Mál nr. 233/2015

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 233/2015

Miðvikudaginn 4. maí 2016

A

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eggert Óskarsson lögfræðingur og Eva Dís Pálmadóttir lögfræðingur.

Með kæru, dags. 6. ágúst 2015, kærði A, til úrskurðarnefndar almannatrygginga synjun Tryggingastofnunar ríkisins frá 14. júlí 2015 á umsókn kæranda um milligöngu um greiðslur framlags vegna náms.

Þann 1. janúar 2016 tóku gildi lög nr. 85/2015 um úrskurðarnefnd velferðarmála og tók nefndin yfir frá þeim tíma þau mál sem áður voru til meðferðar hjá úrskurðarnefnd almannatrygginga, þ.m.t. mál kæranda, sbr. 1. gr. laga nr. 85/2015 og 13. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um milligöngu um framlag vegna náms frá Tryggingastofnun ríkisins með umsókn þann 7. júlí 2015. Með bréfi, dags. 14. júlí 2015, synjaði stofnunin umsókn kæranda á þeirri forsendu að Tryggingastofnun sé ekki heimilt að hafa milligöngu um greiðslur framlags vegna náms lengra aftur í tímann en tólf mánuði, talið frá byrjun þess mánaðar sem umsókn og nauðsynleg fylgigögn berast stofnuninni.

Kæra barst úrskurðarnefnd almannatrygginga þann 7. ágúst 2015. Með bréfi, dags. 7. september 2015, óskaði úrskurðarnefnd almannatrygginga eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Greinargerð Tryggingastofnunar barst með bréfi, dags. 21. september 2015. Með bréfi úrskurðarnefndar, dagsettu sama dag, var greinargerð Tryggingastofnunar send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust frá kæranda með bréfi, dags. 12. október 2015 og voru þær sendar Tryggingastofnun til kynningar með bréfi, dags. 13. október 2015. Viðbótargreinargerð Tryggingastofnunar barst með bréfi, dags. 20. október 2015, og var hún send kæranda til kynningar sama dag. Frekari athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi krefst þess að felld verði úr gildi ákvörðun Tryggingastofnunar, dags. 14. júlí 2015, þar sem umsókn kæranda um framlag vegna náms var synjað og úrskurðað verði að kærandi eigi rétt til að fá það greitt líkt og innanríkisráðuneytið hafi úrskurðað um.

Í kæru er greint frá því að kæranda hafi verið synjað um greiðslu framlags vegna náms þar sem Tryggingastofnun hafi ekki heimild til þess að hafa milligöngu um greiðslur framlags vegna náms lengra aftur í tímann en tólf mánuði frá þeim mánuði sem umsókn berst stofnuninni.

Vegna aðstæðna hafi kærandi ekki séð sér annað fært en að leita til sýslumanns og óska eftir menntunarframlagi frá föður sínum. Það hafi hún gert þann 27. nóvember 2013 og fengið úrskurð um að hún ætti rétt á menntunarframlagi frá föður sínum. Ekki hafi verið rétt staðið að þeim úrskurði og því hafi hún kært úrskurð sýslumannsins til innanríkisráðuneytisins þann 25. ágúst 2014. Innanríkisráðuneytið hafi úrskurðað í máli kæranda í júní 2015 en í úrskurðinum komi fram að hún eigi rétt á menntunarframlagi frá föður frá 27. nóvember 2012 til 31. desember 2012 og frá 1. júlí 2013 þar til kærandi hafi orðið tvítug þann […] . Innanríkisráðuneytið hafi leiðbeint kæranda um hvernig hún fái menntunarframlagið greitt og hún hafi því sent inn umsókn til Tryggingastofnunar ríkisins um milligöngu þess.

Ferlið hafi verið langt og erfitt fyrir kæranda. Hún hafi aldrei kosið að fara þessa leið en engin önnur leið hafi verið fær. Ferlið hafi tekið á annað ár frá því hún hafi sent inn umsókn um menntunarframlag til sýslumanns. Hún telji óskiljanlegt að reglur um að fá menntunarframlagið greitt séu ekki í samræmi við tímalengd ferlisins við að óska eftir því og fá úrskurð um menntunarframlag.

Í athugasemdum kæranda við greinargerð Tryggingastofnunar kemur fram að hún viti ekki hvernig hún eigi að sækja greiðslurnar til föður síns. Faðir kæranda hafi ekki staðið við það að styrkja hana til náms og hann hafi neitað að greiða nokkuð vegna náms hennar. Hún kveðst ekki hafa átt í neinum samskiptum við föður sinn í tæp tvö ár og hann hafi hvorki haft vilja þá né nú til þess að greiða menntunarframlag til hennar. Kærandi kveðst hafa farið rétta leið í þessu ferli og hafi skilað öllu sínu á réttum tíma. Því telji hún ekki rétt að þessi langi tími í vinnslu í kerfinu eigi að bitna á henni.

III.  Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar kemur fram að með bréfi, dags. 14. júlí 2015, hafi Tryggingastofnun synjað kæranda um að hafa milligöngu á framlagi vegna náms til hennar þar sem ekki sé heimilt að hafa milligöngu um greiðslur lengra aftur í tímann en tólf mánuði frá byrjun þess mánaðar sem umsókn og nauðsynleg fylgigögn hafi borist stofnuninni.

Í 67. gr. barnalaga nr. 76/2003 sé kveðið á um greiðsluskyldu Tryggingastofnunar. Þar segi að Tryggingastofnun sé skylt að greiða rétthafa greiðslna samkvæmt IV. og IX kafla, sem búsettur sé hér á landi, samkvæmt dómi, dómsátt, úrskurði sýslumanns eða samningi staðfestum af honum, þó innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar setji.

Ákvæði 63. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar kveði á um það að hver sá sem fái úrskurð stjórnvalds um meðlag með barni sem hann hafi á framfæri sínu, eða um aðrar greiðslur samkvæmt IX. kafla barnalaga nr. 76/2003, geti snúið sér til Tryggingastofnunar ríkisins og fengið fyrirframgreiðslu meðlags eða annarra framfærsluframlaga samkvæmt úrskurðinum. Í 4. mgr. sömu greinar segi síðan að Tryggingastofnun sé einungis heimilt að greiða meðlag aftur í tímann í allt að tólf mánuði, talið frá byrjun þess mánaðar sem stjórnvaldsúrskurður, staðfestur samningur eða vottorð sýslumanns um að hann hafi veitt viðtöku ósk móður um öflun faðernisviðurkenningar hafi borist stofnuninni. Í 6. mgr. sömu greinar segi að heimilt sé að setja reglugerð um framkvæmd greinarinnar. Það hafi verið gert með reglugerð nr. 945/2009 um framkvæmd meðlagsgreiðslna og annarra framfærslulaga. Í 7. gr. reglugerðarinnar segi að heimilt sé að greiða meðlag í allt að tólf mánuði aftur í tímann, talið frá byrjun þess mánaðar sem gögn samkvæmt 5. gr. berist Tryggingastofnun, þ.e. umsókn og meðlagsákvörðun. Í 10. gr. reglugerðarinnar sé fjallað um framlag vegna menntunar eða starfsþjálfunar. Þar segi að Tryggingastofnun skuli greiða ungmenni á aldrinum átján til tuttugu ára framlag til menntunar eða starfsþjálfunar ef ungmennið leggi fram úrskurð sýslumanns eða samning staðfestan af honum um að foreldri þess skuli greiða því framlag til menntunar eða starfsþjálfunar. Um framkvæmd og greiðslufyrirkomulag fari samkvæmt II. og III. kafla reglugerðarinnar.

Kærandi hafi sótt um milligöngu Tryggingastofnunar á framlagi vegna náms með rafrænni umsókn þann 7. júlí 2015. Kærandi hafi óskað eftir greiðslu framlagsins frá 27. nóvember 2012 í samræmi við úrskurð innanríkisráðuneytisins, dags. 9. júní 2015, sem hafi borist á sama tíma og umsókn kæranda. Í úrskurðinum segi að faðir kæranda skuli greiða kæranda framlag vegna náms frá 27. nóvember 2012 til 31. desember 2012 og frá 1. júlí 2013 þar til námi kæranda ljúki en þó ekki lengur en til tuttugu ára aldurs, sem hafi verið náð þann […].

Samkvæmt ofangreindum laga- og reglugerðarákvæðum sé Tryggingastofnun einungis heimilt að hafa milligöngu um framlag vegna náms tólf mánuði aftur í tímann talið frá byrjun þess mánaðar sem nauðsynleg gögn, þ.e. umsókn og ákvörðun um framlagið, hafi borist stofnuninni. Þar sem umsókn kæranda og úrskurður innanríkisráðuneytisins hafi borist Tryggingastofnun í júlí 2015 hafi stofnunin ekki heimild til að hafa milligöngu um greiðslu framlagsins frá 27. nóvember 2012 og áfram eins og úrskurður innanríkisráðuneytisins kveði á um. Vegna hinna skýlausu ákvæða hafi Tryggingastofnun ekki heimild til þess að breyta ákvörðun sinni. Þá bendir stofnunin á að ákvörðun stofnunarinnar hafi engin áhrif á skyldu föður kæranda til þess að greiða kæranda framlag vegna náms samkvæmt úrskurði innanríkisráðuneytisins. Kærandi geti sótt þær greiðslur samkvæmt almennum reglum kröfuréttar og bendi stofnunin í því efni á 66. gr. barnalaga nr. 76/2003 um fjárnámsheimild og lög nr. 90/1989 um aðför.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta varðar synjun Tryggingastofnunar ríkisins frá 14. júlí 2015 um milligöngu um greiðslu framlags vegna náms. Kærandi krefst þess að Tryggingastofnun hafi milligöngu um greiðslur framlags vegna náms í samræmi við úrskurð innanríkisráðuneytisins frá 9. júní 2015. Í úrskurðinum kemur fram að kærandi eigi rétt á framlagi vegna menntunar frá föður sínum frá 27. nóvember 2012 til 31. desember 2012 og frá 1. júlí 2013 þar til námi hennar lýkur þó ekki lengur en til 20 ára aldurs.

Í 67. gr. barnalaga nr. 76/2003 er kveðið á um skyldu Tryggingastofnunar ríkisins til þess að greiða rétthafa greiðslna samkvæmt IV. og IX. kafla laganna, sem búsettur sé hér á landi, samkvæmt dómi, dómsátt, úrskurði sýslumanns eða samningi staðfestum af honum, þó innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar setji. Í IX. kafla laganna eru ákvæði um framfærslu barns og þar er kveðið á um framlag til menntunar eða starfsþjálfunar í 62. gr.

Ákvæði 1. mgr. 63. gr. laga nr. 100/2007 um almannatryggingar hljóðar svo:

„Hver sá sem fær úrskurð stjórnvalds um meðlag með barni sem hann hefur á framfæri sínu, eða um aðrar greiðslur skv. IX. kafla barnalaga, nr. 76/2003, getur snúið sér til Tryggingastofnunar ríkisins og fengið fyrirframgreiðslu meðlags eða annarra framfærsluframlaga samkvæmt úrskurðinum. Sama skal gilda þegar lagt er fram staðfest samkomulag um meðlagsgreiðslur og aðrar greiðslur skv. IX. kafla barnalaga.

Samkvæmt 4. mgr. 63. gr. laga um almannatryggingar er Tryggingastofnuninni  heimilt að greiða meðlag aftur í tímann allt að 12 mánuði, talið frá byrjun þess mánaðar sem stjórnvaldsúrskurður, staðfestur samningur eða vottorð sýslumanns um að hann hafi veitt viðtöku ósk móður um öflun faðernisviðurkenningar berst stofnuninni. Samkvæmt 2. málsl. 1. mgr. 57. gr. barnalaga verður meðlag ekki ákvarðað lengra aftur í tímann en eitt ár frá því að krafa var sett fram nema alveg sérstakar ástæður leiði til þess.

Í 62. gr. barnalaga segir að heimilt sé að úrskurða foreldri til að greiða barni sínu framlag til menntunar eða starfsþjálfunar samkvæmt kröfu þess frá 18 ára aldri og allt til þess er það nær 20 ára aldri. Þá er vísað til þess að ákvæði 2. málsl. 1. mgr. 57. gr. laganna eigi við að sínu leyti.

Reglugerð nr. 945/2009 um framkvæmd meðlagsgreiðslna og annarra framfærsluframlaga hefur verið sett með stoð í 6. mgr. 63. gr. almannatryggingalaga. Í 1. gr. reglugerðarinnar er kveðið á um gildissvið hennar. Þar segir að hún taki til framkvæmdar Tryggingastofnunar ríkisins á fyrirframgreiðslu meðlags og öðrum framfærsluframlögum samkvæmt meðlagsákvörðun, samkvæmt barnalögum nr. 76/2003, innan þeirra marka sem lög um almannatryggingar nr. 100/2007 setja. Í II. kafla reglugerðarinnar er fjallað um greiðslur meðlags og annarra framfærsluframlaga og í III. kafla hennar er fjallað um tímabil greiðslna.

Í 10. gr. reglugerðarinnar segir að Tryggingastofnun skuli greiða ungmenni á aldrinum átján til tuttugu ára framlag til menntunar eða starfsþjálfunar ef ungmennið leggi fram úrskurð sýslumanns eða samning staðfestan af honum um að foreldri þess skuli greiða því framlag til menntunar eða starfsþjálfunar. Þá segir í greininni að um framkvæmd og greiðslufyrirkomulag fari samkvæmt II. og III. kafla reglugerðarinnar. Af framangreindum ákvæðum laga og reglugerðar leiðir að sömu reglur gilda um framkvæmd meðlagsgreiðslna og annarra framfærsluframlaga þar með talið um heimild til greiðslu aftur í tímann samkvæmt 4. mgr. 63. gr. laga um almannatrygginga , sbr. 7. gr. reglugerðar nr. 945/2009 þar sem segir að heimilt sé  að greiða meðlag í allt að 12 mánuði aftur í tímann, talið frá byrjun þess mánaðar sem gögn skv. 5. gr. berast Tryggingastofnun. Þau gögn sem vísað er til eru umsókn og meðlagsákvörðun, sbr. 5. gr. reglugerðarinnar.

Af framangreindu má ráða að Tryggingastofnun er ekki heimilt að hafa milligöngu um greiðslur framlags vegna náms lengra aftur í tímann en tólf mánuði frá því að nauðsynleg gögn berast stofnuninni. Umsókn kæranda um milligöngu Tryggingastofnunar og úrskurður innanríkisráðuneytisins barst stofnuninni ekki fyrr en þann 7. júlí 2015. Úrskurður innanríkisráðuneytisins kveður á um greiðsluskyldu föður þar til námi kæranda lýkur en þó ekki lengur en til 20 ára aldurs. Kærandi varð 20 ára þann[…]. Það liðu því rúmlega 15 mánuðir frá því að greiðsluskyldu föður lauk þar til nauðsynleg gögn bárust Tryggingastofnun. Í ljósi þess er Tryggingastofnun ekki heimilt að hafa milligöngu um greiðslu framlags vegna náms til kæranda.

Að öllu framangreindu virtu er það niðurstaða úrskurðarnefndar velferðarmála að staðfesta synjun Tryggingastofnunar ríkisins um milligöngu á greiðslu framlags vegna náms.

Úrskurðarnefndin telur rétt að benda kæranda á að hún geti sótt greiðslu framlagsins úr hendi föður síns samkvæmt almennum reglum kröfuréttar. Samkvæmt 66. gr. barnalaga má gera fjárnám fyrir meðlagi á grundvelli dóms, dómsáttar eða úrskurðar. Kæranda er því bent á að hún geti leitað til sýslumanns með kröfu sína.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að synja A, um milligöngu um greiðslu framlags vegna náms er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir