Nr. 274/2020 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 13. ágúst 2020 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 274/2020

í stjórnsýslumáli nr. KNU20030042

Kæra […]

á ákvörðun

Útlendingastofnunar

I. Kröfur, kærufrestir og kæruheimild

Þann 24. mars 2020 kærði einstaklingur sem kveðst heita […], vera fæddur […] og vera ríkisborgari Pakistan (hér eftir nefndur kærandi) ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 24. febrúar 2020, um að synja honum um alþjóðlega vernd á Íslandi ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli 74. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga.

Þess er krafist að kæranda verði veitt alþjóðleg vernd hér á landi með vísan til 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til vara er þess krafist að kæranda verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Til þrautavara er þess krafist að kæranda verið veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða með vísan til 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Fyrrgreind ákvörðun er kærð á grundvelli 7. gr. laga um útlendinga og barst kæran fyrir lok kærufrests.

II. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 23. desember 2018. Kærandi kom í viðtal hjá Útlendingastofnun m.a. 25. september og 9. október 2019 ásamt talsmanni sínum. Með ákvörðun, dags. 24. febrúar 2020, synjaði Útlendingastofnun kæranda um alþjóðlega vernd ásamt því að synja honum um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða. Var sú ákvörðun kærð til kærunefndar útlendingamála þann 24. mars 2020. Kærunefnd barst greinargerð kæranda ásamt fylgigögnum þann 7. apríl 2020. Þá bárust kærunefnd viðbótargögn þann 15. júlí 2020. Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd þann 2. júlí sl.

III. Ákvörðun Útlendingastofnunar

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að kærandi byggi umsókn sína um alþjóðlega vernd á því að hann sé í hættu í heimaríki vegna aðildar sinnar að tilteknum þjóðfélagshópi.

Niðurstaða ákvörðunar Útlendingastofnunar í máli kæranda var sú að kærandi sé ekki flóttamaður og honum skuli synjað um alþjóðlega vernd á Íslandi skv. ákvæðum 37. og 40. gr. laga um útlendinga. Kæranda var jafnframt synjað um dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 74. gr. laga um útlendinga. Þá taldi stofnunin að ákvæði 42. gr. laga um útlendinga stæði endursendingu til heimaríkis ekki í vegi.

Kæranda var vísað frá landinu á grundvelli c-liðar 1. mgr. 106. gr. laga um útlendinga. Útlendingastofnun tilkynnti kæranda jafnframt að kæra frestaði réttaráhrifum ákvörðunarinnar, sbr. 1. mgr. 35. gr. laga um útlendinga.

IV. Málsástæður og rök kæranda

Í greinargerð kæranda er m.a. vísað til framburðar hans í viðtölum hjá Útlendingastofnun. Kærandi hafi greint frá því að hann komi frá Pakistan og sé fæddur og uppalinn í þorpinu […] í [...]. Kærandi tilheyri ættbálkinum Bettani og tilheyri þ.a.l. minnihlutahópi í heimaríki hans. Ættbálkurinn sé með lítil völd og að einstaklingar á öðrum svæðum í Pakistan líti á meðlimi hans sem hryðjuverkamenn. Þá hafi meðlimir ættbálksins verið drepnir af lögreglu án dóms og laga. Enn fremur sé kærandi af þjóðarbrotinu Pastún.

Kærandi greindi frá því að hann hafi unnið við bólusetningar gegn lömunarveiki í heimaríki. Einn daginn hafi Talíbanar tekið hann upp í bifreið og farið með hann á ókunnugan stað þar sem honum hafi verið haldið föngnum í tvo daga. Kæranda hafi verið greint frá því að umræddar bólusetningar væru ekki leyfilegar og að Talíbanar hafi viljað fá hann til liðs við sig. Kærandi hafi ekki þorað öðru en að samþykkja það og hafi í kjölfarið verið fluttur í höfuðstöðvar Talíbana þar sem hann hafi m.a. aðstoðað við eldamennsku. Dag einn, þegar kærandi hafi staðið vörð um samastað Talíbana, hafi hann nýtt tækifærið og ákveðið að hlaupast á brott. Á flótta kæranda hafi hann komið að húsi og kvað kærandi íbúa þess hafa aðstoðað sig við að komast til borgarinnar Naurang. Þaðan hafi kærandi haldið til borgarinnar Peshawar og tekið rútu að landamærum Íran. Að lokum hafi kærandi flúið til Ungverjalands þar sem honum hafi verið veitt viðbótarvernd sem flóttamaður. Vegna ofangreinds óttist kærandi Talíbana þar sem þeir drepi hvern þann sem sleppur frá þeim. Að auki séu Talíbanar almennt á eftir einstaklingum úr litlum ættbálkum og þá sérstaklega þeim sem séu af þjóðarbrotinu Pastún. Þá kveðst kærandi einnig óttast herinn í Pakistan. Annars vegar vegna þess að hann sé af þjóðarbrotinu Pastún rétt eins og flestir Talíbanar. Herinn samsami einstaklinga af þjóðarbrotinu Pastún við Talíbana og hafi gerst sekur um aftökur þúsunda einstaklinga án dóms og laga. Hins vegar vegna þess að Talíbanar séu með tengsl innan hersins og geti nafngreint einstaklinga sem þeir vilji að verði teknir af lífi. Kærandi greindi einnig frá því að það væri stríð í Waziristan. Þá kveði kærandi að það sé ekki möguleiki fyrir hann að flytja sig um set innanlands þar sem lögregla og aðrir muni geta þekkt það af hreimi hans að hann sé af þjóðarbrotinu Pastún. Hann yrði því samsamaður hryðjuverkamönnum og muni eiga á hættu að vera tekinn af lífi eða látinn hverfa auk þess sem Talíbanar gætu haft uppi á honum. Útilokað sé fyrir kæranda að fá aðstoð yfirvalda í Pakistan þar sem þau verndi ekki íbúa landsins og séu á bak við mörg mannshvörf. Þá vilji kærandi vekja athygli á ákvörðunum Útlendingastofnunar í málum nr. 2017-04099 og 2017-10205 en í þeim hafi einstaklingum, sem m.a. séu af Pastún þjóðarbrotinu og komi frá sömu sýslu og kærandi, verið veitt vernd vegna ástæðuríks ótta við Talíbana.

