Mál nr. 546/2023-Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 546/2023

Fimmtudaginn 15. febrúar 2024

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 13. nóvember 2023, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvarðanir Vinnumálastofnunar, dags. 23. október 2023, 6. nóvember 2023 og 13. nóvember 2023.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur hjá Vinnumálastofnun með umsókn, 24. október 2022. Umsókn kæranda var samþykkt 4. nóvember 2022. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 10. mars 2023, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar þar sem hann hefði ekki mætt í boðað viðtal á þjónustuskrifstofu stofnunarinnar. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 29. mars 2023, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í þrjá mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr., sbr. 1. mgr. 61. gr. laga nr. 54/2006, þar sem hann hefði ekki mætt á boðað námskeið. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 17. maí 2023 var kæranda tilkynnt að greiðslur til hans hefðu verið stöðvaðar á grundvelli 1. mgr. 58. gr., sbr. 4. mgr. 61. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar þar sem hann hefði ekki mætt á boðað námskeið.

Kærandi sótti á ný um atvinnuleysisbætur með umsókn, dags. 7. október 2023. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 23. október 2023, var umsókn kæranda synjað með vísan til þess að hann hefði ekki starfað í að minnsta kosti 24 mánuði á innlendum vinnumarkaði frá því að hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur. Þann 27. október 2023 lagði kærandi fram læknisvottorð vegna óvinnufærni á tímabilinu 7. febrúar 2023 fram að miðjum aprílmánaðar 2023. Í kjölfarið var mál kæranda tekið fyrir að nýju og með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 6. nóvember 2023, var ákvörðun frá 17. maí 2023 staðfest með þeim rökum að sú ákvörðun hefði að geyma efnislega rétta niðurstöðu, þrátt fyrir ný gögn. Með erindi, dags. 8. nóvember 2023, óskaði kærandi eftir að umsókn hans um atvinnuleysisbætur fyrir tímabilið 7. febrúar 2023 til 1. júní 2023 yrði dregin til baka þar sem hann hefði átt að sækja um sjúkradagpeninga vegna veikinda sinna. Beiðni kæranda var synjað með erindi Vinnumálastofnunar, dags. 13. nóvember 2023.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 13. nóvember 2023. Með bréfi, dags. 21. nóvember 2023, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst 7. desember 2023 og var hún kynnt kæranda með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 13. desember 2023. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hann hafi veikst alvarlega þann 7. febrúar 2023 en á þeim tíma hafi hann sætt viðurlögum hjá Vinnumálastofnun. Kærandi hafi óskað eftir niðurfellingu umsóknar atvinnuleysisbóta frá og með 7. febrúar til 1. júní 2023 þar sem hann hefði átt að sækja um sjúkradagpeninga.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að kærandi hafi fyrst sótt um atvinnuleysisbætur 24. október 2022 og umsókn hans hafi verið samþykkt með 59% bótarétti. Kærandi hafi fengið greitt tímabilið 24. október 2022 til 10. mars 2023. Kærandi hafi sætt viðurlögum þann 10. mars 2023 þar sem hann hafi ekki mætt í boðað viðtal 13. febrúar 2023.

Með erindum, dags. 8., 12. og 13. mars 2023, hafi kærandi verið boðaður á námskeið sem hafi verið haldið 14. mars 2023. Kærandi hafi ekki mætt á boðað námskeið og með erindi, dags. 16. mars 2023, hafi verið óskað eftir skýringum á fjarveru kæranda. Engar skýringar hafi borist frá kæranda og með ákvörðun stofnunarinnar, dags. 29. mars 2023, hafi kæranda verið tilkynnt um þriggja mánaða viðurlög, sbr. 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. 

Þann 5. apríl 2023 hafi kærandi verið boðaður á námskeið 11. apríl 2023. Kærandi hafi ekki sinnt því boði. Með erindi, dags. 5. maí 2023, hafi kærandi verið inntur eftir skýringum á fjarveru sinni. Engar skýringar hafi borist stofnuninni og með ákvörðun stofnunarinnar, dags. 17. maí 2023, hafi kæranda verið tilkynnt um synjun á frekari greiðslum atvinnuleysisbóta á grundvelli 4. mgr. 61. gr. laganna.

Kærandi hafi aftur sótt um atvinnuleysisbætur 7. október 2023 og umsókn hans hafi verið synjað þann 23. október 2023 á grundvelli 61. gr. laganna þar sem kærandi hafði ekki starfað í að minnsta kosti 24 mánuði frá síðustu ákvörðun stofnunarinnar.

Þann 27. október 2023 hafi kærandi sent læknisvottorð vegna tímabilsins 7. febrúar að „miðjum apríl“ þar sem fram hafi komið að kærandi hefði verið óvinnufær á því tímabili vegna veikinda og meðferðar og „viðbúið“ væri að hann hefði einnig verið óvinnufær í nokkrar vikur að meðferð lokinni. Mál kæranda hafi verið endurskoðaða með tilliti til þessara gagna og kæranda hafi þann 6. nóvember 2023 verið tilkynnt að beiðni gæfi ekki tilefni til endurupptöku á máli hans.

Með beiðni, dags. 8. nóvember 2023, hafi þess verið farið á leit að umsókn kæranda „frá og með 7. febrúar til 1. júní 2023 verði dregin tilbaka…“. Með erindi, dags. 13. nóvember 2023, hafi kæranda verið tilkynnt að beiðni hans væri hafnað. Sú ákvörðun Vinnumálastofnunar hafi verið kærð til úrskurðarnefndar velferðarmála þann 13. nóvember 2023.

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir, sbr. 1. gr. laganna. Mál þetta lúti að ákvörðun Vinnumálastofnunar um að synja umsókn kæranda um  atvinnuleysistryggingar þar sem hann hafi ekki áunnið sér rétt á nýju bótatímabili í kjölfar viðurlagaákvörðunar á grundvelli 4. mgr. 61. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

Í 61. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé fjallað um ítrekunaráhrif. Þar segi í 1. mgr. ákvæðisins að sá sem hafi áður sætt viðurlögum samkvæmt 57. til 59. gr. laganna og eitthvert þeirra tilvika endurtaki sig á sama bótatímabili skuli önnur viðurlög vera þrír mánuðir. Í 4. mgr. 61. gr. laganna sé svo fjallað um ítrekunaráhrif þegar atvinnuleitandi sæti viðurlögum eða biðtíma í þriðja sinn. Í ákvæðinu segi:

„Endurtaki atvik sig sem lýst er í 1. málsl. 1. mgr. á sama tímabili skv. 29. gr. skal hinn tryggði ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann uppfyllir skilyrði 31. gr.“

Í 31. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé fjallað um skilyrði þess að atvinnuleitandi samkvæmt lögunum geti öðlast nýtt tímabil samkvæmt 29. gr. laganna áður en fyrra tímabili sé lokið. Samkvæmt orðalagi 4. mgr. 61. gr. laganna þurfi atvinnuleitandi að hafa starfað samfellt í 24 mánuði á innlendum vinnumarkaði áður en hann eigi rétt á greiðslum á ný. Ákvæði 4. mgr. 61. gr. laga um atvinnuleysistryggingar eigi við í máli kæranda. Hann eigi því ekki rétt á greiðslum atvinnuleysisbóta fyrr en hann hafi starfað samfellt í 24 mánuði á innlendum vinnumarkaði.

Kærandi hafi sætt viðurlögum í þriðja sinn og niðurfellingu bótaréttar þann 17. maí 2023. Þegar hann hafi aftur sótt um atvinnuleysisbætur þann 7. október 2023 hefðu ekki verið liðnir 24 mánuðir frá því að viðurlagaákvörðun hafi verið birt kæranda. Þegar af þeirri ástæðu beri að hafna umsókn kæranda um greiðslur atvinnuleysistryggingar.

Með vísan til framangreindra sjónarmiða sé það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi eigi ekki rétt á greiðslum atvinnuleysisbóta.

IV.  Niðurstaða

Kærðar eru ákvarðanir Vinnumálastofnunar, dags. 23. október 2023, 6. nóvember 2023 og 13. nóvember 2023. Með ákvörðun frá 23. október 2023 var umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur, dags. 7. október 2023, synjað með vísan til þess að hann hefði ekki starfað í að minnsta kosti 24 mánuði á innlendum vinnumarkaði frá því að hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur.

Í 1. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um gildissvið laganna en þar segir að lögin gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Í 2. gr. laganna kemur fram að markmið þeirra sé að tryggja launamönnum eða sjálfstætt starfandi einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir séu að leita sér að nýju starfi eftir að hafa misst fyrra starf sitt.

Samkvæmt 29. gr. laga nr. 54/2006 getur sá sem telst tryggður samkvæmt lögunum átt rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta samfellt í 30 mánuði frá þeim degi er Vinnumálastofnun tók við umsókn hans um atvinnuleysisbætur, nema annað leiði af lögunum. Biðtími eftir greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt X. kafla telst hluti tímabilsins sem og sá tími er viðurlög samkvæmt XI. kafla standa yfir. Í 4. mgr. 29. gr. laganna kemur fram að tímabilið samkvæmt 1. mgr. haldi áfram að líða þegar hinn tryggði sækir að nýju um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar eftir að hafa starfað í skemmri tíma en 24 mánuði á innlendum vinnumarkaði frá því að hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur.

Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 17. maí 2023, voru greiðslur atvinnuleysisbóta til kæranda stöðvaðar á grundvelli 1. mgr. 58. gr., sbr. 4. mgr. 61. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar á þeirri forsendu að hann hefði ekki mætt á boðað námskeið. Eftir að kærandi lagði fram læknisvottorð vegna óvinnufærni á þeim tíma sem námskeiðið var haldið var mál hans tekið fyrir að nýju hjá Vinnumálastofnun. Ákvörðun Vinnumálastofnunar um viðurlög var staðfest 6. nóvember 2023 en á grundvelli 59. gr. laganna í stað 58. gr. í ljósi þess að hann hefði ekki tilkynnt stofnuninni um óvinnufærni.

Í 59. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því að láta hjá líða að veita upplýsingar eða láta hjá líða að tilkynna um breytingar á högum. Ákvæði 1. mgr. 59. gr. er svohljóðandi:

„Sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 4. mgr. og 59. gr. a. Hið sama á við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr. Skal honum jafnframt verða gert að endurgreiða ofgreiddar atvinnuleysisbætur skv. 39. gr.“

Samkvæmt 3. mgr. 9. gr. laga nr. 54/2006 skal sá sem telst tryggður á grundvelli laganna upplýsa Vinnumálastofnun um allar breytingar sem kunna að verða á högum hans á þeim tíma er hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögunum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum, svo sem um námsþátttöku, tekjur sem hann fær fyrir tilfallandi vinnu og hversu lengi vinnan stendur yfir. Í 2. mgr. 14. gr. laganna kemur einnig fram að hinn tryggði skuli tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunni að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti samkvæmt 1. mgr., þar á meðal um tilfallandi veikindi, án ástæðulausrar tafar. Þá segir meðal annars í 5. mgr. 14. gr. laganna að hinn tryggði skuli tilkynna um upphaf og lok veikinda til Vinnumálastofnunar án ástæðulausrar tafar. Jafnframt skuli hann skila inn læknisvottorði innan viku frá lokum veikindanna, óski Vinnumálastofnun eftir því.

Í máli þessu liggur fyrir að kærandi mætti ekki á boðað námskeið hjá Vinnumálastofnun í apríl 2023 vegna veikinda. Þá liggur fyrir að kærandi tilkynnti Vinnumálastofnun ekki um veikindin fyrr en í október 2023 og þá í tengslum við nýja umsókn um atvinnuleysisbætur.

Í ljósi upplýsingaskyldu 3. mgr. 9. gr., 2. og 5. mgr. 14. gr. laga nr. 54/2006 verður fallist á það með Vinnumálastofnun að kærandi hafi brotið gegn skyldum sínum er hann tilkynnti stofnuninni ekki strax um veikindi sín. Í 1. mgr. 59. gr. laga nr. 54/2006 er skýrt kveðið á um beitingu viðurlaga við slíku broti. Með vísan til þess er ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 6. nóvember 2023, staðfest.

Í 1. mgr. 61. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um ítrekunaráhrif fyrri viðurlagaákvarðana. Ákvæðið er svohljóðandi:

„Sá sem hefur sætt viðurlögum skv. 57.–59. gr. eða biðtíma skv. 54. eða 55. gr. og eitthvert þeirra tilvika sem þar greinir á sér stað að nýju á sama tímabili skv. 29. gr. skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að þremur mánuðum liðnum frá þeim degi er ákvörðun Vinnumálastofnunar um ítrekunaráhrif liggur fyrir enda hafi hann fengið greiddar atvinnuleysisbætur skemur en samtals 24 mánuði á sama tímabili skv. 29. gr. Hafi hinn tryggði fengið greiddar atvinnuleysisbætur í samtals 24 mánuði eða lengur á sama tímabili skv. 29. gr. þegar atvik sem lýst er í 1. málsl. á sér stað skal hinn tryggði ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann uppfyllir skilyrði 31. gr.“

Þá segir í 4. mgr. 61. gr. að ef atvik sem lýst sé í 1. málsl. 1. mgr. endurtaki sig á sama tímabili samkvæmt 29. gr. skuli hinn tryggði ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta fyrr en hann uppfyllir skilyrði 31. gr. Í því ákvæði kemur fram að nýtt tímabil samkvæmt 29. gr. hefjist þegar hinn tryggði sækir að nýju um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar eftir að hafa starfað samfellt á innlendum vinnumarkaði í að minnsta kosti 24 mánuði frá því að hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur.

Samkvæmt gögnum málsins hófst bótatímabil kæranda 24. október 2022 og kærandi fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur frá Vinnumálastofnun 10. mars 2023. Þar sem kærandi hafði ekki, þegar umsókn hans barst Vinnumálastofnun þann 7. október 2023, starfað samfellt í 24 mánuði á innlendum vinnumarkaði frá því að hann fékk síðast greiddar atvinnuleysisbætur hafði hann ekki áunnið sér rétt til nýs bótatímabils samkvæmt 31. gr. laga nr. 54/2006. Með vísan til þess er ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 23. október 2023, um að synja umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur staðfest.

Hvað varðar ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 13. nóvember 2023, um að synja beiðni kæranda um að umsókn hans um atvinnuleysisbætur fyrir tímabilið 7. febrúar 2023 til 1. júní 2023 yrði dregin til baka, skal tekið fram að enga heimild er að finna í lögum nr. 54/2006 til að verða við þeirri beiðni. Sú ákvörðun Vinnumálastofnunar er því einnig staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvarðanir Vinnumálastofnunar, dags. 23. október 2023, 6. nóvember 2023 og 13. nóvember 2023, í máli A, eru staðfestar.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir