Mál nr. 189/2016

Úrskurðarnefnd velferðarmála

Mál nr. 189/2016

Fimmtudaginn 10. nóvember 2016

A

gegn

Vinnumálastofnun

Ú R S K U R Ð U R

Mál þetta úrskurða Kári Gunndórsson lögfræðingur, Arnar Kristinsson lögfræðingur og Agnar Bragi Bragason lögfræðingur.

Með kæru, dags. 20. maí 2016, kærir A, til úrskurðarnefndar velferðarmála ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 2. mars 2016, um að fella niður bótarétt hennar í tvo mánuði.

I. Málsatvik og málsmeðferð

Kærandi sótti um greiðslur atvinnuleysistrygginga hjá Vinnumálastofnun þann 10. nóvember 2015 og var umsókn hennar samþykkt. Í byrjun febrúar 2016 var kæranda boðið starf við B á C og í kjölfarið barst Vinnumálastofnun upplýsingar um að kærandi hafi ekki verið tilbúin að taka starfinu. Með bréfi, dags. 19. febrúar 2016, var óskað eftir skriflegri afstöðu kæranda á ástæðum höfnunar hennar á atvinnutilboðinu. Skýringar bárust frá kæranda samdægurs. Með bréfi, dags. 2. mars 2016, var kæranda tilkynnt að bótaréttur hennar væri felldur niður í tvo mánuði frá ákvörðunardegi á grundvelli 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Kæra barst úrskurðarnefnd velferðarmála þann 24. maí 2016. Með bréfi, dags. 25. maí 2016, óskaði úrskurðarnefndin eftir greinargerð Vinnumálastofnunar ásamt gögnum málsins. Greinargerð Vinnumálastofnunar barst með bréfi, dags. 22. júní 2016, og var send kæranda til kynningar með bréfi úrskurðarnefndar, dags. 23. júní 2016. Athugasemdir bárust ekki.

II. Sjónarmið kæranda

Kærandi greinir frá því að hún hafi hafnað starfi sem væri 17 km frá heimili hennar en hún hafi hvorki ökuréttindi né bifreið til umráða. Kærandi hafi tjáð framkvæmdastjóra fyrirtækisins að hún væri til í að starfa hjá fyrirtækinu ef hún gæti fengið far í vinnuna og að hún gæti unnið á þeim tíma sem barn hennar væri í skóla, eða frá kl. 8 til 14. Kærandi tekur fram að hún hafi aldrei sagt að hún gæti ekki stundað vinnu vegna barns síns.

Kærandi telur ákvörðun Vinnumálastofnunar ólögmæta þar sem hún hafi ekki hafnað starfi og að hún viti til þess að einstaklingar hafi ekki misst bótarétt sinn við sambærilegar aðstæður. Að mati kæranda hafi Vinnumálastofnun átt að skerða bótarétt hennar um 30% þar sem hún geti eingöngu unnið til kl. 14. Kærandi óskar því eftir að ákvörðun Vinnumálastofnunar verði breytt þannig að hún fái greiddan 70% bótarétt.

III. Sjónarmið Vinnumálastofnunar

Í greinargerð Vinnumálastofnunar kemur fram að ákvæði 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar eigi jafnt við um þann sem hafni starfi sem og þann sem hafni því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum bjóðist eða sinni ekki atvinnuviðtali. Eitt af skilyrðum þess að umsækjandi um atvinnuleysisbætur eigi rétt til greiðslna atvinnuleysistrygginga sé að vera í virkri atvinnuleit. Í 14. gr. laganna sé kveðið nánar á um hvað teljist til virkrar atvinnuleitar. Þar sé tekið fram að umsækjandi þurfi meðal annars að vera reiðubúinn að taka hvert það starf sem greitt sé fyrir, vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi án sérstaks fyrirvara og hafa til þess vilja og getu. Þegar atvinnuleitandi sé boðaður í starfsviðtal í þeim tilgangi að fá hann til starfa en hann reynist ekki reiðubúinn að ganga í þau störf líti Vinnumálastofnun svo á að hann eigi að sæta viðurlögum á grundvelli 57. gr. laga nr. 54/2006.

Í 3. mgr. 57. gr. laganna séu tilgreindar ástæður sem geti komið til greina sem gildar skýringar við höfnun á starfi. Samkvæmt ákvæðinu sé Vinnumálastofnun heimilt að líta til aldurs, félagslegra aðstæðna tengdum skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima við ákvörðun um hvort hinn tryggði skuli sæta viðurlögum samkvæmt ákvæðinu. Enn fremur sé heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar í boði er starf fjarri heimili hans sem geri kröfur um að hlutaðeigandi flytji búferlum. Þá sé heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem geti ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis.

Vinnumálastofnun tekur fram að kærandi hafi verið boðuð í atvinnuviðtal og samkvæmt atvinnurekanda hafi kærandi gefið þau svör að hún þyrfti að taka á móti barni sínu kl. 13:30 á daginn og gæti því ekki unnið á umbeðnum vinnutíma. Þegar Vinnumálastofnun hafi leitað eftir athugasemdum frá kæranda hafi hún enn fremur tekið fram að hún hefði ekki ökuréttindi og gæti því ekki ferðast á milli bæjarfélaga til vinnu. Vinnumálastofnun telur að skýringar kæranda geti ekki réttlætt höfnun á starfi. Skortur á dagvistun fyrir börn atvinnuleitenda hafi almennt ekki verið talin gild skýring fyrir höfnun á atvinnutilboði. Þá fallist stofnunin ekki á að vegalengd á milli vinnustaðar og heimilis kæranda geti verið gild skýring fyrir höfnun á starfi í hennar tilviki. Ekki verði séð að starfið sé svo fjarri heimili kæranda að það hafi verið réttlætanlegt að hafna því í skilningi laga nr. 54/2006, enda gangi áætlunarferðir á milli bæjarfélaganna og samkvæmt e-lið 14. gr. laganna þarf atvinnuleitandi að vera reiðubúinn að taka starfi hvar sem er á Íslandi. Því sé ekki unnt að fallast á að kærandi geti takmarkað atvinnuleit sína eingöngu við sitt bæjarfélag eða þá vinnustaði sem séu í göngufæri frá heimili hennar.

