Mál nr. 176/2011
Úrskurður
Á fundi úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða þann 13. nóvember 2012 var kveðinn upp svohljóðandi úrskurður í máli A, nr. 176/2011.
1.
Málsatvik og kæruefni
Málsatvik eru þau að með bréfi, dags. 25. september 2011, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda, A, að Vinnumálastofnun hefði á fundi sínum þann sama dag fjallað um höfnun hans á atvinnutilboði. Vegna höfnunarinnar var bótaréttur kæranda felldur niður frá og með degi ákvörðunar þann 25. september 2011 í tvo mánuði sem ella hefðu verið greiddar atvinnuleysisbætur fyrir. Ákvörðunin var tekin á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, nr. 54/2006. Kærandi vildi ekki una þeirri ákvörðun og kærði hana til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða með tölvubréfi, dags. 8. desember 2011. Vinnumálastofnun telur að staðfesta beri hina kærðu ákvörðun.
Kærandi sótti um atvinnuleysisbætur þann 31. mars 2011. Þann 12. ágúst 2011 var ferilskrá kæranda send til B. Þann 5. september 2011 bárust þær upplýsingar til Vinnumálastofnunar að kærandi hefði mætt í vinnu á föstudegi og svo ekki meira.
Með bréfi, dags. 6. september 2011, óskaði Vinnumálastofnun eftir skriflegum skýringum kæranda á höfnun hans á umræddri vinnu. Kæranda var veittur sjö daga frestur til að koma að athugasemdum sínum. Þann 8. september 2011 barst skýringarbréf frá kæranda þar sem hann gerði grein fyrir sjónarmiðum sínum. Segir meðal annars í bréfinu að honum hafi verið boðin vinna í tvo mánuði hjá B., með möguleika á áframhaldandi vinnu. Kærandi kveðst hafa orðið rúmliggjandi eftir einn dag í vinnu sökum ofreynslu og haltrað eftir það. Hafi hann talið augljóst að hann væri ekki í nægilega góðu líkamlegu formi til að vinna samfellt í 9‒10 tíma á dag en vinnan tæki mjög á líkamlega. Vinnumálastofnun greinir frá því að af orðalagi bréfsins verði að skilja það sem svo að kærandi telji sig ekki líkamlega færan til að vinna umrædda vinnu.
Mál kæranda var tekið fyrir á fundi úthlutunarnefndar Atvinnuleysistryggingasjóðs Vinnumálastofnunar þann 25. september 2011. Með bréfi, dags. 25. september 2011, tilkynnti Vinnumálastofnun kæranda ákvörðun nefndarinnar um að fella niður greiðslur atvinnuleysistrygginga til hans í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Það var mat Vinnumálastofnunar að skýringar kæranda á höfnun atvinnutilboðs gætu ekki talist gildar í skilningi laga um atvinnuleysistryggingar. Kærandi lagði fram læknisvottorð, dags. 21. nóvember 2011. Þar segir að kærandi hafi tilhneigingu til að fá verki í kringum vinstra herðablað og beri því að forðast einhæfar hreyfingar.
Í kæru, dags. 8. desember 2011, greinir kærandi frá því að hann hafi komist að því eftir einn dag í starfinu að hann væri ekki í líkamlega nógu góðu ástandi til að vinna fullan vinnudag í svona erfiðri vinnu. Nokkrum dögum síðar hafi hann fengið bréf þar sem óskað hafi verið eftir skýringum frá honum. Hann hafi sent bréf samdægurs með skýringum en mánuði síðar hafi hann fengið annað bréf þar sem fram hafi komið sú ákvörðun að setja hann á tveggja mánaða biðtíma þar sem hann hafi hafnað starfinu án gildra ástæðna. Eftir það hafi hann haft samband við Vinnumálastofnun og þá fyrst hafi verið nefnt við hann að hann þyrfti að skila vottorði frá lækni. Honum hafi ekki verið kunnugt um það fyrr og erfitt sé að fá vottorð svo löngu eftir veikindi.
Í greinargerð Vinnumálastofnunar til úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða, dags. 13. mars 2012, segir að mál þetta varði 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Í greinargerð með frumvarpi því er varð að lögum nr. 54/2006 séu tilgreindar ástæður sem geti komið til greina sem gildar skýringar við höfnun á starfi. Í athugasemdum við 57. gr. komi fram að gert sé ráð fyrir að Vinnumálastofnun sé heimilt að líta til aldurs, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu. Enn fremur sé heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði er starf fjarri heimili hans sem gerir kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum. Fjallað sé um að eðlilegt þyki að þeir sem tryggðir séu samkvæmt frumvarpinu fái fjögurra vikna svigrúm til að leita sér að því starfi sem þeir helst kjósa sér. Sá tími hafi verið liðinn þegar kærandi hafnaði umræddu atvinnutilboði. Þá segir að heimilt sé að taka tillit til skertrar vinnufærni atvinnuleitanda við mat á því hvort ástæður séu gildar. Sjaldan muni þó reyna á þessa undanþágu enda ekki gert ráð fyrir að atvinnuleitanda verði boðin störf sem hann er ekki fær um að sinna. Komi slíkar upplýsingar fyrst fram þegar starfið sé í boði kunni að koma til viðurlaga skv. 59. gr. frumvarpsins þar sem hinn tryggði hefði þegar átt að hafa gefið upp allar nauðsynlegar upplýsingar um vinnufærni sína.
Þegar kærandi hafi þegið vinnu hjá B. hafi Vinnumálastofnun ekki verið kunnugt um skerta vinnufærni hans. Í umsókn kæranda sé ekki minnst á að kærandi hafi tilhneigingu til að fá verki í vinstra herðablaðið og það gæti skert möguleika hans á að taka almennum störfum. Vísað er til þess að skv. 1. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar skuli umsækjandi um atvinnuleysisbætur taka fram á umsókn sinni allar þær upplýsingar sem varða vinnufærni. Þá skuli sá er fær greiddar atvinnuleysisbætur upplýsa Vinnumálastofnun um allar þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur, sbr. 3. mgr. 9. gr. laganna. Enn fremur segi í 2. mgr. 14. gr. laganna að hinn tryggði skuli tilkynna um þær breytingar sem kunna að verða á vinnufærni hans eða aðstæðum að öðru leyti án ástæðulausrar tafar. Í athugasemdum með frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar segi meðal annars að kveða þurfi á um „skyldu hins tryggða til að veita Vinnumálastofnun nauðsynlegar upplýsingar með umsókn um atvinnuleysisbætur, svo sem hvort hann geti ekki unnið tiltekin störf vegna heilsu sinnar ásamt vottorði sérfræðilæknis því til stuðnings, sbr. 4. mgr., til að unnt sé að aðstoða hann við að fá starf við hæfi og gefa viðkomandi kost á þátttöku í vinnumarkaðsaðgerðum þegar í upphafi“. Segi þar enn fremur að „láti hinn tryggði hjá líða að upplýsa stofnunina um atriði er skipt geta máli um tækifæri hans til að verða aftur virkur á vinnumarkaði getur það varðað tímabundnum missi atvinnuleysisbóta, sbr. 59. gr. frumvarpsins“. Mikilvægt sé að réttar upplýsingar liggi fyrir um starfshæfni atvinnuleitanda, meðal annars svo unnt sé í samræmi við vinnufærni hins tryggða að bjóða honum vinnumarkaðsaðgerðir og starfstengd úrræði við hæfi. Þá er vísað til 1. mgr. 59. gr. laga um atvinnuleysistryggingar þar sem kveðið er á um viðurlög við því að láta hjá líða að veita upplýsingar eða tilkynna breytingar á högum.
Kærandi hafi ekki upplýst um skerta vinnufærni sína og Vinnumálastofnun hafi fyrst verið kunnugt um ofangreind atriði er kærandi hafnaði vinnu hjá B. Læknisvottorðið hafi verið gefið út eftir að kærandi hafnaði vinnunni og óskað var eftir skýringum frá honum. Vinnumálastofnun bendir á að þar sem kærandi hafi ekki upplýst um skerta vinnufærni og ekkert skráð í umsókn hans sem gaf annað til kynna en hann væri fullfær til vinnu, verði ekki annað lagt til grundvallar en hann hafi hafnað atvinnuviðtali sökum skertrar vinnufærni enda upplýsingar þess efnis of seint komnar.
Ljóst sé að kærandi hóf störf en eftir aðeins einn dag í vinnu hætti hann að mæta og leit vinnuveitandi svo á að hann hefði hafnað vinnunni. Eitt af skilyrðum þess að umsækjandi um atvinnuleysisbætur eigi rétt til greiðslna atvinnuleysistrygginga sé að hann sé í virkri atvinnuleit. Í 14. gr. laga um atvinnuleysistryggingar sé kveðið nánar á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Sé þar tekið fram að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu. Þegar atvinnuleitandi sé boðaður í starfsviðtal í þeim tilgangi að fá hann til starfa en hann reynist óreiðubúinn að ganga í þau störf líti Vinnumálastofnun svo á að hann eigi að sæta viðurlögum á grundvelli 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar.
Í ljósi ofangreinds telur Vinnumálastofnun að kærandi hafi í umrætt sinn hafnað starfi í skilningi 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar. Er það niðurstaða Vinnumálastofnunar að kærandi skuli sæta biðtíma í tvo mánuði frá ákvörðunardegi, sbr. 1. mgr. 57. gr. s.l.
Kæranda var með bréfi úrskurðarnefndarinnar, dags. 28 mars 2012, gefinn kostur á að koma á framfæri frekari athugasemdum fyrir 16. apríl 2012. Engar athugasemdir bárust frá kæranda.
2.
Niðurstaða
Í 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar er fjallað um það þegar starfi eða atvinnuviðtali er hafnað. Í 1. mgr. lagagreinarinnar segir að sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama eigi við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali.
Í 4. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur eftirfarandi fram:
„Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.“
Í greinargerð í frumvarpi því er varð að lögum um atvinnuleysistryggingar kemur meðal annars fram að gert sé ráð fyrir að þetta eigi við um þá sem hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttökudegi umsóknar um atvinnuleysisbætur. Þá greinir að það þyki eðlilegt að þeir sem eru tryggðir fái fjögurra vikna svigrúm til að leita sér að því starfi er þeir helst kjósa að sinna. Sá tími var liðinn þegar kærandi hafnaði umræddri vinnu en kærandi sótti um atvinnuleysisbætur 31. mars 2011 líkt og fyrr greinir. Þá segir að heimilt sé að taka tillit til skertrar vinnufærni atvinnuleitanda við mat á því hvort ástæður séu gildar. Sjaldan muni þó reyna á þessa undanþágu enda ekki gert ráð fyrir að atvinnuleitanda verði boðin störf sem hann sé ekki fær um að sinna.
Fyrir úrskurðarnefnd atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða hefur kærandi borið að ástæðurnar fyrir því að hann hafnaði starfinu sé vegna þess að hann sé ekki í nógu góðu líkamlegu ástandi til að vinna fullan vinnudag í svona erfiðari vinnu. Þá hafi hann fyrst fengið að vita að hann þyrfti að leggja fram læknisvottorð eftir að hann hafði hafnað starfinu og tekin hafi verið ákvörðun um niðurfellingu bótaréttar til hans í tvo mánuði.
Í 1. mgr. 9. gr. laga um atvinnuleysistryggingar kemur meðal annars fram að í umsókn um atvinnuleysisbætur skulu koma fram allar þær upplýsingar er varða vinnufærni umsækjanda og þær rökstuddar fullnægjandi gögnum.
Kærandi hefur lagt fram læknisvottorð, dags. 21. nóvember 2011, þar sem fram kemur að hann hafi tilhneigingu til að fá verki í kringum vinstra herðablað og beri því að forðast einhæfar hreyfingar. Að mati úrskurðarnefndar atvinnuleysistrygginga og vinnumarkaðsaðgerða verður ekki fallist á að skýringar kæranda fyrir nefndinni réttlæti höfnun hans á umræddu atvinnutilboði með vísan til 1. mgr. 57. gr. laga um atvinnuleysistryggingar, sbr. 1. mgr. 9. gr. laganna, en við það mat ber að hafa í huga að í umsókn kæranda um atvinnuleysisbætur tekur hann ekki fram að hann stríði við skerta vinnufærni. Þá ber einnig að líta til 1. mgr. 59. gr. sömu laga en þar kemur fram að sá sem lætur hjá líða að veita nauðsynlegar upplýsingar skv. 14. gr. eða um annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögunum skuli ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila. Hið sama eigi við þegar hinn tryggði hefur látið hjá líða að tilkynna Vinnumálastofnun um þær breytingar sem kunna að verða á högum hans á því tímabili sem hann fær greiddar atvinnuleysisbætur eða sætir biðtíma eða viðurlögum samkvæmt lögum þessum eða annað það sem kann að hafa áhrif á rétt hans samkvæmt lögum þessum, sbr. 3. mgr. 9. gr. og 2. mgr. 14. gr.
Með vísan til framangreinds er hin kærða ákvörðun Vinnumálastofnunar því staðfest.
Úrskurðarorð
Ákvörðun Vinnumálastofnunar frá 25. september 2011 um niðurfellingu bótaréttar A í tvo mánuði er staðfest.
Brynhildur Georgsdóttir, formaður
Hulda Rós Rúriksdóttir
Helgi Áss Grétarsson