Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 389/2018

Miðvikudaginn 6. mars 2019

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Björn Jóhannesson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 1. nóvember 2018, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 24. október 2018, um innheimtu ofgreiddra bóta.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun með umsókn 15. september 2017. Umsókn kæranda var samþykkt og fékk hann greiddar atvinnuleysisbætur í samræmi við rétt sinn. Við samkeyrslu gagnagrunna Vinnumálastofnunar og Ríkisskattstjóra í apríl 2018 kom í ljós að kærandi hafði fengið greiðslu frá B í desember 2017 samhliða greiðslum atvinnuleysisbóta og án þess að tilkynna um greiðsluna til stofnunarinnar. Með bréfi, dags. 10. apríl 2018, óskaði Vinnumálastofnun eftir skýringum kæranda vegna ótilkynntra tekna. Skýringar bárust frá kæranda 28. júní 2018. Með ákvörðun, dags. 11. maí 2018, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans yrði felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar sökum þess að hann lét hjá líða að veita upplýsingar um tekjur frá B. Kæranda var einnig tilkynnt að hann hefði fengið ofgreiddar atvinnuleysisbætur að fjárhæð 1.312.151 kr. að meðtöldu álagi og að þær yrðu innheimtar samkvæmt 3. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006, þ.e. með skuldajöfnuði við 25% af síðar tilkomnum atvinnuleysisbótum. Í október 2018 var skuld kæranda enn ógreidd og með ákvörðun, dags. 24. október 2018, var farið fram á að kærandi myndi endurgreiða stofnuninni 1.310.488 kr. að meðtöldu álagi á grundvelli 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006. Á yfirliti vegna skuldamyndunar kemur fram að ofgreiðslan sé til komin vegna tekna kæranda á tímabilinu 1. september 2017 til 31. maí 2018. 

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 1. nóvember 2018 vegna ákvörðunar Vinnumálastofnunar, dags. 24. október 2018. Með bréfi, dags. 6. nóvember 2018, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Sú beiðni var ítrekuð með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 4. desember 2018. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 5. desember 2018 og var hún send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 6. desember 2018. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hann sé mjög ósáttur við kröfu Vinnumálastofnunar. Hann hafi sótt um endurhæfingarlífeyri hjá lífeyrissjóði og fengið þær upplýsingar að umsóknarferlið gæti tekið einn til tvo mánuði. Hann hafi ekki vitað hvort eða hversu mikið hann fengi greitt frá lífeyrissjóðnum. Í lok desember 2017 hafi kærandi fengið greiðslu og þá þrjá mánuði aftur í tímann en hann hafi ekki séð þá greiðslu fyrr en í janúar 2018. Kærandi bendir á að bætur og styrkir séu samtengd við Vinnumálastofnun sem sjái um laun í hverjum mánuði en stofnunin hafi ekki haft samband við hann fyrr en um miðjan mars 2018.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi sótt um atvinnuleysisbætur þann 15. september 2017. Við samkeyrslu Vinnumálastofnunar og Ríkisskattstjóra í apríl 2018 hafi komið í ljós að kærandi hafi verið með tekjur frá B í desember 2017. Stofnunin hafi óskað eftir frekari upplýsingum um tekjur kæranda sem hafi upplýst stofnunina um að hann hefði þegið örorkulífeyrisgreiðslur frá lífeyrissjóði sínum allt frá september 2017. Í kjölfarið hafi kæranda verið gert að sæta viðurlögum á grundvelli 59. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar auk þess að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur að fjárhæð 1.312.151 kr. Sú ákvörðun hafi verið birt kæranda með bréfi, dags. 11. maí 2018. Í október 2018 hafi skuld kæranda enn verið ógreidd og því hafi honum verið send greiðsluáskorun þann 24. október 2018. Þann 29. október hafi kærandi haft samband við Vinnumálastofnun og óskað eftir að skuldin yrði send til innheimtu hjá sýslumannsembættinu á Blönduósi svo að unnt væri að dreifa greiðslum. Krafan hafi verið send til innheimtu hjá sýslumanni sama dag.

Vinnumálastofnun tekur fram að málið varði þá ákvörðun að krefja kæranda um endurgreiðslu á ofgreiddum atvinnuleysisbótum á grundvelli 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006. Krafa Vinnumálastofnunar eigi rætur sínar að rekja til örorkulífeyris sem kærandi hafi fengið greiddan samhliða greiðslum atvinnuleysisbóta, sbr. ákvörðun stofnunarinnar frá 11. maí 2018. Frestur til að kæra ákvarðanir Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar velferðarmála sé þrír mánuðir, sbr. 5. gr. laga nr. 85/2015. Kærufrestur vegna ákvörðunar Vinnumálastofnunar um viðurlög og endurgreiðslu ofgreiddra atvinnuleysistrygginga frá 11. maí 2018 hafi því verið liðinn þegar kæra hafi borist nefndinni. Eftir sitji þó ákvörðun Vinnumálastofnunar um að senda kröfu til innheimtu hjá sýslumannsembætti Norðurlands vestra. Umsögn Vinnumálastofnunar muni því einblína á þann þátt málsins.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna og sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Innheimta ofgreiddra atvinnuleysisbóta byggi á 2. mgr. 39. gr. laganna en í ákvæðinu segi að hafi hinn tryggði fengið hærri atvinnuleysisbætur en hann hafi átt rétt á beri honum að endurgreiða þá fjárhæð sem hafi verið ofgreidd að viðbættu 15% álagi. Fella skuli niður álagið færi hinn tryggði rök fyrir því að honum verði ekki kennt um þá annmarka er hafi leitt til ákvörðunar Vinnumálastofnunar. Samkvæmt ákvæðinu sé Vinnumálastofnun skylt að leiðrétta fjárhæð atvinnuleysisbóta og innheimta þær atvinnuleysisbætur sem hafi verið ofgreiddar. Sýslumaðurinn á Norðurlandi vestra annist innheimtu krafna vegna ofgreiddra atvinnuleysisbóta, sbr. 4. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006, 111. gr. laga nr. 90/2003 um tekjuskatt og reglugerð nr. 208/2006 um innheimtu sekta og sakarkostnaðar, með síðari breytingum. Á grundvelli framangreinds, auk samkomulags sem Vinnumálastofnun hafi undirritað við Sýslumanninn á Norðurlandi vestra, séu kröfur á hendur einstaklingum um endurgreiðslu á ofgreiddum atvinnuleysisbótum sendar til frekari innheimtu hjá sýslumannsembættinu.

Skuld kæranda hafi verið ógreidd í október 2018. Endurgreiðslukrafan byggi á ákvörðun Vinnumálastofnunar frá maí 2018 og frestur til að kæra þá ákvörðun hafi verið liðinn þegar stofnunin hafi ákveðið að senda mál kæranda til frekari innheimtu. Kærandi hafi óskað sérstaklega eftir því að skuld hans yrði send til innheimtu hjá sýslumannsembættinu í október 2018 til þess að dreifa greiðslum og því hafi hann valið að greiða skuld í gegnum innheimtumiðstöð sýslumanns. Vinnumálastofnun telji sér ekki stætt á að hafna slíkum beiðnum atvinnuleitenda. 

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 24. október 2018, um að innheimta ofgreiddar atvinnuleysisbætur að fjárhæð 1.310.488 kr. að meðtöldu 15% álagi á grundvelli 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 39. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um leiðréttingu á atvinnuleysisbótum. Þar segir í 2. mgr. að hafi hinn tryggði fengið hærri atvinnuleysisbætur samkvæmt 32. eða 33. gr. laganna en hann átti rétt á samkvæmt álagningu skattyfirvalda eða af öðrum ástæðum, beri honum að endurgreiða þá fjárhæð sem ofgreidd hafi verið að viðbættu 15% álagi. Hið sama gildi um atvinnuleysisbætur sem hinn tryggði hafi fengið greiddar fyrir tímabil er hann uppfyllti ekki skilyrði laganna. Í sömu málsgrein segir einnig að fella skuli niður álagið samkvæmt málsgreininni færi hinn tryggði rök fyrir því að honum verði ekki kennt um þá annmarka er leitt hafi til ákvörðunar Vinnumálastofnunar. Samkvæmt 3. mgr. 39. gr. laganna er heimilt að skuldajafna ofgreiddum atvinnuleysisbótum á móti síðar tilkomnum atvinnuleysisbótum sama einstaklings en þó aldrei hærri fjárhæð en sem nemur 25% af síðarnefndu atvinnuleysisbótum í hverjum mánuði.

Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 11. maí 2018, var kæranda tilkynnt um ofgreiddar atvinnuleysisbætur vegna tekna frá B og að þær yrðu innheimtar samkvæmt 3. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006, þ.e. með skuldajöfnuði við 25% af síðar tilkomnum atvinnuleysisbótum. Af kæru má ráða að ágreiningur málsins lúti að framangreindri ofgreiðslu. Úrskurðarnefndin tekur fram að í ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 11. maí 2018 var kæranda leiðbeint um kæruheimild til úrskurðarnefndar velferðarmála og um þriggja mánaða kærufrest. Ljóst er að sá frestur var liðinn þegar kærandi lagði inn kæru til úrskurðarnefndarinnar 1. nóvember 2018 og verður sá þáttur kærunnar því ekki tekinn til efnislegrar meðferðar.

Í hinni kærðu ákvörðun er farið fram á að kærandi endurgreiði Vinnumálastofnun ofgreiddar atvinnuleysisbætur á grundvelli 2. mgr. 39. gr. laga nr. 54/2006. Kæranda er gefinn kostur á að semja um greiðslu skuldarinnar og tilkynnt að mál hans verði sent Innheimtumiðstöðinni á Blönduósi til frekari innheimtu hafi greiðsla ekki borist innan 90 daga. Ákvæði 2. mgr. 39. gr. laganna er fortakslaust að því er varðar skyldu til þess að endurgreiða ofgreiddar bætur. Með vísan til framangreinds telur úrskurðarnefndin að rétt hafi verið staðið að innheimtu skuldar kæranda við Vinnumálastofnun. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 24. október 2018, í máli A, um innheimtu ofgreiddra atvinnuleysisbóta er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson