Mál nr. 436/2021 - Úrskurður

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 436/2021

Fimmtudaginn 18. nóvember 2021

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir lögfræðingur, Agnar Bragi Bragason lögfræðingur og Arnar Kristinsson lögfræðingur.

Með kæru, dags. 26. ágúst 2021, kærði A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 12. júlí 2021, um að synja umsókn hans um atvinnuleysisbætur.

I.  Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysisbóta hjá Vinnumálastofnun 7. júní 2021. Með bréfi Vinnumálastofnunar, dags. 18. júní 2021, var óskað eftir að kærandi skilaði staðfestu afriti af eyðublaðinu RSK 5.04 og undirritaðri yfirlýsingu um að hann myndi ekki starfa við rekstur á eigin kennitölu/taka að sér verktakavinnu, án undanfarandi tilkynningar til Vinnumálastofnunar. Með ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 12. júlí 2021, var kæranda tilkynnt að umsókn hans hefði verið synjað þar sem umbeðin gögn hefðu ekki borist stofnuninni. Tekið var fram að umsóknin væri ófullnægjandi og því ekki ljóst hvort hann uppfyllti skilyrði fyrir greiðslum atvinnuleysistrygginga eða skilyrði um virka atvinnuleit sem kveðið væri á um í 1. mgr. 13. gr. og 14. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kærandi lagði fram kæru hjá úrskurðarnefnd velferðarmála 26. ágúst 2021. Með bréfi, dags. 27. ágúst 2021, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Með bréfi, dags. 16. september 2021, barst greinargerð Vinnumálastofnunar og var hún send kæranda til kynningar þann 20. september 2021. Athugasemdir bárust ekki.

II.  Sjónarmið kæranda

Í kæru greinir kærandi frá því að hann afskráð sig af bótaskrá vegna verkefnis en að því loknu hafi hann skráð sig atvinnulausan á nýjan leik þar sem önnur verkefni hafi brugðist. Óskað hafi verið eftir nýjum upplýsingum vegna þessa. Kærandi hafi farið niður á skattstofuna og fengið aðstoð við að fylla út ný gögn og þau verið send þaðan. Nokkrum dögum síðar hafi borist tölvupóstur þess efnis að ekki væri fallist á skráð endurgjald frá Ríkisskattstjóra. Kærandi hafi svarað þeim pósti þannig að það yrði að leiðrétta. Kærandi hafi áframsent póstinn á sinn endurskoðanda en stuttu eftir það hafi umsókn hans verið hafnað þar sem umbeðin gögn hefðu ekki borist. Þá hafi kæranda verið tilkynnt þann 12. júlí að hann hefði átt að loka VSK númeri alveg með 5.04 en ekki 5.02 eins og síðast þegar hann hafi skráð sig í kerfið. Allt þetta ferli hafi tekið meira en mánuð og þrátt fyrir minniháttar breytingar sé allt fundið til að gera hann réttindalausan, þrátt fyrir að hann eigi að standa skil á opinberum gjöldum. Ef það hefði einhverju breytt og hann haft vitneskju um að loka þyrfti VSK númeri þá hefði það verið lítið mál. Því sé ákvörðun Vinnumálastofnunar kærð og þess krafist að réttur kæranda til atvinnuleysisbóta verði virtur.

III.  Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar er greint frá því að kærandi hafi sótt um greiðslur atvinnuleysistrygginga til Vinnumálastofnunar þann 7. júní 2021. Með erindi, dags. 18. júní 2021, hafi kæranda verið bent á að skila inn nauðsynlegum gögnum innan sjö virkra daga. Stofnunin hafi óskað eftir staðfestu afriti af eyðublaðinu RSK 5.04 (Tilkynning um afskráningu af launagreiðendaskrá). Þá hafi einnig verið óskað eftir undirritaðri yfirlýsingu þar sem fram kæmi að kærandi myndi ekki starfa við rekstur á eigin kennitölu/taka að sér verktakavinnu, án undanfarandi tilkynningar til Vinnumálastofnunar og afskráningar á meðan á verkefni stæði. Kærandi hafi verið upplýstur um að ef hann væri skráður á launagreiðendaskrá RSK þyrfti staðfest afrit af tilkynningu til RSK um afskráningu af launagreiðendaskrá (RSK 5.04) einnig að berast Vinnumálastofnun. Athygli hafi verið vakin á því að án umbeðinna gagna væri ekki unnt að taka afstöðu til réttar kæranda til atvinnuleysistrygginga. 

Það leiði af lögum nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar að óheimilt sé að vera í hlutastarfi sem sjálfstætt starfandi samhliða atvinnuleysisbótum, enda sé óheimilt samkvæmt 18. gr. laganna að vera með opna launagreiðendaskrá samhliða atvinnuleysisbótum. Í g. lið 14 gr. laga um atvinnuleysistryggingar komi einnig fram að það sé skilyrði fyrir því að teljast tryggður á grundvelli laganna að atvinnuleitandi eigi ekki rétt á launum eða öðrum greiðslum í tengslum við störf á vinnumarkaði þann tíma sem hann teljist vera í virkri atvinnuleit. Með erindi, dags. 12. júlí 2021, hafi kæranda verið tilkynnt að umsókn hans um greiðslu atvinnuleysistrygginga hefði verið synjað þar sem umbeðin gögn höfðu ekki borist stofnuninni innan tilskilins frests, þ.e. staðfest afrit af eyðublaði RSK 5.04 (Tilkynning um afskráningu af launagreiðendaskrá).

Lög nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verði atvinnulausir. Í 1. mgr. 18. gr. laga um atvinnuleysistryggingar nr. 54/2006 sé kveðið á um almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum sjálfstætt starfandi einstaklinga. Í f. lið 1. mgr. sömu greinar sé tekið fram að skilyrði fyrir greiðslum atvinnuleysistrygginga sé að atvinnuleitandi hafi stöðvað rekstur, sbr. 20. gr. laganna. Þá komi fram í g. lið sömu greinar að atvinnuleitandi þurfi að leggja fram staðfestingu um stöðvun rekstrar, sbr. 21. gr. laganna, og vottorð frá skóla þegar það eigi við, sbr. 5. mgr. 19. gr. sömu laga.

Í athugasemdum með 21. gr. laganna komi fram að lagt sé til að sjálfstætt starfandi einstaklingur leggi fram með umsókn um atvinnuleysisbætur staðfestingu um að hann hafi stöðvað rekstur samkvæmt 20. gr. frumvarpsins. Þar á meðal sé gert ráð fyrir að umsækjandi leggi fram yfirlýsingu um að öll starfsemin sé stöðvuð og ástæður þess sem og afrit af tilkynningu til launagreiðendaskrár Ríkisskattstjóra eða vottorð frá skattyfirvöldum um að skráningarnúmer hans hafi verið tekið af skrá. Þá sé gert ráð fyrir að önnur gögn frá opinberum aðilum kunni að staðfesta að umsækjandi hafi stöðvað reksturinn, svo sem úrskurður héraðsdóms um gjaldþrotaskipti.

Eins og áður segi hafi Vinnumálastofnun óskað eftir staðfestu afriti af eyðublaði RSK 5.04 (Tilkynning um afskráningu af launagreiðendaskrá). Vinnumálastofnun hafi ekki borist umrætt gagn, þrátt fyrir beiðni þar um. Í ljósi alls framangreinds sé það afstaða Vinnumálastofnunar að hafna beri umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur, enda uppfylli kærandi ekki almenn skilyrði fyrir greiðslum atvinnuleysistrygginga fyrr en umbeðin gögn hafi borist stofnunni.

IV.  Niðurstaða

Kærð er ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 12. júlí 2021, um að synja umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur á grundvelli 1. mgr. 13. gr. og 14. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysisbætur.

Í 1. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar er kveðið á um gildissvið laganna, en þar segir að lögin gildi um atvinnuleysistryggingar launamanna eða sjálfstætt starfandi einstaklinga á innlendum vinnumarkaði þegar þeir verða atvinnulausir. Í 2. gr. laganna kemur fram að markmið þeirra sé að tryggja launamönnum eða sjálfstætt starfandi einstaklingum tímabundna fjárhagsaðstoð á meðan þeir eru að leita sér að nýju starfi eftir að hafa misst fyrra starf sitt.

Í 9. gr. laganna er fjallað um umsókn um atvinnuleysisbætur. Í 1. mgr. segir:

„Launamönnum og sjálfstætt starfandi einstaklingum er heimilt að sækja um atvinnuleysisbætur til Vinnumálastofnunar þegar þeir verða atvinnulausir. Umsóknin skal vera skrifleg á þar til gerðum eyðublöðum og henni skal meðal annars fylgja staðfesting um stöðvun rekstrar og önnur nauðsynleg gögn að mati Vinnumálastofnunar. Í umsókn skulu koma fram allar þær upplýsingar er varða vinnufærni umsækjanda og þær rökstuddar fullnægjandi gögnum.“

Í 1. mgr. 13. gr. laganna er fjallað um almenn skilyrði þess að vera tryggður samkvæmt lögunum. Eitt af þeim skilyrðum er að vera í virkri atvinnuleit, sbr. 14. gr. Samkvæmt g. lið 14. gr. telst sá sem ekki á rétt á launum eða öðrum greiðslum í tengslum við störf á vinnumarkaði vera í virkri atvinnuleit, nema ákvæði 17. eða 22. gr. eigi við.

Í 1. mgr. 18. gr. laga nr. 54/2006 er fjallað um almenn skilyrði fyrir atvinnuleysistryggingum sjálfstætt starfandi einstaklinga. Eitt af þeim skilyrðum er að leggja fram staðfestingu um stöðvun rekstrar, sbr. 21. gr. Þar segir að staðfesting skuli fela í sér annars vegar yfirlýsingu um að öll starfsemi hafi verið stöðvuð og ástæður þess og hins vegar afrit af tilkynningu til launagreiðandaskrár Ríkisskattstjóra um að rekstur hafi verið stöðvaður, vottorð frá skattyfirvöldum um að skráningarnúmer hans hafi verið tekið af skrá eða önnur viðeigandi gögn frá opinberum aðilum er staðfesta kunna stöðvun rekstrar.

Samkvæmt gögnum málsins óskaði Vinnumálastofnun eftir að kærandi legði fram staðfest afrit af eyðublaðinu RSK 5.04 (Tilkynning um afskráningu af launagreiðendaskrá) til að hægt væri að taka afstöðu til réttar hans til atvinnuleysistrygginga. Kærandi varð ekki við þeirri beiðni Vinnumálastofnunar og var umsókn hans því synjað. Þar sem kærandi skilaði ekki umbeðnu gagni bar Vinnumálastofnun að synja umsókn hans, enda lá þá ekki fyrir hvort hann uppfyllti skilyrði þess að vera tryggður samkvæmt lögum nr. 54/2006. Hin kærða ákvörðun er því staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 12. júlí 2021, um að synja umsókn A, um atvinnuleysisbætur, er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Hólmfríður Birna Guðmundsdóttir