Nr. 502/2021 Úrskurður

KÆRUNEFND ÚTLENDINGAMÁLA

Þann 14. október 2021 er kveðinn upp svohljóðandi

úrskurður nr. 502/2021

í stjórnsýslumáli nr. KNU21090066

Beiðni […] um endurupptöku

I.          Málsatvik

Þann 21. apríl 2021 staðfesti kærunefnd útlendingamála ákvörðun Útlendingastofnunar, dags. 26. janúar 2021, um að taka umsókn […], fd. […], ríkisborgara Palestínu (hér eftir nefndur kærandi), um alþjóðlega vernd á Íslandi ekki til efnismeðferðar og endursenda hann til Grikklands. Niðurstaða kærunefndar var birt kæranda þann 3. maí 2021 og þann 17. september 2021 barst kærunefnd beiðni kæranda um endurupptöku. Upplýsingar um málsmeðferð í máli kæranda bárust kærunefnd þann 24. september 2021 frá Útlendingastofnun og þann 27. september 2021 frá stoðdeild ríkislögreglustjóra.

Kærandi byggir beiðni sína um endurupptöku á 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993.

II.            Málsástæður og rök kæranda

Í beiðni kæranda um endurupptöku kemur fram að hann hafi lagt fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi þann 14. september 2020. Þann 14. september 2021 hafi verið liðnir 12 mánuðir síðan umsókn hans hafi verið lögð fram. Kærandi byggir beiðni um endurupptöku á því að þar sem 12 mánuðir séu nú liðnir frá því hann lagði fram umsókn um alþjóðlega vernd hér á landi skuli taka umsókn hans til efnismeðferðar, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga nr. 80/2016. Vegna þessa séu skilyrði fyrir endurupptöku máls hans uppfyllt, sbr. 24. gr. stjórnsýslulaga.

III.          Niðurstaða kærunefndar útlendingamála

Samkvæmt 24. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 á aðili máls rétt á því að mál sé tekið upp á ný ef ákvörðun hefur byggst á ófullnægjandi eða röngum upplýsingum um málsatvik eða íþyngjandi ákvörðun um boð eða bann hefur byggst á atvikum sem breyst hafa verulega frá því að ákvörðun var tekin.

Í 1. mgr. 40. gr. laga nr. 80/2016 um útlendinga kemur fram að flóttamaður skv. 37. gr. laganna, sem er hér á landi eða kemur hér að landi, hafi samkvæmt umsókn rétt á að fá hér alþjóðlega vernd. Stjórnvöldum sé þó heimilt, á grundvelli a-, b- og c-liðar 1. mgr. 36. gr. laganna, að taka umsókn ekki til efnismeðferðar við þær aðstæður sem tilgreindar séu í umræddum stafliðum.

Í 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga kemur fram að ef svo standi á sem greini í 1. mgr. skuli þó taka umsókn um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar ef útlendingurinn hefur slík sérstök tengsl við landið að nærtækast sé að hann fái hér vernd eða ef sérstakar ástæður mæli annars með því. Ef meira en 12 mánuðir hafa liðið frá því að umsókn um alþjóðlega vernd barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og tafir á afgreiðslu hennar séu ekki á ábyrgð umsækjanda sjálfs skuli taka hana til efnismeðferðar.

Af orðalagi 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga leiðir að umrætt 12 mánaða tímabil hefst þegar umsækjandi leggur fyrst fram umsókn um alþjóðlega vernd hjá stjórnvöldum. Þá hefur í úrskurðum kærunefndar verið lagt til grundvallar að tímabilinu ljúki þegar endanleg niðurstaða stjórnvalda er framkvæmd með flutningi umsækjanda til viðtökuríkis eða þegar kærandi fer úr landi sjálfviljugur eftir að ákvörðun í máli hans hefur verið tekin.

Kærunefnd telur að túlka beri 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga á þann hátt að þótt 12 mánaða fresturinn sé liðinn verði umsókn ekki tekin til efnismeðferðar af þeim sökum ef tafir á málsmeðferð eða flutningi verði fyrst og fremst raktar til athafna eða athafnaleysis umsækjanda sem hann ber sjálfur ábyrgð á, nema þær tafir hafi verið óverulegar og ljóst sé að hægt hefði verið að flytja kæranda áður en 12 mánaða fresturinn var liðinn.

Kærandi sótti um alþjóðlega vernd hér á landi þann 14. september 2020 og hefur hann ekki enn yfirgefið landið. Því eru liðnir rúmlega 12 mánuðir frá því að umsókn kæranda barst fyrst íslenskum stjórnvöldum og því kemur til skoðunar hvort tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda séu á ábyrgð hans sjálfs, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Þann 24. september 2021 óskaði kærunefnd útlendingamála eftir upplýsingum frá Útlendingastofnun og stoðdeild ríkislögreglustjóra um hvort tafir hefðu orðið á meðferð umsóknar kæranda og ef svo væri, hvort þær væru á ábyrgð kæranda, sbr. 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Í svari frá Útlendingastofnun þann sama dag kom fram að þar sem kærandi hafi neitað að fara í Covid-19 sýnatöku fyrir fyrirhugaðan flutning til Grikklands hafi ekki verið hægt að framkvæma flutninginn. Hafi það því verið mat Útlendingastofnunar að kærandi hafi tafið mál sitt í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Svar frá stoðdeild barst þann 27. september 2021 og þar kemur fram að stoðdeild hafi borist verkbeiðni í máli kæranda þann 11. maí 2021. Í kjölfarið hafi kærandi verið boðaður til viðtals hjá stoðdeild. Þann 14. júní 2021 hafi kærandi mætt til viðtals þar sem honum hafi verið tjáð um stöðu hans á Íslandi og kannað viðhorf hans til að starfa með íslenskum stjórnvöldum við flutning hans til Grikklands. Í því sambandi hafi kærandi verið upplýstur um að í slíku samstarfi fælist að fara í Covid-19 sýnatöku eða bólusetningu gegn Covid-19 og fara svo sjálfviljugur til Grikklands. Umræddar ráðstafanir væru forsenda þess að flytja mætti hann til Grikklands. Kærandi hafi ekki viljað starfa með íslenskum stjórnvöldum og m.a. neitað að fara í Covid-19 sýnatöku. Hafi kærandi þá verið upplýstur um að þegar fyrrnefnd skilyrði fyrir komu til Grikklands breytist þá yrði hann handtekinn og fluttur til Grikklands í fylgd lögreglu. Af upplýsingum frá stoðdeild má ráða að frá 14. júní 2021 hafi ekki verið gerðar frekari tilraunir til þess að undirbúa flutning kæranda til Grikklands og það rökstutt með vísan til þess að afstaða hans gerði flutning ómögulegan.

Af svari frá stoðdeild má því ráða að þau samskipti sem áttu sér stað milli kæranda og stoðdeildar hafi einungis snúið að því almennt að kanna afstöðu kæranda til fyrirhugaðs flutnings til Grikklands. Kærunefnd tekur fram að flutningur umsækjenda um alþjóðlega vernd sem fengið hafa neikvæða niðurstöðu hér á landi í máli sínu er íþyngjandi ákvörðun. Við þessar aðstæður telur kærunefnd að það hefði verið í samræmi við vandaða stjórnsýsluhætti, m.a. í því skyni að fyrirbyggja misskilning og tryggja sönnun, að upplýsa hann með formlegum og sannanlegum hætti um skyldur sínar gagnvart Útlendingastofnun. Vegna þessa hafi verið tilefni til þess að láta kæranda undirrita eyðublað þar sem fram komi annars vegar afstaða kæranda um að hann hafi ekki í hyggju að sýna samstarfsvilja við framkvæmd ákvörðunar stjórnvalda, þ. á m. að gangast undir Covid-19 sýnatöku sem geri íslenskum stjórnvöldum kleift að undirbúa flutning hans til Grikklands, og hins vegar um möguleg réttaráhrif afstöðu hans að starfa ekki með íslenskum stjórnvöldum, þ.e. að umrædd afstaða kynni að leiða til þess að íslensk stjórnvöld líti svo á að kærandi hafi tafið mál sitt að því leytinu til í skilningi 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Kærunefnd telur að munnleg almenn yfirlýsing kæranda um að hann vilji ekki undirgangast Covid-19 sýnatöku til þess að gera íslenskum stjórnvöldum kleift að flytja hann til Grikklands, geti ekki ein og sér talist vera töf á afgreiðslu málsins.

Með hliðsjón af framangreindu er því ekki grundvöllur fyrir kærunefnd til að ákvarða að tafir á afgreiðslu umsóknar kæranda hafi verið á hans ábyrgð, sbr. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga. Af framangreindu leiðir að skilyrði 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga er uppfyllt og ber að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar.

Í ljósi framangreinds er því fallist á að atvik hafi breyst verulega í máli kæranda á þann hátt að hann eigi rétt á endurupptöku á máli sínu, sbr. 1. mgr. 24. gr. stjórnsýslulaga. Það er jafnframt niðurstaða kærunefndar að fella ákvörðun Útlendingastofnunar í máli hans úr gildi. Lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka umsókn kæranda um alþjóðlega vernd til efnismeðferðar á grundvelli 2. málsl. 2. mgr. 36. gr. laga um útlendinga.

Úrskurðarorð:

Fallist er á beiðni kæranda um endurupptöku á máli hans.

Ákvörðun Útlendingastofnunar er felld úr gildi og lagt er fyrir Útlendingastofnun að taka mál kæranda til efnismeðferðar.

The appellant‘s request for re-examination of the case is granted.

The decision of the Directorate of Immigration is vacated. The Directorate shall examine the merits of the appellant‘s application for international protection in Iceland.

Tómas Hrafn Sveinsson

         Þorbjörg Inga Jónsdóttir                                                                                   Sindri M. Stephensen