Mál nr. 355/2016

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 355/2016

Miðvikudaginn 8. mars 2017

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eggert Óskarsson lögfræðingur og Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur.

Með kæru, dags. 15. september 2016, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 2. september 2016 um upphafstíma milligöngu meðlagsgreiðslna til kæranda.

I. Málsatvik og málsmeðferð

Þann 28. júlí 2016 sótti kærandi um milligöngu Tryggingastofnunar ríkisins um meðlagsgreiðslur með dóttur hennar frá X 2014. Með bréfi Tryggingastofnunar, dags. 2. september 2016, var kæranda tilkynnt um að stofnunin hafi samþykkt milligöngu meðlagsgreiðslna frá 1. júlí 2015.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 15. september 2016. Með bréfi, dags. 16. september 2016, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Greinargerð Tryggingastofnunar barst með bréfi, dags. 29. september 2016. Með bréfi úrskurðarnefndar, dagsettu sama dag, var greinargerð Tryggingastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi gerir ekki formlegar kröfur í málinu en af gögnum málsins má ráða að kærandi óski þess að ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um upphafstíma milligöngu meðlagsgreiðslna verði breytt á þá leið að upphafstíminn verði ákvarðaður frá fæðingu barnsins.

Í kæru greinir kærandi frá því að hún hafi frá fæðingu barnsins verið að reyna að fá föður þess til að staðfesta faðerni barnsins og allan þann tíma hafi hún ekki fengið meðlag með barninu. Hún hafi haft samband við Sýslumanninn á […] vegna málsins sem gekk svo frá feðrun barnsins ásamt samningi um meðlag með því frá fæðingu þess þann X 2016.

III. Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar kemur fram að kærð sé ákvörðun Tryggingastofnunar um upphafstíma á milligöngu meðlags til kæranda.

Með bréfi Tryggingastofnunar, dags. 2. september 2016, hafi verið samþykkt að hafa milligöngu um meðlag til kæranda með syni hennar, B, frá X 2015 eða 12 mánuði aftur í tímann frá því að umsókn og meðlagsákvörðun hafi borist stofnuninni.

Í 67. gr. barnalaga nr. 76/2003 sé kveðið á um greiðsluskyldu Tryggingastofnunar. Þar segir að Tryggingastofnun sé skylt að greiða rétthafa greiðslna, samkvæmt IV. og IX. kafla, sem búsettur er hér á landi, samkvæmt dómi, dómsátt, úrskurði sýslumanns eða samningi staðfestum af honum, þó innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar setja.

Ákvæði 63. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar kveði á um það að hver sá sem fái úrskurð stjórnvalds um meðlag með barni sem hann hafi á framfæri sínu, eða um aðrar greiðslur samkvæmt IX. kafla barnalaga nr. 76/2003, geti snúið sér til Tryggingastofnunar ríkisins og fengið fyrirframgreiðslu meðlags eða annarra framfærsluframlaga samkvæmt úrskurðinum. Í 4. mgr. sömu greinar segi síðan að Tryggingastofnun sé einungis heimilt að greiða meðlag aftur í tímann í allt að 12 mánuði, talið frá byrjun þess mánaðar sem stjórnvaldsúrskurður, staðfestur samningur eða vottorð sýslumanns um að hann hafi veitt viðtöku ósk móður um öflun faðernisviðurkenningar berist stofnuninni.

Í 6. mgr. 63. gr. laga um almannatryggingar segi síðan að heimilt sé að setja reglugerð um framkvæmd greinarinnar. Það hafi verið gert með reglugerð nr. 945/2009 um framkvæmd meðlagsgreiðslna og annarra framfærsluframlaga.

Í 7. gr. reglugerðarinnar í III. kafla segir að heimilt sé að greiða meðlag í allt að 12 mánuði aftur í tímann, talið frá byrjun þess mánaðar sem gögn samkvæmt 5. gr. berast Tryggingastofnun, þ.e. umsókn og meðlagsákvörðun.

Kærandi hafi sótt um milligöngu Tryggingastofnunar á meðlagi með syni sínum, B, með rafrænni umsókn, dags. 28. júlí 2016. Kærandi hafi óskað eftir greiðslum í samræmi við staðfestingu á samkomulagi um faðerni og meðlag frá Sýslumanninum á[…], dags. 22. júní 2016, sem barst á sama tíma og umsókn. Í samkomulaginu komi fram að barnsfaðir kæranda skuli greiða kæranda meðlag með B frá X 2014 til 18 ára aldurs.

