Mál nr. 187/2010

 Úrskurður

Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 6. október 2011 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A nr. 187/2010.

1.

Málsatvik og kæruefni

Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 9. september 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann 9. september 2010 fjallað um umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur frá 27. júní 2010. Vinnumálastofnun samþykkti umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur, en með vísan til námsloka við Fjölbrautaskólann í Breiðholti var réttur kæranda til atvinnuleysisbóta felldur niður í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, með vísan til 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með erindi, dags. 7. október 2010. Kærandi krefst þess að henni verði greiddar atvinnuleysisbætur án biðtíma frá skráningardegi, 27. júní 2010, og að hlutfall atvinnuleysisbóta til hennar verði hækkað. Vinnumálastofnun krefst þess að hin kærða ákvörðun verði staðfest.

Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur þann 27. júní 2010. Samkvæmt skólavottorði frá Fjölbrautaskólanum í Breiðholti, dags. 20. ágúst 2010, var kærandi skráð í nám við skólann til 1. júlí 2010 en var ekki skráð í nám á haustönn 2010. Vottorðið staðfestir jafnframt að kærandi hafði ekki lokið námi við skólann.

Fyrir lá staðfesting á greiðslum frá Fæðingarorlofssjóði, dags. 5. júlí 2010, þar sem fram kemur að kærandi fékk greiddan fæðingarstyrk námsmanna vegna tímabilsins 1. janúar 2009 til 30. júní 2009, vegna barns fædds Y. janúar 2009. Vinnumálastofnun barst einnig vottorð læknis, dags. 14. júlí 2010, þar sem staðfest er að kærandi sé heil heilsu og hæf til allrar almennrar vinnu.

Með bréfi, dags. 22. júlí 2010, óskaði Vinnumálastofnun eftir frekari upplýsingum um ástæður þess að kærandi hætti námi við Fjölbrautaskólann í Breiðholti. Kærandi sendi skýringarbréf til Greiðslustofu Vinnumálastofnunar sem barst stofnuninni þann 26. júlí 2010, þar sem hún segist ekki hafa hætt námi heldur tekið sér námsleyfi vegna barneigna og sökum heilsubrests. Einnig lýsir kærandi því yfir að hún muni, ef fjárráð leyfa, stunda nám í kvöldskóla Fjölbrautaskólans í Breiðholti á haustönn árið 2010. Kærandi lýsir því yfir að með því standi vonir hennar til þess að útskrifast að þeirri önn lokinni úr sjúkraliðanámi við skólann.

Með bréfi, dags. 10. ágúst 2010, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda að stofnunin hefði á fundi sínum þann 6. ágúst 2010 fjallað um umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur frá 27. júní 2010. Vinnumálastofnun hafnaði umsókn kæranda með vísan til 5. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Samkvæmt 5. mgr. 14. gr. laganna teljist hver sá sem sé skráður í nám, án þess að hafa sannanlega lokið náminu og hyggist halda náminu áfram á næstu námsönn, ekki vera í virkri atvinnuleit. Með bréfi, dags. 25. ágúst 2010, óskaði Vinnumálastofnun eftir frekari upplýsingum um ástæður þess að kærandi hafi hætt námi við Fjölbrautaskólann í Breiðholti, ásamt því að kærandi legði fram staðfestingu frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt. Vinnumálastofnun barst staðfesting á skólavist kæranda við Fjölbrautaskólann í Breiðholti, dags. 20. ágúst 2010. Þar kemur fram að kærandi hafi verið skráð í nám við skólann frá 22. ágúst 2006 til 1. júlí 2010, en að kærandi sé ekki skráð í nám við skólann á haustönn 2010. Kærandi sendi jafnframt skýringarbréf til Vinnumálastofnunar í tölvupósti, dags. 30. ágúst 2010, þar sem hún staðfestir að hún sé ekki skráð í nám á haustönn 2010.

Í skýringarbréfi sem kærandi sendi til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 13. október 2011 komu fram frekari skýringar á ástæðum að baki kæru hennar til úrskurðarnefndarinnar, dags. 7. október 2010. Þar heldur kærandi því fram að hún hafi ekki hafnað úrræðum og fer því fram á að hún verði ekki látin sæta biðtíma eftir atvinnuleysistryggingum. Kærandi bendir á að Vinnumálastofnun telji þá ákvörðun hennar um að halda ekki áfram námi á haustönn árið 2010, jafngilda því að hafna úrræðum. Kærandi segir að nám hennar á vorönn 2010 hafi verið hluti af hennar endurhæfingu sem eigi ekki að hafa nein áhrif á bótarétt hennar. Í skýringarbréfi sínu til Vinnumálastofnunar, dags. 26. júlí 2010, bendir kærandi á að hún hafi ekki hætt námi heldur farið í námsleyfi vegna barneigna og heilsubrests. Kærandi segir að með þessari niðurstöðu Vinnumálastofnunar sé gerð sú krafa að henni beri að ljúka námi sínu við Fjölbrautaskólann í Breiðholti. Kærandi telur að Vinnumálastofnun eigi ekki að geta gert slíkar kröfur til umsækjanda um atvinnuleysisbætur, það eigi að vera ákvörðun kæranda hvort hún kjósi að ljúka námi við skólann og þá á hvaða tímapunkti. Kærandi lýsir jafnframt yfir óánægju með vinnubrögð og málshraða Vinnumálastofnunar.

Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerð vísar stofnunin til athugasemda við 55. gr. í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar. Þar komi skýrt fram að eðlilegt sé að þeir sem hætti námi án þess að hafa til þess gildar ástæður, sæti sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins.

Einnig vísar Vinnumálastofnun til þess að í áðurnefndri greinargerð sé í umfjöllun um 1. mgr. 55. gr. laganna vísað til athugasemda við 54. gr. frumvarpsins um hvaða ástæður geti talist gildar. Í greinargerð við 1. mgr. 54. gr. laganna segi að erfitt geti reynst að telja upp endanlega þau tilvik, þ.e. hvaða aðstæður séu gildar í skilningi 1. mgr. 54. gr. laganna, og lagareglan sé því matskennd. Í dæmaskyni um gildar ástæður í skilningi laganna séu til dæmis nefnd þau tilvik þegar fjölskylda umsækjanda flytur búferlum vegna starfa maka eða vegna heilsufarsástæðna atvinnuleitanda. Bendir Vinnumálastofnun á að stofnuninni sé falið að meta hvernig atvik og aðstæður þess máls er fyrir henni liggur, falli að umræddri reglu. Skuli stofnunin líta til almennra reglna og málefnalegra sjónarmiða og hafa í huga að um íþyngjandi ákvörðun sé að ræða. Jafnframt beri að líta til þess að orðalagið „gildar ástæður“ beri að túlka þröngt í þessu samhengi og þar af leiðandi færri tilvik en ella sem falli þar undir.

Vinnumálastofnun vísar til skýringa kæranda á ástæðum námsloka og telur ekki liggja ljóst fyrir hverjar þær ástæður séu. Bendir Vinnumálastofnun á að í skýringarbréfi kæranda, dags. 26. júlí 2010, segi kærandi að hún hafi ekki hætt námi, heldur tekið sér „frí vegna barneigna og heilsubrests“, einnig segist kærandi huga að kvöldskóla á haustönn 2010 ef „fjárráð leyfa“. Vinnumálastofnun vísar í staðfestingu á greiðslum frá Fæðingarorlofssjóði, dags. 5. júlí 2010, þar sem fram komi að kærandi hafi fengið greiddan fæðingarstyrk námsmanna vegna tímabilsins 1. janúar 2009 til 30. júní 2009, vegna barns fædds Y. janúar 2009. Einnig vísar Vinnumálastofnun til skólavottorðs Fjölbrautaskólans í Breiðholti sem staðfesti að kærandi hafði stundað nám í þrjár annir frá fæðingardegi barns síns. Telur Vinnumálastofnun að ekki verði séð af framangreindum upplýsingum, sem og upplýsingum sem fram komi í læknisvottorði, dags. 14. júlí 2010, að kærandi sé ófær um að halda áfram námi á sama tíma og hún teljist fær til almennra starfa.

Vinnumálastofnun áréttar að tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem misst hafa starf sitt tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Gera verði þá kröfu til þeirra sem segi upp starfi sínu eða hætti námi að þeir hafi til þess gildar ástæður samkvæmt lögunum enda eigi almennt ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að stunda nám eða gegna launuðu starfi. Mat Vinnumálastofnunar sé því að skýringar kæranda á því hvers vegna hún hætti námi teljist ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Með vísan til framangreindra sjónarmiða er það niðurstaða Vinnumálastofnunar að greiðslur atvinnuleysisbóta skuli fyrst hefjast þegar umsækjandi hafi verið skráð hjá Vinnumálastofnun án bóta í tvo mánuði, að því gættu að hún á sama tíma uppfylli öll almenn skilyrði laga um atvinnuleysistryggingar.

Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 27. apríl 2011, sent afrit af greinargerð Vinnumálastofnunar og gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 10. maí 2011. Engar frekari athugasemdir bárust frá kæranda.

2.

Niðurstaða

Mál þetta lýtur að túlkun á 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. a-lið 18. gr. laga nr. 134/2009, en hún er svohljóðandi:

 „Sá sem telst tryggður samkvæmt lögum þessum en hefur hætt námi, sbr. c-lið 3. gr., án gildra ástæðna skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá móttöku umsóknar um atvinnuleysisbætur. Staðfesting frá viðkomandi skóla um að námi hafi verið hætt skal fylgja umsókninni.“

Almenn lagarök mæla með því að ákvæði 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar um niðurfellingu bótaréttar skuli fyrst og fremst beitt þegar viðkomandi einstaklingur hættir námi, sbr. c-lið 3. gr. laganna, og sækir í kjölfar þess um atvinnuleysisbætur.

Í athugasemdum við 55. gr. í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar segir að þeir sem hætta námi án þess að hafa til þess gildar ástæður þurfi að sæta sams konar biðtíma og þeir sem hætti störfum án gildra ástæðna, sbr. 54. gr. frumvarpsins. Vísað er til umfjöllunar um 54. gr. frumvarpsins í því sambandi. Þar kemur fram að erfiðleikum sé bundið að skilgreina nákvæmlega gildar ástæður í lögum og reglugerðum og því þurfi að meta hvert tilvik fyrir sig. Af framangreindu er ljóst að ef ekki liggja fyrir veigamiklar ástæður fyrir því að námi er hætt, þarf umsækjandi um atvinnuleysisbætur að sæta biðtíma eftir atvinnuleysisbótum. Fjárhagsástæður hafa almennt ekki talist gildar ástæður í þessu sambandi.

Samkvæmt fyrirliggjandi vottorði um skólavist var kærandi skráð í nám frá 22. ágúst 2006 til 1. júlí 2010. Hún telst því vera námsmaður í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi hafði ekki lokið námi við skólann er hún tók þá ákvörðun að skrá sig ekki í nám á haustönn 2010. Málið snýst því um ákvörðun Vinnumálastofnunar um tímabundna niðurfellingu atvinnuleysisbóta til kæranda vegna námsloka hennar, en Vinnumálastofnun telur ástæður kæranda ekki vera gildar ástæður í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi hefur fært fram þær skýringar að hún hafi ekki hætt námi heldur eingöngu tekið sér leyfi frá námi vegna heilsubrests og barneigna. Ekki verður fallist á þessi rök kæranda og er litið svo á að hún hafi hætt námi í skilningi laganna. Verður ekki séð að kærandi geti fært fram þau rök að heilsubrestur hennar geti talist gild ástæða fyrir námslokum á meðan hún teljist fullfær til vinnu, en það er meðal helstu skilyrða laga um atvinnuleysistrygginga.

Það er mat úrskurðarnefndarinnar að þær ástæður sem kærandi hefur fært fram séu ekki gildar í skilningi 1. mgr. 55. gr. laga um atvinnuleysistryggingar og ber því að láta kæranda sæta tveggja mánaða biðtíma eftir greiðslu atvinnuleysistrygginga.

Úrskurðarorð

Hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 9. september 2010 í máli A um niðurfellingu bótaréttar kæranda í tvo mánuði er staðfest.

Brynhildur Georgsdóttir, formaður

Hulda Rós Rúriksdóttir

Helgi Áss Grétarsson