Hvað varðar upplýsingar um heimaríki kæranda, m.a. um Pastún þjóðarbrotið, Talíbana, bólusetningar gegn lömunarveiki o.fl., vísar kærandi til umfjöllunar í greinargerð sinni til Útlendingastofnunar. Þar komi m.a. fram að helstu mannréttindabrot sem viðgangist í Pakistan séu þvinguð mannshvörf, ólöglegar aftökur, pyndingar, mannrán, mismunun í garð minnihlutahópa, takmarkanir á funda- og félagafrelsi, skortur á virku réttarríki og spilling innan ríkisstjórnarinnar og lögreglunnar. Þá hafi einstaklingar af Pastún þjóðarbrotinu sem komi frá ættbálkasvæði Pakistan lengi haldið því fram að þeir séu skotmörk hernaðaraðgerða, staðalímynda og ólögmæts brottnáms af hálfu pakistanskra öryggissveita. Enn fremur standi meðlimir hreyfingarinnar Pashtun Tahafuz Movement (PMT), sem berst fyrir réttindum umræddra einstaklinga, frammi fyrir aðgerðum pakistanskra yfirvalda, þ. á m. handtökum og vistunar í varðhaldi án dóms og laga.

Kærandi krefst þess aðallega að honum verði veitt alþjóðleg vernd skv. 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Kærandi heldur því fram að hann uppfylli skilyrði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga þar sem hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir Talíbana og/eða pakistanskra yfirvalda. Telji kærandi sig tilheyra tilteknum þjóðfélagshóp, sbr. d-liður 3. mgr. 38. gr. laga um útlendinga, þar sem hann hafi starfað við bólusetningar gegn lömunarveiki, sem einstaklingur sem hafi verið í varðhaldi Talíbana, sem einstaklingur af þjóðarbrotinu Pastún af ættbálkasvæði Pakistan og sem einstaklingur af Bhittani ættbálknum. Kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir af hálfu ríkisins þar sem hann, sem meðlimur af Pastún þjóðarbrotinu, verði samsamaður Talíbönum auk þess sem öryggissveitir pakistanska hersins hafi m.a. verið staðnar að þvinguðum mannshvörfum án dóms og laga gagnvart einstaklingum sem tilheyri umræddu þjóðarbroti. Kærandi telur að hann eigi á hættu að vera tekinn af lífi af bæði Talíbönum og af öryggissveitum pakistanska hersins þar sem ákveðnir einstaklingar innan hersins vinni með Talíbönum sem geti fyrirskipað slíka aftöku. Þá telur kærandi að þeir sem hann óttist í heimaríki, þ.e. pakistanskir Talíbanar og yfirvöld, falli undir ákvæði a- og c-liða 4. mgr. 38. gr. laga um útlendinga. Vegna þessa séu yfirgnæfandi líkur á því að kærandi muni sæta ofsóknum verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis.

Til vara krefst kærandi þess að honum verði veitt viðbótarvernd hér á landi með vísan til 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, m.a. þar sem hann eigi á hættu að sæta ómannúðlegri og vanvirðandi meðferð og að verða fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki sé gerður greinarmunur á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Kærandi vísar til skýrslna sem hann telur styðja mál sitt. Þá telur kærandi að með hliðsjón af málsatvikum og öryggisástandi í heimaríki hans, hvorki vera raunhæft né sanngjarnt að gera kröfu um innri flutning í heimaríki, sbr. 4. mgr. 37. gr. laga um útlendinga.

Til þrautavara krefst kærandi þess að honum verði veitt dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 1. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Til stuðnings kröfu sinni vísar kærandi til málsatvika sem þegar hefur verið greint frá, þ. á m. ótryggs öryggisástands og viðvarandi mannréttindabrota í heimaríki.

Þá telji kærandi það brjóta gegn grundvallarreglu þjóðaréttar um non-refoulement, þ.e. bann við endursendingu útlendings til svæðis þar sem hann hafi ástæðu til að óttast ofsóknir, verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis, sbr. 1. mgr. 42. gr. laga um útlendinga. Að auki myndi slík ákvörðun brjóta í bága við 1. mgr. 68. gr. stjórnarskrár, 2. og 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu, 6. og 7. gr. samnings um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi og 33. gr. Flóttamannasamnings Sameinuðu þjóðanna.Kærandi gerir athugasemdir við hina kærðu ákvörðun Útlendingastofnunar. Fyrst og fremst gerir kærandi athugasemd við mat stofnunarinnar á stöðu Talíbana í Pakistan. Kærandi hafi flúið heimaríki árið 2013 og í ákvörðun Útlendingastofnunar hafi komið fram að Talíbanar hafi síðan þá að mestu verið hraktir í burtu þaðan og starfi aðallega í Afganistan í dag. Þrátt fyrir þetta telji kærandi að staða Talíbana í Pakistan geti snögglega breyst og að þeir fremji enn hryðjuverkaárásir þar í landi og stefni að frekari uppbyggingu þar. Vísar kærandi til skýrslna máli sínu til stuðnings auk dóms sem hafi nýlega fallið í Nýja-Sjálandi. Hafi dómstóllinn komist að þeirri niðurstöðu að einstaklingur frá sama héraði og kærandi, myndi ekki standa til boða vernd í Pakistan gegn þeirri ógn sem að honum hafi steðjað frá Talíbönum.  

V. Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Lagagrundvöllur

Í máli þessu gilda einkum ákvæði laga um útlendinga nr. 80/2016, reglugerð nr. 540/2017 um útlendinga, ákvæði stjórnsýslulaga nr. 37/1993, stjórnarskrá lýðveldisins Íslands nr. 33/1944 og mannréttindasáttmáli Evrópu, sbr. lög nr. 62/1994. Jafnframt ber að líta til ákvæða alþjóðasamnings um stöðu flóttamanna frá 1951, ásamt viðauka við samninginn frá 1967, og annarra alþjóðlegra skuldbindinga Íslands á sviði mannréttinda eftir því sem tilefni er til.

Auðkenni

Í ákvörðun Útlendingastofnunar kemur fram að til að sanna á sér deili hafi kærandi framvísað ungversku flóttamannavegabréfi og dvalarleyfisskírteini ásamt afriti af pakistönsku vegabréfi og kennivottorði. Það var mat Útlendingastofnunar að kærandi hafi ekki sannað hver hann er með fullnægjandi hætti og leysti stofnunin því úr auðkenni kæranda á grundvelli trúverðugleikamats. Það var mat Útlendingastofnunar að frásögn kæranda væri trúverðug og var byggt á því að hann væri pakistanskur ríkisborgari. Við meðferð máls kæranda hjá kærunefnd lagði hann fram pakistanskt auðkenniskort verður því lagt til grundvallar að kærandi sé pakistanskur ríkisborgari.

Landaupplýsingar

Kærunefnd útlendingamála hefur lagt mat á aðstæður í Pakistan m.a. með hliðsjón af eftirfarandi skýrslum:

• 2019 Country Reports on Human Rights Practices: Pakistan (U.S. Department of State, 11. mars 2020);
• Country Reports on Terrorism 2017 – Foreign Terrorist Organizations: Tehrik-e Taliban Pakistan (U.S. Department of State, 19. september 2018);
• Country Policy and Information Note. Pakistan: Security and humanitarian situation, including fear of militant groups (UK Home Office, janúar 2019);
• Pakistan 2019 Crime & Safety Report: Peshawar (U.S. Department of State, Bureau of Diplomatic Security, 7. mars 2019);• Country Policy and Information Note. Pakistan: Background information, including actors of protection, and internal relocation (UK Home Office, júní 2017);
• DFAT Country Information Report. Pakistan. (Australian Government. Department of Foreign Affairs and Trade, 20. febrúar 2019);
• EASO Country of Origin Report – Pakistan Security Situation (EASO, október 2019);• Freedom in the World 2020 – Pakistan (Freedom House, 4. mars 2020);
• Khyber Pakhtunkhwa Tribal Districts. Annual Security Report 2018 (FATA Research Centre, 15. janúar 2019);
• Khyber Pakhtunkhwa Tribal Districts. Annual Security Report 2019 (FATA Research Centre, 13. janúar 2020);
• Mapping Militant Organizations. Tehrik-i-Taliban Pakistan (Stanford University, 30. júlí 2018);
• Pakistan: Country Report (Asylum Research Consultancy, 18. júní 2018);
• Pakistan: First Information Reports (FIRs) (2010-December 2013) (Immigration and Refugee Board of Canada, 10. janúar 2014);
• Pakistan - Mänskliga rättigheter, demokrati och rättstatens principer: situationen per den 31 december 2018 (Utrikesdepartimentet, 18. júní 2019);
• Pakistan Security Report 2017 (PAK Institute for Peace Studies (PIPS), 7. janúar 2018);
• Pakistan Security Report 2018 (PAK Institute for Peace Studies (PIPS), 6. janúar 2019);
• Pakistan Security Report 2019 (PAK Institute for Peace Studies (PIPS), 5. janúar 2020);
• State of Human Rights in 2018 (Human Rights Commission of Pakistan, 16. apríl 2019);
• The World Factbook: Pakistan (Central Intelligence Agency, 2. júní 2020);
• World Report 2020 – Pakistan (Human Rights Watch, 15. janúar 2020);
• Vefsíða Human Rights Commission of Pakistan (http://hrcp-web.org/hrcpweb/);
• Vefsíða lögreglu í Khyber Pakhtunkhwa (http://kppolice.gov.pk/index.php);
• Vefsíða: Provincial Ombudsman Khyber Pakhtunkhwa (https://www.ombudsmankp.gov.pk/) og
• Stjórnarskrá Pakistan (http://na.gov.pk/uploads/documents/1333523681_951.pdf).

Samkvæmt ofangreindum gögnum er Pakistan sambandslýðveldi með tæplega 208 milljónir íbúa. Þann 30. september 1947 gerðist Pakistan aðili að Sameinuðu þjóðunum. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi árið 2010 og alþjóðasamning um efnahagsleg, félagsleg og menningarleg réttindi árið 2008. Ríkið fullgilti alþjóðasamning um afnám alls kynþáttamisréttis árið 1966 og samning Sameinuðu þjóðanna gegn pyndingum og annarri grimmilegri, ómannlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu árið 2010. Þá fullgilti ríkið jafnframt samning um afnám allrar mismununar gagnvart konum árið 1996, en ríkið hefur hins vegar ekki undirritað valfrjálsa viðbótarbókun við samninginn. Pakistan fullgilti samning Sameinuðu þjóðanna um réttindi barnsins árið 1990.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að þrátt fyrir að pakistönsk löggjöf banni handahófskenndar handtökur og varðhald, jafnframt sem lögin kveði á um rétt til að vefengja lögmæti handtöku fyrir dómi, þá sé spilling innan lögreglunnar vandamál í Pakistan. Spilling á lægri stigum lögreglunnar sé algeng og séu dæmi um að lögreglan þiggi mútur. Einstaklingar tilkynni um meinta glæpi eða brot til lögreglunnar með svokallaðri FIR skýrslu (e. first instance report). FIR skýrslan sé fyrsta skrefið við rannsókn sakamáls og sé hún oftast lögð fram af þriðja aðila þó svo að lögreglan hafi heimild til að gera slíka skýrslu sjálf. FIR skýrslan veiti lögreglunni heimild til að halda meintum brotamanni í gæsluvarðhaldi í 24 klukkustundir á grundvelli rannsóknarhagsmuna. Hægt sé að leggja fram slíka skýrslu hjá lögreglumanni, á lögreglustöð og á vefsíðum ákveðinna lögregluembætta í Pakistan. Þá hafi lögreglan í Khyber Pakhtunkhwa sett upp rafrænt kvörtunarkerfi til þess að taka á móti kvörtunum almennra borgara sem telji lögregluna ekki hafa sinnt skyldum sínum. Kvörtunum vegna þess að FIR skýrsla hafi ekki verið skráð eigi að svara innan 72 klukkustunda.

Þrátt fyrir að pakistönsk lög kveði á um sjálfstætt dómskerfi, réttláta málsmeðferð og að enginn skuli sviptur lífi, eignum eða frelsi án dóms og laga bera gögnin með sér að dómskerfið hafi verið gagnrýnt fyrir spillingu. Spilling sé innan héraðsdómstóla en þeir séu afkastalitlir og undir þrýstingi frá auðugum og áhrifamiklum einstaklingum, einkum á sviði trúar- og stjórnmála. Þá kemur fram að þrátt fyrir að veikleikar séu í réttarkerfinu í Pakistan þá sé spilling refsiverð samkvæmt lögum, en ábyrgðarskrifstofa ríkisins (e. National Accountability Bureau (NAB)) hafi það hlutverk að útrýma spillingu í stjórnkerfum landsins með vitundarvakningu, forvörnum, rannsókn spillingarmála jafnframt sem skrifstofan ákæri í slíkum málum. NAB hafi heimild samkvæmt lögum að halda einstaklingum í 15 daga án þess að ákæra og mögulegt sé að framlengja varðhaldið með samþykki dómstóla. Synja megi einstaklingnum um leyfi til að ráðfæra sig við lögmann meðan á rannsókn standi. Þá sé ekki unnt að greiða tryggingu til að losna úr varðhaldi heldur sé það einungis ákvörðun formanns NAB að láta einstakling lausan.

Í ofangreindum gögnum kemur fram að Tehrik-e- Taliban (TTP) séu regnhlífarsamtök þrettán aðskildra talíbanahópa í Pakistan. Upphafleg markmið TTP, sem hafi verið stofnuð árið 2007, hafi verið að aðstoða afganskar hersveitir talíbana við að hrekja herafla Atlantshafsbandalagsins (NATO) frá Afganistan, koma á fót sjaría lögum í Pakistan og heyja heilagt varnarstríð gegn pakistönskum yfirvöldum (e. defensive jihad). Í því skyni hafi TTP staðið að baki ótal hryðjuverka- og stjórnmálatengdum árásum, þá sérstaklega á ættbálkasvæðum í norðvestur Pakistan, áður þekkt sem FATA svæði (Federal Administered Tribal Areas), og í Khyber Pakhtunkhwa héraði. Yfirvöld í Pakistan hafi bannað TTP árið 2008, fryst eignir samtakanna og leggja verðlaunafé til höfuðs háttsettum leiðtogum þeirra. Friðarviðræður hafi átt sér stað á milli pakistanskra yfirvalda og TTP í byrjun árs 2014 en flosnað hafi upp úr þeim viðræðum í júní s.á.

Þá kemur í ofangreindum gögnum fram að þann 31. maí 2018 hafi FATA svæðið orðið hluti af Khyber Pakhtunkhwa héraði. Hryðjuverkaárásir TTP og annarra vígahópa, þ. á m. svæðisbundinna hópa Talíbana (e. local Taliban), hafi leitt til þess að öryggisástandið í Khyber Pakhtunkhwa hafi víða verið ótryggt. Meirihluti árása hafi beinst að hersveitum yfirvalda en almennir borgarar hafi einnig verið skotmörk. Náið sé fylgst með öryggisástandinu í Khyber Pakhtunkhwa, þ. á m. taki frjálsu félagasamtökin PAK Institute for Peace Studies (PIPS) og Fata Research Centre (FRC) saman ítarlegar tölfræðilegar upplýsingar um árásir í héraðinu. Skýrslur ofangreindra samtaka frá árunum 2018 og 2019 bera það með sér að öryggisástandið í héraðinu hafi tekið talsverðum framförum. Héraðið sé undir stjórn pakistanskra hersveita sem hafi, með 187 hernaðaraðgerðum á árunum 2011-2015, að mestu tekist að hrekja sveitir TTP til Afganistan þar sem bækistöðvar þeirra séu nú. Samkvæmt ofangreindum skýrslum FRC hafi það leitt til þess að hryðjuverka- og sprengjuárásum í héraðinu hafi fækkað verulega. Mannföllum hafi einnig fækkað verulega, en 34 almennir borgarar í Khyber Pakhtunkhwa hafi látið lífið vegna slíkra árása árið 2019, samanborið við 75 árið áður og 197 árið 2017. Árið 2019 hafi verið skráðar fimm árásir í héraðinu sem beinst hafi að heilbrigðisstarfsmönnum, þ. á m. einstaklingum sem hafi tekið þátt í bólusetningum gegn lömunarveiki og fylgdarliði þeirra, þar sem sjö einstaklingar hafi látið lífið. Vegna árásanna hafi yfirvöld í Pakistan ákveðið í apríl 2019 að fresta tímabundið bólusetningarherferð um landið allt sem þó hafi hafist að nýju seinna á árinu. Sama ár hafi fjórar árásir verið skráðar í [...] sýslu, hvar kærandi kveðst hafa haft búsetu, en engin af þeim hafi beinst gegn einstaklingum sem hafi tekið þátt í bólusetningum gegn lömunarveiki. Í samanburði hafi flestar árásir verið skráðar í Norður Waziristan sýslu en þær hafi verið 53 talsins.