Samkvæmt ofangreindum laga- og reglugerðarákvæðum sé Tryggingastofnun einungis heimilt að hafa milligöngu um meðlag 12 mánuði aftur í tímann talið frá byrjun þess mánaðar sem nauðsynleg gögn, þ.e. umsókn og meðlagsákvörðun, berist Tryggingastofnun. Þar sem umsókn kæranda og staðfesting á samkomulagi um meðlag hafi borist Tryggingastofnun í júlí 2016 hafi stofnunin einungis haft heimild til að hafa milligöngu um greiðslu meðlagsins frá X 2015, eða 12 mánuði aftur í tímann. Vegna þessara skýlausu ákvæða hafi Tryggingastofnun ekki heimild til að breyta þeirri ákvörðun sinni.

Að gefnu tilefni beri að taka það fram að ákvörðun Tryggingastofnunar hafi engin áhrif á skyldu barnsföður kæranda samkvæmt samkomulaginu til að greiða kæranda meðlag frá X 2014 og fram að þeim tíma sem Tryggingastofnun hafi byrjað milligöngu meðlagsins. Kærandi geti því sótt þær greiðslur samkvæmt almennum reglum úr hendi barnsföður síns.

IV. Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins frá 2. september 2016 um upphafstíma á milligöngu meðlags til kæranda.

Í 67. gr. barnalaga nr. 76/2003 er kveðið á um greiðsluskyldu Tryggingastofnunar. Ákvæðið er svohljóðandi:

„Tryggingastofnun ríkisins er skylt að greiða rétthafa greiðslna skv. IV. og IX. kafla, sem búsettur er hér á landi, samkvæmt dómi, dómsátt, úrskurði sýslumanns eða samningi staðfestum af honum, þó innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar setja.“

Fjallað er nánar um framkvæmd meðlagsgreiðslna í lögum nr. 100/2007 um almannatryggingar og í reglugerð nr. 945/2009 um framkvæmd meðlagsgreiðslna og annarra framfærsluframlaga. Í 63. gr. laga um almannatryggingar er mælt fyrir um rétt til fyrirframgreiðslu meðlags frá Tryggingastofnun ríkisins. Í 1. mgr. ákvæðisins segir:

„Hver sá sem fær úrskurð stjórnvalds um meðlag með barni sem hann hefur á framfæri sínu, eða um aðrar greiðslur skv. IX. kafla barnalaga, nr. 76/2003, getur snúið sér til Tryggingastofnunar ríkisins og fengið fyrirframgreiðslu meðlags eða annarra framfærsluframlaga samkvæmt úrskurðinum. Sama skal gilda þegar lagt er fram staðfest samkomulag um meðlagsgreiðslur og aðrar greiðslur skv. IX. kafla barnalaga. Fyrirframgreiðsla meðlags frá Tryggingastofnun skal ávallt vera innan þeirra marka sem 20. gr. laga þessara setur um fjárhæð greiðslna og aldur barna.“

Í 4. mgr. framangreinds ákvæðis er kveðið á um heimild Tryggingastofnunar til að greiða meðlag aftur í tímann. Ákvæðið er svohljóðandi:

„Tryggingastofnuninni er heimilt að greiða meðlag aftur í tímann allt að 12 mánuði, talið frá byrjun þess mánaðar sem stjórnvaldsúrskurður, staðfestur samningur eða vottorð sýslumanns um að hann hafi veitt viðtöku ósk móður um öflun faðernisviðurkenningar berst stofnunni enda eigi þá 4. mgr. 20. gr. ekki við.“

Fyrir liggur í málinu að meðlagssamningur með barni kæranda var staðfestur af Sýslumanninum á […] þann 22. júní 2016 sem kvað á um meðlagsgreiðslur frá fæðingu barnsins, eða X 2014, til 18 ára aldurs þess. Kærandi sótti um milligöngu Tryggingastofnunar ríkisins á meðlagi þann 28. júlí 2016 og fyrrgreindur samningur barst stofnuninni sama dag. Tryggingastofnun samþykkti milligöngu meðlagsgreiðslna frá X 2015 eða 12 mánuði aftur í tímann frá því að fyrrgreind gögn bárust stofnuninni.

Að mati úrskurðarnefndar velferðarmála er ljóst að samkvæmt framansögðu ber Tryggingastofnun ríkisins að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur þegar umsækjandi hefur lögformlega meðlagsákvörðun eins og á við í þessu máli. Þá er 4. mgr. 63. gr. laga um almannatryggingar skýr hvað það varðar að Tryggingastofnun ríkisins er ekki heimilt lögum samkvæmt að greiða lengra en 12 mánuði aftur í tímann, talið frá byrjun þess mánaðar sem staðfestur samningur um meðlagsgreiðslur barst stofnuninni.

Að því virtu er það niðurstaða úrskurðarnefndar velferðarmála að staðfesta ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um milligöngu meðlagsgreiðslur til kæranda frá X 2015.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að hafa milligöngu um meðlagsgreiðslur til A, frá X 2015 er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir