Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 132/2018

Miðvikudaginn 22. ágúst 2018

A

v/B

gegn

Tryggingastofnun ríkisins

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Rakel Þorsteinsdóttir lögfræðingur, Eggert Óskarsson lögfræðingur og Jón Baldursson læknir.

Með kæru, dags. 15. febrúar 2018, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála afgreiðslu Tryggingastofnunar ríkisins á umsókn kæranda um uppbót/styrk til bifreiðakaupa.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Með umsókn, dags. 17. október 2017, sótti kærandi um uppbót/styrk til bifreiðakaupa vegna sonar síns. Með bréfi Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 30. október 2017, var samþykkt að veita kæranda uppbót til bifreiðakaupa. Með umsókn, dags. 10. febrúar 2018, sótti kærandi á ný um uppbót/styrk til bifreiðakaupa. Meðfylgjandi umsókninni var bréf frá kæranda, merkt sem kæra, þar sem kærandi óskaði eftir styrk til bifreiðakaupa. Með bréfi, dags. 6. apríl 2018, var kæranda synjað um styrk til bifreiðakaupa en henni bent á að samþykki fyrir uppbót til bifreiðakaupa væri enn fyrir hendi. Jafnframt var kæran framsend til úrskurðarnefndar velferðarmála með bréfi, dagsettu sama dag, með vísan til 7. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 10. apríl 2018, var kæranda tilkynnt um að kæra vegna ákvörðunar, dags. 30. október 2017, hefði borist að liðnum kærufresti og var henni gefinn kostur á að koma að athugasemdum og/eða gögnum, teldi hún að skilyrði sem fram kæmu í 1. mgr. 28. gr. stjórnsýslulaga nr. 37/1993 gætu átt við í málinu. Með tölvubréfi til úrskurðarnefndar 28. maí 2018 og símtali 1. júní 2018 óskaði kærandi eftir að síðari ákvörðun Tryggingastofnunar, dags. 6. apríl 2018, yrði tekin til endurskoðunar.

Með bréfi, dags. 1. júní 2018, óskaði úrskurðarnefnd eftir greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins ásamt gögnum málsins. Með bréfi, dags. 26. júní 2018, barst greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 27. júní 2018. Athugasemdir bárust ekki.   

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi gerir kröfu um að ákvörðun Tryggingastofnunar ríkisins um að veita henni einungis uppbót til bifreiðakaupa verði felld úr gildi og henni verði veittur styrkur til bifreiðakaupa.

Í kæru kemur fram að sonur kæranda hafi fengið flensu í X  og í X hafi hann orðið jafnvægislaus og lamast tímabundið. Drengurinn hafi fengið þá greiningu að ónæmiskerfið hafi ráðist á […]. Afleiðingar þess hafi verið dreifð bráða […] auk […]. Drengurinn hafi strax verið tekinn af [...] og hafi þurft að vera mikið heima sökum þess að hann hafi ekki mátt verða veikur vegna sjúkdómsins. Frá X  hafi drengurinn verið í ótal innlögnum á Barnaspítalanum, hjá augnlæknum, í rannsóknum, meðferðum og fleira. Drengurinn hafi fengið að byrja í [...] í um X tíma á dag í X 201[7] en hann hafi lítið getað mætt vegna veikinda. Drengurinn sé orðinn lögblindur sökum sjúkdómsins, hann fái sjóntaugaköst, sé þreyttur, þróttlaus og beri mörg önnur einkenni […].

Kærandi hafi sótt um bílastyrk og fengið lámarksupphæð samþykkta. Læknir drengsins hafi sent nokkur vottorð og þá hafi Félag blindra og sjónskertra, augnlæknir og félagsráðgjafi gert úttekt.

Drengurinn þarfnist 100% umönnunar, hann sé lögblindur og með varanlega sjónskerðingu. Hann geti fengið flog, sé orkulaus, á mörgum lyfjum og þreyttur. Drengurinn sé oft inniliggjandi á spítala, oft í rannsóknum, oft í tímum hjá augnlækni og fleirum. Hann fari í blóðprufur reglulega og lyfjagjafir og hafi verið mikið á sterum í þessa X mánuði. Mikill kostnaður hafi fallið á foreldra vegna veikinda barnsins auk vinnutaps og þá liggi nú fyrir að fara með drenginn til […] í læknismeðferð á næstu […] eða […].

Þar sem drengurinn sjái mjög takmarkað þá þurfi hann alltaf fylgd, hann geti ekki verið eftirlitslaus og þurfi stöðuga umönnun alla daga, alltaf. Foreldrarnir þurfi að keyra mikið með drenginn til lækna, á spítala, í rannsóknir og fleira. Þar sem hann sé lögblindur og með varanlega sjónskerðingu, hafi lamast tímabundið og hafi marga fleiri fylgikvilla þá sé ákvörðun Tryggingastofnunar kærð og krafist sé hærri bílastyrks.

III.  Sjónarmið Tryggingastofnunar ríkisins

Í greinargerð Tryggingastofnunar ríkisins kemur fram að kærð sé afgreiðsla stofnunarinnar á umsókn um uppbót/styrk vegna bifreiðamála samkvæmt reglugerð nr. 170/2009 um styrki og uppbætur hreyfihamlaðra einstaklinga vegna bifreiða. 

Kærandi hafi sótt um uppbót/styrk samkvæmt 3. og 4. gr. reglugerðar nr. 170/2009 vegna kaupa á bifreið með umsókn, dags. 17. október 2017. Með bréfi Tryggingastofnunar, dags. 30. október 2017, hafi kæranda verið tilkynnt að umsókn um uppbót samkvæmt 3. gr. reglugerðarinnar hefði verið samþykkt. Umsókn kæranda um styrk samkvæmt 4. gr. hafi hins vegar ekki verið samþykkt.

Þann 6. apríl 2018 áframsendi Tryggingastofnun erindi frá kæranda til úrskurðarnefndar velferðarmála þar sem um kæru var að ræða. Þann 1. júní sl. barst Tryggingastofnun beiðni um greinargerð vegna málsins.

Í 1. gr. reglugerðar nr. 170/2009 sé skilgreint hvað felist í hugtakinu hreyfihömlun samkvæmt reglugerðinni. En þar segi að með líkamlegri hreyfihömlun sé átt við sjúkdóm eða fötlun sem skerði verulega færni til að komast ferða sinna þannig að göngugeta sé að jafnaði minni en 400 metrar á jafnsléttu. Samkvæmt 3. mgr. sé fyrst og fremst um að ræða:

„1. lömun eða skertan hreyfanleika í ganglimum af völdum sjúkdóms eða fötlunar,

2. mæði vegna hjarta- eða lungasjúkdóma,

3. annað sambærilegt.“

Í 4. mgr. 1. gr. komi fram að blindir eigi rétt samkvæmt 2. og 3. gr. reglugerðarinnar.

Samkvæmt 1. mgr. 10. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð sé heimilt að greiða til elli- og örorkulífeyrisþega, örorkustyrkþega og umönnunargreiðsluþega uppbót vegna kaupa á bifreið sem bótaþega er nauðsyn að hafa vegna hreyfihömlunar ef sýnt sé að bótaþegi geti ekki komist af án uppbótarinnar. Sama gildi um rekstur bifreiðar eigi í hlut elli- eða örorkustyrkþegar, sbr. 2. mgr. sömu lagagreinar.

Samkvæmt 3. mgr. 10. gr. laga um félagslega aðstoð sé Tryggingastofnun heimilt að veita styrk til að afla bifreiðar sem nauðsynleg sé vegna þess að líkamsstarfsemi sé hömluð eða líkamshluta vanti.

Í 1.–3. mgr. 3. gr. reglugerðar nr. 170/2009 komi meðal annars fram að heimilt sé að greiða elli- og örorkulífeyrisþega og örorkustyrkþega uppbót vegna kaupa á bifreið sem bótaþega sé nauðsyn að hafa vegna hreyfihömlunar ef sýnt sé að bótaþegi geti ekki komist af án uppbótarinnar, en 2. og 3. mgr. 3. gr. reglugerðarinnar hljóði svo:

„Uppbót er eingöngu heimilt að veita þegar eftirfarandi skilyrði eru uppfyllt:

1. Hinn hreyfihamlaði hefur sjálfur ökuréttindi eða annar heimilismaður.
2. Nauðsyn á bifreið vegna hreyfihömlunar er ótvíræð og mat á hreyfihömlun liggi fyrir.

Við mat á umsóknum skal fyrst og fremst líta á bifreiðina sem hjálpartæki hreyfihamlaðra og hvort umsækjandi þurfi bifreið til að komast ferða sinna, s.s. til vinnu, í skóla, sækja reglubundna endurhæfingu eða læknismeðferð.“

Strangari kröfur séu gerðar til þeirra sem hljóti styrk samkvæmt 4. gr. reglugerðarinnar, sbr. 3. mgr. 10. gr. laga um félagslega aðstoð. Í þeim tilvikum sé skilyrði að umsækjandi sé verulega hreyfihamlaður og noti til dæmis tvær hækjur og/eða sé bundinn hjólastól að staðaldri. Markmiðið sé að koma til móts við þá sem séu verr settir en þeir sem fái uppbót og þurfi meira rými vegna fötlunar sinnar. Til þess að fá styrk þurfi því að sýna fram á að vegna hreyfihömlunarinnar sé aukin þörf fyrir stóran bíl sem sé dýrari en almennt gerist, en skilyrði 2. mgr. 4. gr. reglugerðarinnar hljóði svo:

„Styrkur skal vera kr. 1.440.000 og skal eingöngu veittur þegar eftirfarandi skilyrði eru uppfyllt:

1. Hinn hreyfihamlaði hefur sjálfur ökuréttindi eða annar heimilismaður.
2. Nauðsyn á bifreið vegna hreyfihömlunar er ótvíræð og mat á hreyfihömlun liggur fyrir.
3. Einstaklingur er verulega hreyfihamlaður og er t.d. bundinn hjólastól og/eða notar tvær hækjur að staðaldri.
4. Mat á ökuhæfni liggur fyrir.
5. Hinn hreyfihamlaði er sjúkratryggður hér á landi, sbr. 10. gr. laga nr. 112/2008 um sjúkratryggingar.“

Í 4. mgr. 4. gr. komi einnig fram að skilyrði sé að mat liggi fyrir um þörf á bifreið með hliðsjón af notkun hjálpartækja.

Skilyrði séu uppfyllt fyrir veitingu uppbótar vegna kaupa og reksturs bifreiðar. Við mat á hreyfihömlun hafi legið fyrir læknisvottorð C, dags. 8. september 2017. Fram hafi komið að sonur kæranda væri X ára drengur með endurteknar bólgur í […], […]. Þessar bólgur hafi haft áhrif á jafnvægi, hreyfigetu, hegðun, líðan og sjón. Afleiðingar á sjón hafi verið alvarlegar með mikilli sjónskerðingu og sjónmissi. Drengurinn sé nú byrjaður á ónæmisbælandi meðferð til að fyrirbyggja frekari sjóntaugabólgur og reyna að minnka þann skaða sem þegar hafi orðið. Á þessum forsendum hafi skilyrði um hreyfihömlun verið talin uppfyllt en ekki viðbótarskilyrði vegna styrks.

Í málinu sé ekki deilt um að sonur kæranda sé hreyfihamlaður. Eins og fram komi í bréfi Tryggingastofnunar, dags. 30. október 2017, hafi hann uppfyllt skilyrði hreyfihömlunar samkvæmt 3. gr. reglugerðarinnar. Kærandi telji sig eiga rétt á styrk samkvæmt 4. gr. reglugerðarinnar.

Það sé mat Tryggingastofnunar að uppfyllt séu skilyrði uppbótar samkvæmt 3. gr. reglugerðarinnar en ekki styrks samkvæmt 4. gr. Í 4. mgr. 4. gr. reglugerðarinnar sé lögð sérstök áhersla á það að meta skuli bifreiðina út frá hjálpartækjaþörfum umsækjanda. Á læknisvottorði komi engar upplýsingar fram um hjálpartækjaþörf drengsins. Tryggingastofnun hafi óskaði eftir munnlegum upplýsingum frá Hjálpartækjamiðstöð Sjúkratrygginga Íslands og samkvæmt þeim noti drengurinn engin sambærileg hjálpartæki sem kveðið sé á um í 4. gr. reglugerðarinnar.

Eftir að farið hafi verið yfir gögn málsins sé ekki hægt að sjá að drengurinn sé verulega hreyfihamlaður í þeim skilningi sem lagður sé í 4. gr. reglugerðarinnar, þ.e. sé sambærilega hreyfihamlaður og einstaklingur sem sé bundinn hjólastól eða þurfi tvær hækjur.

Tryggingastofnun hafi farið ítarlega yfir mál kæranda. Stofnunin telji að miðað við fyrirliggjandi gögn sé ljóst að afgreiðsla málsins hafi að fullu og öllu verið í samræmi við lög um almannatryggingar, reglugerð nr. 170/2009 og við fyrri úrskurði úrskurðarnefndar vegna núgildandi reglugerðar og sambærileg ákvæði fyrri reglugerðar nr. 752/2002.

Tryggingastofnun vilji vekja athygli á því að sonur kæranda sé mjög ungur að árum. Hafi aðstæður breyst frá því að sótt hafi verið um eða að þau gögn sem hafi legið fyrir í málinu hafi ekki gefið nægilega góða mynd af hreyfihömlun drengsins, sé hægt að sækja um aftur með nýjum og/eða betri gögnum.

Eftir að farið hafi verið yfir mál kæranda telji Tryggingastofnun ekki ástæðu til að breyta fyrri ákvörðun sinni.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta varðar afgreiðslu Tryggingastofnunar ríkisins, dags. 6. apríl 2018, á umsókn kæranda um uppbót/styrk til kaupa á bifreið. Í bréfi Tryggingastofnunar kemur fram að samþykkt hafi verið uppbót að fjárhæð 360.000 kr. vegna kaupa á bifreið.

Lagaheimild fyrir veitingu uppbótar/styrks til kaupa á bifreið er að finna í 10. gr. laga nr. 99/2007 um félagslega aðstoð. Í nefndri 10. gr. segir meðal annars svo:

„Heimilt er að greiða til elli- og örorkulífeyrisþega, örorkustyrkþega og umönnunargreiðsluþega uppbót vegna kaupa á bifreið sem bótaþega er nauðsyn að hafa vegna hreyfihömlunar ef sýnt er að bótaþegi geti ekki komist af án uppbótarinnar. Heimilt er að veita uppbót á fimm ára fresti vegna sama einstaklings. [...]

Heimilt er að greiða styrk til að afla bifreiðar sem nauðsynleg er vegna þess að líkamsstarfsemi er hömluð eða vantar líkamshluta. Heimilt er að veita styrk á fimm ára fresti vegna sama einstaklings. Ráðherra setur reglugerð um greiðslur samkvæmt ákvæði þessu, m.a. um sex mánaða búsetuskilyrði.“

Með stoð í 3. málsl. 3. mgr. nefndrar 10. gr. hefur ráðherra sett reglugerð nr. 170/2009 um styrki og uppbætur til hreyfihamlaðra einstaklinga vegna bifreiða. Í 3. mgr. 1. gr. reglugerðarinnar segir að með líkamlegri hreyfihömlun sé átt við sjúkdóm eða fötlun sem skerðir verulega færni til að komast ferða sinna þannig að göngugeta sé að jafnaði minni en 400 metrar á jafnsléttu. Þar sé fyrst og fremst um að ræða:

„1. lömun eða skertan hreyfanleika í ganglimum af völdum sjúkdóms eða fötlunar,

2. mæði vegna hjarta- eða lungasjúkdóma,

3. annað sambærilegt.“

Í 4. mgr. sömu greinar segir að blindir eigi rétt samkvæmt 2. og 3. gr. reglugerðarinnar. Í 3. gr. reglugerðar nr. 170/2009 er fjallað um uppbætur vegna kaupa á bifreið. Samkvæmt 2. tölul. 2. mgr. 3. gr. er það skilyrði fyrir veitingu uppbótar að nauðsyn á bifreið vegna hreyfihömlunar sé ótvíræð og að mat á hreyfihömlun liggi fyrir.

Þá er í 4. gr. reglugerðarinnar að finna skilyrði sem uppfylla þarf til að Tryggingastofnun ríkisins sé heimilt að greiða styrk til kaupa á bifreið. Í 2. mgr. segir að styrkur skuli vera 1.440.000 kr. og skuli eingöngu veittur þegar eftirfarandi skilyrði séu uppfyllt:

„1. Hinn hreyfihamlaði hefur sjálfur ökuréttindi eða annar heimilismaður. […]

2. Nauðsyn á bifreið vegna hreyfihömlunar er ótvíræð og mat á hreyfihömlun liggur fyrir.

3. Einstaklingur er verulega hreyfihamlaður og er til dæmis bundinn hjólastól og/eða notar tvær hækjur að staðaldri.

4. Mat á ökuhæfni liggur fyrir.

5. Hinn hreyfihamlaði er sjúkratryggður hér á landi, sbr. 10. gr. laga nr. 112/2008 um sjúkratryggingar.“

Í máli þessu liggur fyrir að Tryggingastofnun ríkisins hefur samþykkt að veita kæranda uppbót til bifreiðakaupa samkvæmt 3. gr. reglugerðar nr. 170/2009. Samkvæmt upplýsingum frá stofnuninni var það gert á grundvelli 4. mgr. 1. gr. reglugerðarinnar. Kærandi gerir athugasemd við fjárhæð uppbótarinnar. Úrskurðarnefnd velferðarmála telur því að ágreiningsefni málsins snúist um hvort sonur kæranda uppfylli skilyrði um styrk samkvæmt 4. gr. reglugerðarinnar. Nánar tiltekið snýst ágreiningur málsins um hvort uppfyllt sé skilyrði 3. tölul. 2. mgr. 4. gr. reglugerðarinnar um verulega hreyfihamlaðan einstaklings sem sé til dæmis bundinn hjólastól og/eða noti tvær hækjur.

Í læknisvottorði C, dags. 8. september 2017, segir í samantekt á sjúkdómsástandi sonar kæranda:

„B er X ára drengur með endurteknar bólgur í […], […]. Hefur komið inn í endurteknar steragjafir til að sporna við bólgum. Þessar bólgur hafa haft áhrif á jafnvægi, hreyigetu, hegðun, líðan og sjón. Afleiðingar á sjón hafa verið alvarlegar með mikilli sjónskerðingu og sjónmissi. B er nú byrjaður á ónæmisbælandi meðferð til að fyrirbyggja frekari sjóntaugabólgur og reyna að minnka skaða sem nú þegar hefur orðið.“

Úrskurðarnefnd velferðarmála, sem meðal annars er skipuð lækni, telur að af gögnum málsins verði ráðið að sonur kæranda uppfylli skilyrði 4. mgr. 1. gr. reglugerðar nr. 170/2009 fyrir veitingu uppbótar til bifreiðakaupa þar sem hann er með mikla sjónskerðingu og sjónmissi en aftur á móti bendir ekkert í gögnum málsins til þess að hann notist við hjálpartæki vegna skertrar hreyfigetu. Í ljósi framangreinds telur úrskurðarnefndin að sonur kæranda verði ekki talinn hreyfihamlaður til jafns við þá sem bundnir eru hjólastól eða háðir því að nota tvær hækjur að staðaldri. Með hliðsjón af því er það mat nefndarinnar að sonur kæranda uppfylli ekki skilyrði 4. gr. reglugerðar nr. 170/2009 um verulega hreyfihömlun.

Með hliðsjón af öllu framangreindu er afgreiðsla Tryggingastofnunar ríkisins á umsókn kæranda um uppbót/styrk til kaupa á bifreið staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Afgreiðsla Tryggingastofnunar ríkisins frá 6. apríl 2018 á umsókn A, um uppbót/styrk til bifreiðakaupa, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Rakel Þorsteinsdóttir