsendna hinnar kærðu ákvörðunar þykir rétt að staðfesta ákvörðun Útlendingastofnunar.

Athygli kæranda er vakin á því að skv. 6. mgr. 104. gr. laga um útlendinga frestar málshöfðun fyrir dómstólum til ógildingar á endanlegri ákvörðun um að útlendingur skuli yfirgefa landið ekki framkvæmd hennar. Að kröfu útlendings getur kærunefnd útlendingamála þó ákveðið að fresta réttaráhrifum endanlegrar ákvörðunar sé talin ástæða til þess. Krafa þess efnis skal gerð ekki síðar en sjö dögum eftir birtingu endanlegrar ákvörðunar. Skal frestun bundin því skilyrði að útlendingur beri málið undir dómstóla innan fimm daga frá birtingu ákvörðunar um frestun réttaráhrifa úrskurðar og óski eftir að það hljóti flýtimeðferð. Nú er beiðni um flýtimeðferð synjað og skal þá mál höfðað innan sjö daga frá þeirri synjun. Þó getur kærunefnd útlendingamála tekið ákvörðun um að fresta framkvæmd ákvörðunarinnar ef sýnt er fram á að verulega breyttar aðstæður hafi skapast frá því að endanleg ákvörðun var tekin.

Kærunefnd bendir á að með reglugerð nr. 656/2020, um breytingu á reglugerð um útlendinga nr. 540/2017, setti ráðherra bráðabirgðaákvæði sem kveður á um að útlendingur sem dvalið hefur hér á landi fyrir 20. mars 2020 í samræmi við 8. gr. reglugerðarinnar og 1. mgr. 49. gr. laga um útlendinga, en hefur ekki komist til síns heima vegna ferðatakmarkana, sóttkvíar eða einangrunar er heimilt að dvelja hér á landi án dvalarleyfis eða vegabréfsáritunar til og með 10. ágúst 2020. Í 2. mgr. ákvæðisins er þó vísað til þess að framangreint komi ekki í veg fyrir frávísun eða brottvísun þeirra sem voru í ólögmætri dvöl fyrir 20. mars 2020 eða frávísun eða brottvísun á öðrum grundvelli samkvæmt ákvæðum laga um útlendinga.

Úrskurðarorð

Ákvörðun Útlendingastofnunar er staðfest. Lagt er fyrir kæranda að hverfa af landi brott. Kæranda er veittur 30 daga frestur til að yfirgefa landið sjálfviljugur.

The decision of the Directorate of Immigration is affirmed. The appellant is requested to leave the country. The appellant has 30 days to leave the country voluntarily.

Jóna Aðalheiður Pálmadóttir

Bjarnveig Eiríksdóttir Þorbjörg Inga Jónsdóttir

Efnisorð

Kærunefnd útlendingamála