Það sé mat stofnunarinnar, að teknu tilliti til skýringa kæranda, að hún hafi í umrætt sinn hafnað starfi. Vinnumálastofnun bendi á að ríkar kröfur séu gerðar til atvinnuleitanda að þeir taki þeim störfum sem þeim kunni að bjóðast, enda eigi ekki að þiggja atvinnuleysisbætur í stað þess að gegna launuðu starfi. Beri að líta til þess að kærandi hafi ekki verið með annað starf í hendi á umræddum tíma. Þar sem kærandi hafi hafnað atvinnutilboði í skilningi 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 beri henni að sæta viðurlögum á grundvelli ákvæðisins. Vinnumálastofnun tekur fram að ekki sé heimilt að taka mið af bótarétti eða því starfshlutfalli sem atvinnuleitandi kunni að óska eftir hverju sinni við ákvörðun um biðtíma.

IV. Niðurstaða

Mál þetta lýtur að þeirri ákvörðun Vinnumálastofnunar að fella niður bótarétt kæranda í tvo mánuði á grundvelli 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 um atvinnuleysistryggingar.

Ákvæði 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006 er svohljóðandi:

Sá sem hafnar starfi sem honum býðst með sannanlegum hætti eftir að hafa verið í atvinnuleit í a.m.k. fjórar vikur frá móttöku Vinnumálastofnunar á umsókn um atvinnuleysisbætur skal ekki eiga rétt á greiðslu atvinnuleysisbóta skv. VII. kafla fyrr en að tveimur mánuðum liðnum, sem ella hefðu verið greiddar bætur fyrir, frá þeim degi er viðurlagaákvörðun Vinnumálastofnunar er tilkynnt aðila, sbr. þó 5. mgr. Hið sama á við um þann sem hafnar því að fara í atvinnuviðtal vegna starfs sem honum býðst með sannanlegum hætti eða sinnir ekki atvinnuviðtali án ástæðulausrar tafar.

Þá segir svo í 4. mgr. 57. gr. laganna:

Vinnumálastofnun skal meta við ákvörðun um viðurlög skv. 1. mgr. hvort ákvörðun hins tryggða um að hafna starfi hafi verið réttlætanleg vegna aldurs hans, félagslegra aðstæðna sem tengjast skertri vinnufærni eða umönnunarskyldu vegna ungra barna eða annarra náinna fjölskyldumeðlima. Enn fremur er Vinnumálastofnun heimilt að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafnar starfi fjarri heimili sínu sem og til ráðningar hans í ótímabundið starf innan tiltekins tíma. Þá er heimilt að taka tillit til aðstæðna þess sem getur ekki sinnt tilteknum störfum vegna skertrar vinnufærni samkvæmt vottorði sérfræðilæknis. Getur þá komið til viðurlaga skv. 59. gr. hafi hinn tryggði vísvitandi leynt upplýsingum um skerta vinnufærni.

Óumdeilt er að kæranda var boðið starf í öðru bæjarfélagi en hún er búsett í. Af hálfu kæranda hefur komið fram að hún hafi hafnað starfinu þar sem hún hafi hvorki ökuréttindi né bifreið til umráða. Þá hefur kærandi greint frá því að hún geti unnið á þeim tíma sem barn hennar er í skóla.

Úrskurðarnefnd velferðarmála telur ljóst af framangreindu að kærandi hafi hafnað starfi sem henni bauðst með sannanlegum hætti, sbr. 1. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006. Kemur því til skoðunar hvort ástæða kæranda fyrir höfnun á starfinu hafi verið réttlætanleg með hliðsjón af 4. mgr. 57. gr. laganna. Í 2. málsl. 4. mgr. 57. gr. kemur fram að heimilt sé að líta til heimilisaðstæðna hins tryggða þegar hann hafni starfi fjarri heimili sínu. Að mati úrskurðarnefndarinnar er fjarlægðin á milli heimilis kæranda og bæjarfélagsins, sem henni bauðst starf í, ekki slík að vinnan teljist fjarri heimili hennar í skilningi 2. máls. 4. mgr. 57. gr. laga nr. 54/2006. Þá liggur fyrir að kærandi hefði getað nýtt sér almenningssamgöngur til þess að komast til og frá vinnunni. Því telur úrskurðarnefndin að höfnun kæranda á starfinu hafi ekki verið réttlætanleg með hliðsjón af 4. mgr. 57. gr. laganna.

Í kæru til úrskurðarnefndarinnar fer kærandi fram á að bótaréttur hennar verði einungis skertur um 30% þar sem hún geti ekki unnið fullan vinnudag. Úrskurðarnefndin tekur undir með Vinnumálastofnun um að ekki sé heimilt að taka mið af því starfshlutfalli sem atvinnuleitandi kann að óska eftir hverju sinni við ákvörðun um biðtíma á grundvelli 57. gr. laga nr. 54/2006.

Með hliðsjón af framangreindu er hin kærða ákvörðun staðfest.

Ú R S K U R Ð A R O R Ð

Ákvörðun Vinnumálastofnunar, dags. 2. mars 2016, um að fella niður bótarétt A, í tvo mánuði er staðfest.

F.h. úrskurðarnefndar velferðarmála

Kári Gunndórsson