Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 138/2020

Þriðjudaginn 23. júní 2020

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 18. mars 2020, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 16. mars 2020, um að fella niður bótarétt hans í tvo mánuði.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun 1. apríl 2019. Þann 11. febrúar 2020 var kærandi boðaður á hópfund á vegum Vinnumálastofnunar, sem var haldinn 13. febrúar, og tekið fram að um skyldumætingu væri að ræða. Samkvæmt skráningu í samskiptaskrá Vinnumálastofnunar hafði kærandi samband við starfsmann Vinnumálastofnunar 13. febrúar 2020 og tilkynnti fulltrúa stofnunarinnar að hann hefði sofið yfir sig og hafi því ekki mætt á fundinn. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 20. febrúar 2020, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda á ástæðum þess að hann hefði hafnað þátttöku í vinnumarkaðsúrræði. Í bréfinu vakti stofnunin athygli á því að samkvæmt 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar geti þeir sem hafni þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, án gildra ástæðna, þurft að sæta biðtíma á grundvelli laganna. Skýringar bárust frá kæranda 25. febrúar 2020 þar sem hann segist hafa hringt sig inn veikan 13. febrúar. Þann 2. mars 2020 barst læknisvottorð, dags. 26. febrúar 2020, þar sem fram kom að kærandi hafi ekki verið vinnufær 13. febrúar 2020 sökum sjúkdóms. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 16. mars 2020, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hans væri felldur niður í tvo mánuði frá og með þeim degi á grundvelli 58. gr. laga nr. 54/2006.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála 18. mars 2020. Með bréfi, dags. 20. mars 2020, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 19. maí 2020. Með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 22. maí 2020, var greinargerðin send kæranda til kynningar. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hann hafi verið settur á tveggja mánaða bið eftir greiðslu atvinnuleysisbóta fyrir að veita ekki skýringar á forföllum sínum á hópfund sem hafi farið fram 13. febrúar 2020. Kærandi hafi hins vegar hringt rétt fyrir hádegi samdægurs og tilkynnt veikindi og sá sem hafi svarað sagðist skrá það niður. Sjö dögum síðar sé hann settur á frest þar til hann útskýri fjarveru sína. Hann hafi þá sent til baka að hann hafi hringt 13. febrúar og tilkynnt veikindi. Nokkrum dögum síðar hafi kærandi skilað inn veikindavottorði.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að lög um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna og sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Tilgangur laga um atvinnuleysistryggingar sé að tryggja þeim sem tryggðir séu og misst hafi fyrra starf sitt, tímabundna fjárhagsaðstoð í þrengingum sínum. Með lögunum sé verið að tryggja stöðu og öryggi fólks í atvinnuleysi. Því sé gert ráð fyrir að hinir tryggðu séu í virkri atvinnuleit þann tíma.

Mál þetta lúti að ákvörðun Vinnumálastofnunar um að kærandi skyldi sæta niðurfellingu á greiðslum atvinnuleysisbóta í tvo mánuði þar sem hann hafi ekki mætt á boðaðan fund hjá Vinnumálastofnun. Samkvæmt a-lið 13. gr. og g-lið 1. mgr. 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé eitt af skilyrðum fyrir atvinnuleysistryggingum launamanna að viðkomandi sé virkur í atvinnuleit og í því felist meðal ananrs að hafa vilja og getu til að taka þátt í þeim vinnumarkaðsaðgerðum er standi til boða. Í 13. gr. laga nr. 55/2006 um vinnumarkaðsúrræði komi einnig fram skylda þess sem teljist tryggður samkvæmt lögum um atvinnuleysistryggingar til að taka þátt í vinnumarkaðsúrræðum og mæta í viðtöl hjá ráðgjöfum Vinnumálastofnunar.

Í 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar komi skýrt fram að hafni einstaklingur þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum skuli hann sæta viðurlögum á grundvelli ákvæðisins. Ákvæðið eigi einnig við ef atvinnuleitandi mæti ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma. Þá komi fram í þeim skilmálum, sem umsækjendur um atvinnuleysisbætur samþykki, að viðkomandi hafi verið upplýstur um að honum sé skylt að mæta í þau viðtöl, fundi, námskeið og önnur úrræði sem Vinnumálastofnun boði hann til og það sé gert með tölvupósti, sms sendingum eða tilkynningum á „Mínum síðum“. Umsækjandi sé því upplýstur um að honum sé skylt að láta vita af öllum breytingum, svo sem breyttu heimilisfangi, símanúmeri og netfangi.

Í máli þessu liggi fyrir að kærandi hafi verið boðaður á fund á vegum stofnunarinnar. Óumdeilt sé að kæranda hafi verið kunnugt um fundinn og að hann hafi verið boðaður með sannanlegum hætti til vinnumarkaðsúrræðisins en kærandi hafi ekki mætt á fundinn. Í síðari skýringum kæranda og í kæru til nefndarinnar beri hann fyrir sig að hann hafi verið lasinn á þeim degi sem fundur hafi verið haldinn. Ástæður þær sem kærandi beri nú fyrir sig séu með öllu ótrúverðugar og telji Vinnumálastofnun sér ekki skylt að líta til þeirra. Kærandi hafi ekki fært fram skýringar á því misræmi sem fram hafi komið í máli hans. Vinnumálastofnun telji ljóst að kærandi hafi upplýst stofnunina um raunverulega ástæðu þess að hann hafi ekki mætt á boðaðan fund en hafi svo gert tilraun á síðari stigum máls til þess að breyta þeim skýringum þegar honum hafi orðið ljóst að hann kynni að sæta biðtíma eftir greiðslum atvinnuleysisbóta.

Samkvæmt upprunalegum skýringum kæranda til stofnunarinnar hafi kærandi „sofið yfir sig“ og því ekki mætt á fund stofnunarinnar. Með hliðsjón af þeirri ríku skyldu sem hvíli á umsækjendum um atvinnuleysisbætur til þátttöku í vinnumarkaðsúrræðum telji Vinnumálastofnun að þær skýringar sem kærandi hafi fært fram séu ekki gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar og að með fjarveru sinni hafi hann brugðist skyldum sínum samkvæmt 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi hafi verið skráður atvinnulaus hjá stofnuninni þann tíma sem honum hafi verið gert að sækja umrætt vinnumarkaðsúrræði. Honum hafi því borið að vera virkur í atvinnuleit og taka þátt í vinnumarkaðsaðgerðum sem hafi staðið honum til boða, sbr. h-lið 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Ekki verði fallist á að skýringar sem lúti að því að atvinnuleitandi hafi gleymt fundi eða sofið yfir sig, teljist gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Væri bersýnilega óþarft að meta andmæli þeirra sem ekki mæta á boðuð vinnumarkaðsúrræði hjá stofnuninni ef gleymska eða hirðuleysi teldust gildar skýringar á því að hafa brugðist skyldum samkvæmt lögunum.

Það sé því niðurstaða stofnunarinnar að kærandi skuli sæta viðurlögum á grundvelli 58. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.

IV.  Niðurstaða

Mál þetta lýtur að ákvörðun Vinnumálastofnunar um að fella niður bótarétt kæranda í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Í 58. gr. laga nr. 54/2006 er kveðið á um viðurlög við því ef þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað. Segir þar í 1. mgr. að sá sem hafnar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. lög um vinnumarkaðsaðgerðir, samkvæmt ákvörðun Vinnumálastofnunar eftir að hafa verið í atvinnuleit í að minnsta kosti fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur, skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta samkvæmt VII. kafla laganna fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama gildir þegar hinn tryggði mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma samkvæmt 6. mgr. 9. gr., 3. mgr. 13. gr. eða 3. mgr. 18. gr. laganna.

Í athugasemdum greinargerðar við frumvarp það er varð að lögum nr. 54/2006 segir meðal annars um 1. mgr. 58. gr. að ekki séu tilgreindar sérstakar vinnumarkaðsaðgerðir sem geti valdið því að hinn tryggði þurfi að sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu heldur eigi það við um allar aðgerðir sem hinum tryggða sé boðið að taka þátt í til að auka líkur sínar á að fá vinnu við hæfi. Gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun annist skipulag vinnumarkaðsaðgerða og hinir tryggðu njóti faglegrar ráðgjafar sérfræðinga stofnunarinnar. Þannig megi ætla að þeim, sem eru tryggðir innan atvinnuleysistryggingakerfisins, verði boðin þátttaka í vinnumarkaðsúrræðum við hæfi en litið sé svo á að þeim sé skylt að taka þátt í slíkum úrræðum. Bregðist hinn tryggði þessum skyldum sínum leiði það til viðurlaga í formi biðtíma eftir atvinnuleysisbótum.

Í athugasemdum greinargerðar við frumvarp það er varð að lögum nr. 134/2009 um breytingu á lögum nr. 54/2006 segir meðal annars um viðurlög við að virða ekki boðun Vinnumálastofnunar:

„Í ljósi þess að mikilvægt er að Vinnumálastofnun geti haldið reglulegu sambandi við þá sem fá greiddar atvinnuleysisbætur, ekki síst til að geta fylgst með gangi atvinnuleitar og hvort stofnunin þurfi að koma að frekari stuðningi við viðkomandi, er lagt til að það kunni að varða viðurlögum á grundvelli laganna í þeim tilvikum er atvinnuleitendur virða ekki boðun stofnunarinnar skv. 1. gr. frumvarps þessa. Á þetta ekki síst við þegar fá störf eru í boði og auknar líkur eru á að atvinnuleitin dragist á langinn. Jafnframt er lagt til að sama gildi þegar atvinnuleitendur eru boðaðir til stofnunarinnar í því skyni að kanna hvort sá hinn sami uppfylli enn skilyrði laganna, sbr. 4. og 6. gr. frumvarps þessa. Er því gert ráð fyrir að sömu viðurlög komi til og eiga við þegar þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum er hafnað.“

Samkvæmt 2. mgr. 14. gr. laga nr. 54/2006 skal hinn tryggði tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti samkvæmt 1. mgr., þar á meðal hvort hann hafi heilsu til að taka starfi eða taka þátt í virkum vinnumarkaðsaðgerðum, sbr. b-lið 1. mgr. Þá segir í 4. mgr. 14. gr. laganna að hinn tryggði skuli tilkynna um upphaf og lok veikinda til Vinnumálastofnunar án ástæðulausrar tafar.

Samkvæmt gögnum málsins var kærandi boðaður á hópfund á vegum Vinnumálastofnunar 13. febrúar 2020. Óumdeilt er að kærandi mætti ekki á boðaðan fund Vinnumálastofnunar og samtímaskráning Vinnumálastofnunar tilgreinir að hann hafi sofið yfir sig. Kærandi bar því síðar við að hann hafi verið veikur á umræddum degi og lagði fram læknisvottorð, dags. 26. febrúar 2020, því til stuðnings. Engin gögn liggja fyrir um að kærandi hafi tilkynnt Vinnumálastofnun um veikindi sín þann 13. febrúar 2020 líkt og hann hefur haldið fram. Samkvæmt framangreindu upplýsti kærandi ekki án ástæðulausrar tafar um veikindi, sbr. 14. gr. laga nr. 54/2006. Að mati úrskurðarnefndar velferðarmála hefur kærandi því ekki fært fram viðunandi skýringar sem réttlæta að hann mætti ekki í vinnumarkaðsúrræðið sem honum var gert að sækja á boðuðum tíma þann 13. febrúar 2020.

Í 1. mgr. 58. gr. laga nr. 54/2006 kemur skýrt fram að sá sem mætir ekki til Vinnumálastofnunar á áður boðuðum tíma skuli sæta viðurlögum á grundvelli ákvæðisins. Ákvæðið er fortakslaust og því er ekki heimilt að beita vægari úrræðum en þar er kveðið á um. Að því virtu er hin kærða ákvörðun staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 16. mars 2020, um að fella niður bótarétt A, í tvo mánuði er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

                                                                                                                                                                                              Kári Gunndórsson