Jafnframt kemur fram að í Khyber Pakhtunkhwa sé starfandi umboðsmaður (e. Provincial Ombudsman Khyber Pakhtunkhwa) sem hafi m.a. það hlutverk að vernda rétt borgaranna gegn brotum opinberra starfsmanna og koma í veg fyrir spillingu. Umboðsmaðurinn geti tekið til skoðunar öll ætluð brot opinberra starfsmanna sem varði borgara landsins að undanskildum ætluðum brotum æðsta dómstólsins (e. High Court) og dómstóla sem vinni undir yfirstjórn hans.

Pakistan sé fjölþjóðlegt og fjöltyngt samfélag. Meirihluti þjóðarinnar, eða um 45%, tilheyri Punjab þjóðernishópnum og tali Punjabi. Því næst komi Pastún þjóðernishópurinn sem telji u.þ.b. 15% þjóðarinnar og tali Pastó. Þá sé Úrdú opinbert tungumál landsins. Pastúnar eigi fulltrúa á öllum sviðum samfélagsins, þ. á m. hjá lögreglu- og öryggissveitum. Venju samkvæmt búi Pastúnar meðal þeirra eigin ættbálka í Khyber Pakhhunkhwa héraði en þeir hafi einnig í miklum mæli flust til Karachi, Islamabad, Lahore og Peshawar undanfarna áratugi. Í umræddum borgum hafi Pastúnar tilkynnt um áreiti af hálfu opinbera starfsmanna og mismunun á grundvelli kynþáttar, t.a.m. handtökur vegna ætlaðra tengsla við hryðjuverkasamtök, sem megi m.a. rekja til þess að meirihluti fylgjenda TTP séu Pastúnar. Í ljósi þess kjósi Pastúnar, sem flytji búferlum innan Pakistan, að setjast að á svæðum þar sem þeir séu í meirihluta og hafi fjölskyldutengsl, þá sérstaklega í héruðunum Khyber Pakhtunkhwa eða Sindh.

Ákvæði 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Í 1. mgr. 37. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga, sem byggir á A-lið 1. gr. flóttamannasamningsins, segir:

Flóttamaður samkvæmt lögum þessum telst vera útlendingur sem er utan heimalands síns af ástæðuríkum ótta við að vera ofsóttur vegna kynþáttar, trúarbragða, þjóðernis, aðildar að tilteknum þjóðfélagshópi eða vegna stjórnmálaskoðana og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta færa sér í nyt vernd þess lands; eða sá sem er ríkisfangslaus og er utan þess lands þar sem hann áður hafði reglulegt aðsetur vegna slíkra atburða og getur ekki eða vill ekki vegna slíks ótta hverfa aftur þangað, sbr. A-lið 1. gr. alþjóðasamnings um réttarstöðu flóttamanna frá 28. júlí 1951 og bókun við samninginn frá 31. janúar 1967, sbr. einnig 38. gr. laga þessara.

Í 38. gr. útlendingalaga eru sett fram viðmið um það hvað felist í hugtakinu ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr., á hvaða grundvelli ofsóknir geta byggst og hvaða aðilar geta verið valdir að þeim. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

Ofsóknir skv. 1. mgr. 37. gr. eru þær athafnir sem í eðli sínu eða vegna þess að þær eru endurteknar fela í sér alvarleg brot á grundvallarmannréttindum, einkum ófrávíkjanlegum grundvallarmannréttindum á borð við réttinn til lífs og bann við pyndingum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu, bann við þrældómi og þrælkun og bann við refsingum án laga. Sama á við um samsafn athafna, þ.m.t. ólögmæta mismunun, sem hafa eða geta haft sömu eða sambærileg áhrif á einstakling.

Í 2. mgr. 38. gr. laga um útlendinga er fjallað um í hverju ofsóknir geta falist. Þá eru þær ástæður sem ofsóknir þurfa að tengjast skilgreindar nánar í 3. mgr. 38. gr. laganna.

Í 4. mgr. 38. gr. kemur fram að þeir aðilar sem geta verið valdir að ofsóknum eða ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð séu:

a. ríkið,

b. hópar eða samtök sem stjórna ríkinu eða verulegum hluta landsvæðis þess,

c. aðrir aðilar, sem ekki fara með ríkisvald, ef sýnt er fram á að ríkið eða hópar eða samtök skv. b-lið, þ.m.t. alþjóðastofnanir, geti ekki eða vilji ekki veita vernd gegn ofsóknum eða meðferð sem fellur undir 2. mgr. 37. gr., m.a. með því að ákæra og refsa fyrir athafnir sem fela í sér ofsóknir.

Orðasambandið „ástæðuríkur ótti við að vera ofsóttur“ í 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga inniheldur huglæga og hlutlæga þætti og þarf að taka tillit til hvors tveggja þegar mat er lagt á umsókn um alþjóðlega vernd. Mat á því hvort ótti umsækjanda sé ástæðuríkur getur verið byggt á persónulegri reynslu umsækjanda sem og á upplýsingum um ofsóknir sem aðrir í umhverfi hans eða þeir sem tilheyra sama hópi hafa orðið fyrir. Þótt umsækjandi um alþjóðlega vernd skuli njóta vafa upp að ákveðnu marki verður umsækjandinn með rökstuddum hætti að leiða líkur að því að hans bíði ofsóknir í heimaríki. Frásögn umsækjanda og önnur gögn um einstaklingsbundnar aðstæður hans verða því almennt að fá stuðning í hlutlægum og áreiðanlegum upplýsingum um heimaríki umsækjanda, stjórnvöld, stjórnarfar og löggjöf þess. Þá er litið til sambærilegra upplýsinga um ástand, aðstöðu og verndarþörf þess hóps sem umsækjandi tilheyrir eða er talinn tilheyra. Umsækjandi sem hefur sýnt fram á með heildstæðri og trúverðugri frásögn af atburðum, og eftir atvikum með trúverðugum gögnum, sem eru í samræmi við áreiðanlegar og hlutlægar upplýsingar um almennt ástand í heimaríki hans, að hann hafi orðið fyrir ofsóknum í skilningi laga um útlendinga, eða beinum og marktækum hótunum um slíkar ofsóknir, yrði almennt talinn hafa sýnt fram á ástæðuríkan ótta við ofsóknir snúi hann aftur til heimaríkis. Í þeim tilvikum hvílir það á stjórnvöldum að eyða öllum vafa um slíka hættu, t.d. með vísan til þess að aðstæður í heimaríki hans hafi breyst.

Kærunefnd hefur við mat sitt á umsókn kæranda haft til hliðsjónar handbók Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna um málsmeðferð og viðmið við mat á umsókn um alþjóðlega vernd (Handbook and Guidelines on Procedures and Criteria for Determining Refugee Status, Genf 2011). Þá hefur aðferðarfræði trúverðugleikamats kærunefndar tekið mið af skýrslu Flóttamannastofnunar Sameinuðu þjóðanna og Flóttamannasjóðs Evrópusambandsins um trúverðugleikamat, eftir því sem við á (Beyond Proof: Credibility Assessment in EU Asylum Systems, Brussel 2013).

Krafa kæranda er byggð á því að hann sé í hættu í heimaríki vegna þess að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir af hálfu Talíbana og/eða yfirvalda. Annars vegar vegna þátttöku sinnar í bólusetningu gegn lömunarveiki og þar sem hann hafi flúið úr varðhaldi Talíbana eftir að hafa verið handsamaður af þeim árið 2013. Hins vegar vegna þess að kærandi tilheyri Bettani ættbálknum sem sé partur af Pastún þjóðernishópnum en stór hluti af meðlimum Talíbana sé af sama þjóðernishópi. Þess vegna telji kærandi hann eigi í hættu á að verða samsamaður Talíbönum af hernum í heimaríki sem gæti leitt til þess að hann yrði tekinn af lífi. Auk þess hafi Talíbanar tengsl við herinn og gætu fyrirskipað aftöku hans.

Við meðferð málsins hjá Útlendingastofnun var það mat stofnunarinnar að ekki væri ástæða til að draga í efa frásögn kæranda þess efnis að hann hafi verið numinn á brott af Talíbönum og að honum hafi tekist að flýja eftir að hafa verið haldið nauðugum í yfir 20 daga á umráðasvæði samtakanna. Útlendingastofnun taldi frásögn kæranda heldur ekki ótrúverðuga í tengslum við þá hættu sem að honum kunni að steðja vegna uppruna hans og meintrar þátttöku í bólusetningum barna, bæði hvað varðar aðgerðir Talíbana á heimasvæði kæranda og aðgerðir pakistanska hersins gagnvart fólki af Pastún þjóðernishópnum. Þá féllst stofnunin á að kærandi kunni að hafa verið í hættu á heimasvæði á þeim tíma er Talíbanar höfðu yfirráð á svæðinu. Var því lagt til grundvallar í málinu að kærandi kæmi frá því svæði sem hann greindi frá og að hann hafi mögulega verið í haldi Talíbana á átakasvæði á tímum sem yfirvöld hafi ekki getað veitt honum vernd.

Kærandi kom til viðtals hjá kærunefnd þann 2. júlí 2020. Var vitnisburður kæranda í meginatriðum sambærilegur þeim sem hann gaf í viðtölum hjá Útlendingastofnun. Kærunefnd telur þar með ekkert hafa komið fram í málinu sem gefi tilefni til að draga í efa mat Útlendingastofnunar á trúverðugleika kæranda.

Eins og kærandi greindi frá þá kveðst hann hafa yfirgefið heimaríki sitt árið 2013 þegar hann hafi lagt á flótta undan Talíbönum. Samkvæmt ofangreindum skýrslum og gögnum sem kærunefnd hefur kynnt sér þá var umrætt ár sérstaklega slæmt, m.t.t. hryðjuverkaógnar og fjölda árása gagnvart almennum borgurum. Í því sambandi kveða heimildir að 944 almennir borgarar hafi það ár annað hvort látið lífið eða orðið fyrir meiðslum vegna hryðjuverkaárása í Khyber Pakhtunkhwa héraði. Frá árinu 2013 hefur sú tala hins vegar lækkað verulega og féll hún m.a. í 330 árið eftir og stóð í 86 árið 2019. Líkt og áður hefur verið greint frá þá voru skráðar fimm árásir í héraðinu sem hafi beinst að heilbrigðisstarfsmönnum, þ. á m. einstaklingum sem hafi tekið þátt í bólusetningum gegn lömunarveiki og fylgdarliði þeirra. Í [...] sýslu, hvar kærandi kveðst hafa haft búsetu, voru skráðar í heildina fjórar árásir árið 2019 en þær hafi þó ekki beinst gegn heilbrigðisstarfsmönnum. Þá sýna þau gögn sem kærunefnd hefur kynnt sér einnig fram á að verulega hafi dregið úr fjölda hryðjuverkaárása og mannfalls vegna þeirra í landinu öllu á tímabilinu 2009 til 2019. Að undanskildu árinu 2013 þá hafi hryðjuverkaárásum og mannfalli vegna þeirra farið fækkandi frá ári til árs á umræddu tímabili. Til að mynda hafi hryðjuverkaárásum fækkað um 30% frá 2013 til 2014 og um 48% frá 2014 til 2015. Enn fremur hafi pakistanska hernum að mestu tekist að hrekja sveitir TTP til Afganistan þar sem bækistöðvar þeirra séu nú. Í skýrslu FRC um öryggisástandið í Khyber Pakhtunkhwa fyrir árið 2019 segir að hættan á því að TTP nái aftur festu í héraðinu sé afar lítil. Í fyrsta lagi sé það vegna þess að innviðir samtakanna í héraðinu hafi verið leystir upp með hernaðaraðgerðum. Í öðru lagi vegna þess að forystuaðilar innan samtakanna séu á flótta og haldi sig til í Afganistan. Í þriðja lagi vegna þess að dvínandi stuðningur einstaklinga af Pastún þjóðernishópnum í héraðinu við samtökin hafi leitt til þess að samtökunum hafi reynst erfitt að fá nýliða til liðs við sig.

Í máli kæranda hefur verið lagt til grundvallar að árið 2013 kunni hann að hafa verið numinn á brott á heimasvæði hans, m.a. vegna þátttöku hans í bólusetningum gegn lömunarveiki, og verið í haldi TTP í yfir 20 daga. Þrátt fyrir það er ljóst að öryggisástand í Khyber Pakhtunkhwa hafi farið batnandi með afdrifaríkum hætti allt frá árinu 2009. Í því sambandi hafi dregið verulega úr ítökum TTP í héraðinu og landinu öllu sem hafi það í för með sér að almennum borgurum í Pakistan standi ekki jafn mikil ógn af samtökunum eins og áður fyrr. Þó lagt hafi verið til grundvallar að kæranda hafi verið rænt og haldið nauðugum af sveit Talíbana árið 2013 þá gefa gögn málsins ekki til kynna að kærandi sé það þekktur á meðal Talíbana að líkur séu á að hann verði gerður að skotmarki þeirra snúi hann til baka til heimaríkis tæpum sjö árum eftir að þeir atburðir hafi átt sér stað sem kærandi byggir málatilbúnað sinn á. Í viðtali hjá kærunefnd þann 2. júlí 2020 greindi kærandi að auki frá því að engin samskipti hafi verið á milli hans og Talíbana frá því að hann hafi flúið úr haldi þeirra árið 2013. Að framangreindu virtu, og með vísan til þess sem að framan hefur verið rakið um aðstæður í heimaríki kæranda, verður ekki talið að kærandi hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir af hálfu TTP eða svæðisbundinna hópa Talíbana verði honum gert að snúa aftur til heimaríkis. Er það því mat kærunefndar að kærandi hafi ekki ástæðu til að óttast ofsóknir af hálfu Talíbana í heimaríki sem hafa eða gætu náð því alvarleikastigi sem 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga mælir fyrir um.

Þá hefur kærandi borið fyrir sig að hann muni hafa ástæðuríkan ótta við ofsóknir af hálfu pakistanska hersins þar sem hann sé meðlimur af Pastún þjóðernishópnum og þeir einstaklingar sem tilheyri honum séu samsamaðir Talíbönum. Kærandi ber þó ekki fyrir sig að hafa áður orðið fyrir áreiti hersins og hefur í því sambandi heldur ekki lagt fram gögn sem sýna fram á ofsóknir hersins gagnvart honum. Af skýrslum má ráða að það séu fyrst og fremst leiðtogar og aðgerðasinnar innan stjórnmálahreyfinga sem berjist fyrir réttindum Pastún þjóðernishópsins, s.s. The Pashtun Tahafuz Movement, sem eigi á hættu að verða fyrir áreiti pakistanska hersins en kærandi hefur heldur ekki borið fyrir sig þátttöku í stjórnmálum í heimaríki. Þegar litið er til þess hversu verulega hefur dregið úr ítökum TTP í Khyber Pakhtunkhwa þá verður það að teljast afar ólíklegt að áhrif samtakanna innan pakistanska hersins séu með þeim hætti að meðlimir þeirra geti fyrirskipað hernum að taka hvern þann sem þau vilja af lífi. Þá telur Pastún þjóðernishópurinn 15.4% af heildarfjölda íbúa í Pakistan. Í ljósi framangreinds er það því mat kærunefndar að kærandi muni ekki koma til með að hafa ástæðuríkan ótta við ofsóknir af hálfu Pakistanska hersins eða annarra opinberra aðila í Pakistan, sbr. 1. mgr. 38. gr. laga um útlendinga.

Þá er ekkert í gögnum málsins sem bendir til þess að kærandi hafi ástæðu til að óttast ofsóknir í heimaríki hans af öðrum ástæðum.

Hvað varðar vísun kæranda til ákvarðana Útlendingastofnunar sem hann telur sambærilegar sínu máli þá tekur kærunefnd fram að forsendur og rökstuðningur ákvarðana Útlendingastofnunar eru ekki bindandi fyrir kærunefnd. Jafnframt telur kærunefnd að málsatvik og aðstæður aðila þeirra mála séu ekki sambærilegar aðstæðum sem eiga við í máli kæranda.

Með vísan til ofangreinds er það niðurstaða kærunefndar að kærandi hafi ekki með rökstuddum hætti leitt líkur að því að hann hafi ástæðuríkan ótta við ofsóknir í skilningi 1. mgr. 37. gr. laga um útlendinga, sbr. 1. mgr. 38. gr. laganna.

Telur kærunefnd því ljóst að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi

Ákvæði 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga

Samkvæmt 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga er útlendingur einnig flóttamaður ef, verði hann sendur aftur til heimaríkis síns, raunhæf ástæða er til að ætla að hann eigi á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu eða hann verði fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka. Sama gildir um ríkisfangslausan einstakling.

Við mat á því hvort aðstæður kæranda séu slíkar að þær eigi undir 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga ber að líta til 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu. Mannréttindadómstóll Evrópu hefur fjallað um það mat sem þarf að fara fram þegar metið er hvort kærandi sé í raunverulegri hættu á að verða fyrir meðferð sem falli undir 3. gr. mannréttindasáttmála Evrópu sem bannar pyndingar og ómannlega eða vanvirðandi meðferð eða refsingu. Hefur dómstóllinn sagt að 3. gr. sáttmálans geti átt við þegar hættan stafar frá einstaklingum eða hópi fólks sem ekki séu fulltrúar stjórnvalda. Kærandi verður þó að geta sýnt fram á að gildar ástæður séu til að ætla að um raunverulega hættu sé að ræða og að stjórnvöld í ríkinu séu ekki í stakk búin til að veita viðeigandi vernd. Ekki er nóg að aðeins sé um að ræða möguleika á illri meðferð og verður frásögn kæranda að fá stuðning í öðrum gögnum (sjá t.d. dóma Mannréttindadómstóls Evrópu í máli NA gegn Bretlandi (mál nr. 25904/07) frá 7. júlí 2008 og H.L.R. gegn Frakklandi (mál nr. 24573/94) frá 29. apríl 1997).

Þrátt fyrir átök í Khyber Pakhtunkhwa, héraði sem kærandi kveður vera heimahérað sitt, undanfarin ár er það mat kærunefndar að þau gögn og heimildir sem kærunefnd hefur yfirfarið við meðferð málsins bendi ekki til þess að aðstæður í héraðinu séu slíkar að kærandi eigi á hættu meðferð sem brjóti í bága við 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga. Það er því mat kærunefndar að kærandi eigi ekki á hættu að sæta dauðarefsingu, pyndingum eða annarri ómannúðlegri eða vanvirðandi meðferð eða refsingu í Pakistan eða verða fyrir alvarlegum skaða af völdum árása í vopnuðum átökum þar sem ekki er greint á milli hernaðarlegra og borgaralegra skotmarka.

Í ljósi þess sem að framan er rakið og þeirra gagna sem liggja fyrir um heimaríki kæranda telur kærunefndin að aðstæður hans þar séu ekki þannig að þær falli undir ákvæði 2. mgr. 37. gr. laganna. Telur kærunefndin því ljóst að kærandi uppfylli heldur ekki skilyrði 2. mgr. 37. gr. útlendingalaga fyrir viðurkenningu á stöðu sem flóttamaður hér á landi.

Alþjóðleg vernd á grundvelli 40. gr. laga um útlendinga

Þar sem kærunefnd hefur komist að þeirri niðurstöðu að kærandi uppfylli ekki skilyrði 1. eða 2. mgr. 37. gr. laga um útlendinga á kærandi ekki rétt á alþjóðlegri vernd hér á landi, sbr. 40. gr. laga um útlendinga.

Dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða skv. 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga

Í 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga kemur fram að heimilt er að veita útlendingi sem sótt hefur um alþjóðlega vernd og ekki fengið niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan 18 mánaða eftir að hann sótti fyrst um alþjóðlega vernd hér á landi dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða samkvæmt ákvæðinu, að því tilskildu að skorið hafi verið úr um að hann uppfylli ekki skilyrði skv. 37. og 39. gr. laganna. Frekari skilyrði fyrir veitingu dvalarleyfis í þeim tilvikum koma fram í a- til d-lið 2. mgr. 74. gr. laganna en þau eru að tekin hafi verið skýrsla af umsækjanda um alþjóðlega vernd, ekki leiki vafi á því hver umsækjandi er, ekki liggi fyrir ástæður sem geta leitt til brottvísunar umsækjanda og að útlendingur hafi veitt upplýsingar og aðstoð við úrlausn máls.

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd þann 23. desember 2018. Kærandi hefur ekki enn fengið niðurstöðu í máli sínu hjá kærunefnd útlendingamála. Frá því kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þar til úrskurður þessi er kveðinn upp, dags. 13. ágúst 2020, eru liðnir um 20 mánuðir. Kærandi telst því ekki hafa fengið niðurstöðu í máli sínu á stjórnsýslustigi innan þeirra tímamarka sem getið er í 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Við meðferð málsins hjá kærunefnd framvísaði kærandi pakistönsku auðkennisskírteini vegna umsóknar sinnar um alþjóðlega vernd hér á landi. Telur kærunefnd því að ekki leiki vafi á því hver umsækjandi er. Að mati kærunefndar uppfyllir kærandi skilyrði a- til d-liðar 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Þá er það mat kærunefndar að ákvæði a- til d-liðar 3. mgr. 74. gr. laga um útlendinga standi ekki í vegi fyrir veitingu dvalarleyfis samkvæmt 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Að öllu framangreindu virtu er það mat kærunefndar að veita beri kæranda dvalarleyfi á grundvelli mannúðarsjónarmiða, sbr. 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga.

Úrskurðarorð

Lagt er fyrir Útlendingastofnun að veita kæranda dvalarleyfi á grundvelli 2. mgr. 74. gr. laga um útlendinga. Ákvörðun Útlendingastofnunar í máli kæranda varðandi umsókn hans um alþjóðlega vernd er staðfest.

The Directorate of Immigration is instructed to issue the appellant a residence permit based on article 74(2) of the Act of Foreigners. The decision of the Directorate related to his application for international protection is affirmed.

Jóna Aðalheiður Pálmadóttir

Bjarnveig Eiríksdóttir                                                          Þorbjörg Inga Jónsdóttir